بررسی مسائل فقهی حقوقی و قانونی پیوند اعضا

بررسی مسائل فقهی حقوقی و قانونی پیوند اعضا

اسلاید 1: 1بررسی مسائل فقهی – حقوقی و قانونی پیوند اعضاء دکتر سید حسین فتاحی معصوماستاد گروه جراحی قلب و توراکسدانشگاه علوم پزشکی مشهد

اسلاید 2: 2جایگاه انسان در اسلام1- کرامت انسان: برتری از سایر مخلوقات و بهرهم مندی از همه امکانات هستی خلیفه و جانشین خدا روی زمین بالاترین کرامت انسان مسجود فرشتگان 2- ارزش معنوی و مادی انسان: من قتل نفساً بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمیعا و من احیاها فکانما الناس جمیعا هر کس کسی را جز به قصاص قتل، یا (به کیفر) فسادی در زمین بکشد، چنان است که گویی همه بشریت را کشته باشد، و هر کس، کسی را زنده بدارد چنان است که گویی تمام مردم را زنده داشته است. ارزش انسان= تمامی مردم

اسلاید 3: 33- ارزش مرده انسان: حرمه المسلم میتا کحرمته و هو حی سواء حرمت شخص مسلمان پس از مرگ بدون هیچ تفاوتی مانند حرمت او در حال حیات است (بدن مسلمان پس از مرگ واجب الاحترام است و نباید مورد اهانت قرار گیرد). 4- ارزش سلامت انسان : در صورت عدم سلامت جسمی و مریض بودن یک سری تکالیف کاهش یافته یا ساقط می شود. روزه واجب نیست، جنگ و جهاد واجب نیست، نماز نشسته خوانده می شود و ....

اسلاید 4: 45- حقوق مادی و معنوی انسان: حق حیات و زندگی، حق مالکیت بر بدن واموال، حق بهره مندی از نعمتهای الهی، حقوق فردی، حقوق اجتماعی، حق آزادی، حق کار، حق مسکن، بیمه و ....

اسلاید 5: 5تاریخچه: در سال 1368 در اولین همایش دیدگاههای اسلام در پزشکی سئوالات زیر مطرح و جهت پاسخگویی به محضر مراجع عظام تقلید ارسال شد.

اسلاید 6: 6سئوالات مربوط به احکام پیوند اعضاء : ?

اسلاید 7: 71- خرید و فروش اعضاء برای پیوند چه حکمی دارد؟ (مشابه خون) 2- در موارد زیر آیا از فردی که در حال مرگ مغزی است ولی به وسیله دستگاه تنفس مصنوعی به حیات نباتی ادامه می دهد واز نظر پزشکی امکان برگشت وی وجود ندارد و مرده تلقی می شود می توان عضوی را (مثل چشم یا کلیه) برای پیوند خارج کرد؟ الف- در مورد مسلمانان بطور کلی ب- در مورد مسلمانان با وصیت قبلی و یا جواز اطرافیان ج- در مورد غیر مسلمانان

اسلاید 8: 8 3- آیا در صورت موافقت با بند ب در سئوال 2 تبلیغ این امر در جامعه ممکن است؟ 4- آیا می توان تخفیف جرم محکومین به اعدام را موکول به اهداء عضوی برای نجات مسلمانی دانست؟ 5- برداشتن قطعه ای از استخوان یا عضله از شخص مسلمان ( با رضایت یا بدون رضایت) برای استفاده در بدن شخص غیر مسلمان جایز است یا خیر؟

اسلاید 9: 96- استفاده از باقیمانده های زایمانی ( جفت ، پرده جنیت، ....) برای اعمال جراحی دیگران چه حکمی دارد؟ 7- پیوند عضو مسلمان به غیر مسلمان مجاز است یا خیر؟

اسلاید 10: 10سئوالات احکام حقوقی و جزایی و مربوط به دیات، قصاص و حدود در حرفه پزشکی تعریف مرگ: نداشتن امواج مغزی دال بر مرگ می باشد، یا نداشتن امواج قلبی؟ (امواج دال بر فعالیت می باشد که روی نوار ثبت می شود) با توجه به اینکه می تواند امواج مغزی نباشد و انسان با کمک دستگاههای مصنوعی قلبش فعالیت داشته باشد؟

اسلاید 11: 11

اسلاید 12: 12

اسلاید 13: 13بسمه تعالیدر فرض سئوال، استفاده از اعضاء بدن موصوف، در صورتی که نجات نفس محترمه ای بر آن باشد، اشکال ندارد.

اسلاید 14: 14سیر قانونی پیوند اعضاء: در تاریخ 1373/3/25 لایحه ای با ماده واحده تحت عنوان : ”لایحه اجازه پیوند اعضای بدن فوت شدگان در موارد خاص تقدیم مجلس شد

اسلاید 15: 15متن لایحه: ماده واحده: استفاده از اعضای بدن کسانی که فوت کرده و یا دچار مرگ مسلم مغزی شده اند برای پیوند به بدن بیماران نیازمند در صورت حصول شرایط مجاز می باشد. این لایحه در صحن علنی مجلس در سال 1374 از مجموع 210 رای 86 رای موافق و 112 رای مخالف و 9 رای ممتنع که در نتیجه، رای نیاورد.

اسلاید 16: 16مسائل قابل طرح در زمینه پیوند اعضا و مرگ مغزی بطور مفصل در دومین همایش دیدگاههای اسلام در پزشکی در اسفندماه 1375 طرح و بررسی شد.

اسلاید 17: 17موضوع وصیت برای تشریح و پیوند اعضاء: سئوالات : ?

اسلاید 18: 181- آیا انسان مالک بدن خود می باشد یا نه؟ و می تواند وصیت نماید پس از فوت، بدن یا اجزایی از بدن خود را برای تشریح یا پیوند عضو در اختیار پزشک یا دانشکده های پزشکی قرار دهد؟ 2- عمل به وصیت افراد پس از فوت در مورد برداشتن عضوی از میت ( به میزان وصیت) برای پیوند به فرد زنده مورد نظر چه حکمی دارد؟ آیا اذن اولیاء میت هم لازم است یا شرعاً آنها نمی توانند خلاف وصیت نظر دهند؟

اسلاید 19: 193- به فرض پذیرش این مساله که انسان مالک بدن خود می باشد و می تواند وصیت نماید که در قبال برداشتن عضوی از بدن معادل پول گرفته شود؟ آیا این پول دریافتی به وارث می رسد یا نه؟ و یا صرفاً بایستی در امورات خیری ( که ثوابش به فرد فوت شده که وصیت نموده می رسد) خرج و مصرف شود؟ 4- در موارد فوق اگر قائل شدیم که افراد می توانند وصیت نمایند که جسدشان یا قطعاتی از اعضاء بدن، برای نجات جان بیماران نیازمند و یا بالا بردن دانش پزشکی دانشجویان و اساتید در اختیار قرار گیرد و در قبال آن پولی را تعیین نماید که دریافت کنند و به مصرفی که در وصیت آمده مصرف نمایند، حکم شرعی مساله را بیان بفرمایید.

اسلاید 20: 205- بطور کلی در مورد وصیت، شرایط آن، حوزه و میزان وصیت، نظر شرع مقدس در امورات پزشکی، تشریح بدن برای آموزش، پیوند اعضاء به افراد نیازمند، چه حکمی دارد؟ چگونه می توان از نظر حقوقی و قانونی ( اگر به وصیت عمل بشود) جلوی تعرض به پزشکان یا جامعه پزشکی را گرفت تا امنیت شغلی در خطر نیفتد؟ در تمامی موارد مذکور، ونیز تشریح جسد و برداشتن عضو برای پیوند- به ویژه درباره کسانی که دچار مرگ مغزی، شده اند، با وصیت شخص چه حکمی دارد؟

اسلاید 21: 21برای تهیه قانون مدون و همه جانبه مسائل زیر نیاز به بررسی و پیگیری داشت مرگ و حیات مرگ مغزی- زهاق روح (دربرابر ولوج روح) مالکیت انسان بر بدن خود ارث بردن از میت احکام میت دیه پزشکان

اسلاید 22: 22مباحث فقهی پیرامون پیوند اعضاء: 12 تا 20 بعد مساله پیرامون پیوند بایستی از نظر فقهی بررسی شودبعد اول- خود پیوند چه حکمی دارد (قطع نظر از خرید و فروش) پیوند به شخص زنده چه حکمی دارد بعد دوم- حرمت انتفاع و بهره برداری از میته (عضو پیوندی) چه حکمی دارد؟ بعد سوم- در مورد فروش اعضاء برای پیوند حکم خرید و فروش میته چیست؟

اسلاید 23: 23بعد چهارم- در مورد فروش عضو مالکیت انسان نسبت به اعضاء خود چگونه است؟ مالکیت ذاتیه یا مالکیت اعتباریه بعد پنجم- عضو جدا شده برای پیوند نجس است یا پاک است؟ آیا میته حساب می شود یا نه؟ بعد ششم- عضو جدا شده قبل از غسل میت نجس است و اگر از زنده جدا شود مطلقاً نجس است. پس از پیوند نماز شخص گیرنده پیوند چه می شود؟ بعد هفتم- عضو پیوند شده میته است و نماز در میته باطل است

اسلاید 24: 24بعد هشتم- عضو پیوندی که از انسان (حرام گوشت) جدا شده و پیوند شده نماز با عضو حرام گوشت چه حکمی دارد؟ بعد نهم- عضو دهنده پیوند از زنده که موجب ضرر به فرد می شود و طبق قاعده لا ضرر که (ضرر رساندن به خود) حرام است چه حکمی دارد؟ بعد دهم- پزشکی که قرار است عضو پیوندی را از شخص زنده بردارد موجب اضرار به غیر شود (ضرر رساندن به دیگری) که حرام است چه حکمی دارد؟

اسلاید 25: 25بعد یازدهم- عضو جدا شده میته و نجس است و اگر خرید و فروش شود، خرید و فروش عین نجس حرام است، چه حکمی دارد؟ بعد دوازدهم- بهره برداری از عین نجس در موارد ضروری چه حکمی دارد؟ بعد سیزدهم- اصولاً تشریح و قطعه قطعه کردن بدن شخص مسلمان حرام است حکم به تجویز پیوند و تشریح بدن مسلمان چیست؟ بعد چهاردهم- مسئله حلیت محرمات در مواقع ضروری و اضطرار باید بررسی شود

اسلاید 26: 26بعد پانزدهم- هبه کردن و بخشیدن اعضاء چه حکمی دارد؟ بعد شانزدهم- برداشتن عضو با اجازه و بدون اجازه دیه دارد؟ بعد هفدهم- برداشتن اعضاء از کافر وپیوند به مسلمان چه حکمی دارد؟ بعد هجدهم- برداشتن اعضا از مسلمان و پیوند به کافر چه حکمی دارد؟ و موارد دیگر

اسلاید 27: 27

اسلاید 28: 28

اسلاید 29: 29

اسلاید 30: 30

اسلاید 31: 31