بلایا

صفحه 1:
Par 0 ۱ ‏الر‎ ‎2 ‏الله‎ ‎joa. ‎1 ۱ | ر | 7 

صفحه 2:
تعريف واژه ها و طبقه ‎Oe‏ اين وازه از كلمه لاتين (351110111) به معني ستاره مشتق معني لغوي - بيستاره يا بياقبال است ولي معني عام آن مصیبت بزرگ با فاجعه توافق عمومي روي تعریف علمي این واژه وجود ندارد: در واقع بیش از 40 تعریف مختلف از این واژه 2979 دارد. بلا يك پدیده پیچیده و چند وجهي است. يك حادثه ممکن است از ابعاد مختلفي بلا تلقي شود مثلا" زیست محيطي, اقتصادي, مادي» رواني يا اجتماعي ولي ممکن است شامل کلیه این ابعاد نشود. غالبا" تعداد تلفات انساني معياري مهم براي تعریف يك بلا است. 

صفحه 3:
طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت (©©0©6) !5 "یک بلا عبارت از درهم ریختگی شدید زيست محیطی و روانی اجتماعی است» که بسیار فراتر از ظرفیت انطباقی جامعه مبتلا است. " 

صفحه 4:
:(taxonomy). sau adaslo راههاي مختلفي براي طبقه‌بندي بلایا 2972 ‎yb‏ د ولي از نقطه‌نظر ‎a‏ مادكي» بلايا رابه دو كروه ری طبيعي ‎natural)‏ ‏۷۹5 و بلاياي انسان ‎(man made disaster) ai>Lu‏ 

صفحه 5:
بلاياي انسان ساخته : 3 جنك بزركترين بلاي انسان ساخته است. ولي بلاياي انسان ساخته متعدد ديكري نيز وجود دارد كه در جدول زير فهرست بندي شده است : سقوط هوابيما وصاصست دول فرو ريختن مسير عابرين بياده له ها موه آزاد شدن مواد شيميايي سمي ‎one chewicd reuse‏ حوادث هسته‌اي لس هت ۱ تروریسم یا ایجاد وحشت و ارعاب در مردم مكاج یه | ‎Derrorsw‏ مصييت‌هاي اجتماعي - اقتصادي ‎Gove erowwir okies‏ 

صفحه 6:
مهمترین بلاياي طبيعي زلزله تست آتشفشان موه كردباد / طوفان ‎Dornnbe | yphoow‏ امراج سهمگین از دریا به خشكي و آتش سوزي جنگل ها ‎orev Prov‏ سيل میج لفزش ‎US‏ / سقوط بهمن له | ‎Oude vk‏ گرمازدگي / خشكسالي لوحت | مسا طاعون / همه كيريها Pest Pesktioa | epttews 

صفحه 7:
كاي لوق نيان مون مشخصي ين اياي سل هریش[ اين بعلت تاثيرات افزاينده اعمال انساني روي تعادل كلي زيست محيطي و دخالتهاي انساني است. از جمله حتي در زلژله عامل انساني موثر بر عرلقب را بصورت ساختن ساختمانهاي ضعیف مي‌توان در نظر گرفت. با جمع‌بندي نظریات بارتون 99 (۷()) و گرین 496 (ه) ابعاد زیر را در طبقه‌بندي بلایا مي‌توان در نظر گرفت (49) : میدان عمل حادثه (بسسم ‏ <ه سسسح) از نظر جغرافيايي و تعداد افراد درگیر شده. 2 سرعت وقوع ‎oP the amet) Ale‏ لسسب) ناگهاني؛ تدريجي»خزنده یا مزمن. ©- طول مدث اثر حادثه (صرب: +10 *إج دجفسى4) مثلا" حملات تكراري. 42 آمادكي اجتماعي (رقم ی سا ۲و وله موم ج) . قد وت ی ‎SS a ten‏ جغرافيايي. 

صفحه 8:
تعاریف و مفاهیم کلی ‎FE) LYL‏ دراين قسمت عمدتا" از اصطلاحاني که در کتاب مباني مدیویت ‎Gls ls enue: asl SUSE‏ علل و آداره آمداد لایای سارعان ملل كار رفنهة ارستفاده شه است. 2۲۱۳۷۵۵ 28 زلزله Preparedness eu LyL ‏آمادگی در مقابل‎ 20 8۵51۵۶ ۳۶۵۵۵۵۵ USL sters 046 «< وه هب 2 بلایای ساخت بشر ‎bebe = Technological Disasters‏ _ ‎Sy Cuwl Julai 9 « xi =Vulnerability Analysis‏ 

صفحه 9:
تعاریف و مفاهیم کلی بلایا 7" ‎Mitigation‏ = تخفیف ۱152516۳ < تخفیف بلایا ‎plas = Hazard‏ 5 < خطر احتمالر ‎pw cel. b+ = Human - made Hazard‏ ‎ssulo ,la> = Natural Hazard‏ ‎pun oll = Expected Losses /‏ بینی شده /زانها ‎Effects‏ ‏کاهش خطر احتمالی ( درازمدت ) ) ۳۵۵0۵۱۵0 ۳۱51 ‎Longterm )‏ کشیدن نقشه خطر < ۱۵0۳0189 ۲۱۵۸2۵۲۵ کشیدن نقشه خطر احتمالی 2 ۱۱۵0۴۱۳ ۴۳51 ‎Disasters Management = b% cx yo‏ 

صفحه 10:
Assessment = (3b 5)! ( بعد از وقوع بلا »در برخي کاربردها ارزيابي خرابیها و نیازها ) ف رآیند تعبین آثرات يك بلا یا يك ر ویداد در جامعه» احتیاجات فوري و اقدامات اضطر ار ي بر اي نجات و حفظ جان بازماندگان و امکانات تسریع در جبران خسارات و توسعه ارزيابي يك فرآیند چند قاعده اي است که در مراحل مختلف کار و در مميزي محل و تخمین و تفسیر اطلاعات بدست آمده از منابع مختلف و در مورد زيانهاي مستفیم و غیر مستقیم و اثرات کوتاه و دراز مدت بکار مي رود. ارزيابي فقط تعیین نمي کند که چه اتفاقي افتاده و به چه كمك هايي نیاز هست. بلکه هدف كمك و اينکه چگونه مي شود كمك هاي مناسب در اختیار قربانیان گذاشت را هم تعیین مي کند. براي انجام ارزيابي لازم است هم به نيازهاي کوتاه مدت و هم به گرفتاريهاي دراز مدت توجه بشود 

صفحه 11:
hazed @ssesswed = ‏ارزیابی خطر‎ (تجزیه ‎Saas‏ و يا براورد خطر ) فرآیند براورد احتمال وقوع يك پدیده با .© ~ ‎L‏ شدت ‎IC‏ زها مشخص_ارزيابي خطرء تجزيه و تحليل سوابق تاريخي رسمي و غير رسمي و طبيعي زمین» زمین شناختي» پستي و بلنديهاي سطح زمین» آب شناختي و استفاده از زمين, را در بر هی کیرد 

صفحه 12:
ارزیابی خطر احتمالی = هجو جح( ۷() ( در برخي کاربردهاء تجزیه و تحلیل خطر. احتمالي ) فرآيند تعبین ماهیت و میزان زيانهاي ناشي از. بلایا که قابل پیش بيني در مكانهاي خاص و در طي يك دوره معین باشد. آرزيابي خطر احتمالي شامل تجزیه و تحلیل و تلفیق اطلاعات تئوربي و تجربي مورد نظر است. اين اطلاعات عبارتند از: احتمال وقوع خطرات شناخته شده با شدت و قدرت معین در هر ناحیه ( کشیدن نقشه خطر )؛ زيانهاي طبيعي و كاركردي كه بيش بيني مي شود به هر عنصر در معرض خطن در هر محل و در اثر هر يك از خطرات بالقوه مصیبت بار. وارد بشود ( تجزیه و تحلیل آسیب پذيري و برآورد زيانهاي پیش بيني شده ). 

صفحه 13:
ِا اسیب پذیری < ‎iS.‏ ‏51111 ع6 تن ‎١/‏ 5 ميزان خسارات و اختلالات احتمالى وارده به جامعه؛ بناهاء خدمات و با محبط جغرافبائی بر اثر خطرات مصبت بار و بر اساس ماهیت» ساختار و محاورت با زمن های مخاطره آمیز با نواحی بلاخیز. مقدار خسارت پیش بيني شده براي هر عنصر در معرض خطر یا مجموعه عناصر بر اثر وقوع خطرات مصیبت بار با شدت معین. آسيب يذيري براي يك نوع ساختار خاص مشخص است و در مقیاس بین صفر ( بدون خسارت ) تا يك ( انهدام كامل ) بیان مي شود. در بسياري موارد لازم و كافي است كه با طبقه بندي كمي آسيب يذيري توافق كنيم و أن را ( زياد )» ( متوسط ) و يا ( كم ) بناميم ويا مي توانيم اختلالاتي را كه احتمالا" ايجاد مي شوند» صريحا" بيان كنيم. 

صفحه 14:
آمادكي در مقابل بلايا _ |2 ‎Disaster Préparednes‏ اقداماتی که آمادگی و توانائی جامعه را در موارد می کند: (ألف ) يد و اقدامات يبشكيرانه در مقابل يك تهديد قريب الوقوع ( در صورتيكه هشدار قبلى امكان بذير باشد )» و ( ب ) ياسخ به و مقابله با اثرات بلا با تربيت و انجام دادن به موقع و موثر عمليات نجات» كمك رسانى و ساير كمك هاى مناسب بعد از وقوع بلا. 

صفحه 15:
CS a aa ‏كح 1ه ی‎ Disaster Preparednes آمادگي به بهبود و آزمایش مرتب سیستم هاي هشدار دهنده ( كه به سيستم هاي پیش بيني وصل هستند ) احتیاج دارد و براي به حداقل رساندن تلفات خسارات بالقوه جاني و مالي لازم است» در طول دوره آماده باش» برنامه هائي براي تخلیه محل و یا اقدامات دیگر وجود داشته باشد. آموزش و تربیت مسئولین و گروههائي از مردم که در معرض خطرند» ایجاد رویه ها و استانداردها» تدارك سازماني و برنامه هاي عملياتي که بعد از وقوع بلا بايد بكار كرفته شوندء ايمن كردن منابع اشاعه انبار كردن تداركات و كنار | كذاشتن سرمايه را هم در بر بكيرد و آموزش كروههاي مداخله همه و همه جزء اين مورد است. آمادكي در مقابل .بلایا باید با قوانین مناسب پشتيباني بشود 

صفحه 16:
Disasters = L\L وقوع ناگهاني يك فاجعه که ساختار بنيادي و عماکرد عادي جامعه یا مردم را مختل مي کند. رویداد یا مجموعه رويدادهائي که میزان تلفات جاني و با خسارات مالي وارده به اموال» ساختمانهاي زیر بناتي» خدمات بنيادي و یا وسائل امرار معاش بیش از ظرفیت عادي جامعه ايکه در معرض آن بلا قرار گرفته باشد و نشود بدون کمك با آن مقابله کرد. از اصطلاح بلا گاهي اوقات براي توصیف يك وضعیت اسف بار که در اثر آن آلگوي طبيعي زندگي ( و یا اکوسیستم ها ) مختل مي شوند و به مداخله استتناتي و اضطراري براي نجات و حفظ زندگي انسانها و یا محیط زیست نیاز هست هم استفاده مي شود بلایا اغلب بر اساس دلایل وقوع و سرعت اثراتشان دسته بندي مي شوند. ( به بلاياي طبيعي ناگهاني؛ بلاياي با آغاز آرام؛ بلاياي فني؛ و بلاياي ساخت بشر رجوع شود ). 

صفحه 17:
Waves = wade Osusters > ‏بلایای ساخت بشر‎ بلایا و یا وضعیت هاي اضطراري که دلیل اصلي و مستقیم وقوع آنها اعمال شناخته شده بشر خواه عمدي و خواه سهوي باشد. این قبیل بلایاء غیر از بلاياي فني, شامل وضعيتي ‎aS cul‏ جمعیت غیر نظامي متحمل تلفات جاني و خسارات مالي به خدمات زیر بنائي و وسایل امرار معاش, بدلیل وقوع جنگ و يا مبارزات داخلي و یا سایر مناقشات؛ مي شود. در بسياري موارد مردم مجبور مي شوند خانه و زندگي خود را ترك کنند و تعداد گروههاي اجتماعي پناهندگان و آوارگان افزايش پیدا مي کند. 

صفحه 18:
بلایای فنی < حعصوصت() ‎Deckoloyod‏ و مصتعيدى كه بر افر آن تعداد زيادي از مردم » اموال 3 تاسیسات زیر ني ويا فعاليتهاي اقتصادی مستقیما" و عمده صنعتي از قبيل جيب آلوده كننده شديدء تصادفات هسته اي, سقوط هواپیما ( در نواحي پر ‎ey‏ ۳ 

صفحه 19:
تجزیه و تحلیل اسیب پذیری (: ‎Vulnerability Analysis‏ فرآیند برآورد آسیب پذيري عناصر معيني که در معرض خطر احتمالي ناشي از وقوع خطرات مصیبت بار هستند. در اصطلاح مهندسي. تجزیه و تحلیل آسیب پذيري به تجزیه و تحلیل اطلاعات تنوري و تجربي مربوط به اثرات يك پدیده خاص بر روي يك نوع ساختار خاص اطلاق مي شود. در مفاهیم كلي تر اقتصادي و اجتماعي» تجزیه وتحلیل آسیب پذيري تمام عناصر مهم در جامعه از جمله مسائل طبيعي؛ اجتماعي و اقتصادي اعم از کوتاه مدت و دراز مدت را در بر مي گیرد و شامل مقداري که خدمات اساسي و مكانيرمهاي مقابله سنتي و محلي ) مي توانند به وظیفه خودشان عمل کنند هم مي شود. 

صفحه 20:
Disaster - ‏تخفیف بلایا‎ Mitigation بشکل اسم جمع شامل تمام فعاليتهائي كه در بيش بيني وقوع يك رويداد بالقوه فاجعه آميز بكار مي رودء از جمله آمادكي و اقدامات دراز مدت كاهش خطر احتمالي؛ مي شود. فرآیند برنامه ريزي و بكارگيري اقداماتي براي کاهش خطرات احتمالي كه با خطرات طبيعي و ساخت بشر در ارتباطند و با بلايائي كه اتفاق مي افتد مقابله aus بر مبناي ارزيابي خطر احتمالي وتصمیمات سياسي مربوط به سطوح خطر احتمالي پذیرفته شده؛ و منابعي كه مقامات ملي يا بيمه ملي و يا كمك دهندگان خارجي به اينكار اختصاص مي دهند؛ اقدامات خاص و استراتذي هائي طراحي مي شوند. بعضي از مولفين ويا موسسات از لغت تخفيف با مفهوم محدودتري استفاده مي كنند كه آمادكي را در بر نمي كيرد. بعضي مواقع عكس العمل هاي بعد از وقوع بلارا هم در بر مي كيرد كه در اينصورت معني معادل ( مديريت بلايا ) طبق تعريف اين واه نامه بيدا مي كند 

صفحه 21:
Hazard = jlo> ( یا پدیده و یا رویداد مخاطره آمیز ) رویداد نادر با شدیدی در محبط زیست طبیعی با ساخت بشر که تاثیر نامطلوب بر روی حبات انسان» اموال ا فعالیتها به اندازه ای که مصبت ار باشده بگذارد. خطر پدیده اي طبيعي یا ساخت بشر است که چنانچه در محدوده مسكوني یا كشاورزي و یا فعاليتهاي اقتصادي رخ بدهد» خسارات طبيعي و یا زيانهاي اقتصادي ببار مي آورد و حیات انسان و آسایش او را تهدید مي کند. بهر حال توجه كنيد كه از اين اصطلاح در مهندسي به مفهوم دقیقتر و حساب شده تري استفاده مي شود و معني آن احتمال وقوع حادثه طي زمان مشخص و در مکان معین و پدیده اي بالقوه مخرب در شدت با قدرت معین است. 

صفحه 22:
خطر احتمالی - ‎Risk‏ خطر احتمالی به عنوان زیانهای پیش بینی شده ( از قببل تلفات جانی» مجروحین» خسارات وارده به اموال و اختلال در فعالیتهای اقتصادی ) ناشی از وقوع یک پدیده خاص خطر احتمالي تابع احتمال رويدادهاي خاص زيانهاتي که هر کدام از این رویدادها ببار مي آورند است. تحلیل گران از اين اصطلاح به معني احتمال وقوع يك بلا با سطح معين ضرر استفاده مي کنند. وقتي كه مي كويند يك عنصر اجتماعي ( در معرض خطر احتمالي ) ويا( آسيب يذير ) استء يعني اين عنصر در معرض خطرات مخاطره آميز شناخته شده قرار دارد و احتمال دارد هر موقع كه اين اتفاق روي بدهد بر روي آن عنصر اثر بگذارد. جوامع» بناهاه خدمات و یا فعاليتهاي مورد نظر ( عناصر در معرض خطر ) هستند. 

صفحه 23:
خطر ساخت بشر Wave = wade Wazard مصست ‎٠‏ بار براي جامعه مر ‎nis‏ 3 تاثير متقابل بر روي ‎BOs int ee ae‏ ‎ols‏ جوامع ایجاد ‎wo‏ شود. 

صفحه 24:
Natural Hazard ه طبيعي كه در مجاورت انسانها اتفاق مي ‎sl‏ و زندكي, و سرمايه هاي ساختماني و افتصادي آن ‎ho sag? ly ls‏ کند و دهگن است باعت وفع بلایا مشود این ‎Gis obs Jos‏ زیست شناختي, زمین شناختي, زلزله اي, آب شناختي يا شرایط جوي و يا فرايندهائي در محیط زیست طبيعي بوجود مي آیند. 

صفحه 25:
زیانها | انرات پیش بینی شده[ Expected Losses / Effects تعداد تلفات جلنی» و مقدار خسارات وارده‌به اموال و اختلال در خدمات اساسی و فعالیتهای اقتصادی پیش بینی شده بر لثر وقوع یک خطر خاص طبیعی‌با ساخت بشر. اثرات طبیعی» اجتماعی» عملی و اقتصادی را هم در بر می گیرد. 

صفحه 26:
کاهش خطر احتمالی ) درازمدت isk R ( Loucterv) اقداماتسی که در دراز مدت» برای کاهش میزان و بسا زمان اثرات نامطلوب بعدى خطرات مصيبت بار غير قلبل اجتناببا غير قلبل بيشكيرى در جامعه اى كه در معرض خطر احتمللی است؛ بعمل.مى إيد. اين کار شامل کاهش آسیب پذيري مردم. بناهاه خدمات و فعاليتهاي اقتصادي در مقابل اثرات شناخته شده خطرات مصیبت بار است. نمونه اقدامات کاهش عبارتست از بالا بردن استاندارد ساختمانها» منطقه بندي كردن دشت هاي سیل گرء و برنامه ريزي استفاده از زمین» ایجاد گوناگوني در محصولات و نصب بارگیر. این اقدامات اغلب به اقدامات ( ساختاري ) و ( غیر ساختاري ) و (فعال ) و ( متفعل ) تقسیم مي شوند. 

صفحه 27:
کدی تفت تط] ‎Hazard Mapping‏ فر آيند تعيين محل جغرافيائى و شدت بديده هاى خاص كه ممكن است تهديدى براى مردم» اموال ساختمانهاى زير بنائى و فعاليتهاى اقتصادى باشد. نقشه خطرء ارزيابي خطر را روي نقشه ارائه مي دهد و فراواني و احتمال وقوع خطرات با شدتهاي مختلف را نشان مي دهد. 

صفحه 28:
“Rig Mapping. ‏ارائه نتيجه ارزيابى خطر‎ ‏م‎ ee ae نشان دادن سطح زبانهای پیش بینی شده‌که‌عی شود ۱ برای یسک مکان خاص در سیک دوره خاص و در نتیجه و وقوع یک بلای مصیبت بار خاص پیش بینی کرد. 

صفحه 29:
. ‏مدیریت بلایا‎ Disasters Management اسم جمع تمام جنبه هاي برنامه |00 ريزي و مقابله با بلایا» از جمله اقدامات قبل و بعد از بلایا مدیریت بلایا هم به مدیریت خطرات احتمالي و هم یه مدیریت پيامدهاي بلایا اشاره مي کند 

صفحه 30:


صفحه 31:


تعريف واژه ها و طبقه بندى ها بال ()disaster اين واژه از كلمه التين ( )astrumبه معني ستاره مشتق معني لغوي = بي‌ستاره يا بي‌اقبال است ولي معني عام آن مصيبت بزرگ يا فاجعه توافق عمومي روي تعريف علمي اين واژه وجود ندارد: در واقع بيش از 40تعريف مختلف از اين واژه وجود دارد .بال يك پديده پيچيده و چند وجهي است .يك حادثه ممكن است از ابعاد مختلفي بال تلقي شود مثال" زيست محيطي ،اقتصادي ،مادي ،رواني يا اجتماعي ولي ممكن است شامل كليه اين ابعاد نشود .غالبا" تعداد تلفات انساني معياري مهم براي تعريف يك بال است. طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت (: )1992 "يك بال عبارت از درهم ريختگي شديد زيست محيطي و رواني اجتماعي است ،كه بسيار فراتر ازظرفيت انطباقي جامعه مبتال است". طبقه بندي(:)taxonomy راههاي مختلفي براي طبقه‌بندي باليا وجود دارد ولي از نقطه‌نظر پيش‌گيري و آمادگي ،باليا را به دو گروه بالياي طبيعي (natural )disastersو بالياي انسان ساخته ()man made disaster طبقه‌بندي مي‌كنند. بالياي انسان ساخته : جنگ بزرگترين بالي انسان ساخته است .ولي بالياي انسان ساخته متعدد ديگري نيز وجود دارد كه در جدول زير فهرست بندي شده است : سقوط هواپيما ‏Jetliner crashes فرو ريختن مسير عابرين پياده ‏Passenger liner sinkings آزاد شدن مواد شيميايي سمي ‏Toxic chemical release حوادث هسته‌اي ‏Nuclear accident تروريسم يا ايجاد وحشت و ارعاب در مردم ‏Terrorism / ecoterrorism مصيبت‌هاي اجتماعي -اقتصادي ‏Socio economic calamities بالياي طبيعي مهمترين بالياي طبيعي زلزله ‏Earthquake آتشفشان ‏Volcanoes گردباد /طوفان ‏Tornados / typhoons امواج سهمگين از دريا به خشكي ‏Tsunami آتش سوزي جنگل ها ‏Forest fires سيل ‏Floods لغزش گل /سقوط بهمن ‏Mud's slide / avalanches گرمازدگي /خشكسالي ‏Heat / drought طاعون /همه گيريها ‏Pest infestation / epidemics گاهي اوقات نمي‌توان مرز مشخصي بين بالياي انسان ساخته و طبيعي قائل شد ،و اين بعلت تاثيرات افزاينده اعمال انساني روي تعادل كلي زيست محيطي و ساير دخالتهاي انساني است .از جمله حتي در زلزله عامل انساني موثر بر عواقب را بصورت ساختن ساختمانهاي ضعيف مي‌توان در نظر گرفت. با جمع‌بندي نظريات بارتون )Barton( 1969و گرين )Green( 1982 ابعاد زير را در طبقه‌بندي باليا مي‌توان در نظر گرفت (: )16 -1ميدان عمل حادثه ( )scope of the impactاز نظر جغرافيايي و تعداد افراد درگير شده. -2سرعت وقوع حادثه ( )speed of the onsetناگهاني ،تدريجي،خزنده يا مزمن. -3طول مدت اثر حادثه ( )duration of the impactمثال" حمالت تكراري. -4آمادگي اجتماعي (. )social preparedness of the community -5محيطي يا مركزي بودن بال ( )Peripheralدر رابطه با يك جامعه جغرافيايي. تعاريف و مفاهيم كلى باليا در اين قسمت عمدتا"از اصطالحاتي كه در كتاب مباني مديريت بالياي برنامه توسعه سازمان ملل و اداره امداد بالياي سازمان ملل بكار رفته ،استفاده شده است. =E a r t h q u a k eزلزله = A s s e s s m e n tارزيابى =H a z a r d A s s e s s m e n tارزيابى خطر =R is k A s s e s s m e n tارزيابى خطر احتمالى = V u ln e r a b ilit yآسيب پذيرى = P r e p a r e d n e s sآمادگى =D is a s t e r P r e p a r e d n e sآمادگى در مقابل باليا =D is a s t e r sباليا =H u m a n - m a d e D is a s t e r sبالياى ساخت بشر = T e c h n o lo g ic a l D is a s t e r sبالياى فنى =Vulnerability Analysisتجزيه و تحليل آسيب پذيرى تعاريف و مفاهيم كلى باليا = تخفيفMitigation = تخفيف بالياDisaster Mitigation = خطرHazard = خطر احتمالىRisk = خطر ساخت بشرHuman - made Hazard = خطر طبيعىNatural Hazard زيانها/ = اثرات پيش بينى شدهExpected Losses / Effects Risk Reduction ( ) كاهش خطر احتمالى ( درازمدت Longterm ) Hazard Mapping = كشيدن نقشه خطر Risk Mapping = كشيدن نقشه خطر احتمالى Disasters Management = مديريت باليا ارزيابى= Assessment ( بعد از وقوع بال ،در برخي كاربردها ارزيابي خرابيها و نيازها ) فرآيند تعيين اثرات يك بال يا يك رويداد در جامعه ،احتياجات فوري و اقدامات اضطراري براي نجات و حفظ جان بازماندگان و امكانات تسريع در جبران خسارات و توسعه. ارزيابي يك فرآيند چند قاعده اي است كه در مراحل مختلف كار و در مميزي محل و تخمين و تفسير اطالعات بدست آمده از منابع مختلف و در مورد زيانهاي مستقيم و غير مستقيم و اثرات كوتاه و دراز مدت بكار مي رود .ارزيابي فقط تعيين نمي كند كه چه اتفاقي افتاده و به چه كمك هايي نياز هست ،بلكه هدف كمك و اينكه چگونه مي شود كمك هاي مناسب در اختيار قربانيان گذاشت را هم تعيين مي كند .براي انجام ارزيابي الزم است هم به نيازهاي كوتاه مدت و هم به گرفتاريهاي دراز مدت توجه بشود ارزيابى خطر = Hazard Assessment (تجزيه و تحليل و يا برآورد خطر ) فرآيند برآورد احتمال وقوyع يك پديده بالقوه مخرب با شدت معين در زمان مشخص ارزيابي خطر ،تجزيه و تحليل سوابق تاريخي رسمي و غير رسمي و تفسyير تخصصي نقشه هاي موجyود عوارض طبيعي زمين ،زمين شنyاختي ،پستي و بلنديهاي سطح زميyن ،آب شناختي و استفاده از زمين ،را در بر مي گيرد ارزيابى خطر احتمالى = Risk Assessment ( در برخي كاربردها ،تجزيه و تحليل خطر vاحتمالي ) فرآيند تعيين ماهيت و ميزان زيانهاي ناشي از vباليا كه قابل پيش بيني در مكانهاي خاص و در طي يك دورvه معين باشد. ارزيابي خطر احتمالي شامل تجزيه و تحليل و تلفيق اطالعات تئورvي و تجربي مورد نظر است .اين اطالعات عبارتند از: احتمال وقوع خطرات شناخته شده با شدت و قدرت معين درv هر vناحيه ( كشيدن نقشه خطر )؛ زيانهاي طبيعي و كاركردي كه پيش بيني مي شود به هر vعنصر در معرض خطر ،vدر vهرv محل و در اثر هر vيك از خطرات بالقوه مصيبت بار vوارد بشود ( تجزvيه و تحليل آسيب پذيري و برآورد زيانهاي پيش بيني شده ). آسيب پذيرى = ‏Vulnerability ميزان خسارات و اختالالت احتمالي وارده به جامعه ،بناها ،خدمات و يا محيط جغرافيائي بر اثر خطرات مصيبت بار و بر اساس ماهيت ،ساختار و مجاورت با زمين هاي مخاطره آميز يا نواحي بالخيز. مقدار خسارت پيش بيني شده براي هر عنصر در معرض خطر يا مجموعه عناصر ،بر اثر وقوع خطرات مصيبت بار با شدت معين. آسيب پذيري براي يك نوع ساختار خاص مشخص است و در مقياس بين صفر ( بدون خسارت ) تا يك ( انهدام كامل ) بيان مي شود. در بسياري موارد الزم و كافي است كه با طبقه بندي كمي آسيب پذيري توافق كنيم و آن را ( زياد ) ( ،متوسط ) و يا ( كم ) بناميم و يا مي توانيم اختالالتي را كه احتماال" ايجاد مي شوند ،صريحا" بيان كنيم. آمادگي در مقابل باليا ‏Disaster Preparednes اقداماتي كه آمادگي و توانائي جامعه را در موارد زير تضمين مي كند: ( الف ) پيش بيني و اقدامات پيشگيرانه در مقابل يك تهديد قريب الوقوع ( در صورتيكه هشدار قبلي امكان پذير باشد ) ،و ( ب ) پاسخ به و مقابله با اثرات بال با تربيت و انجام دادن به موقع و موثر عمليات نجات ،كمك رساني و ساير كمك هاي مناسب بعد از وقوع بال. آمادگي در مقابل باليا ‏Disaster ‏Preparednes آمادگي به بهبود و آزمايش مرتب سيستم هاي هشدار دهنده ( كه به سيستم هاي پيش بيني وصل هستند ) احتياج دارد و براي به حداقل رساندن تلفات خسارات بالقوه جاني و مالي الزم است ،در طول دوره آماده باش ،برنامه هائي براي تخليه محل و يا اقدامات ديگر وجود داشته باشد .آموزش و تربيت مسئولين و گروههائي از مردم كه در معرض خطرند ،ايجاد رويه ها و استانداردها ،تدارك سازماني و برنامه هاي عملياتي كه بعد از وقوع بال بايد بكار گرفته شوند ،ايمن كردن منابع اشاعه انبار كردن تداركات و كنار گذاشتن سرمايه را هم در بر بگيرد و آموزش گروههاي مداخله همه و همه جزء اين مورد است .آمادگي در مقابل .باليا بايد با قوانين مناسب پشتيباني بشود 15 03/16/25 باليا = Disasters وقوع ناگهاني يك فاجعه كه ساختار بنيادي و عملكرد عادي جامعه يا مردم را مختل مي كند .رويداد يا مجموعه رويدادهائي كه ميزان تلفات جاني و يا خسارات مالي وارده به اموال ،ساختمانهاي زير بنائي، خدمات بنيادي و يا وسائل امرار معاش بيش از ظرفيت عادي جامعه ايكه در معرض آن بال قرار گرفته باشد و نشود بدون كمك با آن مقابله كرد. از اصطالح بال گاهي اوقات براي توصيف يك وضعيت اسف بار كه در اثر آن الگوي طبيعي زندگي ( و يا اكوسيستم ها ) مختل مي شوند و به مداخله استثنائي و اضطراري براي نجات و حفظ زندگي انسانها و يا محيط زيست نياز هست هم استفاده مي شود ،باليا اغلب بر اساس داليل وقوع و سرعت اثراتشان دسته بندي مي شوند ( .به بالياي طبيعي ناگهاني؛ بالياي با آغاز آرام؛ بالياي فني؛ و بالياي ساخت بشر رجوع شود ). بالياى ساخت بشر = Human - made Disasters باليا و يا وضعيت هاي اضطراري كه دليل اصلي و مستقيم وقوع آنها اعمال شناخته شده بشر خواه عمدي و خواه سهوي باشد .اين قبيل باليا، غير از بالياي فني ،شامل وضعيتي است كه جمعيت غير نظامي متحمل تلفات جاني و خسارات مالي به خدمات زير بنائي و وسايل امرار معاش ،بدليل وقوع جنگ و يا مبارزات داخلي و يا ساير مناقشات ،مي شود .در بسياري موارد مردم مجبور مي شوند خانه و زندگي خود را ترك كنند و تعداد گروههاي اجتماعي پناهندگان و آوارگان افزايش پيدا مي كند. بالياى فنى = Technological Disasters وضعيتي كه بر اثر آن تعداد زيادي از مردم ،اموال و تاسيسات زير بنائي و يا فعاليتهاي اقتصادي مستقيما" و بوضع نامطلوبي تحت تاثير حوادث عمده صنعتي از قبيل رويدادهاي آلوده كننده شديد ،تصادفات هسته اي ،سقوط هواپيما ( در نواحي پر جمعيت ) آتش سوزي گسترده و يا انفجار قرار مي گيرند تجزيه و تحليل آسيب پذيرى ‏Vulnerability Analysis فرآيند برآورد آسيب پذيري عناصر معيني كه در معرض خطر احتمالي ناشي از وقوع خطرات مصيبت بار هستند. در اصطالح مهندسي ،تجزيه و تحليل آسيب پذيري به تجزيه و تحليل اطالعات تئوري و تجربي مربوط به اثرات يك پديده خاص بر روي يك نوع ساختار خاص اطالق مي شود .در مفاهيم كلي تر اقتصادي و اجتماعي ،تجزيه وتحليل آسيب پذيري تمام عناصر مهم در جامعه از جمله مسائل طبيعي ،اجتماعي و اقتصادي اعم از كوتاه مدت و دراز مدت را در بر مي گيرد و شامل مقداري كه خدمات اساسي و مكانيرمهاي مقابله سنتي و محلي ) مي توانند به وظيفه خودشان عمل كنند هم مي شود. تخفيف باليا = Disaster ‏Mitigation بشكل اسم جمع شامل تمام فعاليتهائي كه در پيش بيني وقوع يك رويداد بالقوه فاجعه آميز بكار مي رود ،از جمله آمادگي و اقدامات دراز مدت كاهش خطر احتمالي ،مي شود. فرآيند برنامه ريزي و بكارگيري اقداماتي براي كاهش خطرات احتمالي كه با خطرات طبيعي و ساخت بشر در ارتباطند و با باليائي كه اتفاق مي افتد مقابله مي كنند. بر مبناي ارزيابي خطر احتمالي وتصميمات سياسي مربوط به سطوح خطر احتمالي پذيرفته شده ،و منابعي كه مقامات ملي يا بيمه ملي و يا كمك دهندگان خارجي به اينكار اختصاص مي دهند ،اقدامات خاص و استراتژي هائي طراحي مي شوند. بعضي از مولفين و يا موسسات از لغت تخفيف با مفهوم محدودتري استفاده مي كنند كه آمادگي را در بر نمي گيرد .بعضي مواقع عكس العمل هاي بعد از وقوع بال را هم در بر مي گيرد كه در اينصورت معني معادل ( مديريت باليا ) طبق تعريف اين واژه نامه پيدا مي كند خطر = Hazard ( يا پديده و يا رويداد مخاطره آميز ) رويداد نادر يا شديدي در محيط زيست طبيعي يا ساخت بشر كه تاثير نامطلوب بر روي حيات انسان ،اموال يا فعاليتها به اندازه اي كه مصيبت بار باشد ،بگذارد. خطر پديده اي طبيعي يا ساخت بشر است كه چنانچه در محدوده مسكوني يا كشاورزي و يا فعاليتهاي اقتصادي رخ بدهد ،خسارات طبيعي و يا زيانهاي اقتصادي ببار مي آورد و حيات انسان و آسايش او را تهديد مي كند. بهر حال توجه كنيد كه از اين اصطالح در مهندسي به مفهوم دقيقتر و حساب شده تري استفاده مي شود و معني آن احتمال وقوع حادثه طي زمان مشخص و در مكان معين و پديده اي بالقوه مخرب در شدت يا قدرت معين است. خطر احتمالى = Risk خطر احتمالي به عنوان زيانهاي پيش بيني شده ( از قبيل تلفات جاني ،مجروحين ،خسارات وارده به اموال و اختالل در فعاليتهاي اقتصادي ) ناشي از وقوع يك پديده خاص خطر احتمالي تابع احتمال رويدادهاي خاص زيانهائي كه هر كدام از اين رويدادها ببار مي آورند است .تحليل گران ديگر از اين اصطالح به معني احتمال وقوع يك بال با سطح معين ضرر استفاده مي كنند. وقتي كه مي گويند يك عنصر اجتماعي ( در معرض خطر احتمالي ) و يا ( آسيب پذير ) است ،يعني اين عنصر در معرض خطرات مخاطره آميز شناخته شده قرار دارد و احتمال دارد هر موقع كه اين اتفاق روي بدهد بر روي آن عنصر اثر بگذارد .جوامع ،بناها، خدمات و يا فعاليتهاي مورد نظر ( عناصر در معرض خطر ) هستند. خطر ساخت بشر ‏Human - made Hazard شرايطي كه ممكن است نتايج مصيبت بار براي جامعه داشته باشد .اين خطر از فرايندهاي فني و تاثير متقابل بر روي محيط زيست و يا روابط داخل و مابين جوامع ايجاد مي شود. خطر طبيعى ‏Natural Hazard پديده طبيعي كه در مجاورت انسانها اتفاق مي افتد و زندگي ،و سرمايه هاي ساختماني و اقتصادي آن ها را تهديد مي كند و ممكن است باعث وقوع باليا بشود .اين قبيل خطرات بعلل زيست شناختي ،زمين شناختي ،زلزله اي ،آب شناختي يا شرايط جوي و يا فرآيندهائي در محيط زيست طبيعي بوجود مي آيند. زيانها /اثرات پيش بينى شده ‏Expected Losses / ‏Effects تعداد تلفات جانXي ،و مقدار خسXارات واردهبXه اموال و اختالل در خدمات اسXاسي و فعاليتهاي اقتصXادي پيXش بينXي شده بر اثXر وقوع يXك خطXر خاص طXبيعييXا سXاخت بشر .اثرات طXبيعي ،اجتماعXي، عملي و اقتصادي را هم در بر مي گيرد. كاهش خطر احتمالى ( درازمدت ) )Risk Reduction ( Longterm ‏Xا زمان اثرات ‏Xش ميزان و يX ‏Xه در دراز مدت ،براي كاهX ‏Xي كX اقداماتX نامطلوب بعدي خطرات مصXيبت بار غيXر قابXل اجتناب بXا غيXر قابXل ‏Xي ‏Xل م ‏Xت ،بعم ‏Xي اس ‏Xر احتمال ‏Xه در معرض خط ‏Xه اي ك پيشگيري در جامع آيد. اين كار شامل كاهش آسيب پذيري مردم ،بناها ،خدمات و فعاليتهاي اقتصادي در مقابل اثرات شناخته شده خطرات مصيبت بار است. نمونه اقدامات كاهش عبارتست از باال بردن استاندارد ساختمانها ،منطقه بندي كردن دشت هاي سيل گر ،و برنامه ريزي استفاده از زمين ،ايجاد گوناگوني در محصوالت و نصب بارگير .اين اقدامات اغلب به اقدامات ( ساختاري ) و ( غير ساختاري ) و ( فعال ) و ( منفعل ) تقسيم مي شوند. كشيدن نقشه خطر ‏Hazard Mapping فرآيند تعيين محل جغرافيائي و شدت پديده هاي خاص كه ممكن است تهديدي براي مردم ،اموال ساختمانهاي زير بنائي و فعاليتهاي اقتصادي باشد. نقشه خطر ،ارزيابي خطر را روي نقشه ارائه مي دهد و فراواني و احتمال وقوع خطرات با شدتهاي مختلف را نشان مي دهد. كشيدن نقشه خطر احتمالى ‏Risk Mapping ارائXه نتيجXه ارزيابXي خطXر احتمالXي بر روي نقشXه ،بXا نشان دادن سXطح زيانهاي ‏Xي شود ‏Xه م ‏Xي شده ك ‏Xش بين پي براي يXXك مكان خاص در ‏Xه ‏Xك دوره خاص و در نتيج ي وقوع يXك بالي مصXيبت بار خاص پيش بيني كرد. مديريت باليا ‏Disasters Management اسم جمع تمام جنبه هاي برنامه ريزي و مقابله با باليا، از جمله اقدامات قبل و بعد از باليا مديريت باليا هم به مديريت خطرات احتمالي و هم به مديريت پيامدهاي باليا اشاره مي كند موفق باشید