بررسی مسائل فقهی حقوقی و قانونی پیوند اعضا

صفحه 1:
ey eee rey) ‏لك لحنت‎ دكتر سيد مسين فتامئ معصوم استاد گروه جرامی قلب و توراکس را 

صفحه 2:
چابگاه انسان در اسلام 1 Pe) es ep eee BGS cee eS ae Ce ae ن خداارروی زمین ۰ ۲-ارزش معنوی رو ملدی اسان: 200000 5 eee ene IN eee Perr Cgen eeaee Pee eee NON ie) ‏هركس تي را‎ a ‏رورهر کس. کسی ررا زنده ,یدرد چنان است که گوبی تعام,مردم را زنده‎ اس رس 

صفحه 3:
سس مس« ا و ل ‎٠‏ حرمت شخص مسلمان يس از مرك بدون هيج تفاوتى ‎Reel Fy‏ سه ‎a‏ ‏مرگ واجب الاحترام آست و تبلید مورد آهانت قرار گیرد). ‏۴- ارزش سلامت انسان : ‏* در صورت عدم سلامت جسمى و مريض بودن يك سرى ‎SY PRY OP Or CIP Ce Cet carer Cx‏ 95 ل ال ۰ 

صفحه 4:
PP eee) | caf ee ‏ا ا‎ * حق حيات و زن3 2 توصت ‎Oa ean)‏ رل لام اجتماعی. حق آزادی. حق کار. حق مسکن. بیمه و .... 

صفحه 5:
تاریخچه: كد در يزشكى سئوالات زير مطرح و ججبهت ياسخكويى ل ۱ 

صفحه 6:
Fae YS RNY eee eee AL ee 

صفحه 7:
oe ‏ی‎ ۳ ۰ op ‏خريد و فروش اعضاء براى پیوند چه حکمی دارد؟‎ -١ + ‏(مشابه خون)‎ COS ee coe ets SIL LS STS) Bas ‏ولی به وسیله دستکاوونتة نوعى به حيات نباتى‎ ‏ان 1 ان برگشت وی وجود‎ Oren) ‏ندارد و مرده تلقى مى شود مى توان عضوى را (مثل‎ ‏جشم با كليه) براى يبيوند خارج كرد؟‎ ee RO Sy ea ‏ب - در مورد مسلمانان با وصیت قبلی و با جواز اطرافیان‎ ‏ج - در مورد غیر مسلمانان‎ 

صفحه 8:
۳ 7 ۳ ۳- آیا در صورت موافقت با بند ب در سئوال ۲ تبلیغ اين امر در جامعه : 9 ؟- آيا مى توان تخفيف جرم محكومين به اعدام را موكول ‎ee]‏ ا ا 0 ۵- برداشتن قطعه ای از استخوان با عضله از شخص ‎recep Coro Sey ee eh Se) ccd‏ 0 بدن شخص غير مسلمان جايز است يا خير؟ 

صفحه 9:
۶- استفاده از باقیمانده های زایمانی ( جفت , پرده ا سح ۷- پیونه عضو مسللعان » غیر مان مجاز است با خیر؟ 

صفحه 10:
sobs & 2 ۱ ‏سئوالات‎ ل ‎BS‏ وه يزشكى | op Cae reas eA ‏روی نوار ثبت مى شود) با توجه به اینکه می تواند امواج‎ ‏ا ا‎ ‏فعاليت داشته باشد؟‎ 

صفحه 11:


صفحه 12:


صفحه 13:
تا "نسمه تعا ۳ ۰ در فرض ‎OS eel) al‏ صورتی که نجات نفس محنرمه آی بر آن باشد» ۳ 

صفحه 14:
سیر قانونی پیونكاغضاء: لت ل ا ل لت 0 ”لايحه اجازه بيوند اعضاى بدن فوت شدكان در موارد خاص" 

صفحه 15:
yes ee or, PRpC ere Caer MCMC) (Pers ir Peon ee ee ‏سر دا رت ی تا‎ ‏بیماران نیازمند در صورت حصول شرایط مجاز می باشد.‎ * اين لابحه در صحن علنى مجلس در سال 1715 از مجموع داف رسن سر ۳ كه در نتيجهء راى نياورد. 

صفحه 16:
* مسائل قابل طرح د زمينه نداعضا و مرك مغزى بطور مفصل در دومين سم ديدكاههاى اسلام در يزشكى در اسفندماه ‎١71/8‏ طرح و بررسى شد. 

صفحه 17:
را ار 7 

صفحه 18:
۳۹ ee a ROOT ee Ul CRU eye ry aren rea] Panay rr) ‏نمايد يس از فوت. بدن يا:اجزايى از بدن خود را براى تشريح‎ 1 ‏ا ا‎ Fees Pee rane Eee ۰ ؟- عمل به وصيت افراد يس از فوت در مورد برداشتن عضوى از میت ( به میزان وصبت) برای پیوند به فرد زنده مورد نظر چه حکمی دارد؟ آبا اذن اولیاء میت هم لازم است با شرعاً آنها نمى-توانند خلاف وصيت نظر دهند؟ 

صفحه 19:
اي ت ت ۳ ۳- به فرض 1 می تواند وصبت نماید که در قبال برواشتن 9 ۱ يول كرفته شود؟ 1 ‎ope ices‏ = .ثوايش به فرد فوت شده كه رس ‎ae‏ ‎AF prs LS 51 598 oyI1g0 50‏ ا ا جسدشان با قطعاتی از اعضاء بدن. برای نجات جان بیماران نیازمند و با بالا بردن دانش پزشکی دانشجویان و اساتید در اختیار قرار كيرد و در قبال آن يولى را تعيين نمايد كه دريافت كنند و به مصرفى كه در ا 0 ‎ ‎ ‎3 

صفحه 20:
‎sa fa‏ 2 ل" ل ی 10 ۷ ‏- بطور كلى در مورد وصيتء شرايط آنء حوزه و ميزان وصيت. نظر شرع مقدس در امورات يزشكى. تشربح بدن براى اموزش» بيوند ‎pe Per es]‏ ل 0 ‏3 جلوی تعرض به پزشکان ‎ ‎ ‎ ‏ا ا ا سرت سس لك ‎On See we meRUE es)‏ ل ا ا ا 00 وصيت شخص جه حكمى دارد؟ 

صفحه 21:
۱ a 0 ete el beh) ede ed ‏زبو نياز به بروسى و ييكيرى داشت‎ ۰ مرگ و بات 7722777۳ ‎٠‏ مرك مغزى- زهاق روح (دربرابر ولوج روح) ‎٠‏ مالكيت انسان بر بدن خود ‏ارث بردن از ميت ‎Cn ‏احكام‎ 2 ‏*؟ ديه يزشكان 

صفحه 22:


صفحه 23:
“ae ea ‏ف‎ ‏ل للك لان بام‎ J) a eel ‏ا‎ 0 etre ye rar مالكيت ذاتيهيا مالكيت اعتبار به 73 0 * بعد ششم- عضو جدا شده قبل از غسل ميت نجس است و ‎ea‏ ا ل ا ل ا ل 0 شخص گیرنده پیوند چه می شودگ * بعد هفتم - عضو پیوند شده میته است و نماز در میته باطل است 

صفحه 24:
که از انیبان ۳ كوشت) حدا Pre. rae. eine), ‏دارد؟‎ 1 سام ۱ مى شود و طبق قاعده لا صرر که (صرر رساندن به خود) حرام است جه حكمى دارد؟ 9 ‏ل ا ا ا‎ ea ‏ل ل ا ل‎ SES) ‏جه حكمى دارد؟‎ Cowl ‏که حرام‎ 09 

صفحه 25:
3075 ha no hal jSl gcd ‏عدون«‎ ones ge = ‏بعد بازدهم‎ ‏ار‎ ‏است. جه حكمى ذارذ؟‎ ‏نوعبن,نجس در موارد‎ 7 ‏من‎ Sad ‏بعد سيزدهم - اصولا تشريح و قطعه قطعه كردن بدن‎ ‏شخص مسلمان حرام است حكم به تجويز بيوند و‎ ‏ا كر‎ Bed ‏بعد جهاردهم - مسئله حليت محرمات در مواقع‎ ‏ضرورى و اضطرار بابد بررسى شود‎ 

صفحه 26:
با عر ‎=a‏ x: ‏لا‎ > 9 00 rea ec ne RO ‏دارد؟‎ Cay urs) ame 7 9 1 se ‏دبه دارد؟‎ * بعد هفدهم - برداشتن اعضاء از كافر وييوند به مسلمان جه حكمى دارد؟ * بعد هجدهم - برداشتن اعضا از مسلمان و پیوند به كافر جه حكمى دارد؟ * و موارد دیگو 

صفحه 27:
وصيت كردم بول بنحند اكر با شرايط خاص (بطور قطع دائسته شود يك دو عملی اد و چاگزین ده اد | ]داضت که کون نی پا 9 ۳ ] با ره میت کرد ‎SA eet) ee Ae | |‏ ‎slashed] ١‏ | ميت دید ای دج ‎١‏ مدلى برآن لشكال ‎tia 55 2‏ nay Sh got مرت ال میت مینست 

صفحه 28:
| ده روط به ورد ناجاز كيرد | ديه ساقط تيست .+ ‎wala ll‏ عضو جایز ات ‎i‏ یز ‎ 

صفحه 29:


صفحه 30:


صفحه 31:


بررسی مسائل فقهی – حقوقی و قانونی پیوند اعضاء دکتر سید حسین فتاحی معصوم استاد گروه جراحی قلب و توراکس دانشگاه علوم پزشکی مشهد 1 انسان: کرامت انسان: --11کرامت جایگاه انسان در اسالم هستی امکانات هستی همه امکانات مندی ازاز همه بهرهم مندی مخلوقات وو بهرهم سایر مخلوقات برتری ازاز سایر •• برتری زمین روی زمین خدا روی جانشین خدا خلیفه وو جانشین •• خلیفه فرشتگان مسجود فرشتگان •• مسجود انسان کرامت انسان باالترین کرامت باالترین انسان: مادی انسان: معنوی وو مادی ارزش معنوی • --22ارزش الناس فکانما الناس احیاها فکانما من احیاها جمیعا وو من الناس جمیعا قتل الناس فکانما قتل االرض فکانما فی االرض فساد فی نفس اواو فساد بغیر نفس نفسًاًا بغیر قتل نفس من قتل •• من جمیعا جمیعا همه گویی همه که گویی است که چنان است بکشد ،چنان زمین بکشد، در زمین فسادی در کیفر) فسادی (به کیفر) قتل ،یایا (به قصاص قتل، به قصاص جز به کسی رارا جز کس کسی هر کس •• هر زنده مردم رارا زنده تمام مردم گویی تمام که گویی است که چنان است بدارد چنان زنده بدارد کسی رارا زنده کس ،کسی هر کس، باشد ،وو هر کشته باشد، بشریت رارا کشته بشریت است. داشته است. داشته مردم تمامی مردم انسان= تمامی ارزش انسان= ارزش 2  -3ارزش مرده انسان: حرمه المسلم میتا کحرمته و هو حی سواء • حرمت شخص مسلمان پس از مرگ بدون هیچ تفاوتی مانند حرمت او در حال حیات است (بدن مسلمان پس از مرگ واجب االحترام است و نباید مورد اهانت قرار گیرد). -4ارزش سالمت انسان : • در صورت عدم سالمت جسمی و مریض بودن یک سری تکالیف کاهش یافته یا ساقط می شود .روزه واجب نیست، جنگ و جهاد واجب نیست ،نماز نشسته خوانده می شود و .... 3  -5حقوق مادی و معنوی انسان: • حق حیات و زندگی ،حق مالکیت بر بدن واموال ،حق بهره مندی از نعمتهای الهی ،حقوق فردی ،حقوق اجتماعی ،حق آزادی ،حق کار ،حق مسکن ،بیمه و .... 4 تاریخچه: • در سال 1368در اولین همایش دیدگاههای اسالم در پزشکی سئواالت زیر مطرح و جهت پاسخگویی به محضر مراجع عظام تقلید ارسال شد. 5 سئواالت مربوط به احکام پیوند اعضاء : ? 6  - 1خرید و فروش اعضاء برای پیوند چه حکمی دارد؟ (مشابه خون) - 2در موارد زیر آیا از فردی که در حال مرگ مغزی است ولی به وسیله دستگاه تنفس مصنوعی به حیات نباتی ادامه می دهد واز نظر پزشکی امکان برگشت وی وجود ندارد و مرده تلقی می شود می توان عضوی را (مثل چشم یا کلیه) برای پیوند خارج کرد؟ الف -در مورد مسلمانان بطور کلی ب -در مورد مسلمانان با وصیت قبلی و یا جواز اطرافیان ج -در مورد غیر مسلمانان 7  - 3آیا در صورت موافقت با بند ب در سئوال 2تبلیغ این امر در جامعه ممکن است؟ - 4آیا می توان تخفیف جرم محکومین به اعدام را موکول به اهداء عضوی برای نجات مسلمانی دانست؟ - 5برداشتن قطعه ای از استخوان یا عضله از شخص مسلمان ( با رضایت یا بدون رضایت) برای استفاده در بدن شخص غیر مسلمان جایز است یا خیر؟ 8  - 6استفاده از باقیمانده های زایمانی ( جفت ،پرده جنیت ).... ،برای اعمال جراحی دیگران چه حکمی دارد؟ - 7پیوند عضو مسلمان به غیر مسلمان مجاز است یا خیر؟ 9 سئواالت احکام حقوقی و جزایی و مربوط به دیات، قصاص و حدود در حرفه پزشکی • تعریف مرگ :نداشتن امواج مغزی دال بر مرگ می باشد، یا نداشتن امواج قلبی؟ (امواج دال بر فعالیت می باشد که روی نوار ثبت می شود) با توجه به اینکه می تواند امواج مغزی نباشد و انسان با کمک دستگاههای مصنوعی قلبش فعالیت داشته باشد؟ 10 11 12 بسمه تعالی • در فرض سئوال ،استفاده از اعضاء بدن موصوف ،در صورتی که نجات نفس محترمه ای بر آن باشد، اشکال ندارد. 13 سیر قانونی پیوند اعضاء: • در تاریخ 1373/3/25الیحه ای با ماده واحده تحت عنوان : ”الیحه اجازه پیوند اعضای بدن فوت شدگان در موارد خاص" تقدیم مجلس شد 14 متن الیحه: • ماده واحده :استفاده از اعضای بدن کسانی که فوت کرده و یا دچار مرگ مسلم مغزی شده اند برای پیوند به بدن بیماران نیازمند در صورت حصول شرایط مجاز می باشد. • این الیحه در صحن علنی مجلس در سال 1374از مجموع 210رای 86رای موافق و 112رای مخالف و 9رای ممتنع که در نتیجه ،رای نیاورد. 15 • مسائل قابل طرح در زمینه پیوند اعضا و مرگ مغزی بطور مفصل در دومین همایش دیدگاههای اسالم در پزشکی در اسفندماه 1375طرح و بررسی شد. 16 موضوع وصیت برای تشریح و پیوند اعضاء: سئواالت : ? 17  - 1آیا انسان مالک بدن خود می باشد یا نه؟ و می تواند وصیت نماید پس از فوت ،بدن یا اجزایی از بدن خود را برای تشریح یا پیوند عضو در اختیار پزشک یا دانشکده های پزشکی قرار دهد؟ - 2عمل به وصیت افراد پس از فوت در مورد برداشتن عضوی از میت ( به میزان وصیت) برای پیوند به فرد زنده مورد نظر چه حکمی دارد؟ آیا اذن اولیاء میت هم الزم است یا شرعًا آنها نمی توانند خالف وصیت نظر دهند؟ 18  -3به فرض پذیرش این مساله که انسان مالک بدن خود می باشد و می تواند وصیت نماید که در قبال برداشتن عضوی از بدن معادل پول گرفته شود؟ آیا این پول دریافتی به وارث می رسد یا نه؟ و یا صرفًا بایستی در امورات خیری ( که ثوابش به فرد فوت شده که وصیت نموده می رسد) خرج و مصرف شود؟ -4در موارد فوق اگر قائل شدیم که افراد می توانند وصیت نمایند که جسدشان یا قطعاتی از اعضاء بدن ،برای نجات جان بیماران نیازمند و یا باال بردن دانش پزشکی دانشجویان و اساتید در اختیار قرار گیرد و در قبال آن پولی را تعیین نماید که دریافت کنند و به مصرفی که در وصیت آمده مصرف نمایند ،حکم شرعی مساله را بیان بفرمایید. 19  -5بطور کلی در مورد وصیت ،شرایط آن ،حوزه و میزان وصیت ،نظر شرع مقدس در امورات پزشکی ،تشریح بدن برای آموزش ،پیوند اعضاء به افراد نیازمند ،چه حکمی دارد؟ چگونه می توان از نظر حقوقی و قانونی ( اگر به وصیت عمل بشود) جلوی تعرض به پزشکان یا جامعه پزشکی را گرفت تا امنیت شغلی در خطر نیفتد؟ • در تمامی موارد مذکور ،ونیز تشریح جسد و برداشتن عضو برای پیوند -به ویژه درباره کسانی که دچار مرگ مغزی ،شده اند ،با وصیت شخص چه حکمی دارد؟ 20 برای تهیه قانون مدون و همه جانبه مسائل زیر نیاز به بررسی و پیگیری داشت • • • • • • مرگ و حیات مرگ مغزی -زهاق روح (دربرابر ولوج روح) مالکیت انسان بر بدن خود ارث بردن از میت احکام میت دیه پزشکان 21 مباحث فقهی پیرامون پیوند اعضاء: 12تا 20بعد مساله پیرامون پیوند بایستی از نظر فقهی بررسی شود • بعد اول -خود پیوند چه حکمی دارد (قطع نظر از خرید و فروش) پیوند به شخص زنده چه حکمی دارد • بعد دوم -حرمت انتفاع و بهره برداری از میته (عضو پیوندی) چه حکمی دارد؟ • بعد سوم -در مورد فروش اعضاء برای پیوند حکم خرید و فروش میته چیست؟ 22 • بعد چهارم -در مورد فروش عضو مالکیت انسان نسبت به اعضاء خود چگونه است؟ مالکیت ذاتیه یا مالکیت اعتباریه • بعد پنجم -عضو جدا شده برای پیوند نجس است یا پاک است؟ آیا میته حساب می شود یا نه؟ • بعد ششم -عضو جدا شده قبل از غسل میت نجس است و اگر از زنده جدا شود مطلقًا نجس است .پس از پیوند نماز شخص گیرنده پیوند چه می شود؟ • بعد هفتم -عضو پیوند شده میته است و نماز در میته باطل است 23 • بعد هشتم -عضو پیوندی که از انسان (حرام گوشت) جدا شده و پیوند شده نماز با عضو حرام گوشت چه حکمی دارد؟ • بعد نهم -عضو دهنده پیوند از زنده که موجب ضرر به فرد می شود و طبق قاعده ال ضرر که (ضرر رساندن به خود) حرام است چه حکمی دارد؟ • بعد دهم -پزشکی که قرار است عضو پیوندی را از شخص زنده بردارد موجب اضرار به غیر شود (ضرر رساندن به دیگری) که حرام است چه حکمی دارد؟ 24 • • • • بعد یازدهم -عضو جدا شده میته و نجس است و اگر خرید و فروش شود ،خرید و فروش عین نجس حرام است ،چه حکمی دارد؟ بعد دوازدهم -بهره برداری از عین نجس در موارد ضروری چه حکمی دارد؟ بعد سیزدهم -اصوًال تشریح و قطعه قطعه کردن بدن شخص مسلمان حرام است حکم به تجویز پیوند و تشریح بدن مسلمان چیست؟ بعد چهاردهم -مسئله حلیت محرمات در مواقع ضروری و اضطرار باید بررسی شود 25 • • • • • بعد پانزدهم -هبه کردن و بخشیدن اعضاء چه حکمی دارد؟ بعد شانزدهم -برداشتن عضو با اجازه و بدون اجازه دیه دارد؟ بعد هفدهم -برداشتن اعضاء از کافر وپیوند به مسلمان چه حکمی دارد؟ بعد هجدهم -برداشتن اعضا از مسلمان و پیوند به کافر چه حکمی دارد؟ و موارد دیگر 26 27 28 29 30 31