صفحه 1:
a0 8 sm
et a ما ما
1
ار
ع
: موضوع
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری
: نام استاد
جناب آقای فیروزبخت
: تهیه کننده.
EE SHH SIM IE سه سور
صفحه 2:
یف مختلفی از رنمه ریزی کاربری اراضی شهری ارائه شده ولی همگی آنها بر نکات مشترکی تاکید درند
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری یعنی ساماندهی مکلنی وفضایی فعالیتها وعملکرد های شهری بر اساس خواسته
ونیاز های جامعه شهری (سعید نیا ص ۱۳۷۸ ۱۳)
برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به معنی الگوی توزیع فضایی یا جفرافیلیی عملکرد های مختلف شهر می باشد
عملکرد های چون نواحی مسکونی . صنعتی ۰ تجاری . خرده فروشی وفضاهای تشخیص داده شده برای استفاده
های اداری .موسسات . نمادهای اجتماعی وگذراندن اوقات فراغت. (در گوش,۱۳۶۴ص۴۵)
نامه ریزی ماربری اراضی شهری عملی است که طی لن برای هر واحد زمین . کربردی خاص تخصیص می دهند.
هدف از این برنامه ریزی ایجاد برنامه ای است که میزان رفاه اجتماعی را باتوجه به محدودیت ها افزایش دهند.
برنامهریزی کاربریاراضی علم تقسیم زمین ومکان برای کاربردها ومصارف مختلف زندگی می باشد. هدف اصلی
واساسی برنامه رزی کاربری زمین استفاده بجا ومناسب ودر نهلیت آماده سازی زمین جهت مصارف مختلف شهری
است. بنابرلین در برنامه ریزی کاربری زمین بایستی زمین مورد نیاز جهت رسیدن به اهداف آینده برآورده گردد. در
اقع برنامه ریز ی کاربری زمین ومدیریت خردمندانه فضا به منظور بهینه سازی الگوی توسعه فعاليتهاى انسان
صفحه 3:
یکی از محور هاى اصلى برنامه ريزى شهرى برنامه ريزى كاربرى زمين است كه همراه با برنامه ريزى شبكه ارتباطى,
ged لن:را مشخص من كد gil 'فاسيسات:وغيره استوان بدئ أصلى شهر: و تحوه توسعه iby سب clad
رویکرد وچگونگی برنمه ریزی کاربریاراضی نه تنها نقض اساسى در كيفيت و كارليى برنامه جامع شهری خواهد
داشت. بلکه اساس نظام توزیع فعالیتها. خدمات وسهم سرانه ها راتعیین می کند بدیهی است موضوع اصلی در
برنمه ریزی کاربری اراضی , نحوه تخصیص زمین به کاربربهای مختلف وهماهنگ کردن آنها با یکدیگر است که به
عنوان برآورد نياز هاى فضايى تلقى مى كرد (مركز مطالعات برنامه ريزى شهرى ۱۳۸۳ (Age
اهداف برنامه ريزى كاريرى اراضى شهری
اولين كام درهر برنامه ريزى تشخيص مقدماتى مسائل ومشكلات مى باشد. بس از شناسایی مسائل ومشکلا
اهداف وبراساس فرصتها وتحدید ها (مهمترین گام در برنامه ریزی است پور محمدی ۱۳۸۲ ص۴)
صفحه 4:
در برنامه ریزی اراضی شهری اهداف به دودسته تقسیم می شود:
الف : اهداف OS
اهداف ايده كل ومطلوب بلند مدت کیفی ومهم هستند که ارزشها وآمال جامعه نشات می گیرد. این اهداف
امروزه بر دوپلیه اصلی. یعتی ارزشهای تنسعه پایدار وعتلای کیفیت زندگی شهری استوار شده است. این
اهداف بتا به ضرورت جامع نگری . به چهار عرصه اصلی زیست محیطی. اقتصادی, (اجتماعی وکالبدی
تقسیم می شودرضویان ۱۳۸۱۰ ص ۵۲)
اهداف کلان در برنامه ریزی اراضی شهری
جلوگیری از نخریب زمین؛ حفظ پیوند بشر اهداف زيست محيطى
وطبيعت: توسعه منابع؛ حفظ منایع تاریخی
وفرهنگی, گسترش فضای سبز, مکان پایی
صنایع وخدمات مزاحم؛ ایمنی از سوانج:
7
صفحه 5:
کاهش نابرابری در استفاده از زمین» افزایش تسهیلات وجدمات.
عمومی, گسترش فصاهای جمعی, بهساری بافت های قدیمی, زينا
سازی معیط شهری, نفوبت هویت مطلهء اعتلای کیفیت کاربری
مسکویی ونفریحی.
توزیع متعادل کاربری , جلوگیری ارتداحل کاربری های ناسارگارء
حقظ تناسب درتوسعه عمودی وافقی, تشویق واختلاط کاربری هاء
حفظ تناسب مبان نوده وفضاء ندوین ممیاز ها واستانداز ها
مناسب کاربری.
اهداف اجتماعی
اهداف کالیدی- قضایی
صفحه 6:
ب) اهداف خرد
این اهداف برای دستیابی به اهداف کلان ونقطه ای است برای دستیابی به آن کوششهای برنامه ریزی شکل می
گیرد . اهداف خرد یا ویژه برنامه ریزی کاربری اراضی شهری عبارتتداز :
لین امداف از طریق تشخیص مناسب ترین نوع استفاده از یک قطعه زمین که پیشترین فایده را با کمترین هزینه
پدست می دهد حاصل می شودو : کارایی۱-به واسطه همین امر توسعه شهر به صورت منطقی وبا در نظر گرفتن
رفاه عمومی صورت می گیرد وسلامتی مردم نيز تضمين مى شود وبا مكان يلبى منليع آلوده ساز در خارج از منطقه
شهری از آثار آلودكيها ى مختلف شهرى وكانون های آلوده ساز جلوگیری می گردد.
هدف برنامه ريزى كاربرى زمين از برابرى لين است كه كاربريهاى صحيح و برنامه ريزى شده دسترسى تمام كروها
رلب تسهيلات مورد نياز و:1- برابرى نيز توزيع متلبع حاصل از آنجا راجه طور برابر ومتوازن يراى كروه هاى مختلف
جهت فراهم آورد.
پایداری در کاربری اراضی بع لین معنی است که از امکانات و توان بالقوه هر قطعه زمین چنان بهره گیری شود که
نهتنها کاهش :پاداری ۳- ناد وز بیننرود که بطور مدوام پر ظرفیت آن افزوده گردد.
صفحه 7:
یکی از عوامل مهم وموثر در تعیین اهداف وبرنامه ریزی کاربری اراضی شهری . ملاحضات رفاه عمومی است عوامل
تعیین کننده رفاه : رفاه عمومی ۳- عمومی عبا
الف) تندرستی ب) ایمنی چ) آسایش د) امنیت
در تامین تندرستی جامعه به این نکات توجه می شود
الف) در نظر گرفتن تسهیلات در برابر بیمربهای مسری و حفاظت مراکز بهداشتی
ب) برخورداری از روشنایی مناسب وتابش خورشید وحفظ زیبایی متعادل
ح) حفاظت در برابر انواع آلودگی (آلودگی آب وهوا . صداءوغیره
د) ایجاد فرسایش برای زندگی خانوادگی
صفحه 8:
هدف سازگاری وامنیت با جنبه های ادراکی محیط شهری یا با دلپذیر بودن محیط شهری برای کار وزندگی . اوقات
فراغت وتلاش برای مخاطرات محیط طبیعی ومحیط مصنوع در مکان گزینی فعالیتهای مختلف ارتباط دارد.
معیار های مکان یابی در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری
بدون تردید تعیین اصول دقیق مکان یلبی فعالیتهای مختلف در شهر به دلیل ماهیت برای مسائل شهری بسایر
دشوار است هدف اصلی از سلسله اقدامات معیار های مکان گزینی که در رراستای هدف فوق قرار می گیرد عبارتند
از برنامه ریز یکاربری اراضی شهری تامین رفاه اجتماعی واقتصادی شهرون
یکی از اهداف اصلی برنمه ریز کاربری اراضی شعری مکان یلبی مناسب کاربربها وجدا سازی کاربریهاناساز گر
ازیک دیگر است. للف ) سازكارى مثلا سعى مى شود کاربربهای که آلودگیهلیی از قبیلدودبو وصدا تولید می کند
دور از مناطق مسکونی. فرهنگی واجتماعی استقرار ابند در مقلبل . فعلیتهای مکمل یکدیگرند در کنار یکدیگر
مستقر می شوند. کاربریهای سرویس دهنده با ترتیب اولویتهای همجواری نیز مشخص می شوند. برای نمونه در
ضولیط آموزشی مربوط یه کاربری مسکوتی, سرویس دهنده.بی کالیدی ( فضای بازء گذران ادقاغت فراغت وکاربری
تفریحی مثل پارک). بهداشتی ودرمانی « آموزشی وتجاری به ترتیب اولویت همجواری برخوردارند.
صفحه 9:
فاصله وزمان . عوامل مهمی در اندازه گیری میزان آسایش وراحتی انسانها به شمار می آیند؛ چراکه براثر تامین آنها
سهولت دسترسی به آسایش : ب) آسایش خدمات شهری که یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری است میسر می
شود.
یکی از عوامل اصلی تعیین کننده مکان کاربریها در شهر. الگوی قیمت زمین شهری است. به لحاظ اینکه هر کاربری
از لحاظ اقتصادی و: ج) کارایی سرمایه گذاری تابعی از قیمت زمین وهزینه های متصور بر آن است که براساس
شیوه تحلیل هزینه ومنفعت معین می شود
مطلوبیت ودلپذیری در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری یعتی تلاش در جهت حفظ ونگهداری عوامل به ایجاد فضا
های باز و د) مطلوبیت دلپذیر ,چگونگی شکل گرفتن راههاء ساختمان ها وفضای شهری
اعمال ضولیط محیطی وبهداشتی مناسب برای کاهش آلودگی حاصل از کربربهای مختلف و رعلیت استندارد های
بهداشتی برای تامین : ه ) سلامتی سلامتی محیط زیست انسان یکی از اهداف مکان یابی کاربربهاست .
هدف از لین کار به طور کلی حفاظت شهر در مقابل خطر های احتمللی است. خطر ها بلایای طبیعی مانند سیل»
زلزله. طوفان : و) استاندار های ایمنی وآتتشفشان و غیر طبیعی, مانند همجواری منطقه صنعتی با منطقه مسکونی
که یا اصل سازگاری مورد اشاره مفایرت دارد وسایر مواردی که یه نحوی باعث تضعیف ضریب ایمنی وامنیت شهر
مي كردد
صفحه 10:
معیار در بنامه ریزی . ضابطه عمل یا قضاوت است. اصلی که برمبنای آن چیزی اندزه گیری می شود مسلما بدون داشتن
معیارهای اصولیومعین, ارزيابى طرحها ومقايسه آنهابا يكديكر ممكن نيست. معيار هاى ارزيابى اراضى داير شهرى عبارتند از:
سلسلسه مراتب كاربريها از نظر سطح خدماتى وهميوشى آنها
مطلوبيت الكو هاى توزيع و كاريريها (مشابه ومكمل) وهميوشى آنها در سطح شهر
الكوى زماتى ip) ودوره لى) كاريريها
جكونكى تركيب كاربريهاى متنوع دز فضاهاى شهرى
توازن توزيع انواع فعاليتها با حوزه يوشش مورد نياز آنها در شهر
تاثير الكوى تركيب كاربزيهاى مختلف در ميزان كار أبى
تاثير تدوام وهمجوارى فعاليتهاى عناصر شهرى
کاری عملكردى كاربريهاى از نظر زمان .حجم ٠ الكو وتداوم استفاده و آلودكيهاى مختلف ناشى از نع کربری
الكوى بهره كيرى مردم بخشهاى مختلف شهر از كاربريهاى اصلى
همكامى الكو ومراحل رشد تغييرات يديد آمده در شهر با امكانات خدماتى وفعاليتى شهر
قابليت باسخكوبى عملكرد هاى اصلى شهر به نياز هاى همه اقشار اجتماعى وكروهاى سنى
الكوى تغيير مقايس عملكردهاى فضاها (محله اى بناحيه اى وشهرى ) در آثر رشد وبيشروى محدوده شهر
صفحه 11:
ارزیلبی کاربریهای مختلف شهری اساسابه منظور اطمینان خاطر از استقرار منطقی آنها ورعلیت تناسبات لازم به دو صورت کمی
کیقی صورت می گیرد
الف) ارزیابی کمی : اين ارزیابی براساس مقایسه سرانه های موجود کاربریها با استاندارهای مربوط یا از طریق بررسی نیاز های فعلیِ
و آتی منطقه مورد مطالعه صورت می گیر؛
ب) ارزیابی کیفی : در اين مرحله ویژگیهای کیفی معین شده ونسبت آنها به یکدیگر براساس مهار ماتریس ذیل بررسی می شود
ماتریس سازگاری ۲ ماتریس مطلوبیت ماتریس ظرفیت ۴) ماتریس وابستگی
تقسیمات کالبدی شهر
موضوع تقسیمات شهر وجكونككى ابعاد وسلسسله مرلتب أن يكى از مباخث عمده برنامه ريزى شهرى است كه ارتباط مستقيم با
تحوه کاربری توزیع فعالیتها وتعیین سرانه های شهری دارد. در واقع اساس توزیع وتخصیص کاربریها وتعیین استاندار ها
وسرانه هاى شهرى بر بياه تقسمات فضاى (كالبدى شهر استوار است سعید نیا ۱۳۸۳ ص۷۰
صفحه 12:
کوچکترین عنصر کالبدی شهر واحد مسکونی است. که از مجموع تعداد واحد مسکونی ٩۰-۲۰۰( واحد) کوچه یا مجتمع مسکونی
تشكيل مى شود مجتمع هاى مسكونى (3-؟ مجتمع) كوى يا واحد همسايكى را به وجود أورند. محله از ترتيب دوتا سه واحد
همسایگی تشکیل می شود تقسیم کالبدی شهر (زباری ۰ ۱۳۸۱ص,۵؟) از محله برزن است که شامل دو محله است دو برزن یک
تاحیه شهری وهر چهار ناحیه یک منطقه را به وجود می آورد.
طبقه بندی کاربریهای شهری
اما راضی شهری به طور كلى به دو كروه عمده زمين هاى داير وباير تقسیم می شود. زمین هایی است که به زیر ساخت وساز رز
ند (یور محمدی ۱۳۸۲ ص۳۲ زمينهاى باير يا خالى زمين هابى هستند که استفاده خاصی از آنها نمی شود
صفحه 13:
الف) طبقه بندی زمین های دایر
مسکونی : تراکم تراکم متوسط تراکم ویژه -۱
تجاری: مراکز تجاری شهری ( بازار دفاتر خدمات عمده فرنشی بانکها وغیره) مراکز تجاری شهری محلی و خرده فروشی وهم چنین
بازار هاى غير دائمى ؟- (بازار روز ٠ هفتگی وغیره)
آموزشی : مد كودك . کودکستان . دبستان. راهنمایی ودبیرستان . هنرستان .دانشگاه -۳
(فرهنگی : اماکن تاریخی وفرهنگی (موزه. کتابخانه. سالن اجتماعات وغیره -۴
صفحه 14:
مذهبی: مسجد . تکیه.امامزاده وماکن مذهبی اقلیتها -۵
خدمات جهانگردی وپذیریی : مهمانسرا مسافر خاه .اردوگاههای جهانگردی وهمچنین رستوران .قهوه خانه وغيره -۶
بهداشتی : حمام عمومی .آبریز گاه برختشو بخانه وغیره ۸7
ورزشی :تاسیسات ورزشی ( استادیوم ۰ سالن سر پوشیده وغيره) فضاهاى باز ورزشی ٩-
اداری: مراکزاداری دولتی. نمادهای عمومی ومراکزاداری خصوصی-۱۰
فضای سبز : فضاى شبز عمومى (باركها). فضاى تفريحى وبازى بجه هاء فضاهای شبز حفاظت شده پارک های چنگلی.باغات وفضا
های سپزخصوصی و-۱۱
مزارع اراضی کشاورزی
مناطق نظامی-۱۲
آلودگیزا) صنایع سبک و کارگاههای غير مزاحم صنعتى: مراكز صنايع سنگین : صنیع مزاحم-۱۳
تاسیسات وتجهیزات شهری (لب . برق,تلفن ۰ فاضلاب وغیره) وهم چنین تجهیزات شهری AD مراکز جمع آوری ودفن
زباله. کشتارگاه ها-۱۴ غسالخانه «گورستان وغیره)
حمل ونقل وانبار ها : بايانه .فرودكاه. تاسيسات بندرى. كمرك. ايستكاه راه آهن . سرد خلنه . اتبار. سیله پر کینگهای عمومی
وغيره-8
صفحه 15:
شبکه ارتباطی ودسترسی ؛ کوچه خ
استاندارهای فضا ومقیاس عملکردی کاربریها
هر فعلیتی در شهر شماع عملکردی خاصی درد که به آن آستانه فعاليتى نيز كقته مى شود. طبق لين ویژگی سطح متناسبی از
كالبد يك شهر به آن فعاليت اختصاص مى باد. از آنجا كه اين خصيصه بن به خصوصیات اقتصادی, اجتماعی وفرهنگی منطقه مورد
مطالعه ازشهرى به شهر ديكر متفاوت است. شايد آسانترين روش برآورد زمين مورد نياز براى كاربريهاى مختلف همان روش
محاسبه نياز واقعى شهر در زمان حال وتعميم وتطبيق ارقام و كميتهاى بدست آمده با آينده باشد. بنابرلين به منظور برخورد واقع
آنه در برنامه ريزى شناخت ومطابقت آنها ضرورت دارد.