شناخت بندپایان

شناخت بندپایان

اسلاید 1: * علم مطالعه بندپايان را Entomology گويند.* به دليل اهميت بسيار زياد حشرات نسبت به ساير بندپايان، اصطلاحا معادل حشره شناسي در نظر گرفته ميشود. * اين علم به رشته هاي متعددي تقسيم ميشود: - حشره شناسي پزشکي - حشره شناسي کشاورزي - حشره شناسي دامپزشکي - حشره شناسي صنعتي - حشره شناسي اقصادي بندپايان Arthropoda

اسلاید 2: - به عنوان بخش عظيمي از مصرف کنندگان در چرخه اکوسيستم، اهميت در از بين بردن سريع لاشه و مدفوع حيوانات- گرده افشاني- منافع اقتصادي مانند: زنبور عسل، کرم ابريشم- عوامل انگلي، شبه انگلي و شکارچي و در کنترل طبيعي آفات مختلف- استفاده در آزمايشگاهها مانند مگس سرکه- به عنوان منبع غذاييجنبه هاي مثبت فعاليت حشرات

اسلاید 3: 1- بیماریزایی مستقیم بندپایان الف: گزش و ایجاد خارش، التهاب و تحریکات پوستی ب: تغذیه از بافتهای زنده و نفوذ در پوست ج: نیش زدن و انتقال ترکیبات سمی به انسان د:ایجاد عوارض روانی یا آنتاموفوبیا2- بندپایان به عنوان ناقل بیماری(بیماریزایی غیرمستقیم) الف: انتقال مکانیکی ب: انتقال بیولوژیکی * انتقال بیولوژیکی تکثیری * انتقال بیولوژیکی تکاملی * انتقال بیولوژیکی به روش تکثیر و تکامل * انتقال عمودی یا انتقال از طریق تخم اهمیت پزشکی بندپایان

اسلاید 4: - داشتن بدن بند بند- داشتن اسکلت خارجی- داشتن سیستم گردش خون باز (به حفره عمومی بدن آنها Haemocoel و به خون آنها همولنف میگویند). - تنفس اکثرا توسط لوله های هوایی یا تراشه برونش صورت میگیرد.- موجودات تک جنسی و غالبا تولید مثل جنسی دارند.- دارای بدن متقارن هستند.- سیستم عصبی شامل گره های عصبی و طناب عصبی است که در سطح شکمی بدن قرار دارد.صفات عمومی بندپایان

اسلاید 5: حشراتعنکبوتیان(Arachnida) بعد از حشرات بیشترین اهمیت را دارند: * بدن شامل دو قسمت سر- سینه و شکم * دارای چهار جفت پا * فاقد شاخک * قطعات دهانی از دو زایده دهانی به نام کلیسر و فاقد آروارهصدپایان * بدن بلند با بندهای متعدد * پاها حداقل 15 جفت و از هر بند یک جفت پا خارج میشود * دارای یک جفت شاخک * جفت اول پاها تبدیل به ناخنهای سمی و شکارچی و بدن پهن با مقطع با مقطع عرضی بیضی دارند - عنکبوتیانرده بندی مهم بند پایان

اسلاید 6: هزارپایان * مانند صدپایان دارای بدن بلند و کشیده با بندهای متعدد * تعداد پاها زیاد واز هر بند یک جفت پا خارج میشود * دارای یک جفت شاخک * فاقد ناخن سمی و بدن استوانه ای دارند.پنتاستومیدا * حد فاصل بندپایان و کرمهای حلقوی هستند انواع مهماین رده به کرم زبان معروفند. * بدن کشیده و بند بند شبیه به کرمهای حلقوی * انگل داخلی تعدادی از پستانداران و خزندگان

اسلاید 7: * بدن سه قسمتی شامل سر وسینه و شکم * سر دارای شش بند ، یک جفت چشم مرکب یا ساده، ضمائم دهانی * دارای یک جفت عضو حسی به نام شاخک * سینه دارای سه بند هر بند دارای یک جفت پا و در برخی گونه ها دو زوج بند آخر هر یک دارای یک زوج بال. داشتن بال که از اختصاصات حشرات میباشد(البته برخی حشرات بال ندارند) * شکم دارای 11 بند و فاقد ضمائم * دستگاه گوارش شامل اعضای جونده(مکنده یا لیسنده)،حلق، مری، پیش معده، روده وسطی، روده پشتی، رکتوم و مقعد * دستگاه عصبی مرکب از زنجیره ای از گانگلیونها که به بافتها عصب میرساند. * دستگاه دفعی شامل لوله های مالپیگی که به مجرای روده ای تخلیه میشود. * دستگاه تولید مثل نر شامل دو بیضه سمینال وزیکول و عضو تناسلی خارجی * دستگاه تولید مثل ماده شامل تخمدانها، اویدوکت، اسپرماتک، اویپوزیتور حشرات (Insecta)متنوع ترین رده بندپایان دارای خواص زیر میباشند:

اسلاید 8: انواع شپشها: - شپش سر- شپش بدن - شپش زهار یا عانه (شپشک)نام بیماری: پدیکولوزیسمورفولوژی:- بدن در سطح پشتی شکمی پهن- سر دارای یک زوج چشم جانبی، یک زوج شاخک کوتاه و تیغه های برآمده ای برای سوراخ کردن- بدون بال- هر یک از سه بند سینه واجد یکی قوی که به یک چنگال برای چسبیدن به موها ختم میشود شپش سر و بدن 2-3 میلی متر شپشک 1/2-0/8 لاک پشتی، بندهای شکمی کوتاه چنگالهای بزرگ و قوی شپشها(Anoplura)

اسلاید 9: تخم شپشها (Nit): - سفید دریچه دار موسوم به رشک ماهها میتوانند در لباس زنده و در طی 11-5 روز در دمای 36-21 درجه باز میشوند

اسلاید 10: شپش دارای دگردیسی ناقص است.شفیره از تخم خارج شده در عرض دو هفته سه بار پوست اندازی میکند.چرخه زندگی 30 روز عمر شپشها 20-15 روز

اسلاید 11: - بیماریزایی مستقیم ناشی از گزش- بیماریهای منتقله توسط شپش بدن * تيفوس همه گير عامل ريکتزيا پرووازکي * تب راجعه همه گيرعامل بورليا رکورانتيس * تب خندق عامل ريکتزيا کوانتاناشپش سر و زهار در انتقال بيماريها نقش ندارندبیماریزایی شپش

اسلاید 12: تشخيص ديدن شپش يا تخم آن وجود خارش و التهاب استفاده از چراغ ووددرمان پرمترين پرمترين + پي پرونيل بوتوکسايد گاه تغيير و تکرار درمانکنترلاستفاده از مواد ضدعفوني کنندهقرار دادن لباسها در دماي 70-60 درجه به مدت 30 دقيقه

اسلاید 13: Phthirus pubis شپش عانه یا زهارشپشک ماده

اسلاید 14: Phthirus pubis شپش عانه یا زهارa) Phthirus pubis b) Pediculus humanus

اسلاید 15: آلودگی به این انگل را فیتیریازیس و یا پدیکولوزیس تناسلی گویندعوارضتزریق بزاق سبب تحریکات پوستی و خارش، ایجاد لکه های آبی و بنفش در زیر پوست به خصوص در پلک و اطراف چشمدرمان پرمترين گاما بنزن مالاتیونکنترلرعایت نظافت شخصیحذف موهای زایداستفاده از مواد ضدعفوني کنندهقرار دادن لباسها در دماي 70-60 درجه و اتو کردن آنها

اسلاید 16: (siphonaptera) کک ها

اسلاید 17: ساسها(Hemiptera)

اسلاید 18: Cimex lectularius

اسلاید 19: مهمترين ناقلين بيماريها در پزشکي در اين گروه قرار دارند و شامل: * پشه ها * مگسها(Diptera) دو بالان

اسلاید 20: جنسهاي مهم اين خانواده عبارتند از:آنوفلکولکسآادسمانسونياجنسهاي سابتس، هماگوگوس و پسوروفورا که مختص دنياي جديد هستندپشه هاي حقيقي خانواده (Culicidae)

اسلاید 21: بدن از سه قسمت سر، سينه و شکمسر کروي داراي چشمهاي درشتخرطوم بلند و متمايل به جلو و در ماده ها شامل: يک جفت آرواره بالا، يک جفت آرواره پايين، و يک هيپوفارنکس بلند و نوک تيزدر نرها آرواره تحليل رفته قادر به خونخواري نبوده دارای رژیم گیاهخواری هستند رگه های ویژه روی بالها و داشتن تعداد زيادي فلس روي رگبالهاسينه داراي سه بخش که بخش مياني رشد زيادي کردهسینه دارای یک پوسته استخوانی خلفی و سه زوج پای دراز و باریک از آن منشا میگیرد. دگرديسي کامل دارند.مورفولوژي پشه ها

اسلاید 22: نمای شماتیک یک پشه آنوفل ماده

اسلاید 23: *محدوده پرواز آنوفل4/5-1/5، کولکس تا 15 کیلومتر و آئدس در شرایط باد 150-75 کیلومتر *نور درخشان، لباسهای تیره رنگ، حضور انسان و حیوانات * CO2 و برخی اسیدهای آمینه قرار گرفتن در محیطهای گرم و مرطوب سبب جذب پشه ها *بعضی انسان دوست و بعضی حیوان دوست *تمایل پشه آنوفل به انسان اهمیت آنرا به عنوان ناقل مالاریا مشخص میکند. *پشه های ماده خونخوار و بدون خونخواری مایل به تولید تخم بارور نیستند. * پشه های آنوفلینه و کولیسینه تخمهای خود را در آب میگذارند ولی پشه های آئدس زمینهای سایه دار با جریانهای متناوب را ترجیح میدهند * متوسط دوره زندگی پشه ماده بالغ 40-13 روز است.عادات پشه ها

اسلاید 24: چرخه زندگی رشد مراحل لاروی در شرایط متفاوت ولی رطوبت رکن اساسی آن است

اسلاید 25: خانواده آنوفلینه و کولیسینهپشه کولکسپشه آنوفل

اسلاید 26: طرز استقرار روی سطح

اسلاید 27: پالپهای آرواره ای در ماده ها

اسلاید 28: - لارو آنوفل سیفون تنفسی نداردو دارای منافذ تنفسی روی بندهاست به همین علت افقی در سطح آب قرار میگیرد.- لارو کولکس دارای سیفون تنفسی در انتهای بدن بوده به همین علت مایل در سطح آب قرار میگیرد.- محل لانه لاروی آنوفلها آبهای نسبتا تمیز است. اما لاروهای کولکس در هر نوع آبی حتی کثیف دیده میشود. ابریشم های سینه در لارو آنوفلها انشعابات فرعی دارد ولی در لارو کولکس ساده و بدون انشعابات فرعی (دسته جارویی)تفاوت تخم پشه آنوفل و کولکس- پشه آنوفل معمولا تخمهای خود را تک تک و کولکس به صورت دسته جمعی و متصل به هم- تخم آنوفل اطاقچه هوایی دارد ولی تخم کولکس ندارد.تفاوت لارو پشه های آنوفل و کولکس

اسلاید 29: لارو آنوفللارو کولکس

اسلاید 30: لارو کولکس

اسلاید 31: لارو آنوفللارو کولکس

اسلاید 32: - واکنشهای پوستی به نیش پشه وگاهی عفونتهای پوستی دیده میشود.- ناقلین مکانیکی بعضی بیماریهای باکتریایی، ویروسی، کرمی و تک یاخته ای- بعضی پشه ها ناقل تخم خرمگسها عامل مولد میاز- پشه آنوفل ناقل مالاریای انسان و میمون- انواع مختلف پشه ها ناقلین ووشریا پانکروفتی و بروگیا مالایی- تب زرد توسط پشه ها به خصوص پشه آئدس منتقل میشود.- انسفالیتهای ویروسی توسط کولکس، آنوفل و گاهی کولکسبیماریزایی پشه ها

اسلاید 33: اصول کنترل پشه هاشناخت وضعیت جغرافیاییشناسایی پشه های ناقل در منطقهاز بین بردن محلهای تکثیر پشه هامبارزه با پشه بالغ (سم پاشی، محافظت فردی، استفاده از پشه بند و توری و مواد دورکننده)مواد شیمیایی بر ضد پشه هاپاشیدن نفت بر روی آبها جهت انسداد راه تنفسی لاروهاترکیبات هیدروکربنی کلردارمانند D.D.T، BHC و دی آلدرینترکیبات فسفره مانند مالاتیون و پاراتیونکارباماتها مثل لندرین و ...مشکلات مبارزه با پشه هامقاومت پشه هااثرات مضر زیست محیطیهزینه های زیاد بهسازی محیط و سم پاشیهاهزینه زیاد مبارزه بیولوژیکو اختلال در اکوسیستم(ماهی گامبوزیا)

اسلاید 34: کولیکوئیدس(culicoides) میج یا ناتز متعلق به خانواده سراتوپوگونیده

اسلاید 35: خصوصیات- پشه های کوچک نیش زن به طول 1/5-1 میلی متر- خون خواری فقط در ماده ها- محل زندگی نواحی گرمسیری- درحمله دسته جمعی دارای گزش دردناک و با واکنش موضعی خارش دار- عامل انتقال غیر انسانی مانند انواع مانسونلاهاعامل انتقال بعضی از آربوویروسهاکنترلبهسازی محیط مانند خشک کردن باتلاقها سم پاشی ابقایی محافظت فردی

اسلاید 36: - فلبوتوموس(پشه خاکی دنیای قدیم)- لوتزومیا(پشه خاکی دنیای جدید) پشه خاکیها(Sand flies)

اسلاید 37: پشه خاکی فلبوتوموسپشه خاکی لوتزومیا

اسلاید 38: پشه خاکی نرپشه خاکی نر

اسلاید 39: مورفولوژی- پشه هایی کوچک به طول 5-1 میلیمتر- سینه در سطح پشتی قوزی و فاقد فلس- خرطوم و پاهای کوتاه- تخم ها مثلثی شکل در دسته های 500-300 تایی پوشیده از ترشح ژلاتینی سایمولیوم یا مگس سیاه

اسلاید 40: - فقط ماده ها خونخوارند.- اوج فعالیتشان بهار و اول تابستان- محل زندگی اطراف جریانهای آب نسبتا تند و جنگلها و علفزاران مرطوب- فعالیت مگس ماده در روز بویژه اوایل صبح و سرشببیماریزایی - گزش این شره در ابتدا بدون درد اغلب دچار خونریزی زیاد میشود - به تدریج تورم خارش و التهاب موضعی ایجاد میشود-عامل انتقال انکوسرکاولولوس و گاهی مانسونلا اوزاردیکنترل- بعلت وحشی بودن حشره کنترل مشکل است.- بهسازی محیط از بین بردن محل تکثیر آن- محافظت فردی و استفاده از مواد ارگانوفسفرهعادات سایمولیومها

اسلاید 41: سایمولیوم (مگس سیاه)

اسلاید 42: از 60جنس متعلق به خانواده تابانیده ها تنها این گونه ناقلین بیماریهای انسانی هستند.مورفولوژی- اندازه آنها 10-6 میلی متربه رنگ شفاف و شکل خشن- بالها معمولا به صورت نیمه باز و دور از بدنعادات کرایزوپسها - فقط ماده ها خونخوارند.- زندگی در زمینهای باتلاقی، مناطق جنگلی و بارانی- جذب مگسها به سوی اجسام تیره رنگ و دارای حرکت ارامکرایزوپس(مگس آهو)

اسلاید 43: کرایزوپس

اسلاید 44: - گزشهای مکرر و سپس خونخواری- ایجاد زخمهای زشت(ملتهب، متورم و دردناک) - ناقل بیماری لوآزیسکنترلکنترل چندان موفقیت آمیز نیست.استفاده از حشره کشها در محيط و نيز بر روي دامها بیماریزایی

اسلاید 45: مورفولو‍ژي- مگسهاي اصطبل شبيه به مگسهاي خانگي- ظاهري خشن به رنگ قهوه اي در حال استراحت رو به بالا و خرطوم به طرف جلو- سينه داراي 4 نوار طولي تيرهعادات - حضور و تکثير در مکانهاي کثيف- حمله به دام و انسان در روزهاي طوفاني(مگس طوفان) و خونخواري- چرخه زندگي حدود يک ماه و عمر مگس تا 20 روزبيماريزاييفقط گزش و خونخواري از انسان و دامانتقال مکانيکيبيماريهاي دامي به خصوص تريپانوزوميازيس در اسبکنترلسم پاشي و نصب توري و جلوگيري از تکثير مگس در کودهاي حيوانياستوموکسيس(مگس اصطبل)

اسلاید 46:

اسلاید 47: مورفولوژياندازه 15-6 ميلي مترخرطوم قوي و جلو آمده و همچنين موهاي منشعب روي آريستابالها در حالت استراحت مثل لبه هاي قيچيعادات - حضور در نواحي رودخانه اي و نواحي پردرخت- حمله به انسان و حيوان در طي- خونخواري در هر دو جنسطول پرواز کم، عمر مگس حدود سه ماه و حداکثر لاروگذاري در طول عمر مگس 10 عددبيماريزاييناقل تريپانوزوميازيسکنترلپاکسازي اطراف رودخانه ها، استفاده از حشره کشها و تله ها، سم پاشي محيط و حيوانات گلوسينا(مگسهاي تسه تسه)

اسلاید 48:

اسلاید 49:

اسلاید 50: تهاجم لاروهاي دوبالان به بافتهاي پستانداران را ميازيس گويند.خانواده هاي مهم ايجاد کننده ميازيس1- کاليفوريده2- اوستريده3- سارکوفاژيدهخصوصيات کلي مگسهاي غيرخونخوار ضمائم دهاني براي مکيدن انطباق يافتهرنگهاي فلزي دارندزندگي در محيطهاي کثيفلاروها بندبند و داراي خارهاي ريز بر روي بندهامگسهاي ايجاد کننده ميازيس

اسلاید 51: - پوستي- حفره اي- ادراري- روده ايانواع ميازيس از لحاظ عادت ميزباناختصاصينيمه اختصاصيتصادفيبرخي مگسهاي مولد ميازلوسيليا، کاليفورا،مگس تومبوانواع ميازيس

اسلاید 52: درمانخارج نمودن لارو بسته به جايگاه مياز(ازطريق مستقيم يا مسدود کردن تنفس لارو)کنترلسم پاشي حيواناتانهدام لاشه هادرمان و پانسمان زخمها

اسلاید 53: موسکا دومستيکاداراي انتشار جهانيضمائم دهاني جهت مکيدنتخم گذاري در مواد دفعي و فاضلاببه ندرت ايجاد ميازيسناقل مکانيکي باکتريها، تک ياخته ها تخم کرمها از طريق خرطوم يا اندام حرکتيکنترل از طريق نصب توري استفاده از حشره کشو جمع آوري زباله

اسلاید 54: Musca domestica

اسلاید 55: سوسکها