بررسی عوامل موثر بر سلامت جسم و روان شاغلین زن

بررسی عوامل موثر بر سلامت جسم و روان شاغلین زن

اسلاید 1: بنام خدا عنوان سمینار: بررسی عوامل موثربرسلامت جسم وروان شاغلین زن در محیط کار استاد راهنما: دکترشهنازطباطبایی پژوهشگر: سمیه قره بایی دانشکده سلامت،ایمنی ومحیط زیست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پاییز1387

اسلاید 2: سلامت جسم و روان به عنوان یک ویژگی خاص در بین داوطلبان اشتغال به کار،(چه زن و چه مرد)ازاهمیت خاصی برخورداراست ولی برای زنان با توجه به ظرافت و حساسیت آنها(پذیرش نقش های همسری و مادری)موضوعی قابل توجه است. سلامت جسم و روان شاغلین طی مدت اشتغال به کار(30سال کارکرد)هم برای حفظ کارایی آنهاوهم برای افزایش بهره وری سازمان از اهمیت خاصی برخوردار است.اهمیت سلامت جسم و روان از دو بعداولیه وثانویه قابل طرح است:1)بعد اول،شروع به کار.2)بعد دوم،ورود به بازار کار.در این پژوهش سعی بر آن است که به سؤالات زیر پاسخ داده شود:1)موضوعات عمده در ایمنی و سلامت حرفه ای زنان شاغل چیست؟ 2)امروزه چه تعداد از زنان به عنوان شاغل، کار می کنند و در کجا هستند؟3)بار اضافی مسؤلیت زنان شاغل چه موضوعاتی است؟4)عمده مخاطرات بهداشتی-ایمنی در محیط کار زنان کدامند؟5)چگونه میتوان از بیماری های وابسته به شغل زنان پیشگیری کرد؟مقدمه:

اسلاید 3: به دنبال انقلاب صنعتی که در غرب اتفاق افتاد، مسائل تازه و جدیدی مطرح شد که یکی از آنها تبلیغ جهت اشتغال به کارزنان در خارج از خانه بود. کارخانه داران و سرمایه داران به دلیل دستمزد کمتر زنان از آنها دعوت کردند تا مشغول به کار شوند. آنها برای اینکه مادران به خاطر تنها ماندن فرزندان کوچک خود از کار در بیرون از خانه صرف نظر نکنند مهدکودک، شیرخوارگاه و ... تأسیس کردند تا مادران با خیالی آسوده، در محیط کار حاضر شوند(قائمی،1373).بر اثر این تبلیغات زنان زیادی وارد بازار کار شدند و تا به امروز نیز این روند ادامه یافته است(فصلنامه کتاب نقد،1379). تاریخچه اشتغال زنان به کار:

اسلاید 4: جمعیت زنان شاغل در سراسر جهان در بخش های خدمات و صنعت رو به افزایش است(1991،WHO،به نقل از طباطبایی و قره بایی،1387). نسبت قابل توجهی از زنان در انواع خاصی از مشاغل دربخش های خدماتي و بخش غیر رسمی اشتغال، به ویژه کشاورزی و صنعت دررشته های شغلی چون ميكروالکترونیک ،تولیدات غذایی،منسوجات وکفش،صنایع شیمیایی و داروسازي وکارگاه های صنایع دستی فعالیت می کنند.زنان شاغل در بخش کشاورزی مانند سایر کارگران روستایی به بیماریها وامراض حرفه ای در سطح بالا و وسیعی مبتلا می شوند.نقش زنان در بخش کشاورزی در جوامع سنتی پایین تر از میزان واقعی آن برآورد شده است(1990،ILO،به نقل از طباطبایی و قره بایی،1387).بسیاری از زنان در بخش کشاورزی کارهایی را انجام میدهند که هیچ کس دیگر انجام نمی دهد مثل آمیختن یا مخلوط استفاده از عامل مضر آفت کش،بدون محافظت واطلاعات کافی ،از سموم ناشی از آن رنج میبرند.آیا برای زنان شاغل مخاطرات حرفه ای خاصی وجود دارد؟

اسلاید 5: کار سنگین در حین کشت وبرداشت محصول می تواند موجب وقوع سقط جنین،زایمانهای زودرس و نا بهنگام و از بین رفتن بچه یا مادر شود(ویگمان،1988).زنان نسبت بالایی از کارگران شاغل در بخش خدمات و مراقبت های بهداشتی را تشکیل میدهند.آنها با شرایط کاری سخت، در معرض مخاطرات ایمنی و بهداشت حرفه ای بیشماری قراردارند که شامل بیماری های مربوط به کار(که ماهیت چند عاملی پیچیده ای دارند). از قبیل اختلالات ماهیچه ای - اسکلتی،بیماری های قلبی عروقی ،روان تنی و اختلالات بهداشتی - روانی ، سرطان شغلی و بیماری های تنفسی و سایر بیماری هایی که بوسیله ی عوامل شیمیایی ایجاد می شود،هستند.آن ها نه فقط در مشاغل تمام وقت مورد توجه و مراقبت قرار نمی گیرند ، بلکه سهم عمده و وسیعی ازکار های خانه (منزل) رانیزبه عهده دارند .زنان اغلب درگیر چرخه ای از کار های سخت و نامناسب می شوند و غالبا در این نوع محیط های کاری اکثریت زنان فرصت های کمی برای تحصیل دارند ، به ویژه آنهایی که در سطوح اقتصادی پایین تر قرار گرفته اند(1990،ILO ،به نقل از طباطبایی و قره بایی،1387).

اسلاید 6: بطور کلی تفاوت عمده ای درپاسخ های بیولوژیکی(زیست شناختی) به مخاطرات فیزیکی ،زیستی وشیمیایی وجودندارد. میانگین توانایی مردان تفاوت چندانی با زنان ندارد وحتی بعضی از زن ها قوی تر از مردان هستند(1991،UN،به نقل از طباطبایی و قره بایی1387).مخاطرات سلامت زنان شاغل بطور سنتی پایین تراز آنچه که در واقع می باشد، بر آورد شده است واین امر،بدان علت است که ایمنی صنعتی و استانداردهای بهداشت وایمنی کار وحیطه ی مواجه با مواد خطرناک بر حسب جمعیت مردان وتست های آزمایشگاهی آنان تهیه وتدوین شده است(1992، WHO، به نقل از طباطبایی و قره بایی1387).پاسخ های تشخیصی زنان به مخاطرات تشخیصی به علت مخاطرات مربوط به کاراست که با نوع خاصی از کار مواجه می شوند و چندین نقش را در جامعه بر عهده دارند.اختلالات خاص سلامت مربوط به حرف و صنايعي می شود که گروههای بزرگی از زنان شاغل،در این مشاغل مشغول به کارهستند.بهداشت زنان شاغل و تغییرپذیری انسان:

اسلاید 7: زنان نقش های دوگانه ی تکاثر(ازبعدجنسیت)واقتصادی (ازبعدفعالیت)رابه عنوان کارگران بدون مزد درخانه به عهده دارندوبه عنوان کارگران دارای مزد،خارج ازخانه.مشکلات خاص سلامت زنان شاغل ،می تواند ازموقعیت هایی نظیر: فشار روانی کار،فرسودگی مزمن،پیری زودرس وسایرعوامل موثربروضعیت روانی- اجتماعی و سلامت آنها ناشی گردد. تعاریف و مفاهیم:لوینسون و همکاران(1962):سلامت روان عبارتست ازاینکه فرد چه احساسی نسبت به خود،دنیای اطراف خود،محل زندگی،اطرافیان مخصوصا با توجه به مسؤلیتی که در مقابل دیگران داردوهمچنین به چگونگی سازش وی با درآمد خود، شناخت موقعیت مکانی و زمانی خویشتن اطلاق می شود.کاهن(1991)،سلامت روانی را وضعیتی ازبلوغ روان شناختی تعبیر می کند که عبارت است ازحداکثراثربخشی ورضایت به دست آمده ازتقابل فردی و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود ودیگران می شود.

اسلاید 8: کاهن به ذكر پنج الگوی رفتاری درارتباط با سلامت روان مبادرت ورزیده است: ۱. حسّ مسؤولیت پذیری.۲. حسّ اعتماد به خود.۳. هدف مداری.۴. ارزش های شخصی.۵. فردیت و یگانگی.حق سلامت:حق سلامت زنان به معناي برخورداري ازسلامت جسمي،رواني، اجتماعي ومعنوي درزندگي فردي،خانوادگي واجتماعي با توجه به ويژگي‌هاي آنان درمراحل مختلف زندگي بوده وازجمله حقوق طبيعي وهمگاني محسوب مي‌شود ومسئوليت تأمين آن برعهده دولت‌ها مي‌باشد.ارتقای سلامت:عبارت است ازافزايش سلامت و توانمند سازی افراد جهت كنترل وفعاليت مثبت و موثردرمحيط.

اسلاید 9: الف) پیامد های منفی اشتغال زنان:براثرکار زیاد، به مادران صد مه های جسمانی وروانی شدیدی وارد می شود (پریور،1375).یکی دیگرازاثرات منفی اشتغال ،برآورده شدن نیازمالی زنان می باشد که این امراگرچه دروهله اول خیلی خوب و مثبت به نظر می رسد اما واقعیت این است که زنی که نیاز مالی نداشته باشد تمایل کم تری برای ازدواج دارد همان طور که اگر مردی نیاز فیزیولوژیک ( اولیه ) درخود نبیند ازدواج نمی کند(پریور،1375).کارزنان خطررقابت بین زن و شوهررا افزایش داده و درنتیجه به تفاهم و همدلی آنها آسیب می رساند(اسحاقی،1383).هورونوننگ ومک کلاف(1981):درآمریکا به بررسی تاثیروضعیت تحصیلی وشغلی شوهران یا زنان برروی میزان رضایت همسران از ازدواجشان پرداختند.در حالی که زن اعتبار شغلی و تحصیلی بالاتری از شوهرداشته باشدازازدواج خودراضی بوده،ولی احتمالاًمردان راضی نیستند.پیامدهای منفی و مثبت اشتغال:

اسلاید 10: پیامدهای منفی اشتغال مادران بر فرزندان :کودک دوست دارد وقتی که ازمدرسه و یا هر جای دیگری به خانه می آید، مادرش در خانه باشد و به استقبال او بیاید تا غم وغصه های خود را فراموش کند(قائمی،1369).غیبت مادر از سه تا شش سالگی روی کودک تأثیر منفی می گذارد.این کمبود باعث می شود که کودک موجودی شکاک و بدبین و عاری از مهر و محبت نسبت به دیگران شود و به شب ادراری و بدخوابی نیز مبتلا گردد(روزنامه قدس،1378).کودکستان و دیگر مراکز نگهداری ازکودکان،نمی تواند جایگزین های خوبی برای خانواده باشند و مربیان نیز نمی توانند جانشین خوبی برای مادر باشند(هاشمی رکاوندی،1370).دنیای امروز،زنان را به خروج از خانه و کار در بیرون و در مشاغلی که هیچ نوع تناسبی با روحیه آنها ندارد وادار می کند؛ آن گاه کودکان را تنها در خانه و دور از سرپرست رها می کند و زمانی که جرم و جنایت افزایش می یابد، تعجب کرده و دنبال علت آن می گردد(پریور،1375).

اسلاید 11: الف) مشارکت آنان در تصمیم گیری ها باعث می شود از حالت انفعالی خارج شده و به صورت فعال در اجتماع حاضر شوند(اسحاقی،1386).ب) اشتغال زنان باعث افزایش آگاهی و بینش اجتماعی آنان و ایجاد روحیه ی اعتماد به نفس،رشد،استقلال فکری وروحی آنان می شود(محتشمی،1378).ج) اشتغال به کار زن به عنوان کمک به اقتصاد خانواده(محتشمی،1378).چ) کمک به شادابی و سلامت روانی و جلوگیری از افسردگی در اثر بیکاری و یکنواختی زندگی روزمره(ام الفخر،1372).ح) استفاده از اوقات فراغت و جلوگیری از آسیب پذیری اجتماعی در اثر فقرونیاز مالی،به خصوص در مورد زنان بیوه و مطلقه(داعی پور،1370).ب)پیامدهای مثبت اشتغال زنان:

اسلاید 12: جدول شماره1:اطلاعات آماری از وضعیت شغلی زنان درآمریکا:،به نقل از نيازي،1387). NIOSH،2005)

اسلاید 13: جدول شماره2:عمده مخاطرات بهداشتی-ایمنی در محیط کاری زنان:، به نقل از نيازي،1387). NIOSH،2005)

اسلاید 14: NIOSH مطالعاتی را در خصوص آسیبهای اسکلتی-عضلانی در زنان شاغل در مراکز مخابراتی،درمانی،خدماتی وصنعتی انجام داده است.در یکی ازاین مطالعات که در مرکز خدمات درآمد داخلی آمريكا(IRS )انجام شده،میزان ناراحتی وشکایات زنانی که به شغل رونویسی از اطلاعات مشغول بودند بررسی شد. نهایتا مشخص شد که با استراحت های دوره ای بین نوبتهای کاری، درد ونارحتی های اسکلتی-عضلانی کاهش می یابد بی آنکه به بازده کاری لطمه ای وارد شود.علاوه بر اين،دردهاي پشت و از جمله كمردرد در زنان شاغل بيش از مردان شاغل بروز مي كند.اخيرا اعلام شده زنان شاغلي كه كمتر به رئيس خود شكايت مي كنند بيشتر دچار كمر درد مي شوند(2005، NIOSH، به نقل از نيازي،1387). 2- استرس در زنان شاغل :الف)استرس شغلی:نتایج یک تحقیق در سوئد نشان داده زنانی که استرس شغلی بیشتری را تحمل می کنند شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت دارند(جامي،1385).1- آسيبهاي اسكلتي-عضلاني:

اسلاید 15: ب)استرس و سقط جنین:درمطالعه اي که طی دوره بارداری864 زن شاغل انجام گرفته ارتباط میزان استرس با سقط جنین مشخص شده، روش کارعبارت بود از انجام آزمایش خون در آغاز دوره بارداری و استفاده از پرسشنامه های استاندارد در مورد میزان استرسی که فرد احساس می کند .55 نفر از زنانی که در طی این مدت جنین خود را بطور خود بخودی سقط کردند، در پرسشنامه میزان استرس بیشتری را گزارش کرده بودند(2005،NIOSH،به نقل از نيازي 1387).ج)استرس شغلی و بیماریهای وابسته به آن:در یک بررسی، 60درصد از زنان شاغل از استرس شغلی بعنوان مشکل شماره یک محل کارشان یاد کرده اند(2005،NIOSH،به نقل از نيازي 1387). شرایط موجود در محیط کار،كه اغلب باعث بروز استرس در بین زنان می شوند عبارتند از:نداشتن امکان کنترل شرایط کار.

اسلاید 16: محدودیت اختیارات در مقابل مسئولیت سنگین شغلی.ابهام در نقش شغلی.تعارض شغلي. عدم امنيت شغلي.ارتباطات ضعيف با همكاران و سرپرستان. محدودیت شغلی.فشار ناشی ازانجام وظایف شغلی خارج از حد توانایی های روانی فرد.استرس شغلي با بيماريهاي قلبي–عروقي، اسكلتي–عضلاني،افسردگي وفرسودگي شغلي(burnout)مرتبط مي باشد) 2005،NIOSH،به نقل از نيازي1386).افسردگي شغلي زنان:زنان در محیط های کاری همواره در معرض استرس و فشارهای عصبی هستند و همین امر باعث بروز اختلالات خلقی دوقطبی و افسردگی در آنان می شود(عليزاده،1386).

اسلاید 17: خلق افسرده یا احساس غم و اندوه ، از بین رفتن علایق ، کاهش و یا افزایش وزن ، کاهش یا افزایش خواب، بی قراری و کندی روانی -حرکتی ، خستگی ، فقدان انرژی ، احساس گناه، ناتوانی درتفکر و عدم تمرکز در تصمیم گیری ، احساس خودکشي و یا مرگ ، اختلال در عملکرد فردی ، شغلی و تحلیلی ، زیاد شدن غیبت از محل کار و.. از جمله نشانه های بروز افسردگی در افراد است که البته داشتن 5 مورد برای ابتلا کافی است(عليزاده،1386).به مدیران دستگاهها،از طريق مشاوره شغلي نحوه برخورد با نیروی انسانی آموزش داده شود و عوامل استرس و اضطراب زا نیز از محیط دور شود و همچنین باید امکانات ورزشی، تنوع غذایی، پاداش و ترفیع و معاینات پزشکی منظم برای آنان در نظر گرفته شود(عليزاده،1386).3- خطرات مرتبط با سن باروري :

اسلاید 18: جدول شماره3:نتايج حاصل ازمطالعات خطرات مرتبط با سن باروري در مورد زنان شاغل:ردیفموضوع مطالعهنتیجه1سقط جنين – جنين كم وزن – زايمان زودرسارتباطي بين زايمان زودرس – جنين كم وزن وسقط جنين در زناني كه با مانيتورهاي كامپيوتر(VDTs)كار ميكنند وجود ندارند.2ريتم سيركادينمطالعات اي با هدف تعيين ميزان تماس با تشعشات يونيزان كيهاني وافزايش بي نظمي در ريتم سيركادين برروي زنان مهماندار هواپيمادر دست انجام است.3باروري زنانمطالعه اي با هدف تعيين اثرات تماس با سوخت جت بر ميزان باروري زنان شاغل در نيروي هوائي آمريكا در دست انجام است.،به نقل از نيازي،1387).NIOSH،2005)

اسلاید 19: 4- خشونت در محيط كار : قتل وسرقت :يكي از مهمترين علل بروز مرگ بر اثر حادثه شغلي درميان زنان شاغل آمريكايي قتل مي باشد.قتل در محيط كار اصولا با انگيزه اوليه سرقت رخ مي دهد وبيشتر در سوپر ماركتها و مراكز فروش وعرضه مواد غذايي و نوشيدني ونيز ايستگاههاي پمپ بنزين اتفاق مي افتد.خشونت هاي محلي كه به محيط كار كشيده مي شود نيز 16 در صد زنان را قرباني مي كند (2005، NIOSH، به نقل از نيازي1387).اهداف غير جنايي :كارگران زن همچنين در معرض انواع خاصي از خشونت ها ي غير جنايي هستند. تقر يبا 3/2 زنان شاغل به نوعي در محل كار دچار آسيب جسمي و جراحت ميشوند(2005، NIOSH، به نقل از نيازي1387).

اسلاید 20: 5- مزاحمت‌های جنسی زنان در محیط کار:در قطعنامه 1993 «رفع خشونت علیه زنان» سوءاستفاده از زنان چنین تعریف شده: هرگونه رفتار خشونت‌آمیزی که بر اساس جنسیت انجام شود و نتیجه حتمی یا احتمالی آن آزارهای جسمی، جنسی یا روانی زنان و یا آسیب دیدن آنان باشد.مزاحمت‌های جنسی در محیط کاری، مکانیسمی است که مردان از آن برای کنترل زنان در سازمان‌ها و شرکت‌ها استفاده می‌کنند.مزاحمت‌های جنسی بنا به عرف و فرهنگ هر جامعه و قانونی که شکل‌دهنده‌ به حدود روابط زن و مرد هستند متفاوت است. رایج‌ترین شکل مزاحمت‌های جنسی در محیط کار:1ـ حرف‌های معناداری که بیشتر به شکل تمجید از زیبایی زن گفته می‌شود (به منظور خاص جنسی)، 2ـ نگاه هیز، 3ـنزدیک شدن زیاد به زن در موقع کار((www.nasirboshehr.com.

اسلاید 21: جدول شماره4:نتایج مطالعات مربوط به رابطه سرطان در زنان و مواد شیمیایی:ردیفنام مادهنتیجه مطالعه1اکسید اتیلناین ماده برای استریل کردن لوازم پزشکی بکار میرود و بیش از 100هزار زن از جمله کارگران خدماتی بیمارستانها و افرادی که در بخش استریل کردن لوازم پزشکی کار میکنند در تماس با این ماده هستند.2مشتقات بی فنیل پلی اتیلن(PCB)تا سال 1977(PCB)در صنایع الکتریک استفاده می شد هر چند مصرف این ماده از سال1977متوقف شد ولی محصولات ساخته شده از آن هنوز هم در محیط زیست وجود دارند.NIOSHدر حال بررسی ارتباط بین میزان تماس با (PCB)و سرطان سینه در زنان است.3پر کلرو اتیلنمطالعات در دست انجام بر روی میزان تماس زنان در محیط کار با پرکلرو اتیلن به عنوان حلال اصلی در خشک شویی ها ارتباط این ماده با سرطان دهانه رحم آشکار کرده است.،به نقل از نياز1387).NIOSH،2005)

اسلاید 22: 7-زنان شاغل در مشاغل غير سنتي :اغلب لباسهاي كار(PPC )و لوازم حفاظت فردي (PPE)متناسب با سايزهاي مردانه (اندازه متوسط مردان )طراحي وساخته شده ،بنابراين طبيعي است كه زنان هنگام استفاده ا زاين وسايل دچا ر مشكل شوند.زناني كه در مشاغل غير سنتي شاغل هستند همچنين ممكن است با انواع خاصي از عوامل استرس زاي شغلي مواجه شوند، يك نمونه از آن آزار و اذيت جنسي و نيز انواع تبعيض هاي جنسيتي (مزايا و حقوق كمتر نسبت به مردان و...) مي باشد. (2005،NIOSH،به نقل از نيازي1387).8- زنان شاغل در مراکز درمانی:مطالعاتNIOSHدر زمينه سلامت و ايمني كاركنان بخش درماني: خطر ورود سرسوزن آلوده به بدن.(Needle stick):هرسال در مراكز درماني آمريكا بين 600 هزار تا 800 هزار مورد فرو رفتن سر سوزن آلوده رخ مي دهد كه اكثراْ ميان پرستاران مشاهده شده است(2005،NIOSH،به نقل از نيازي1387).

اسلاید 23: به دليل آلودگي سر سوزن با انواع پاتوژن هاي خوني بخصوص ويروس هپاتيتC ،B؛HIV فرد آسيب ديده بايد بسرعت تحت درمان و آزمايش قرار گيرد. آلر‍‍‍ژي ناشي از تماس با لاتكس: آلرژي لاتكس با علائمي از جمله راش هاي پوستي – كهير-التهاب بيني- چشم و سينوسها- آسم و ندرتا شوك مشخص مي شود.تشخيص قطعي با استفاده از تست مخصوص مي باشد.9- غیبت از کار:   زنان بیشتر از مردان به پزشک مراجعه و از کار غیبت می کنند،مراقبت از بیماران و فرزندان در خانه، دلیل قابل قبولی برای این موضوع است. از طرفی زنان بیشتر از مردان به موضوع سلامتی اهمیت می دهند و به دنبال ظهوراولين علايم بيماري،زودتربه پزشك مراجعه مي كنند،در حالي كه مردان به علايم اوليه اغلب بي توجه اند و ذيرتر مراجعه مي كنند،در واقع مردان در هنگام مراجعه به پزشك اغلب بيمارتر از زنان مشابه خود مي باشند(www.atiye.ir).

اسلاید 24: بحث،نتيجه گيري و پيشنهادات:بررسی مطالعات مختلف نشان می هد که عوامل مختلفی در سلامت جسمانی وروانی شاغلین زن اثر گذار است،جهت پیشگیری از بروز مخاطرات شغلی در حیطه جسمی وروانی برای تمامی شاغلین،بویژه شاغلین زن،ارائه برنامه های آموزش بهداشت،روانشناختی ،مشاوره شغلی و سازمانی و...را ضروری ولازم الاجرا می سازد.بدین جهت مباحث مختلف به شرح ذیل مطرح ،جمع بندی و پیشنهاد می گردد:موضوعات عمده در ایمنی و سلامت حرفه ای زنان شاغل در وهله اول مربوط به: استانداردهای بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در مواجهه با مواد خطرناک است که برحسب جمعیت مردان و براساس انجام تست های آزمایشگاهی برای آنان تهیه، تدوین و تعیین شده است (سازمان بهداشت جهانی، 1992،به نقل از نيازي1387). از این رو، تعیین استانداردهای بهداشتی و ایمنی برحسب جمعیت زنان و انجام تست های تجربی بر آنان از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است.

اسلاید 25: - توجه به نیازهای خاص زنان شاغل در محیط کار چه از دیدگاه روانشناختی چه از منظر جسمانی و تلاش برای شناسایی و رفع این نیازها از سوی متخصصان سلامت جسم و روان (سازمان ملل، 1991،به نقل ازطباطبايي و قره بايي1387).- بررسی و شناسایی عوامل فشارزای (استرس زای) موجود در محیط کار زنان و ارائه راهبردهایی که به حذف این عوامل یا کاهش اثرات منفی آن کمک کند. نیمی از نیروی کار جهان را زنان تشکیل می دهند:سازمان ملل (1991) جهت دستیابی به بهداشت زنان در محیط کار بر یک مدل زیستی–پزشکی تأکید دارد که در آن، توجه به اصول قراردادی در زمینه بهداشت و توانمندی های انسان ضروری است و می بایست به جنبه های اجتماعی یا محیطی بیماری های شغلی زنان توجه خاص مبذول نمود. بار اضافی مسئولیت زنان شاغل مربوط به:ایفای نقش و عهده داری وظایف مادری برای فرزندان و همسری است.

اسلاید 26: اکثر اوقات، سهم اشتغال زنان چه در محیط خانه و چه در محیط کار، کمتر از میزان واقعی آن، برآورد می شود.. از این رو، ضروری است در بانک اطلاعات نیروی کار که توسط وزارت کار و امور اجتماعی ایجاد شده و در حال تکمیل است، اطلاعات و آمار مربوط به زنان شاغل که در مشاغل مختلف سنتی، مدرن، خانگی، خوداشتغالی و کارآفرینی مشغول به کار و فعالیت هستند، با دقت و صحت بیشتری ثبت و ضبط گردد. عمده مخاطرات بهداشتی–ایمنی در محیط کار زنان عبارت است از:- آسیب های اسکلتی – عضلانی: اینگونه آسیب ها در زنان شاغل بیش از مردان شاغل مشاهده شده است. بنابراین، پیشنهاد می گردد كه وجود و حضور یک متخصص بهداشت روان در کنار سایر متخصصان بهداشت حرفه ای و ایمنی صنعتی در محیط های کارضروري است.- استرس های شغلی:

اسلاید 27: غالباً وجود استرس های شغلی باعث بروز بیماری هایی چون دیابت (مرض قند)، قاعدگی دردناک، سقط جنین در میان زنان شاغل می گردد.از این رو،اجرای تست های روانشناسی به منظور شناسایی بیماری های روانی و اختلالات رفتاری آنهاوبكارگيري مشاوران شغلي-سازماني و متخصصان بهداشت رواني در محيط كارتوصیه می گردد. - خشونت در محیط کار: زنان به دلیل قدرت فیزیکی کمتر در مقایسه با مردان، غالباً در معرض مخاطرات مربوط به خشونت و یا حتی قتل قرار دارند.برای پیشگیری از خشونت در محیط کار، اولاً می بایست کارکنان مراقب یکدیگر بوده و در صورت بروز خشونت، سریعاً آن را تحت کنترل گرفته یا خنثی کنند. ثانیاً، نوبت کاری های شبانه که غالباً پرمخاطره تر از نوبت کاری های روزانه است به عهده کارکنان مرد قرار گیرد. ثالثاً تجهیز زنان شاغل در محیط های کار پرمخاطره و خشونت زا به ورزش هایی چون دفاع شخصی و رزمی توصیه می شود.- سرطان: بسیاری از اوقات دیده شده که زنان به دلیل کار با مواد شیمیایی، به سرطان سینه و دهانه رحم مبتلا شده اند.

اسلاید 28: از این رو، توصیه می شود برای انجام کار با این مواد شیمیایی بهتر است از نیروی کار مرد کمک گرفته شود یا از وسایل حفاظت فردی و ایمنی مناسب تری استفاده گردد تا از میزان ابتلا زنان شاغل به این بیماری پیشگیری شود.- مشاغل سنتی: در مشاغل سنتی، لباس های کار و لوازم حفاظت فردی متناسب با اندازة آقایان تهیه شده است و زنان در هنگام کار با این لوازم دچار مشکلات زیادی می شوند.بنابراین، ساخت و تهیه وسایل حفاظت فردی و لباس های کار مناسب با اندازه زنان توصیه می گردد. - اشتغال به کار در مراکز درمانی: کار در مراکز درمانی،با بيماري هاي اسكلتي-عضلاني،تماس با مواد شيميايي،مواجهه با خشونت و استرس،آلرژي پوستي،خطر ورود سرسوزن آلوده به بدن،راش هاي پوستي،كهيروالتهاب بيني،چشم و سينوس ها،آسم و شوك براي تمامي شاغلين زن همراه است.

اسلاید 29: . از این رو، به منظور جلوگیری از بروز اینگونه بیماری ها، از جداول کار گردشی برای این بخش ها استفاده کنند و در صورت امکان کارکنان این بخش ها به طور مرتب معاینات پزشکی قرار گیرند تا در صورت بروز هرگونه علائمی، از شیوه های پیشگیرانه استفاده بعمل آید. همچنین، مطالعه مجلات علمی – پژوهشی (داخلی و خارجی) تولید لوازم پزشکی، با هدف بررسی و شناسایی بازار تولید این وسایل و تهیه آنها برای این مراکز، به مدیران و مسئولان توصیه می شود.

اسلاید 30: سخنان يك كشيش در بستر مرگ: وقتي بچه بودم، دلم مي خواست دنيا را عوض كنم. بزرگتر كه شدم گفتم دنياخيلي بزرگ است،كشورم را تغييرمي دهم. در نوجواني گفتم: كشور خيلي بزرگ است بهتر است شهرم را دگرگون سازم. جوان كه شدم گفتم شهر خيلي بزرگ است ،‌محله ام را تغيير مي دهم ،‌ به ميان سالي كه رسيدم گفتم: از خانواده ام شروع مي كنم ، اما در اين لحظه هاي آخر عمر مي بينم كه بايد از خودم شروع مي كردم. اگر تغيير را از خودم شروع كرده بودم، خانواده ام، محله ام، شهرم , كشورم و دنيا را به قدر توانم تغيير مي دادم.“