بررسی شاخص‌ها و استانداردهای بین‌المللی در مدیریت جامع پسماند بیمارستانی

بررسی شاخص‌ها و استانداردهای بین‌المللی در مدیریت جامع پسماند بیمارستانی

اسلاید 1: به نام یکتا قادر مطلق 0000......................................................عنوان سمینار: بررسی شاخص ها و استانداردهای بین المللی درمدیریت جامع پسماند بیمارستانی

اسلاید 2: مقدمهپسماندهای تولید شده در جوامع انسانی که قسمت جدانشدنی از زندگی جوامع به ویژه جوامع شهری است، یکی از چالش های مربوط به محیط زیست و بهداشت عمومی جامعه می باشد. در بین پسماندهای گوناگونی که در جامعه تولید میشود، زباله های بیمارستانی به علت دارا بودن المانهای خطرناک و بیماری زا، به عنوان يكي از آلاینده های اصلی محیط زیست ، مورد توجه ویژه قرار دارد. مدیریت جامع پسماند بیمارستانی، استفاده همه جانبه از متدهای گوناگون برای مدیریت بی خطر و مؤثر مواد زائد بیمارستانی است.

اسلاید 3: برای کاربرد صحیح این روش ها، شناخت تعاریف و شاخص های بین المللی مدیریت جامع_پسماند بیمارستانی، از اصول ضروری و مهم این بحث می باشد. در این سمینار، هدف شناخت تعاریف و بررسی شاخص ها و استانداردهای بین المللی مدیریت جامع پسماندهای بیمارستانی با بررسی دست نامه های WHO (سازمان بهداشت جهانی) و استانداردهای مؤسسه حفاظت از محیطزیست آمریکا (USEPA) و نگاهی به مقاله های مرتبط و استانداردهای به کار گرفته شده در کشور و قياس این منابع با یکدیگر می باشد. ابتدا تعریف، طبقه بندی و رده بندی مواد زائد بیمارستانی، و زیرمجموعه های آنها از نگاه منابع مذکور مورد بررسی قرار میگیرد شاخص های تولید و جداسازی مواد زائد پزشکی، مورد بررسی قرار گرفته است و در مورد زمینه های عملی جدا سازی با توجه به منابع تولید سخن به میان آمده است. ذکر این نکته ضروری است که کلید موفقیت در مدیریت عملی مواد زائد بیمارستانی در آگاه کردن تولید کنندگان مواد زائد ، در زمينه جدا سازی آنها در منبع تولید است.

اسلاید 4: جمع آوری، نگهداری (انبار) و حمل مواد زائد، فرآیندی است که بعد از تفکیک انجام می شود به طوری که میتوان آنها را به عنوان اجزای مکمل يكديگر در نظر گرفت. معیارهای جمع آوری با توجه به کدگذاری رنگی و ظروف جداسازی مشخص در کشورهای مختلف ، بررسی شده و شاخص های انبار و حمل مورد مطالعه قرار گرفته است. پالایش مواد زائد یک شیوه یا فرآیندی است که برای تغییر مشخصات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی یا تغيير ترکیب هر نوع مواد زائد پزشکی به کار می رود تا آنها را به مواد زائد بی خطر برای محیط زیست تبدیل کند در این سمینار استانداردهای پالایش و انواع آن مورد بحث قرار گرفته است. در آخر دفع نهایی مواد زائد بیمارستانی که همیشه یک مساله ی چالش برانگیز برای حرفه های پزشکی بوده به بحث گذاشته شده و در مورد انواع آن و خطرات دفع غیر اصولی سخن به میان آمده است.

اسلاید 5: مباحث صورت گرفته در مورد پسماندهای بیمارستانی در این سمینار1) تعریف طبقه بندی2) تولید و جداسازی و جمع آوری3) نگهداری و حمل4) پالایش و بی خطرسازی5) دفع نهایی مواد زائد

اسلاید 6: تعریف و طبقه بندی مواد زائد بیمارستانیقبل از آنکه اقداماتی در جهت طبقه بندی انواع مختلف مواد زائد بیمارستانی انجام شود، اهمیت دارد که تعریف مورد نظر را بدانیم تا بتوان به‌واسطه‌ی آنها طبقات مختلف مواد زائد را مقایسه کرد.مواد زائد بیمارستانی: به کلیه مواد زائد بیولوژیک یا غیربیولوژیک که دور ریخته می شوند و دیگر کاربردی در بیمارستان ندارد، مواد زائد بیمارستانی اطلاق می شود.پسماند بیمارستانی از نظر سازمان حفظ محیط زیست: شامل هر نوع مواد زائد تولیدی در بخش های شخصی، درمانی یا ایمن سازی انسان یا حیوانات در مراکز تحقیقاتی یا مرکز تولید و آزمایش های زیستی است.

اسلاید 7: پسماند بیمارستانی از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی: پسماندهای تولید بوسیله مؤسسات مراقبت از تندرستی، مراکز پژوهشی و آزمایشگاهاست. علاوه بر این پسماندهای ناشی از منابع کوچک یا پراکنده مانند پسماندهای تولید شده در جریان اجرای مراقبت از تندرستی در خانه (ماند تزریقات انسولین، دیالیز،...) را هم شامل می شود.تعریف پسماند بیمارستانی طبق قانون مدیریت پسماند جمهوری اسلامی ایران: به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می شود.تعریف و طبقه بندی مواد زائد بیمارستانی

اسلاید 8: طبقه بندی مواد زائد بیمارستانیفعالیتهای بهداشتی و درمانی، زباله هایی را تولید می کنند که می تواند تأثیرات زیادی بر بهداشت و سلامت جامعه داشته باشد. میزان خطرناک بودن بسیاری از این زباله ها از زباله های خانگی بیشتر نیست. با این وجود برخی از گونه های زباله های حاصل از این نوع فعالیت ها، برای بهداشت و سلامت خطرات بیشتری دارند. زباله های بیمارستانی 2-1 درصد از مواد زائد جامد شهری را تشکیل می دهند.

اسلاید 9: طبقه بندی مواد زائد از نظر سازمان بهداشت جهانی (WHO) طبق نظر سازمان بهداشت جهانی، مواد زائد بیمارستانی به ۸ گروه تقسیم می شوند که هر کدام از آنها بسته به میزان تماس با این مواد، درجه متفاوتی از خطر انتقال بیماریهای عفونی یا تأثیر نامطلوب بر سلامتی را نشان می دهند.

اسلاید 10: 1- مواد زائد عمومی مواد زائد عمومی که هیچ گونه خطری در مورد سلامتی انسان ندارند یا حداقل خطر در رابطه با سلامتی انسان دارند، و عمدتاً از نوع مواد زائد خانگی با خانوادگی مانند مواد زائد آشپزخانه، مواد بسته بندی شده، فاضلاب لباسشویی‌ها و دیگر مواد غیر عفونی که به توجه خاصی نیاز ندارند، می باشند. 2- مواد زائد پاتولوژیک (مربوط به بیماری) مواد زائد پاتولوژیک شامل: بافتها، ارگانها، اعضاء بدن، جنین انسانی و لاشه حیوان و اغلب خون و مایعات بدن می باشد، که صرف نظر از طبیعت آلوده این مواد، دفع مناسب آن زمین های مناسب ضروری به نظر می رسد.

اسلاید 11: مواد زائد رادیواکتیو شامل مواد زائد گازی، مایع و جامدی است که با مواد رادیو نوکلوئیدی زائد که در اثر تجزیه و تحلیل بافتها و مایعات بدن و عکسبرداری از اجزاء بدن، تعیین محل تومورهای روش های درمانی تولید شده اند، آلوده می شوند. این مسأله از آن جهت اهمیت دارد که چندین حادثه هسته ای ناشی از دفع نامناسب مواد درمانی هسته ای رخ داده و به افرادی که در معرض آن قرار گرفته اند صدمه وارد شده است. 3- مواد زائد رادیواکتیو

اسلاید 12: 4- مواد زائد شیمیایی مواد زائد شیمیایی شامل مواد جامد، مایع و گازی دور ریخته ای است که به طور مثال در اکثر کارهای تشخیصی و آزمایشگاهی، پاکسازی، ضد عفونی و نگهداری محوطه بیمارستان ایجاد می شود. در هر حال چنین موادی می توانند خطرناک یا بی خطر باشند، مواد زائد شیمیایی خطرناک عبارتند از:* مواد زائد سمی* مواد زائد کشنده (اسیدهایی با ۲>PH و پایه PH>12.0)

اسلاید 13: * مواد زائد قابل اشتعال* مواد واکنش پذیر و فعال (مواد منفجره، مواد فعال مایع، مواد تحریک پذیر) * مواد زائد ژنوتوکسیک (شامل مواد سرطانزا، جهش زا، تراتوژنیک) عوامل ناقص الخلقه ساز یا موادی که قادرند مواد ژنتیکی را تغییر دهند مانند داروهای سیتوتوکسیک. مواد زائد شیمیایی بی خطر شامل سایر مواد شیمیایی (به غیر از آنچه که در بالا توضیح داده شد) می باشد مانند: قندها، آمینواسیدها، برخی نمکهای آلی یا غیر آلی) مواد زائد شیمیایی

اسلاید 14: ‏5- مواد زائد عفونی ‏مواد زائد عفونی شامل پاتوژنهایی است که تماس با آنها با هر تعداد و شدت بیماری زایی منجر به بروز بیماری می شود. این طبقه شامل کشت ها و استوک های ۱ عوامل عفونی آزمایشگاهها، مواد زائد ناشی از جراحی و نمونه برداری، مواد زائد ناشی از بیماران عفونی در بخش های الدوله، مواد زائد ناشی از تماس با بیماران آلوده همودیالیزی (شامل تجهیزات دیالیز از قبیل وله و فیلتر، حوله های یکبار مصرف، گانها، پیش بندها، دستکش ها و لباسهای آزمایشگاهی)، مواد زائد ناشی از تماس با حیواناتی که با یک عامل عفونی آلوده شده اند و مواد تیز و برنده (واکسینه شده اند) یا به یک بیماری عفونی مبتلا هستند، می باشد.خراشیدگی پوست افراد شود. این طبقه شامل سوزنها، سرنگها، اره، تیغه ها، شیشه شکسته (اسلایدها)، میخها، و غیره می باشد که می تواند باعث بریدن یا خراش شود.

اسلاید 15: 7- مواد زائد داروییمواد زائد دارویی شامل فراورده های دارویی، داروها و مواد شیمیایی است که از بخش فرستاده (برگشت) یا دور ریخته شده اند، تاریخ گذشته (منقضی) یا آلوده هستند و یا به خاطر این که ظروف تحت فشار دیگر نباید مورد استفاده قرار گیرند دور ریخته شده اند. 8- ظروف تحت فشارظروف تحت فشار شامل آنهایی است که برای اهداف نمایشی با آموزشی به کار می روند نظیر سیلندرهای محتوی گاز بی خطر یا بی اثر و ظروف اسپری (آیروسل) که ممکن است در اثر فشار ناگهانی و سوزاندن منفجر شوند.

اسلاید 16: طبقه بندی ایالات متحده آمریکاایالات متحده آمریکا طبقه بندی جداگانه ای را که توسط کنترل بیماری در آتلانتا تدوین شده است به کار می برد و به شرح ذیل می باشد: 1. مواد زائد میکروبیولوژیکال که شامل کشت و استوک های عوامل عفونی است. ۲. مواد برنده شامل سوزنها، سرنگ ها، تیغهای جراحی، تیغ ها و غیره. ۳. خون فرآورده های خونی و مایعات بدن

اسلاید 17: ۴. مواد زائد حیوانی۵. مواد زائد پاتولوژیکال، شامل: بافتها، اعضاء بریده شده، ارگانها و نمونه های تهیه ۶. مواد زائد سیتوتوکسیک ٧. مواد زائد رادیواکتیو طبقه بندی ایالات متحده آمریکا

اسلاید 18: ۸. مواد زائد ناشی از بیماریهای مسری ایزوله - شامل مواد زائد ویژه ای که قدرت بالایی دارند از قبیل: ویروسهای ماربرگ، لازا و ابولا. صرف نظر از گروههایی که در بالا ذکر شد، ردیف های ۱ تا ۵ و ردیف ۸ تحت عنوان طبقه گسترده «مواد زائد عفونی» شناخته می شوند که توسط CDC منتشر شده است.

اسلاید 19: طبقه بندی سازمان بهداشت جهانی برای کشورهای در حال توسعه ‏سازمان بهداشت جهانی مواد زائد بیمارستانی کشورهای در حال توسعه را به منظور اهداف عملی به ۵ طبقه به شرح ذیل تقسیم کرده است: 1- مواد زائد عمومی بی خطراین مواد را می توان مشابه مواد زائد خانگی در نظر گرفت و پالایش نمود که حداقل میزان ریسک در زمینه بهداشت دارند. این مواد زائد شامل مواردی است که در اثر جارو کردن، زمین شویی و گردگیری بخش ها یا کف ها، مواد زائد آشپزخانه، مواد بسته بندی شده، قطعات کاغذی آبهای هرز و مواد زائد انسانی به وجود می آیند.

اسلاید 20: 2- مواد تیز و برنده مواد برنده شامل وسایل و اشياء لبه تیز و یا برنده ای است که در نتیجه تحقیقات و فعالیتهای مختلف مراقبت از بیمار به کار برده می شوند. این اشیاء عبارتند از: سوزنهای هایپودرمیک، قطعات مربوط به سوند، تراکارد (اسبابی نوک تیز برای کشیدن مایعات)، کانولا (لوله های توخالی که به بدن وارد می شوند)، تیغ های جراحی، میخها، قطعات شکسته سرنگها، قطعات تیغه های برنده، سوزنهای چسبیده به تیوبها و اسلایدهای شیشه ای که شکسته شده و با عوامل آلوده در تماس بوده اند. این موارد به طور مستقیم از طریق زخم کردن پوست یا تماس با پوست زخمی و خراشیده منجر به انتقال عفونت می شوند.3- مواد زائد عفونی (بدون در نظر گرفتن مواد برنده) که قبلاً در مورد آنها توضیحاتی ارائه شده است.

اسلاید 21: ‏4- مواد زائد شیمیایی و داروییمواد زائد شیمیایی و دارویی شامل مواد شیمیایی و دارویی متنوعی است که در مراکز مراقبت بهداشتی بکار گرفته می شود مانند موارد ذیل که اجزای اصلی محلولهای اسکراب می باشند فرمالدئید، مواد شیمیایی فتوگرافی مانند هیدروکوپینون، گلوترآلدئید، ترکیبات نقره، کلرید متیل، کلروفرم، اتیلن، گزیلن، اتانول، متانول، تولوئن، اتیلن اکسید و فنول. همچنین این موارد توانند به سه طبقه فرعی تقسیم شوند: 1. مواد زائد شیمیایی 2. مواد زائد شیمیایی بی خطر3. مواد زائد دارویی: که قبلاً در مورد همه آنها توضیحاتی داده شده است.