بهداشت و ایمنی

بهداشت و ایمنی

اسلاید 1: بهداشت و ايمني Health & Safetyجمع آوری شده از کتاب بهداشت و ایمنی در آزمایشگاه و محیطهای صنعتی1

اسلاید 2: ایمنی و بهداشت در فرایندهای فنی و صنعتیمقدمه2

اسلاید 3: تعریف ایمنی و بهداشتهرچند ایمنی و بهداشت بسیار به یکدیگر نزدیکند، لیکن تفاوتی ناچیز دارند:ایمنی: به شرایط و موقعیت هایی وابسته است که به آسیب و صدمه به انسان منجر شده و می تواند ناشی از شرایط سخت و ناگهانی باشد.بهداشت: به علت در معرض قرار گرفتن طولانی مدت با عوامل بیماری زا حاصل شده لیکن آسیب اندک است.3

اسلاید 4: چرا هر شرکت باید به ایمنی توجه نماید؟مسولیتی است که از نظر اخلاقی بر عهده شرکت می باشد.عدم توجه به ایمنی منافع، فعالیتها و حتی خطوط تولید را تحت تاثیر قرار می دهد.4

اسلاید 5: خطر در فرآیندهای صنعتیدر تمام فرآیندهای صنعتی خطر وجود دارد لیکن می توان با برنامه ریزی صحیح آن را به حداقل رساند.5

اسلاید 6: چگونگی به کار گیری استانداردها در محیط کارتوسعه و تایید روشهایی که مختص صنعت هستند.به کارگیری روشهای پایلوت برای تغییرات مورد نیاز.به دست آوردن تجهیزات اصلی که در فرآیند تولید کارخانه موجود نیست.آموزش و کارورزی مواردی که می تواند برای کارکنان مفید باشد.بعد از تاریخ ابلاغ قوانین ایمنی جدید، به کار گیری آنها اجباری است.6

اسلاید 7: وظایف کارشناسان فنی و محیط زیستکارشناسان فنی و محیط زیست از ابزارهای زیر جهت کنترل عوامل خطر ساز در محیط کار استفاده می نماید:هوا (باتوجه به قانون هوای تمیز)آب (با توجه به قانون آب تمیز)مواد زائد جامد (با توجه به قانون مدیریت جامع پسماند)7

اسلاید 8: ایمنی بالا در گروی موارد زیر استتعهد مدیریت صنعت در قبال ایمنی کارکنان خود.ثبت و نگهداری شاخص های ایمنی و بهداشتی در محیط کار.اجرای سیاست ”درب باز“ در مواجه با حوادث و شرایط محیط کار.ایجاد مهارت های بالا در کارکنان و آموزش مداوم آنها.استفاده از تجهیزات به روز و پیشرفته.دسترسی به اطلاعات ایمنی (استفاده از نرم افزارهای مربوطه).مهیا نمودن هزینه برای انجام تحقیقات در زمینه ایمنی.8

اسلاید 9: نکتهیک کارگر ایمن، یک کارگر تولید کننده است9

اسلاید 10: هزینه های یک محیط غیر ایمنپرداخت حق بیمه بالاترهزینه بالای غرامت کارکنانبهبود رفتار کارکنان سطوح پایینکشمکش و اظهار دلسوزی به شغلهای خاصعدم اطمینان جامعه به محیط کار و ترس آنها از نرخ بالای حوادثهزینه های بالای حاصل از نرخ بالای حوادث و آسیب هاهزینه های بالای نگهداری و تعمییراتاز دست دادن محصولات و بازارامکان ممیزهای بیشتر توسط سازمانهای قانونی مذکور10

اسلاید 11: تغییرات در نقش ها و فرآیندهای فنیدر طول 30 سال اخیر تغییرات فراوانی در فرآیندهای صنعتی ایجاد شده. بطور مثال:گستردگی و تنوع وسیع فعالیتها در محیط کار.اتوماسیون و کنترلهای کامپیوتری.نیاز کارکنان به دانستن مقررات و اصول ایمنی.نیاز عموم کارکنان به داشتن مهارت های لازم در عملیات.بهبود کیفی در فرآیندهای کار و حمایت کارکنان در دستیابی به کیفیت محیط کار.درگیر شدن و وارد شدن کارگران در تجزیه و تحلیل آسیب و فرآیند.11

اسلاید 12: روزهایی که ناظران به کارگران بگویند ”چه بکنید و چه نکنید“ گذشته است.کارگران امروز باید قادر به تعقل و تجزیه تحلیل خطر باشند.این امر با آموزشهای مستمر امکان پذیر است12

اسلاید 13: برنامه های بهداشت و ایمنیجنبه های مهندسی در ایمنی: نصب دستگاههای هشدار دهنده، کنترل پیچ و خم ها، پایش آلودگی ها و...جنبه های آموزشی در ایمنی: انجام مداوم برنامه های آموزشی، تشکیل نشست های ایمنی، کارورزی بر روی تجهیزات جدید و...جنبه های اجبار در ایمنی: برقراری نظم در محیط کار، جریمه افراد متخلف از قوانین ایمنی، اجبار در رعایت نکات ایمنی محیط کار و...13

اسلاید 14: سازمانهای مسئول ایمنیسازمانهای مختلفی در این مورد فعال هستند ولی در راس آنها سازمان ملی ایمنی قرار دارد.از سازمانهای بسیار فعال دیگر در این زمینه انستیتو ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای می باشد.14

اسلاید 15: مشکلات جدید بهداشت و ایمنیپیشرفت تکنولوژی در تولیدات صنعتی و استفاده گسترده از آنها منجر به ایجاد آسیبهای جدیدی شده است مانند کاربرد:کامپیوترهالیزرهارباتها ماشینهای فتوشیمیاییو...15

اسلاید 16: تعاریف و اصطلاحات بهداشتیفصل اول16

اسلاید 17: تعريف بهداشتتعريف اوليه بهداشت:پيشگيري از شيوع بيماريهاتعريف امروزي بهداشت:رفاه کامل فيزيکي، اجتماعي و روحي و نه فقط عدم وجود بيماري17

اسلاید 18: عوامل مضر محيطي1- عوامل طبيعي2- عوامل انساني18

اسلاید 19: انواع مخاطرات محيطيعوامل عفونيمحرکهاعوامل فيبروتيک دستگاه تنفسيمواجه با مواد خفه کنندهمواجه با مواد آلرژنمواجه با مواد سموم متابوليکعوامل فيزيکيعوامل روانيمواجه با عوامل موتاژنمواجه با عوامل تراتوژنمواجه با عوامل سرطانزا19

اسلاید 20: عوامل عفونيانواع ميکروارگانيسم هاي بيماري زا همچون باکتريها، قارچ ها، تک ياخته ها و ويروس ها20کرم آسکاریسبیماری لوا لوآبیماری پافیلی که کرم آن به نام بروگیا مالایی از طریق پشه به انسان منتقل می گرددویروس عامل ایبولا

اسلاید 21: محرک هامحرکهاي دستگاه تنفسيمحرکهاي پوستي21

اسلاید 22: محرکهاي پوستيانواع آفت کش، اسيد سولفوريک، فسفر سفید و...22سوختگی با فسفر سفید - این نوع فسفر در برابر اکسیژن بطور خود به خود آتش می گیرد

اسلاید 23: محرکهاي تنفسيSO2يک محرک دستگاه تنفسي فوقاني استNO2يک محرک دستگاه تنفسي تحتاني است23محرک های تنفسی می توانند منجر به بیماری هایی نظیر رینیت، فارنژیت و برونشیت گردند.

اسلاید 24: عوامل فيبروتيک دستگاه تنفسيگرد و غبار ذغال سنگ منجر به بيماري ريه سياه مي گرددگرد و غبار پنبه کوهي منجر به بيماري آزبستوزيس مي گرددگرد و غبار پنبه منجر به ايجاد بيماري ريه قهوه اي مي گرددبخارات فلزات نيز مي تواند منجر به بروز برخي بيماريها شود24

اسلاید 25: خفه کننده هاخفه کننده هاي سيستماتيک: همچون منواکسیدکربن، این ترکیب قادر است تغییر ماهیت شیمیایی هموگلبین خون از اکسیژن رسانی جلوگیری نماید.خفه کنند هاي ساده: همچون N2، اگرچه سمی نیستند لیکن می توانند باعث کاهش غلظت اکسیژن محیط شده و خفگی را حادث نماید.25

اسلاید 26: آلرژن هامواد حساسيت زا که منجر به بروز پاسخ هاي ايمني توسط بدن انسان مي شود26

اسلاید 27: آلرژي در اماکن مسکونييکي از عوامل بيولوژيکي الرژي حشره ذره بيني بنام مايت است كه در گنجه ها و كتابخانه هاي شخصي و هر جايي كه دير به دير گرد گيري مي شود وجود دارد27

اسلاید 28: مایت صورتاین نوع مایت تمام عمر خود را بر روی صورت انسان سپری می کند. تمام زائدات تولیدی خود را نیز تا آخر عمر در بدن نگه می دارد. این جانداران می‌توانند با بروز مشکلاتی پوستی از قبیل آکنه در ارتباط باشند. 28

اسلاید 29: سموم متابوليکانواع علف کش ها، حشره کش ها، فلزات سنگين و...برخي از مواد همچون فلوئور در غلظت پايين (0.6 الي 1.2 ميلي گرم در ليتر) مورد نياز بدن انسان مي باشد. ليکن مقدار زياد آن بيماري زا مي باشد. ميزان زياد فلوئور ايجاد بيماري فلوروزيس مي نمايد.29

اسلاید 30: عوامل فيزيکيعوامل فيزيکي همچون سقوط از ارتفاع، تصادفات و...30

اسلاید 31: عوامل روانيفشارهاي رواني ناشي از کار بر روي مديران و يا شغل هاي پرمسئوليت همچون کارکنان برج مراقبت، زندگي و يا کار افراد در مناطق شلوغ و پر سر و صدا و... مي تواند منجر به برخورد با صدمات رواني گردند.31

اسلاید 32: عوامل موتاژنعواملي که توانايي ايجاد تغييرات ژنتيکي در انسان را دارند موتاژن مي گويند* برخي فلزات سنگين مانند کادميوم* پرتوهاي يونزا (مواد راديواکتيو) * برخي ترکيبات شيميايي همچون کلرور ونيل و يا ديوکسين32

اسلاید 33: عوامل تراتوژنايجاد تغييرات غير عادي بر روي جنين33

اسلاید 34: بیماری های ژنتیکیاین بیماری ها الزاماً به دلیل مواجهه مستقیم فرد با عوامل تراتوژنه ایجاد نمی شوند. لیکن می توانند از اجداد گذشته انسان به ارث برسند.34بیماری ژنتیکی هایپردونتیا

اسلاید 35: سرطانزاهامواد و يا عوامل مختلفي که مي تواند منجر به بروز سرطان در انسان گردد35

اسلاید 36: سرنوشت مواد شيميايي پس از ورود به بدنمتابوليسمدفعذخيره سازيسينرژيسم و پيش برنده36

اسلاید 37: متابوليسمبسياري از سموم پس از ورود به بدن خنثي مي گردند.محل اصلي خنثي سازي سموم ورودي به بدن کبد است.برخي ترکيبات غير سرطانزا در بدن با هم ترکيب و تبديل به مواد سرطانزا مي شوند. همچون نيتريتها + آمين ها که تبديل به نيتروزامين سرطانزا مي گردد.افرادی که مشکل کبدی دارند حساس تر از افراد سالم هستند. 37

اسلاید 38: دفعبسياري از مواد بصورت تغيير يافته و يا تغيير نيافته از بدن دفع مي گردد.کليه راه اصلي دفع مواد شيميايي است.تترا کلريد کربن از طريق ريه دفع مي شود.فلزات سنگين از طريق مدفوع، تعرق، بزاق و شير مادر دفع مي شود.38

اسلاید 39: ذخيره سازيبرخي مواد هيچ گاه از بدن دفع نمي شوندهمچون(سرب)39

اسلاید 40: مسموميت با سرب40

اسلاید 41: سينرژيسمبعضاً مجموع دو يا چند ماده مختلف ممکن است خطر بيشتري از مواجهه با هر يک بصورت مجزا داشته باشدهمچونSO2 به همراه ذرات41

اسلاید 42: وجود ذرات در هوا تاثير سینرژیک بر آلايندها دارد42

اسلاید 43: چقدر از يک ماده شيميايي زيان آور استبيش از حد لازم در معرض هر ماده شيمايي قرار گرفتن منجر به اثرات ناخواسته مي گرددهمچونمس، کروم، فلوراید و...43

اسلاید 44: فلوروزیسکمبود فلوراید منجر به پوسیدگی دندان و افزایش آن منجر به بیماری فلوروزیس می گردد.44میزان استاندارد فلوراید در آب بستگی به دمای هوا دارد.

اسلاید 45: انفجار اتمي عامل پراکنش عوامل خطرناک45

اسلاید 46: د.د.ت يکي از عوامل مرگ بارد.د.ت در ابتداي فرشته نجات بشر و در انتها عامل مرگ بار و مخرب محيط زيست46

اسلاید 47: پلي کلرو بي فنيل هاغير قابل تجزيه توسط ميکروارگانيسم ها (سالها در طبيعت مي مانند) غير قابل اشتعالبه سختي با ساير مواد ترکيب مي شوندخواص دي الکتريک دارند این مشخصات منجر به این شده که این ماده، ایده ال برای کاربرد در علم الکترونیک بوده لیکن خطر فوق العاده ای برای محیط زیست محسوب گردد47

اسلاید 48: فصل دوم قوانین و مقررات کلی کار در آزمایشگاه48

اسلاید 49: مسولیت اجرایی در آزمایشگاهکارکنان آزمایشگاه اجباراً بایست قوانین آزمایشگاه را مو به مو به کار برند.49بهتر است مسئولیت سیاست گذاری بهداشت و ایمنی آزمایشگاه به عهده مسئول یا سرپرست آزمایشگاه باشد.

اسلاید 50: نکات لازم برای کار در آزمایشگاهدر هر آزمایشگاه نکات ایمنی همچون سیستمهای تهویه، دستورالعمل امکانات آزمایشگاهی و... باید به دقت بررسی گردد.هرگز نباید به تنهایی در آزمایشگاه کار کرد، خصوصاً هنگام انجام دادن آزمایشات خطرناکی همچون هیدروژن دار کردن و...آزمایشات خطرناک را نباید به هنگام شب، اوقات تعطیل و... انجام داد.زمان انجام آزمایشات خطرناک را باید به همکاران خبر داد و آزمایشگر در این موارد به هیچ وجه نباید محیط آزمایشگاه را ترک نماید.50

اسلاید 51: نکات لازم برای کار در آزمایشگاهآزمایشات باید بر روی میز، سکو و یا هود تمیز انجام پذیرد.از ایجاد انشعابات مختلف در سیم های برق و لوله های گاز باید جلوگیری گردد.کلیدهای برق و شیرهای گاز باید در دسترس باشند.تجهیزات تهویه به طور منظم باید بازدید گردد.از مواد شیمیایی فرار و اتش گیر نباید در مقابل شعله استفاده کرد.مواد اتش گیر باید در کمد های فلزی دارای تهویه نگه داری شوند.موادی که در دما های معمولی خاصیت انفجاری دارند در مکان های مناسب نگه داری گردند.مواد خورنده (باز ها ، اسید های قوی و...) نباید در نزدیکی محل ازمایشات و یا بالای سکو قرار گیرند .از نگه داری طولانی مدت هر نوع ماده ی شیمیایی در باربر نور خورشید خودداری گردد.51

اسلاید 52: نکات لازم برای کار در آزمایشگاهموادی که تمایل شدیدی به آب دارند باید بطور اختصاصی نگهداری شوند.یخچالی که برای نگهداری مواد شیمیایی استفاده می شود باید فاقد لامپ و سیم کشی داخلی باشد.مصرف دخانیات در آزمایشگاه اکیداً ممنوع است.از ریختن برخی مواد همچون فلزات سنگین، مواد تهوه آور و... در سینک دستشویی خودداری گردد.خوردن و آشامیدن در آزمایشگاه ممنوع است.پوشیدن روپوش در آزمایشگاه اجباری است.52

اسلاید 53: پیش بینی نکاتی برای شرایط اضطرارینصب شماره تلفن ارگانهای امدادی زیر در آزمایشگاه اجباری است:آتش نشانیمراکز بهداشتی و ایمنیمرکز اورژانسبخش مسمومیت نزدیکترین بیمارستانباید مواد خنثی مورد نیاز جهت جمع آوری یک ماده شیمیایی پخش شده در محیط آزمایشگاه پیش بینی شده و در محل مناسبی نگهداری گردد.53

اسلاید 54: حفاظت فردیحفاظت از چشم هاحفاظت از دستهاحفاظت از دستگاه تنفسیحفاظت بدن54

اسلاید 55: حفاظت از چشم هادر آزمایشگاه چشمها بیشترین آسیب را در حواث پذیرا هستند.لذا استفاده از عینک در آزمایشگاه ضروری است.

اسلاید 56: حفاظت از دستهابا توجه به نوع ماده شیمیایی مورد استفاده دستکش خاصی مورد نیاز است.پس از انجام هر نوع آزمایشی با مواد زیر شستشوی دست اجباری است:1- مواد سمی همچون سیانیدها2- مواد آلرژی زا مانند کینونها3- مواد فعال زیستی مانند هورمونها، استروژن، آلکالوییدها

اسلاید 57: حفاظت از دستگاه تنفسیهنگام کار با مواد فرار سمی همچون فسژن، گاز کلر و... استفاده از ماسک اجباری است.کلیه کارکنان آزمایشگاه باید نحوه استفاده از ماسک را بلد باشند.درصورت استفاده از ماسک فشنگی تعویض به موقع فیلتر آن ضروری است.

اسلاید 58: حفاظت از بدناستفاده از روپوش در آزمایشگاه اجباری است.هرگز نباید از روپوشهای ساخته شده از الیاف مصنوعی استفاده نمود.جنس روپوش باید نخی باشد..روپوش را باید بطور مرتب تمیز نگهداشت.

اسلاید 59: تهویه هوا در آزمایشگاهتهویه به دو صورت زیر قابل انجام است:تهویه کلی آزمایشگاهتهویه محلی (موضعی) آزمایشگاه

اسلاید 60: نکات مهم در زمینه انتخاب نوع تهویهمقررات و اصول محیط کارحد نهایی مواد قابل نگهداریحد متوسط مواد موجودآستانه قابلیت انفجار و یا اشتعالنوع کار، خواص فیزیکی و شیمیایی مواد مصرفیابزار و وسایل کارتعداد کارکنان

اسلاید 61: برخی از علائم ایمنی در آزمایشگاهتعریف کامل علائم در صفحات 34 الی 36 کتاب بهداشت ایمنی در آزمایشگاه و محیطهای صنعتی ذکر شده است.

اسلاید 62: بر چسب هابرچسب ها نشان دهنده اطلاعات فوری در مورد مواد شیمیایی داخل ظرف و یا کانتینر می باشد.برچسب زدن بر روی کانتینرهای حاوی مواد مضر اجباری است.دو نوع از مهمترین برچسبها عبارتند از:سیستم معرفی مواد آسیب رسان HMISبرچسب انجمن ملی حفاظت در برابر آتش NFPA

اسلاید 63: بر چسب HMISدر هر بخش از برچسب که با رنگهای مختلف نمایش داده شده می تواند اعداد زیر با معنی خاص درج نمود:0 حداقل آسیب1 آسیبهای جزئی2 آسیبهای متوسط3 آسیبهای جدی یا آسیبهای بالا4 آسیبهای شدید یا بینهایت زیاد

اسلاید 64: بر چسب NFPAبخش قرمز نشان دهنده اشتعال پذیری ماده است.بخش زرد رنگ نشان دهنده میزان واکنش پذیری ماده است.بخش آبی نشان از میزان آسیبهای بهداشتی است.بخش سفید رنگ نشان دهنده آسیبهای اختصاصی است.هر بخش با یک شماره که نشان دهنده مقدار آسیب است مشخص می گردد.

اسلاید 65: فصل سوم کار با مواد شیمیایی65

اسلاید 66: قبل از شروع یک آزمایش جدید توجه به این نکات ضروری است:خطرات دستگاههای مورد استفادهخواص فیزیکی و شیمیایی مواد به ویژه پایداری آنها در حالت خالص و مخلوطدرجه سمیت مواد مصرفی و مواد حاصل

اسلاید 67: ایمنی در دستگاههای تحت فشارهرگز از وسایل تحت فشار معیوب استفاده نگردد.در گرم کردن و سرد کردن وسایل شیشه ای تحت فشار باید وسواس بسیار به خرج داد.هرگز بیش از نصف حجم وسایل شیشه ای تحت فشار پر نگردد.هرگز از وسایل تحت فشار به تنهایی استفاده نگردد.

اسلاید 68: خطرات سيلندرهاي گاز فشردهخطراتی که سیلندهای گاز در آزمایشگاهها و محیط های صنعتی ایجاد می نمایند به دو دسته زیر تقسیم می گردد:خطرات شيمياييخطرات فيزيکي68

اسلاید 69: خطرات شيميايي سيلندرهاي محتوي گاز 1- آزاد شدن گاز موجود در سيلند و کاهش اکسيژن محيط در نتيجه ايجاد خفگی 2- قابليت اشتعال برخي از گازهاي موجود در سيلندرها و ايجاد آتش سوزي 3- درصورت صدمه به شير خروجي سيلندر صدمات جدي ايجاد مي گردد69

اسلاید 70: خطرات فيزيکي سيلندرهاي محتوي گاز جابجايي سيلندرهاي گاز باعث ايجاد خطرات جدي مي گردد. رعايت نکات زير به هنگام جابجايي آنها ضروري است:جابجايي سيلندرها به کمک دوچرخه مخصوص انجام شود.به منظور حفاظت از شير تخليه گاز حتماً در حين جابجايي درپوش آن بسته باشد.70

اسلاید 71: نکات ايمني استفاده از سيلندرهاي گازسيلندرها حتماً بايستي به ديوار زنجير يا در کف آزمايشگاه و محفظه مخصوص قرار گيرند.سيلندرها در مسير تردد عموم نباشند.سيلندرهايي که حاوي مواد قابل اشتعال هستند دور از حرارت قرار گيرند.براي اطمينان از نوع گاز موجود فقط به رنگ سيلندر اکتفا ننماييد.از ريگلاتور مخصوص هر سيلندر استفاده گردد.هرگز خودتان اقدام به پر نمودن مجدد سيلندر نکنيد.71

اسلاید 72: نمونه ای مهار کپسولهای تحت فشار

اسلاید 73: دستگاههای تحت خلاءورود ناگهانی و سریع یک مایع و یا ایجاد یک شوک مکانیکی و یا حرارتی می تواند تا حد انفجار خطرناک باشد.تبخیر در خلاءتقطیر در خلاءصاف کردن در خلاء73

اسلاید 74: نظم و نظافت در آزمايشگاهنظم و نظافت يکي از مهمترين راه کارهاي پيگيري از حوادث در آزمايشگاه است. 74

اسلاید 75: توصیه های مهم در آزمایشگاهآزمایش با مواد منفجره و یا مشکوک به آن را با مقادیر کم انجام دهید.در طول آزمایش دمای محلول به دقت کنترل گردد.سرد کردن محلول می تواند برخی واکنش ها را مهار نماید و منجر به تجمع ماده خطر ساز گردد.افزایش شدید دما نیز می تواند منجر به ایجاد انفجار در محلولهای قابل انفجار گردد.75

اسلاید 76: ترکيبات خورندهمواد خورنده به موادي اطلاق مي شود كه در صورت تماس با نسوج و بافتهاي زنده به طريق شيميايي باعث تخريب يا تغيير غيرقابل بازگشت در آنها مي شود.مانند:اسيدهاي بازهاي قوي76

اسلاید 77: برگه اطلاعات ايمني يك ماده شيميايي (MSDS) بهترين منبع براي تعيين شرايط نگهداري و خطرات يک ماده برگه اطلاعات ايمني آن ماده است77

اسلاید 78: برچسب گذاري بر روي مواد خطرناکنصب برچسب خطرناک بودن ماده بر روي ظروف نگهداري آن الزامي است.78

اسلاید 79: ترکيبات اکسيد کنندهاكسيدكننده ها عواملي هستند كه سبب آتش سوزي مي شوند يا به گسترش اشتعال ساير مواد كمك مي كنند، در نتيجه يا آتش مي گيرند و يا سبب آزاد شدن اكسيژن، يا گازهاي ديگر مي شوند. 79

اسلاید 80: مواد واکنش دهنده با آبآن دسته از موادي هستند كه شديداً با آب واكنش داده و ضمن ايجاد گرما توليد گازهاي قابل اشتعال يا سمي مي كنند.همچونسديم، ليتيم، پتاسيم و...80

اسلاید 81: نکات ايمني کارکردن با ترکيبات واکنش دهنده با آباين ترکيبات را در مکاني سرد و خشک نگهداري نماييد.به منظور پيشگيري از واكنش فلزات قليايي با بخار آب موجود در هوا، اين فلزات بايد در روغنهاي معدني (يا نفت) نگهداري شود.81

اسلاید 82: محلولهای آتش گیرمایعاتی که دمای احتراق آنها کمتر از 37.8 درجه سانتیگراد و یا 100 درجه فارنهایت باشد محلولهای آتش گیر اطلاق می گردد.

اسلاید 83: محلولهاي آتش گيردر مقادير کم:در ظروف شيشه اي با دري از جنش پلي تترا فلورو اتيلن نگهداري مي شوند.در مقادير زياد:در سيلندرهاي فلزي شبيه سيلندرهاي گاز.83

اسلاید 84: جامدات قابل اشتعال در آزمايشگاهجامدات قابل اشتعال موادي هستند به غير از عوامل قابل انفجار و تركيدن كه در اثر اصطكاك، جذب رطوبت و تغيير خودبخودي ماهيت شيميايي، به شدت آتش مي گيرند.84

اسلاید 85: مواد جامد آتشگيراينگونه مواد را بايد در ظروفي مخصوص که حاوي گازهاي بي اثر هستند نگهداري نمود.برخي از اين مواد به شکل محلول فروخته مي شوند.برخي از اين ترکيبات را مي توان در روغن هاي معدني يا پارافين نگهداري نمود.85

اسلاید 86: گازهاي قابل اشتعال در آزمايشگاهاين گازها به دوسته تقسيم مي گردند: (A) گازي كه در دما و فشار محيط و در غلظت 12 درصد (حجمي) يا كمتر آن با هوا توليد مخلوط قابل اشتعال مي كند. (B) گازي كه در دما و فشار محيط و در غلظت 13 درصد یا بالاتر (حجمي) آن با هوا توليد مخلوط قابل اشتعال مي كند.86

اسلاید 87: معدوم کردن مواد آتش گيرآنهايي که واکنش پذيري کمي دارند:آنها را در يک حلال بي اثر مانند نرمال هگزان رقيق کرده و سپس به آن آب مي افزاييم.آنهايي که واکنش پذيري زيادي دارند:محلول رقيق آن را به آهستگي به يخ خشک اضافه مي نماييم و سپس با افزودن ماده اي که واکنش پذيري مناسب و ايمني با ماده آتش گير دارد و در مقابل يخ خشک منجمد نمي شود خنثي مي نماييم.87

اسلاید 88: مواد قابل احتراق را بايد از اماکن زير خارج نمودمحيطي كه از شعله مستقيم و سطوح بسيار داغ استفاده مي شود.محيطي كه دستگاههاي مكانيكي و الكتريكي نامطمئن در حال كار كردن است (بدليل احتمال جرقه زدن).88

اسلاید 89: برخي نكات ديگر كه هنگام كار كردن با مواد قابل اشتعال بايد رعايت شود مواد قابل اشتعال بايد در کابينت هاي خاص و دور از منابع حرارتي نگهداري شوند.جنس کف آزمايشگاه بايد بگونه اي باشد که ايجاد الکتريسيته ساکن ننمايد.يخچال و فريزرها بايد در آزمايشگاه از نظر ايجاد جرقه بررسي شوند.89

اسلاید 90: موادي که توليد پراکسي مي کنندمواد شيميايي هستند كه به مرور زمان يا در اثر تماس با هوا توليد كريستالهاي پراكسيد مي كنند كه به ضربه حساس هستند. 90

اسلاید 91: طبقه بندي توليدکنندگان پراكسيدگروه اول:تركيبات غيراشباع، خصوصاً آنهايي كه جرم مولكولي كمي دارند و ممكن است شديداً پليمريزه شده و بطور اتفاقي شروع به توليد پراكسيد كنند. گروه دوم:اين گروه شامل تركيباتي هستند كه در هنگام تغيظ شدن (بوسيله تقطير يا تبخير) خطر توليد پراكسيد دارند. گروه سوم:پراكسيد توليد شده توسط اين تركيبات حتي بدون تغليظ شدن ممكن است تولید پراکسی نموده و منفجر شود. 91

اسلاید 92: مايعات و گازهاي سرمازاگازهايي که در دماهاي پايين به مايع و يا جامد تبديل شده اند.همچونهليوم مايع، نيتروژن مايع، يخ خشک و...92

اسلاید 93: نكات ايمني استفاده از تركيبات سرمازادر محل کار بايستي تهويه مناسب انجام گيرد.استفاده از دستکش مخصوص اجباري است.استفاده از ماسک مخصوص صورت اجباري است.حمل و نقل اين مواد بايد طبق شيوه هاي تاييد شده انجام شود.درصورت استفاده از بالابر در حمل اين مواد، ظروف آنها بايد بسيار مستحکم باشد.93

اسلاید 94: مواد منفجر شوندهتركيب قابل انفجار تركيبي است كه در صورت قرار گرفتن در معرض ضربه ناگهاني، فشار يا دماي بالا، سبب آزادكردن مقادير زيادي حرارت و گاز با فشار زياد به محيط مي شود. 94

اسلاید 95: سموم سموم، تركيباتي شيميايي هستند كه در صورت استنشاق، خوردن، تزريق يا جذب پوستي آنها در بدن، باعث صدمه به اندامهاي هدف، مانند كبد، ريه يا اندام تناسلي مي گردند. 95

اسلاید 96: مواد شيميايي خيلي خطرناکطبق تعريف اداره ايمني و سلامت شغلي (OSHA): تركيبات شيميايي اطلاق مي شود كه اگر به طور صحيح و مناسب بكار برده نشوند، ممكن است صدمات فوق العاده شديدي براي افرادي كه با آنها سروكار دارند ايجاد كند. 96

اسلاید 97: تقسيم بندي ترکيبات خطرناک ویژهترکيبات سرطانزا1- موادي که در انسان سرطانزا شناخته شده اند.2- موادي که احتمالاً توانايي ايجاد سرطان را در انسان دارند.سموم موثر بر دستگاه توليد مثلموادي که سميت فوق العاده زيادي دارند97

اسلاید 98: LD50مقدار مادة شيميايي كه مي تواند از طريق خوردن، تزريق شدن يا از طريق پوست، تحت شرايط كنترل شده آزمايشگاهي، 50 درصد تعداد حيوانات مورد آزمايش را بكشد.98

اسلاید 99: LC50غلظتي از يك ماده شيميايي موجود در هوا، كه قادر است 50 درصد تعداد حيواناتي كه با آن در تماس بوده اند را بكشد.99

اسلاید 100: حلالهاحلالها نقش اساسی در صنعت و آزمایشگاه دارند. کاربرد آنها عبارتند از:حل کردن مواداستخراج موادخالص سازیخنک کنندهمواد اولیه و یا واکنش گرشستشوی ظروف و وسایل آزمایشگاه و...100

اسلاید 101: نکات ضروری برای کار با حلالهادر هنگام کار با حلال ها از عینک ایمنی استفاده نمایید.در انتخاب حلال دقت نمایید. حلالهای سرطانزا و... را انتخاب نکنید.پیپت را برای برداشت حلال با دهان نکشید.از تماس حلال با پوست جلوگیری نمایید.در صورت امکان زیر یک هود قوی و مناسب کار کنید.درب بطری حاوی حلال را فوراً بگذارید و آن را محکم کنید.از کار کردن در کنار شعله و یا اماکن گرم جداً خودداری نمایید.از نگهداری طولانی مدت حلالهای خطرناک همچون کلروفرم خودداری نمایید.پسماندهای حلالهای هالوژنه را جداگانه جمع آوری نمایید.101

اسلاید 102: حلالهای زیر را در ظرفشویی نریزیدآتشگیرهای شدید (الکانها، اترها، استرها، کتونها و...)مواد سمی (بنزن، نیتریلها، مواد هالوژن دار)ترکیبا غیر قابل تجزیه توسط میکروارگانیسم ها (د.د.ت)مواد غیر محلول (هالوژن دارها)مواد تهوع آور (ترکیبات گوگردی)

اسلاید 103: عمده ترین خطر حلالهاخطر مربوط به آتشگیری حلالهاخطر مربوط به ناپایداری حلالهاخطرات مربوط به سمیت حلالهادرمیان حلالها فقط کربن سولفید یک ماده کاملاً ناپایدار به حساب می آید.103

اسلاید 104: راه پیشگیری از خطرات حلالهابهترین راه جایگزینی حلالهای خطرناکی همچون بنزن با حلالهای کم خطرتر می باشد.104

اسلاید 105: فصل چهارم خطرهای مربوط به تابشهای یوننده و نایوننده105

اسلاید 106: تابش الکترومغناطیسانتقال انرژی در فضا به صورت امواج الکترومغناطیس را تابش الکترومغناطیس می گویند.طیف تابشهای الکترومغناطیس از ناحیه تابش گاما تا امواج رادیویی ادامه دارد.106

اسلاید 107: مقایسه طول موج های مختلف107

اسلاید 108: انواع تابش های الکترومغناطیستابش های یوننده (اشعه ایکس، الفا، گاما و...)تابش های نایوننده ( فرابنش، نور مریی و...)- امواج الکترومغناطیس (امواج رادیویی، تلوزیونی، میکروموجها)- امواج الکترومغناطیس نوری (زیر قرمز، مرئی و فرابنفش)108

اسلاید 109: کاربرد تابش الکترومغناطیس در آزمایشگاهاسپکتروفتومتری فرابنش و مریی (UV-VIS)اسپکتروفتومتری مادون قرمز (IR)اسپکتروفتومتری رزنانس مغناطیسی هسته ای (NMR)اسپکتروفتومتری رزنانس مغناطیسی الکترونی (ESR)سترون سازی سطوح، هوا و موادالکتروفورز و برخهی از انواع کروماتوگرافی امروزه در آزمایشگاه ها امواج فراصوت نیز جهت معدنی سازی مواد آلی کاربرد وسیعی یافته است. 109

اسلاید 110: تابش فرابنفشطول موج این پرتو مابین 100 الی 400 نانومتر می باشد.پرتوی فرابنقش به سه طیف UVA، UVB و UVC تقسیم بندی شده است. - UVC دارای طول موج 100 الی 280 نانومتر است.- UVB دارای طول موج 280 الی 315 نانومتر است.- UVA دارای طول موج 315 الی 400 نانومتر است.110

اسلاید 111: خواص انواع تابش فرابنفشUVC دارای خاصیت میکروب کشی می باشد.UVB باعث آفتاب سوختگی می گردد.UVA را نور سیاه می گویند. 111

اسلاید 112: منابع تابش فرابنفشمنابع طبیعی (خورشید) (وجود UVC دلیل توانایی میکروب کشی نور خورشید است)منابع مصنوعی (لامپ های UV)112

اسلاید 113: جذب تابش UVشیشه تابش UV را جذب می نمایدتابش UV به راحتی از کوارتز عبور می نمایدUVA و UVB از اتمسفر عبور کرده و به سطح زمین می رسندUVC در لایه ازن جذب می گرددUVC و UVB خطرناک بوده و منجر به سرطان پوست می گردند 113

اسلاید 114: سترون سازی با کمک تابش UVUVC خاصیت میکروب کشی داشته لذا به منظور سترون سازی هوا، آب و یا سطوح مختلف به کار گرفته می شود.نور لامپ های UV تنها در فاصله اندک فرایند ضد عفونی را انجام می دهند لذا در هوا کاربرد چندانی ندارند. 114لامپ UV جهت تصفیه آبلامپ UV جهت تصفیه هوا

اسلاید 115: منابع تابش فرابنفشمنابع طبیعی (خورشید) (وجود UVC دلیل توانایی میکروب کشی نور خورشید است)منابع مصنوعی (لامپ های UV)115

اسلاید 116: دستگاه اسپکتروفتومتریچشمه تابش این دستگاه کاملاً محصور است و تابش گیری آزمایشگر تنها به علت بی احتیاطی (باز گذاشتن در محفظه نور) رخ می دهد.116

اسلاید 117: تاثیر تابش فرابنفش بر روی هوادر اتاق های عمل و آزمایشگاههای میکروبیولوژی از لامپ UV برای ضد عفونی هوا و سطوح استفاده می گردد.تابش لامپ های فرابنش در هوا منجر به تولید ازن و اکسیدهای ازت می گردند که برای سلامت کارکنان خطرناک است. ازن منجر به عطسه، سرفه، کاهش عملکرد ریه، تحریک مخاط ریه می گردد.117

اسلاید 118: اثرات زیست شناختی تابش فرابنفشنفوذ پذیری تابش فرابنفش در مواد اندک است (0.1 میلی متر) لذا اثراتش تنها در پوست و چشم ظاهر می گردد.برخورد تابش فرابنفش با پوست زمینه ساز ایجاد سرطان پوست می گرددو در چشم باعث کاهش بینایی خواهد شد. پوشش بدن با لباس مناسب و استفاده از عینک شیشه ای می تواند آزمایشگر را در برابر تابش UV محافظت نماید. 118

اسلاید 119: اثرات زیست شناختی میدان الکترومغناطیسمیدان مغناطیسی به خودی خود اثرات زیانباری ندارد لیکن میدان مغناطیسی منجر به ایجاد جریان الکتریکی در بدن شده که زمینه ساز سرطانهای مختلف است119دستگاه MRI دارای میدان مغناطیسی بسیار قدرت مندی است که استفاده مکرر از آن را برای انسان محدود می نماید.

اسلاید 120: احتیاط های لازم در مواجه با میدان الکترومغناطیسورود افرادی که پیس میکرو جهت تحریک عضله قلب استفاده می کنند به میدان مغناطیسی ممنوع است. حضور افرادی که پروتز فلزی در بدن دارند در میدان مغناطیسی بیش از 9 تسلا ممنوع است. ایجاد جرقه های کوچک در میدان مغناطیسی وجود دارد لذا نگهداری مواد فرار و آتشگیر در محدوده آن ممنوع است. 120

اسلاید 121: دستگاه رزونانس مغناطیسی (NMR)NMR از جمله دستگاههای آزمایشگاهی است که میدان مغناطیسی شدیدی ایجاد می کند.121اقدامات ایمنی لازم باید برای حضور در کنار دستگاه NMR مبذول گردد.

اسلاید 122: دستگاه رزونانس پارا مغناطیسی الکترونی (EPR)این دستگاه نیز میدان مغناطیسی بزرگی ایجاد می نماید. هرچند میدان مغناطیسی آن از دستگاه NMR کمتر است. 122اقدامات ایمنی لازم باید برای حضور در کنار دستگاه EPR مبذول گردد. این دستگاه می تواند دارای خطرات زیر باشد:خطر میدان مغناطیسیخطر الکتریکیخطر آتش سوزیخطر مایعات سرمازا

اسلاید 123: خطرهای ناشی از میدان مغناطیسیخطرهای شدیدگزارش های اندکی در این زمینه وجود دارد. فردی در حین کار در محیطی نزدیک به منبع قوی الکترومغناطیس دچار آسیب بینایی و سر درد طولانی گشته است. خطرهای دراز مدتدر معرض قرار گرفتن افراد به ویژه کودکان با میدان مغناطیسی به مدت طولانی زمینه ساز ایجاد سرطان در انسان می گردد.123

اسلاید 124: مشخصات ریز موج هاامواج رادیویی معمولیفرکانس هایی در محدوده 10 الی 300 گیگاهرتز و طول موج 1 میلی متر الی 30 کیلومترهایپر فرکانس هافرکانس هایی از 300 گیگاهرتز الی صدها گیگاهرتزطیف ریز موج های مورد استفاده در علوم پزشکی، صنایع و لوازم خانگی در حدود 245 گیگاهرتز می باشد. 124

اسلاید 125: ریز موج ها و کاربردهای آنهاتبدیل ماده آلی به خاکستر (مواد معدنی)افزایش دمای مایعاتسنتز مواد آلیتغلیظ محلول هاو...در کاربرد ریز موج ها در پیشبرد واکنش های شیمیایی به دلیل افزایش سریع و شدید دما امکان مشتعل شدن حلال ها وجود دارد. 125

اسلاید 126: اثر گرمازایی ریز موج هانخستین تاثیر برخورد ریز موج ها با بدن افزایش دمای آن است.ریز موجها قادرند سوختگی های سطحی تا عمیق را ایجاد نمایند.اندامی که رگ های خونی فراوان دارند در برابر حرارت نیز مقاوم تر هستند.زجاجیه چشم بافتی با رگ های خونی اندک است که سبب آسیب پذیری آن نسبت به ریز موج ها می گردد126

اسلاید 127: عوامل موثر بر گرمازایی ریز موج ها سطحی از بدن که در تماس با امواج بوده اندعمق نفوذ پرتومیزان آب موجود در بافت مربوطهضخامت و توزیع بافت چربیاتلاف یا تبادل حرارتی بدن با محیططول مدت پرتوگیریوجود یا عدم وجود جریان هوارطوبت محیطنوع لباسدمای محیطفاصله از منبع پرتوزا127

اسلاید 128: اثر ریز موج ها بر سلامت انسانسوختگیضعف جسمانی (اثر روی عضلات)ضعف روانی (کاهش عاطفه، اضطراب و...)سردرددر مواردی افزایش ضربان قلب نیز گزارش شده است128

اسلاید 129: حساس ترین اندام در مواجه با ریز موج هاچشم (بویژه عدسی به دلیل ظرفیت پایین اتلاف حرارتی آن)بیضه هادستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع)129

اسلاید 130: امواج فراصوتامواج فراصوت ارتعاشات صوتی با فرکانس بسیار بالا (بیش از 18000 هرتز) می باشند که گوش انسان به آنها حساس نیست.در صنایع و آزمایشگاهها از این امواج برای سنتز و یا تجزیه مواد استفاده می گردد. 130

اسلاید 131: اثرات زیست شناختی امواج فراصوتایجاد حرارتایجاد حباب در مایعاتصدمات فیزیکیضایعات کروموزمی در مواجه با امواج فراصوت بسیار قوی نیز گزارش گردیده است.131

اسلاید 132: احتیاط های لازم در مواجه با امواج فراصوتاستفاده از عینک ایمنی (تبخیر سریع مواد و پاشیده شدن آنها به چشم)استفاده از دستکش ایمنی (تبخیر سریع مواد و پاشیده شدن آنها به پوست دست)استفاده از گوش بندقرار دادن چشمه تولید امواج در محفظه ای جهت کاهش انتشار امواج در تمامی جهات132

اسلاید 133: مواد پرتوزااستفاده از ایزوتوپ های پرتوزا در ایران نیازمند کسب مجوز از سازمان انرژی اتمی استکلیه کارکنان آزمایشگاه باید دوره ایمنی در برابر پرتو را پشت سر گذاشته باشندمجوز استفاده تنها به مدیر آزمایشگاه اعطا می گرددبا افزایش فاصله بین چشمه پرتو و شخص، پرتوگیری به سرعت کاهش می یابد133

اسلاید 134: حداکثر دوز مجاز (MPD)مقدار دزی که می تواند جذب بدن شود بدون انکه به آن اسیب بیولوژیکی وارد گردد را حداکثر دوز مجاز می نامند.حداکثر دوز مجاز برای شاغلین (همچون رادیولوژیست ها) 30 میلی سیورت در سال است. 134

اسلاید 135: حداکثر دوز دریافتی دراز مدتحداکثر دوز دریافتی دراز مدت یعنی دوز جمع آوری شده برای تمام بدن که در بیضه ها، عدسی چشم و مغز استخان اندازه گیری می گردد.حداکثر دوز مجاز نباید از D=50(N-18) تجاوز کند. که در آن D میزان دور بر حسب میلی سیورت و N سن شخص می باشد. افراد زیر 18 سال هرگز نباید در معرض مواد پرتوزا قرار گیرند.135

اسلاید 136: نحوه محاسبه حداکثر دوز دریافتی دراز مدتحداکثر دوز دریافتی دراز مدت شخصی 25 ساله را محاسبه نمایید؟D=50(N-18)D=50×(25-18)D= 350 میلی سیورت در سال136

اسلاید 137: حداکثر دوز دریافتی در سالدست ها حداکثر 0.75 سیورت در سالسطح بدن 0.15 سیورت در سالساعد ها 0.3 سیورت در سالزنان باردار 0.002 سیورت در سالحداکثر کوشش باید به عمل آید تا میزان پرتو گیری هرچه ممکن است کمترتر شود137

اسلاید 138: واحدهای مورد استفاده در مواد پرتوزااکسپوژررنتگندز معادلدز معادل موثر تجمعیدز معادل موثر جمعیحد سالانه برداشتغلظت هوای برداشتیبکرل (معرفی شده در سیستم بین المللی واحدها SI)کوری138

اسلاید 139: تعریف بکرل(بکرل واحد اندازه گیری رادیواکتیویته است)یک بکرل فعالیت یک منبع پرتوزا است که در هر ثانیه فقط یک اتم آن استحاله می شود.بکرل واحد کوچکی است لذا اصولاً از کیلوبکرل، مگابکلر، گیگابکلر و ترابکلر استفاده می شود.139

اسلاید 140: تعریف کوری(کوری واحد قدیمی اندازه گیری رادیواکتیویته است)کوری فعالیت پرتوزایی یک گرم رادیوم 226 است و عبارتند از 1010×3.7 استحاله در ثانیهامروزه واحد کوری با بکرل جایگزین شده است140

اسلاید 141: ایمنی در برابر مواد پرتوزا کاربا مواد پرتوزا باید دارای نفع محرز و مسلم باشد تا انجام شودمقدار دوز دریافتی هر فرد باید مطابق استانداردهای ذکر شده باشداز وسائل حفاظتی مخصوص استفاده گرددآلودگی سطح بدن و لباس ها باید قبل از خروج از محل کار چک گرددفراهم نمودن وسایل پاکسازی مواد پرتوزا از بدن جهت مواقع اضطراریپسماندهای پرتو زا نیاز به ثبت و نگهداری ویژه دارندکاهش حداکثری زمان پرتوگیری141

اسلاید 142: تابش گیری داخلی و خارجیتابش گیری خارجیهنگامی که فرد در مسیر تابش منتشره از پرتوزاهای موجود در محیط قرار می گیردتابش داخلیهنگامی که مواد پرتوزا از طریق جذب پوستی، تنفس و یا بلعیدن وارد بدن شده و پرتوزایی می نمایند142

اسلاید 143: اثرات زیست شناختی تابش های یونندهجهش زاییسرطانزاییدر طی 2 الی 5 ماهگی جنین حساسترین زمان تابش گیری می باشد.143

اسلاید 144: تابش های یوننده طبیعیاشعه کیهانیگاز رادون144

اسلاید 145: تابش های یوننده مصنوعیراکتورهای هسته ایآزمایش و یا کاربرد بمب های هسته ایکاربرد های پزشکی همچون پرتو درمانی و یا عکس اشعه ایکسو...145

اسلاید 146: اندازه گیری غلظت مواد پرتوزابطور معمول از آشکارساز های گایگرمولر برای اندازه گیری مقدار پرتوهای یوننده در محیط استفاده می گردد.146اصول عملکرد آشکارساز گایگرمولرنمونه ای از آشکارساز گایگرمولر

اسلاید 147: فصل پنجم پاکسازی محیط از مواد شیمیایی147

اسلاید 148: زبالهتمام مواد و اجسام باقی مانده از فرایندهای ساخت، تولید و تبدیل اعم از صنعتی، خانگی و آزمایشگاهی را زباله می نامند.زباله های آزمایشگاهی علاوه بر خطر آلوده سازی محیط زیست به سلامت انسان (کارکنان آزمایشگاه) نیز مستقیماً تاثیر گذار است.148

اسلاید 149: انبار بیش از حد مواد شیمیاییخرید بیش از حد نیاز مواد شیمیایی منجر به انبارداری طولانی و به پایان رسیدن تاریخ مصرف آنها می گردد لذا همگی تبدیل به زباله شده و باید به روش صحیح دفع گردند. نخستین گام در مدیریت مواد زائد آزمایشگاهی خرید یا تولید آنها به اندازه نیاز می باشد. 149

اسلاید 150: طبقه بندی پسماندهای آزمایشگاهیپسماندهای بی اثر (همچون خاک، پسماندهای معدنی و...)پسماندهای عادی (همچون موادی که خطرناک یا سمی نیستند)پسماندهای خاص (دارای مواد سمی و خطرناک هستند)پسماندهای بی اثر و پسماندهای عادی را می توان به همراه زباله های شهری دفع نمود. لیکن دفع پسماندهای خاص نیازمند توجه ویژه هستند.150

اسلاید 151: طبقه بندی پسماندهای آزمایشگاهیباتوجه به تقسیم بندی اسلاید قبل می توان نتیجه گرفت که پسماندهای آزمایشگاهی را می توان به دوسته زیر نیز تقسیم نمود:پسماند همگانی (که می تواند با زباله های عادی دفع گردد)پسماند ویژه (که برای دفع آن باید تمهیدات ویژه اندیشید)151

اسلاید 152: پسماندهای ویژهپسماندهایی که فعالیت زیست شناختی دارندپسماندهای پرتوزاپسماندهای گازیپسماندهای روغنیپسماندهای شیمیایی152

اسلاید 153: موادی که در آزمایشگاه نباید با زباله های همگانی مخلوط شوندنمک های فلزات سنگینهایدهاترکیبات آلی فلزیاسید ها و بازهاحلال هاحشره کش هاو...153

اسلاید 154: ترکیبات شیمیایی را در سینک نریزیدبسیاری از ترکیبات شیمیایی در فاضلاب بایکدیگر واکنش داده و تولید مواد سمی می نمایند. بطور مثال فنل و کلر. 154

اسلاید 155: پسماندهایی که فعالیت زیست شناختی دارندمحیط های کشت میکروبی را قبل از دفع اتوکلاو کنیدجنازه حیوانات آزمایشگاهی را قبل از دفع بسوزانید155

اسلاید 156: پسماندهای پرتوزاپسماندهای پرتوزا نباید با زباله های عادی مخلوط شوند.حد مجاز آلودگی مواد پرتوزا 74 بکرل در کیلوگرم است. دفع مواد پرتوزا باید زیر نظر سازمان انرژی اتمی انجام گیرد. 156

اسلاید 157: پسماندهای گازیکپسول های حاوی پسماندهای گازی عادی هر 5 سال یک بار بازدید شوند.کپسول های حاوی پسماندهای گازی خورنده هر 2 سال یک بار بازدید شوند.هر نوع گازی روش خاص دفع خود را دارد و نمی توان نسخه یکسانی برای همه پیچید.157

اسلاید 158: پسماندهای روغنیاینگونه پسماندها را باید از طریق شرکت ها و کارخانجات مربوط به روغن سوخته بازیافت نمود.158

اسلاید 159: پسماندهای مایعپسماند های مایع را نباید با یکدیگر مخلوط نمود. چرا که روش تخریب و دفع آنها با یکدیگر یکسان نیست. بطور مثال حلال های هالوژنه (مانند کلروفرم) را نباید با حلال های غیر هالوژنه (مانند الکل) مخلوط نمود.پسماند های مایع را باید تا حد ممکن در احجام کوچک مجزا نگهداری نمود و بر روی هر ظرف نگهداری پسماند مایع برچسب شرایط نگهداری، تاریخ مرود به انبار، مقدار مایع و... درج گردد.159

اسلاید 160: تفکیک پسماندهای آزمایشگاهیاز انجایی که هیچ کس بهتر از کارشناس آزمایشگاه پسماندهای همان آزمایشگاه را نمی شناسد لذا پیشنهاد می گردد مسئول تفکیک پسماندهای آزمایشگاهی یکی از کارشناسان همان آزمایشگاه باشد. 160

اسلاید 161: نکات ایمنی مربوط به حذف پسماندهای شیماییتمام پسماندها آزمایشگاهی پیش دفع را باید جزو پسماندهای خطرناک طبقه بندی نمود (خطر انفجار، آتش سوزی، سمیت و...).کلیه پسماندها باید تفکیک شده و در ظرف های مخصوص به خود نگهداری شوند. کلیه ظرف ها باید برچسب زنی گردند.انبار پسماند های آزمایشگاهی باید دارای تهویه قوی و مناسب باشد. چینش منظم ظروف حاوی پسماندهای آزمایشگاهی بسیار حائز اهمیت می باشد. 161

اسلاید 162: نکات ایمنی مربوط به حذف پسماندهای شیماییتمام پسماندها آزمایشگاهی پیش دفع را باید جزو پسماندهای خطرناک طبقه بندی نمود (خطر انفجار، آتش سوزی، سمیت و...).کلیه پسماندها باید تفکیک شده و در ظرف های مخصوص به خود نگهداری شوند. کلیه ظرف ها باید برچسب زنی گردند.انبار پسماند های آزمایشگاهی باید دارای تهویه قوی و مناسب باشد. چینش منظم ظروف حاوی پسماندهای آزمایشگاهی بسیار حائز اهمیت می باشد. 162

اسلاید 163: روش تخریب اسیدهای معدنیبرای خنثی سازی و تخریب اسیدهای معدنی از بازهای ضعیف و یا رقیق شده همچون سدیم هیدروژن کربنات، سدیم کربنات و سود و پتاس استفاده نمایید. توجه نمایید که واکنش خنثی شدن اسید های معدنی توسط بازها گرما زا است لذا نکات ایمنی را در این زمینه رعایت نمایید. هنگان خنثی سازی اسید های معدنی استفاده از عینک ایمنی، روپوش مناسب، دستکش لاستیکی و صفحه محافظ اجباری است. 163

اسلاید 164: روش تخریب اسیدهای معدنی در مقادیر زیاداسید را آرام آرام در یک ظرف بزرگ حاوی محلول سود 10% وارد نموده و ظرف را بطور مداوم هم بزنید. در طی فرایند تخریب دما و pH محلول را بطور مداوم کنترل نمایید. 164

اسلاید 165: روش تخریب اسیدهای آلیروش تخریب اسیدهای آلی همچون اسید استیک، اسید پیروییک، اسید فرمیک، اسید منوکلرواستیک، اسید بنزن سولفونیک و... مشابه اسید های معدنی می باشد. 165

اسلاید 166: روش تخریب الکل هاالکل ها مواد آتش گیری می باشند لذا رها سازی آن در طبیعت بدون بی خطرسازی امکان پذیر نیست.الکل ها می توانند توسط روش های بیولوژیکی تصفیه به راحتی تخریب گردند.لذا می توان الکل را به همراه جریان آب در سینک ظرفشویی آزمایشگاه تخلیه نمود و تخریب آن را به تصفیه خانه فاضلاب محول کرد. 166

اسلاید 167: روش تخریب اکسیدهای اتراکسیدها اتر را می توان همراه با پسماندهای آلی بدون هالوژن تخریب نمود.اتراکسیدهای الکیل ساز همچون اپوکسیدها، هالید اترها و... را می توان به کمک ترکیبات قلیایی تخریب نمود.اترهای تاجی را می توان به کمک اکسید کننده های قوی همچون پرمنگنات پتاسیم تخریب کرد. 167

اسلاید 168: روش تخریب استرهااز انجایی که استرها در آب به الکل و نمک قلیایی تبدیل می گردند لذا می توان آنها را به راحتی در سینک ظرفشویی آزمایشگاه تخلیه نمود و تخریب آن را نیز به عهده تصفیه خانه فاضلاب شهری گذاشت. 168

اسلاید 169: روش تخریب فنول هافنلها سمیت زیادی داشته و اغلب حساسیت زا می باشند. لذا امکان رها سازی آنها در فاضلاب وجود ندارد. فنولها را می توان توسط اکسندهایی نظیر آب اکسیژنه و در حضور نمک های فریک به سادگی تخریب نمود.169

اسلاید 170: روش تخریب آلدوئیدها و کتون هابسیاری از آلدوئید ها محرک و حساسیت زا بوده و برخی از آنها نیز سرطان زا می باشند. لذا امکان رها سازی آنها در طبیعت وجود ندارد.سوزاندن بهترین روش تخریب آلدوئیدها می باشد.کتون ها نیز می توانند توسط اکسیداسیون با اکسید کننده هایی نظیر پرمنگنات پتاسیم تخریب شوند. درصورت صدم وجود تجهیزات سوزاندن آلدوئیدها می توان از اکسید کردن آنها با کمک اکسنده ها جهت تخریب آنها بهره جست.170

اسلاید 171: روش تخریب فلوئوریدهافلوئور و اسید فلوئوریک مواد خورنده بسیار قدرت مندی می باشند. درصورت تماس پوستی با فلوئوریدها پوست را 15 دقیقه با آب بشویید و سپس با گلوکونات کلسیم درمان نمایید. هیدروژن فلوئورید با محلول هیدرواکسید کلسیم تخریب می گردد.اسید هیدروفلوریک با کربنات کلسیم تخریب می گردد.فلوریدهای قلیایی در محیط آبی با افزایش مقدار کلرید کلسیم رسوب می نمایند.171

اسلاید 172: روش تخریب آمیدهای قلیاییامیدهای قلیایی همچون لیتیم آمید، پتاسیم آمید، سدیم آمید و... به شدت با آب واکنش داده و ایجاد انفجار و آتش سوزی می نمایند. آمید های قلیایی را می توان با کمک کلرید آمونیوم تخریب نمود. پتاسیم آمید را نیز می توان با وارد نمودن در الکل تخریب نمود.در تخریب آمیدهای قلیایی باید کلیه نکات ایمنی لازم مراعات گردند. 172

اسلاید 173: روش تخریب بازهای معدنیبرای تخریب بازهای معدنی از محلول های رقیق اسید سولفوریک استفاده نمایید. واکنش تخریب بازهای معدنی توسط اسید رقیق گرما زا می باشد لذا رعایت نکات ایمنی الزامی است.173

اسلاید 174: روش تخریب بازهای آلیبرای تخریب بازهای آلی همچون آمینهای الیفاتیک، بازهای پیریدینی، امینهای حلقوی و... از محلول های رقیق اسید سولفوریک استفاده نمایید. 174

اسلاید 175: روش تخریب بازهای آلی در مقادیر زیادبازهای آلی را می توان در ظرفی حاوی محلول یکی از ترکیبات زیر ریخته و آنها را تخریب نمود. بی سولفات سدیماسید سولفوریک رقیقاسید سولفامیک175

اسلاید 176: روش تخریب کاتالیزگرهای فلزات نجیب و یا گران بهانگهداری این کاتالیزورها در حالت خشک خطرناک بوده و امکان اتش سوزی را فراهم می سازد. لذا آنها را با آب مخلوط نموده و به صورت محلول در آورید. بازیابی این کاتالیزرها پیچیده بوده و باید توسط متخصصین مربوطه انجام گیرد. 176

اسلاید 177: روش تخریب هالیدهای الکیل، الیل و بنزیلروش تخریب این ترکیبات سوزاندن می باشد لیکن می توان آنها با بازهای قوی ابکافت و به الکل تبدیل نمود. الکل را نیز می توان به راحتی در سینک ظرفشویی آزمایشگاه تخلیه نمود تا در تصفیه خانه تخریب گردد.177

اسلاید 178: روش تخریب جیوه و ترکیبات آنجیوه و ترکیبات آن سمی بوده و بسیاری از آنها در دمای اتاق تبخیر می گردند و از طریق تنفس مسمومیت ایجاد می نمایند. با کمک واکنش مابین گوگرد و یا ترکیبات گوگردی با جیوه آن را به ملغمه تبدیل نموده و مانع از تبخیر آن می شوند. ملغمه به راحتی قابل جمع آوری می باشد. 178

اسلاید 179: روش جمع آوری جیوه و ترکیبات آنمکش در خلاءبه کمک پمپ های وکیوم می توان جیوه پخش شده در سطح زمین را جمع آوری نمود. انجماد به کمک ازت مایع و یا یخ خشک می توان جیوه را منجمد نمود و به سادگی آن را از سطح زمین جمع کرد.گل گوگردگل گوگرد را بر روی جیوه پخش شده در زمین پاشیده و بعد از 24 ساعت آن را به کمک پمپ وکیوم جمع آوری نمایید. سایر روشها در صفحه 111 کتاب توضیح داده شده اند. 179

اسلاید 180: پاکسازی محیط از فلزات و ترکیبات آنهابرای پاکسازی فلزات از محیط باید آنها را به اشکل نامحلول در آب در آورد و سپس آنها را جمع آوری نمود. دو روش برای نامحلول نمودن آنها پیشنهاد می گردد:تبدیل به هیدرواکسید نامحلولتبدیل به سولفید نامحلول180

اسلاید 181: پاکسازی محیط از فلزات و ترکیبات آنهابرای پاکسازی فلزات از محیط باید آنها را به اشکل نامحلول در آب در آورد و سپس آنها را جمع آوری نمود. دو روش برای نامحلول نمودن آنها پیشنهاد می گردد:تبدیل به هیدرواکسید نامحلول (با کمک سود، پتاس و یا آمونیک)تبدیل به سولفید نامحلول (با کمک هیدروژن سولفید)جزئیات تبدیل فلزات به هیداکسید و سولفید نامحلول را در صفحه 112 الی 113 کتاب دنبال نمایید.181

اسلاید 182: پاکسازی محیط از آنتیموان، ارسنیک و بیسموتترکیبات محلول این فلزات در محیط اسیدی ضعیف و در حضور سولفید هیدروژن و یا سولفید های قلیایی رسوب می نمایند و قابل جمع آوری هستند. 182

اسلاید 183: پاکسازی محیط از نقره، کادمیوم، اسمیم و سرباین فلزات و ترکیبات محلول آنها توسط آمونیوم بی سولفید در محیط بسیار اسیدی (pH=1) رسوب می نمایند.183

اسلاید 184: پاکسازی محیط از باریوم و استرانسیماکسید و نمک های این دو فلز در محلول قلیایی کربنات سدیم رسوب داده می شوند.184

اسلاید 185: پاکسازی محیط از بریلیم و کرومترکیبات این فلزات در حضور کلرید آمونیوم و آمونیاک به رسوب هیدروکسید تبدیل شده و قابل جداسازی می باشند. pH مناسب محیط برای تشکیل رسوب هیدرواکسید کروم 9.5 و برای تشکیل هیدرواکسید بریلیوم 8.5 می باشد.185

اسلاید 186: پاکسازی محیط از کبالت، قلع، نیکل و تالیماین فلزات و ترکیبات آنها در محیط اسیدی ضعیف (pH=3) به صورت هیدرواکسید ته نشین می گردند.این فلزات و ترکیبات آنها همچنین با آمونیوم بی سولفید نیز واکنش داده و رسوب می نمایند. 186

اسلاید 187: پاکسازی محیط از فلزات قلیایی خاکیبیشتر فلزات قلیایی خاکی با آب واکنش شدید داده و هیدروژن آزاد می نمایند که می تواند منجر به آتش سوزی گردد.لیتیم: آن را اندک اندک به ظرف بزرگی حاوی آب سرد اضافه نموده و پس از تکمیل واکنش در سینک ظرفشویی تخلیه نمایید.سدیم: آن را به ظرف بزرگی حاوی الکل اضافه نمود و در پایان با کمک اسید هیدروکلریک 10% خنثی نمایید.پتاسیم، روبیدیم و سیزیوم: آن را در ظرف بزرگی حاوی نرمال بوتانول ریخته و در پایان با کمک محلول 10% اسید هیدروکلریک خنثی نمایید.187

اسلاید 188: فصل ششم بهداشت آب188

اسلاید 189: گردش آب در طبيعت189

اسلاید 190: وضعيت آب در دنيا97 درصد آب موجود در دنيا در اقيانوسها ذخيره شده است (غير قابل مصرف)درياي خزر 13 کيلوگرم املاح در هر متر مکعبخليج فارس 40 الي 100 کيلوگرم املاح در هر متر مکعبدرياچه اروميه 180 الي 200 کيلوگرم املاح در هر متر مکعب2.37 درصد آب دنيا در يخ هاي قطبي وجود دارد (غير قابل مصرف)0.63 درصد آب در رودخانه ها و درياچه ها قابل استحصال است (قابل مصرف)190

اسلاید 191: منابع آلودگی آب هافاضلاب شهریفاضلاب های صنعتیفاضلابهای کشاورزی191

اسلاید 192: ناخالصی های آبمواد معلق در آبمواد محلول در آبگازها محلول در آب192

اسلاید 193: مواد معلق در آباین مواد به دوسته زیر تقسیم می شوند:مواد معلق قابل ته نشینیمواد کلوئیدی193

اسلاید 194: مواد محلول در آببه کلیه مواد جامدی که پس از عبور نمونه آب از کاغذ صافی و نهایتاً تبخیر آب باقی می ماند مواد محلول در آب می گویند.194

اسلاید 195: گازهای محلول در آبفشار بالا و دمای پایین منجر به انحلال بهتر گازها در آب می گردددی اکسید کربنمتاناکسیژنسولفید هیدروژن195

اسلاید 196: نمک های محلولوجود نمکهایی چون کلرید سدیم منجر به کاهش کیفیت آب می گردند.نمکهای محلول در آب خود جزئی از جامدات محلول در آب هستند.196

اسلاید 197: سازمانهای مسئول کیفیت آبدر سطح جهانسازمان بهداشت جهانی (WHO)سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA)در سطح کشوروزارت نیروسازمان حفاظت از محیط زیست197

اسلاید 198: استانداردهای آباستاندارد اولیهحداکثر غلظت ماده آلاینده که به سلامت انسان ضرر نرساند.استاندارد ثانویهدرصورتی که غلظت آلاینده بیش از آن گردد کیفیت آب کاهش می یابد لیکن آب مضر و غیر قابل آشامیدن نمی گردد.198

اسلاید 199: ویژگی های کیفی آبویژگی های فیزیکیویژگی های شیمیاییویژگی های بیولوژیکی199

اسلاید 200: ویژگی های فیزیکی200

اسلاید 201: جامدات معلق201جامدات معلق قابل ته نشینی – از سیستم ته نشینی ساده برای حذف آنها استفاده می گردد.جامدات معلق غیر قابل ته نشینی (کلوئیدی) – از سیستم انعقاد و لخته سازی برای حذف استفاده می شود.

اسلاید 202: کدورتمیزان جذب یا افتراق نور را کدورت گویندبرای اندازه گیری کدورت از دستگاه کدورت سنج استفاده می گردد.برقراری ارتباط بین مواد جامد معلق در آب و کدورت تقریباً غیر ممکن است.وجود کدورت در آب با عث کاهش کیفیت عمل گندزدایی می شود.واکنش میان کلر و ذرات ایجاد کننده کدورت که از جنس مواد آلی باشد منجر به تولید تری هالومتان می شود.202

اسلاید 203: واحدهای اندازه گیری کدورتNTUبر اساس نور عبوری از محیط اندازه گیری می شود. از این واحد در کدورتهای بیش از 25 واحد استفاده می شود.JTUبر اساس تفرق نور از محیط اندازه گیری می شود. از این واحد برای کدورتهای کمتر از 25 واحد استفاده می شود.203

اسلاید 204: محلول فرمازین در آب استاندارد کدورت است204

اسلاید 205: نحوه سنجش کدورت در روش JTU205

اسلاید 206: رنگ آبآب در عمق کم بی رنگ و در عمق زیاد آبی رنگ باید باشد.رنگ آب به دو بخش تقسیم می گردد:1- رنگ ظاهری (رنگ واقعی به علاوه رنگ ناشی از ذرات معلق)2- رنگ حقیقیرنگ آب می تواند ناشی از نمکهای آهن (قرمز)، نمکهای منگنز (سیاه) و یا ترکیباتی همچون اسیدهای هیومیک (زرد) باشد.206

اسلاید 207: واحد رنگ در آبواحد رنگ در آب TCU می باشد که به کمک اسپکتروفتومتر، دیسکهای رنگی و يا دستگاههاي رنگ سنجي اندازه گیری می شود.207

اسلاید 208: چند نمونه از دستگاههاي رنگ سنجي208

اسلاید 209: طعم و بوطعم و بو می تواند از طریق مواد آلی یا معدنی ایجاد شود.عوامل ایجاد بو معمولاً ایجاد طعم نیز می کنند و لی برعکس آن نه.یون کلر در آب ایجاد طعم می کند و لی ایجاد بو نمی کند.سولفید هیدروژن و آمونیاک از عوامل ایجاد طعم و بو در آب هستند.واحد سنجش بو TON می باشد.209

اسلاید 210: نمونه هایی از کاربرد دستگاه بو سنج210

اسلاید 211: دمادمای مناسب آب برای شرب 8 الی 12 درجه سانتیگراد است.دمای آبهای سطحی نسبت به آبهای زیرزمینی بیشتر متاثر از دمای هوا می باشند.حداکثر دانسیته آب در دمای 4 درجه سانتیگراد ایجاد می گردد.در زمستان به دلیل وجود آب با دماهای گوناگون لایه بندی آب ایجاد می شود.پدیده لایه بندی منجر به محبوس شدن آلودگی و افزایش غلظت آن می گردد.دمای آب روی خواص شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی آب موثر است.211

اسلاید 212: ویژگی های شیمیایی آب212

اسلاید 213: آب حلال خوبی استبه دلیل حالیت خوب آب مواد مختلفی در آن حل شده که کیفیت آب را تحت تاثیر قرار می دهد213

اسلاید 214: فلورایدتقریباً در تمام آبهای طبیعی فلوراید موجود است.در برخی آبهای زیرزمینی مقدار فلوراید بیشتر است.حشره کش ها، کارخانجات آلومینیوم، صنایع شیمیایی از جمله عوامل ورود فلوراید به آب هستند.فلوراید عنصری ضروری برای بدن است.214

اسلاید 215: فلوروزیسکمبود فلوراید منجر به پوسیدگی دندان و افزایش آن منجر به بیماری فلوروزیس می گردد.215میزان استاندارد فلوراید در آب بستگی به دمای هوا دارد.

اسلاید 216: کلرایدیون کلراید به آب طعم شوری می دهد.به دلیل حلالیت زیاد تقریباً در تمامی آبهای طبیعی موجود است.کلراید یک ماده ضروری برای بدن است.بخش کوچکی از کلراید مورد نیاز بدن از طریق آب تامین می گردد.216

اسلاید 217: ورود کلراید به آبکلرید سدیم عمده ترین راه ورود کلراید به آب است217

اسلاید 218: سولفاتسولفات در آب غالباً بصورت سولفاتهای سدیم، منیزیم، کلسیم و یا پتاسیم می باشدسولفات کلسیم و منیزیم عامل سختی آب نیز است218

اسلاید 219: فسفاتمقدار فسفات آب بستگی به pH دارد. چون کاهش pH باعث افزایش انحلال آن در آب می شود.فسفات در طبیعت در اثر سنگهای فسفات تری کلسیک وارد آب می شود.فسفات از طریق فاضلابهای حاوی مواد شوینده نیز وارد محیط می گردد.فسفات یک ماده غذایی مهم است. ورود آن باعث تحریک رشد موجودات مختلف می شود و همچنین پدیده شکوفایی جلبک می شود.مقادیر بیش از 0.05 میلی گرم بر لیتر فسفر می تواند منجر به پدیده شکوفایی لجن گردد.219

اسلاید 220: پديده شکوفايي جلبک (Alge foom)220اين پديده در اثر ورود مواد مغذي همچون ترکيبات نيتروژنه و فسفره به آبهاي پذيرنده ايجاد مي شود

اسلاید 221: تصوير ماهواره اي از پديده شکوفايي جلبک در سطح بسيار وسيع ساحل221

اسلاید 222: پدیده شکوفایی جلبک (کشنده قرمز)222تصاویر متعلق به توده های عظیمی از جلبک کشنده قرمزتصویر میکروسکوپی کشنده قرمز

اسلاید 223: آثار رشد شدید جلبکها در اثر ورود ترکیباتی چون فسفات ها 223رشد جلبک بر روی پای یک موجود آبزی میکروسکوپیدر پدیده شکوفایی جلبک، آبزیان در اثر کاهش اکسیژن محلول، سموم ایجاد شده توسط برخی جلبکها و یا مسدود شدن اندام تنفسی خود توسط جلبکها از بین می روند.

اسلاید 224: کمبود فسفربیماری راشیتیسم در اثر کمبود ویتامین D ایجاد می گردد. این ویتامین منجر به جذب فسفات و کلسیم در بدن می شود. بنابر این عدم وجود فسفات در جیره غذایی خصوصاً در دوران کودکی نیز منجر به این بیماری خواهد شد.224راشیتیسم یا نرمی استخوان

اسلاید 225: مقدار استاندارد برداشت فسفربه دلیل نیاز زیاد انسان به فسفر و همچنین ناچیز بودن غلظت آن نسبت به نیاز روزانه انسان استانداردی برای فسفر توسط EPA در مصرف آب شرب تعیین نشده استلیکناستاندارد ایران برای فسفر 0.1 الی 0.2 میلی گرم در لیتر است225

اسلاید 226: نیتراتنیتروژن در طبیعت به اشکال آلی و معدنی تغییر می یابد که به این عمل چرخه نیتروژن گفته می شودیون نیترات آخرین مرحله تجزیه هوازی نیتروژن آلی است226

اسلاید 227: چرخه نیتروژن227پروتئین گیاهی وبرخي ميکروارگانيسم هااسیدهای امینهآمونیاکنیتریتنیتراتامونیفیکاسیوننیتریفیکاسیوننیتریتNON2ON2

اسلاید 228: بیماری کودک آبی (Blue Baby)این بیماری در اثر وجود نیتریت و نیترات در آب ایجاد می گردد و منجر به خفگی نوزادان می شود228

اسلاید 229: فلزاتهمه فلزات هر چند در مقادیر خیلی کم در آب قابل حل هستند.تخلیه فاضلابهای صنعتی، کشاورزی و برخی رسوبات طبیعی عامل ورود فلزات به منابع آب به شمار می آید.229

اسلاید 230: سدیم230منبع طبیعی سدیم در آب فرسایش فلدسپات، تبخیر و خاک رس است.غلظت طعم آستانه برای کلرور سدیم 350 میلی گرم در لیتر است.غلظت طعم آستانه برای سولفات سدیم 1000 میلی گرم بر لیتر است.غلظت معمول سدیم در آبهاي طبيعي بین 5 تا 50 میلی گرم در لیتر متغییر است.سدیم در مقادیر کم برای گیاهان ضروری است لیکن مقادیر زیاد آن در خاک برای گیاهان سمی.سدیم مورد نیاز برای بزرگسالان 5700 میلی گرم در روز می باشد، بنابر این سدیم موجود در آب بخش ناچیزی از نیاز بدن به سدیم را تامین می نماید (کمتر از 1 درصد).

اسلاید 231: بیماری ناشی از سدیمکمبود سدیم در بدن:منجر به خستگی عضلات می گرددافزایش مقدار سدیم در بدن:منجر به افزایش فشار خون می گرددحداکثر غلظت مجاز سدیم در آب 200 میلی گرم در لیتر است.231

اسلاید 232: کلسیمکلسیم در آب در اثر فروپاشی سنگ آهک، دولومیت، سنگ گچ و... به وجود می آید.کلسیم پس از بی کربنات دومین جزء عمده موجود در آبهای طبیعی است.این عنصر برای بدن انسان ضروری و روزانه نیاز به 800 میلی گرم از آن را دارد.حداکثر مطلوب کلسیم در آب 75 میلی گرم بر لیتر و حداکثر مجاز آن 200 میلی گرم بر لیتر است.غلظت کلسیم بین 10 الی 100 میلی گرم بر لیتر در آبهای طبیعی می باشد.232

اسلاید 233: بیماریهای ناشی از کلسیمکمبود کلسیم در جیره غذایی انسان:منجر به پوکی استخوانافزایش کلسیم در جیره غذایی انسان:منجر به بیماریهایی نظیر سنگ کلیه233نمونه ای از سنگ کلیه خارج شده از بدنمیزان برداشت کلسیم از آب توسط بدن انسان تنها 24 درصد نیاز روزانه را تامین می نماید

اسلاید 234: تاثیر کلسیم بر کیفیت آبآبهایی که مقادیر 40 الی 100 میلی گرم بر لیتر کلسیم دارند را جزء آبهای سخت طبقه بندی می شوند و مقادیر بیش آن آب خیلی سخت نامیده می شود.برخی تحقیقات نشان دهنده رابطه بین افزایش سختی آب و کاهش بیماریهای قلبی عروقی است234

اسلاید 235: منیزیمغلظت این عنصر در آبهای طبیعی از کلسیم کمتر است.نمک های منیزیم از کلسیم در آب محلول تر است لیکن در تشکیلات زمین شناختی نادر هستند.غلظت منیزیم در آبهای طبیعی بین 4 الی 40 میلی گرم بر لیتر متغییر است.235

اسلاید 236: بیماریهای ناشی از منیزیمکمبود منیزیم در بدن انسان:منجر به بر هم خوردن تعادل اکترولیتیکی کلسیم و منیزیم می گردد.افزایش میزان منیزیم در بدن انسان:منجر به ایجاد حالات مدر و مسهلی در انسان می گردد.236مقدار برداشت منیزیم برای بزرگسالان 250 میلی گرم در هر لیتر آب مصرفی است

اسلاید 237: آهن و منگنزآهن فریک در آب محلول است در حالی که آهن فرو در آب به صورت ذرات معلق در می آید.به دلیل عدم حضور هوا در آب های زیرزمینی آهن محلول در آنها بیش از مقدار آن در آب های سطحی است.مقدار آهن در آبهای سطحی به ندرت از 1 میلی گرم در لیتر تجاوز می نماید.237

اسلاید 238: مشکلات استفاده از آبهای آهن دارلک شدن ظروف و سطوح شسته شده با آب های آهن داررشد باکتریهای آهن همچون گلیونلا و کرنوتریکس که می تواند منجر به گرفتگی لوله ها شود.برخی از باکتریهای آهن رشته ای بوده و به سادگی باعث انسداد لوله ها می گردند.238

اسلاید 239: باکتری گلیونلا و کورنوتریکس239باکتری گلیونلاباکتری کورنوتریکس

اسلاید 240: بیماریهای ناشی از آهنکمبود آهن در انسان:منجر به کم خونیبدن انسان به 14 گرم آهن در روز نیاز مند است لیکن میزان برداشت روزانه انسان از طرق مختلف بیش از آن است.مقدار استاندارد آهن در آب باتوجه به طعم و رنگ ایجاد شده توسط آهن 0.3 میلی گرم در لیتر اعلام شده است.240

اسلاید 241: مشکلات منگنزایجاد لکتحریک رشد میکروارگانیسم هاایجاد طعم241

اسلاید 242: نیاز انسان به منگنزانسان روزانه 4 گرم منگنز احتیاج دارد.آب آشامیدنی کمتر از 2 درصد نیاز روزانه به منگنز را تامین می نماید.242

اسلاید 243: بیماریهای ناشی از منگنزکمبود منگنز در بدن انسان:منجر به کاهش واکنش آنزیمی در متابولیسم هیدروکربورها می گردد.افزایش منگنز در بدن انسان:منجر به اختلالات و تغییر رفتار عصبی می گردد.243

اسلاید 244: استاندارد منگنز در آباستاندارد منگنز در آب به دلیل ملاحضات زیبایی شناختی 0.05 میلی گرم در لیتر تعیین شده است244

اسلاید 245: فلزات سنگینمهمترین فلزات سنگین که در محیط وجود دارند:جیوهکادمیومسربروی نیکلکرممسو...245

اسلاید 246: انباشت فلزات سنگین درهرم غذاییفیتوپلانگتونها و میکروارگانیسمها اولین مصرف کنندگان فلزات سنگین هستندزئوپلانگتونها و موجودات بزرگتر که از فیتوپلاتگتنها تغذیه می کنند.ماهیان از فیتوپلانگتونها و موجودات ریز آلوده شده به فلزات سنگین تغذیه می نمایند.انسان مصرف کننده نهایی ماهیان بوده لذا فلزات سنگین به انسان منتقل می گردد.

اسلاید 247: ویژگی های بیولوژیکی آببطور معمول در آب های سطحی تعداد زیادی از موجودات تک سلولی و پر سلولی زندگی می نمایندتعداد اندکی آز میکروارگانیسم های موجود در آب بیماریزا است اما همان تعداد اندک بسیار مهم هستند.247

اسلاید 248: شاخص های آلودگی آبمیزان اکسیژن خواهی شیمیایی CODمیزان اکسیژن خواهی بیولوژیکی BODمیزان کل کربن آلی TOCمیزان اکسیژن محلول در آب DO

اسلاید 249: آلودگی هوا مختص یک منطقه نیستجو در ناحیه تروپوسفر (محل زندگی ما) به شدت در حرکت است. به همین دلیل بعضاً مواد آلاینده در سرتاسر جو پخش خواهند شد.249

اسلاید 250: فصل هفتم آلودگی هوا250

اسلاید 251: تعریف آلودگی هواوجود یک یا چند آلوده کننده در هوای آزاد به آن مقدار، مدت و ویژگی ها که برای زندگی انسان، گیاه و یا حیوانات خطرناک بوده و برای اشیاء و متعلقات زندگی مضر باشد و یا بطور غیر قابل قبولی مخل استفاده راحت از اموال گردد.251

اسلاید 252: واژه ها و اصطلاحات آلودگی هوا252

اسلاید 253: آئروسل (Aerosols) پراکندگی ذرات جامد یا مایع در محیط گازیهمچونمه، میست، دود و...253

اسلاید 254: غبار (Dust)بصور نامشخص ذرات جامدی که غالباً بزرگتر از کلوئیدها بوده و قادر هستند که بطور موقت در هوا و یا هر گاز دیگری به حالت تعلیق درآیند را شامل می گردد.تصویر میکروسکوپی یک ذره غبار254

اسلاید 255: مشخصات غبارغبار تمایلی به چسبندگی ندارد مگر اینکه تحت تاثیر نیروی الکتریسیته ساکن قرار گیرد.ذرات تشکیل دهنده غبار معمولاً پخش نمی شوند ولی تحت تاثیر نیروی جاذبه رسوب می نمایند.ذرات غبار در اثر نیروهای فیزیکی از ذرات بزرگتر حاصل می شوند.255

اسلاید 256: قطره (Droplet) ذره کوچک مایع دارای اندازه و وزن مخصوصی که در شرایط سکون سقوط می کند اما ممکن است در شرایط تلاطم (توربولانس) معلق بماند.256

اسلاید 257: خاکستر فرار (Fly Ash)ذرات بسیار کوچک خاکستر که در اثر احتراق مواد سوختی وارد جریان گاز دودکش شده و این ذرات ممکن است حاوی ذرات ناقص سوخته باشد. 257

اسلاید 258: تصویر میکروسکوپی از خاکستر فرار258

اسلاید 259: مه (Fog)اصطلاح نامشخصی است از برای وجود ذرات قابل روئویت که در حالت پراکندگی به صورت مایع هستند.تشکیل مه مستلزم تراکم است.در هوا شناسی به پراکندگی ذرات آب و یا یخ در هوا مه گفته می شود.259

اسلاید 260: نمونه ای از مه در طبیعت260

اسلاید 261: فیوم یا دمه (Fume)ذرات جامدی که در اثر تراکم حالت گازی و معمولاً پس از تبخیر مواد ذوب شده و غالباً به همراه یک واکنش شیمیایی مثل اکسیداسیون تولید می شوند.فرایند جوشکاری یکی از منابع تولید فیوم است261

اسلاید 262: گازگاز یکی از سه حالت ماده است که شکل و حجم مستقل نداشته و تمایل به انبساط نامحدود دارد262

اسلاید 263: میست (Mist)اصطلاحی نامشخص برای ذرات بزرگ مایع با پراکندگی کم غلظتدر شکل روبرو ذرات درشت آب به صورت میست برای مدت زمان کوتاهی در هوا معلق هستند.263

اسلاید 264: ذره (Particle)جزأ کوچک مجزا از توده مایع و یا جامد را ذره گویند264

اسلاید 265: دود (Smog)ذرات کوچک حاصل از احتراق ناقص است که عمدتاً متشکل از کربن و سایر مواد قابل احتراق هستند.265

اسلاید 266: دوده (Soot)تصوير ميکروسکوپي از يک ذره دودهاجتماع ذرات کربن اشباع شده که با مواد قیری آمیخته اند و اصولاً در اثر احتراق ناقص مواد کربن دار به وجود می آیند، دوده می نامند.266

اسلاید 267: اتمسفر زمینبه عنوان پوششی برای زمین از سرد و گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری می نماید.موجودات زنده را از اشعه سوزان خورشید، اشعه ماوراء بنفش و اشعه کیهانی محافظت می نماید و انشار صوت را سبب می گردد.267

اسلاید 268: لایه های تشکیل دهنده اتمسفر268

اسلاید 269: تغییرات دمایی اتمسفر با افزایش ارتفاع269

اسلاید 270: عوامل جوی موثر در آلودگی هواپخش آلایند ها تابعی از موقیعت جغرافیایی و شرایط جوی است.در برخی نقاط شرایط جوی باعث پخش و کاهش آلودگی می گردد و در برخی موارد شرایط جوی حتی باعث افزایش آلودگی نیز می شود.270

اسلاید 271: بادحرکت افقی هوا را باد گویند.جریان باد باعث پخش و رقیق شدن آلودگی ها در هوا می گردد.میزان انتشار و انتقال هوای آلوده به سرعت و قدرت باد بستگی دارد.معمولاً بادهایی با سرعت بیش از 30 کیلومتر بر ساعت در انتقال و انتشار آلودگی ها موثر است. 271

اسلاید 272: جریان هواحرکت عمودی هوا را “جریان هوا” می نمامند.جریان های هوا نقش موثرتری از باد در کاهش آلودگی دارند. زیرا آلودگی را از سطح زمین (محل زندگی) دور می نماید.در طبقات فوقانی جو بادها شدیدتر هستند و اگر هوای آلوده به آنجا برد سریع تر رقیق می گردند.در مناطق کم فشار جریان عمودی رو به بالای هوا بیشتر است. در نتیجه هوا در این مناطق تمیز تر خواهد بود.در مناطق پرفشار جریان عمودی رو پایین هوا بیشتر است. در نتیجه هوای آلوده در اتمسفر به خوبی پخش نشده و آلودگی مدام افزایش می یابد.272

اسلاید 273: نقش ریزش های جوی در پاک سازی محیطباران، برف و... نقش موثری در شستشوی هوا و انتقال آلودگی از هوا به زمین دارد.273

اسلاید 274: مه به عنوان ماده سینرژیسم در آلودگی هواایجاد مه در هنگام اوج آلودگی هوا به دلیل ایجاد هسته های تراکم مواد آلاینده منجر به افزایش شدید آلودگی می گردد.در بسیاری از حوادث مهم آلودگی هوا مه نقش سینرژیسم داشته است. 274

اسلاید 275: دما در جودر لایه تروپوسفر با افزایش ارتفاع بایستی دما کاهش یابددر شرایط طبیعیاین کاهش به ازاء هر 100 متر یک درجه سانتیگراد است. این تغییر دما را Lapse Rate می نامند.275

اسلاید 276: شرایط ادیاباتیکاگر به ازاء هر 100 متر افزایش ارتفاع دمای هوا یک درجه کاهش یابد شرایط ادیاباتیک است276

اسلاید 277: شرایط سوپر ادیاباتیکاگر به ازاء هر 100 متر افزایش ارتفاع دمای هوا بیش از 1 درجه سانتیگراد کاهش پیدا نماید شرایط را سوپر ادیاباتیک می نامند.277

اسلاید 278: وارونگی دما (اینورژن)اگر به هر دلیلی با افزایش ارتفاع افزایش دما نیز به وجود آید وارونگی دمایی اتفاق افتاده است.در شرایط اینورژن حرکت عمودی هوا وجود نداشته و آلودگی ها محبوس می گردند. در نتیجه غلظت آلاینده ها در هوا افزایش می یابد.278

اسلاید 279: نمایی از وارونگی دمادر این تصویر می بینید که دود از ارتفاعی خواص بالاتر نمی رود

اسلاید 280: نمایی از وارونگی دمادر این تصویر می بینید که دود از ارتفاعی خواص بالاتر نمی رود

اسلاید 281: نمایی از وارونگی دمادر این تصویر می بینید که دود از ارتفاعی خواص بالاتر نمی رود

اسلاید 282: نمایی از وارونگی دمادر این تصویر می بینید که دود از ارتفاعی خواص بالاتر نمی رود

اسلاید 283: شرایط ایزوترمالدر صورتی که با افزایش ارتفاع تغییرات دمایی وجود نداشته باشد، شرایط ایزوترمال (خنثی) می باشد.283

اسلاید 284: پایداری و ناپایداری هوامعیار پایداری و ناپایداری هوا قابلیت ایجاد یک حرکت عمودی در هوا می باشد.اگر جزء سعود کننده هوا از محیط اطراف خود گرم تر باشد شرایط ناپایدار است.اگر جزء سعود کننده دمای خود را از دست بدهد و از دمای محیط سردتر گردد شرایط پایدار است.284

اسلاید 285: انواع وارونگی دما (اینورژن)اینورژن تشعشعیاینورژن فروکش285

اسلاید 286: حرکات دود پس از خروج از دود کشحرکت حلقه ايحرکت قيفيحرکت بادبزنيحرکت بالاروندهحرکت دوديحرکت محبوس286

اسلاید 287: حرکت حلقه اياين حرکت زماني رخ مي دهد که گراديان هوا در حالت فوق ادياباتيک بوده و هوا به شدت متلاطم باشد.اين حالت معمولاٌدر فصول گرم به همراه تابش شديد خورشيد ايجاد مي گردد.287

اسلاید 288: حرکت قيفيحرکت قيفي زماني رخ مي دهد که گراديان دمايي کمتر از ادياباتيک باشد ولي به حالت هم دمايي نرسد.288

اسلاید 289: حرکت بادبزنياين حرکت زماني ايجاد مي گردد که گراديان دمايي مثبت باشد. يعني زماني که وارونگي دمايي کل ستون دود را فرا گرفته باشد.289

اسلاید 290: حرکت بالا روندهاين حرکت زماني ايجاد مي گردد که تنها يک وارونگي دوما در پايين ستون دود وجود داشته باشد. 290

اسلاید 291: حرکت دودياين حرکت دود در زمان شکستن وارونگي دما ايجاد مي گردد و معمولاً در يک دوره نيم ساعته از بين مي رود.291

اسلاید 292: حرکت محبوساين حرکت دود زماني ظاهر مي گردد که ستون دود در بين پايه هاي وارونگي دما قرار گرفته باشد.292

اسلاید 293: تصویر ماهواره ای دود ناشی از آتش سوزی حیات وحش در کالیفرنیا293

اسلاید 294: مدلسازی انتشار آلاینده های خروجی از دودکش ها294  

اسلاید 295: مثال: اگر میزان انتشار دی اکسید گوگرد از دودکشی 109×2 میکروگرم بر ثانیه باشد و حداکثر آن در پایین دست جریان باد 315 میکروگرم بر مترمکعب باشد، ارتفاع موثر دودکش چقدر است؟ ضرایب پخش افقی و عمودی به ترتیب 140 و 125 متر و سرعت وزش باد نیز 6.6 متر در ثانیه است. حل:295   

اسلاید 296: اثرات جهاني آلودگي هواگرمايش جهانيافت ازن استراتوسفريباران هاي اسيديآئروسل296

اسلاید 297: گرمايش جهانيگرم شدن زمين به دليل توليد گازهايي با ظرفيت زياد جذب حرارت ايجاد مي گردد. اين گازها را گازهاي گلخانه اي مي نامند.اين گازها عبارتند از:دي اکسيد کربن، فريون ها، هالوژن ها، متان، اکسيد نيتروس و کلروفلوروکربن ها297

اسلاید 298: توانايي گازهاي گلخانه اي در گرمايش زمينطبقه بندي از لحاظ پتانسيل گرمايش زمين: کلروفلوروکربن ها، اکسيد نيتروس، متان و دي اکسيد کربنطبقه بندي از لحاظ کمي:در اکسيد کربن، متان، اکسيد نيتروس و کلروفلوروکربن ها298

اسلاید 299: تاثيرات گرم شدن زمينذوب يخهاي قطبيافزايش ارتفاع آب اقيانوسهاتغييرات آب و هوايي299

اسلاید 300: افت ازن استراتوسفريازن طي يک چرخه با کمک جذب اشعه ماوراء بنفش خورشيد توليد و در واکنشهاي مختلف مصرف مي گردد.ترکيباتي همچون کلروفلوروکربنها باعث تشديد مصرف ازن و به هم خوردن تعادل چرخه ازن مي گردد.300

اسلاید 301: خطرات کاهش غلظت لايه ازنکاهش غلظت ازن در استراتوسفر منجر به نفوز بيشتر اشعه هايي همچون اشعه ماوراء بنفش مي گردد که سرطانزا است و به چشم آسيب مي رساند.واحد اندازه گيري غلظت ازن دابسون است. يک دابسون معادل يک قسمت در يک بيليون قسمت (ppb) ازن است.301

اسلاید 302: باران اسيديوجود ترکيباتي همچون NOx و SOx در هوا منجر به توليد اسيد سولفوريک و اسيد نيتريک در هنگام بارندگي و کاهش pH آب باران مي شود.در توليد باران اسيدي SOx مهمتر از NOx است.302

اسلاید 303: چرخه باران اسیدی303

اسلاید 304: pH آبهای مختلف304

اسلاید 305: نمونه ای از اثرات بارانهای اسیدی305

اسلاید 306: آلودگي ناشي از آئروسل هامنابع طبيعي خشکي (گرد و غبار ناشي از طوفان، آتشفشان و...)منابع طبيعي اقيانوسي (توليد ذرات نمک ناشي از اسپري آب اقيانوسها)منابع مصنوعي (ذرات حاصل از احتراق)306

اسلاید 307: تصویر ماهواره ای از حرکت توده غبارتصویر روبرو توده های عظیم غبار از بیابان های عراق و عربستان را نمایش می هد که در حال وارد شدن به ایران است.307

اسلاید 308: نقش آئروسل ها در اتمسفرپراکندن و جذب اشعه هاي خورشيدي.جذب اشعه مادون قرمز بازتابي از زمين.موثر بر تعادل حرارتي کره زمين از طريق ايجاد هسته هاي تراکم جهت ايجاد ابر و يخ در هوا.308

اسلاید 309: قطر ذرات در آلودگي هواقطر ذراتي که در آلودگي هوا موثر هستند 0.01 تا 100 ميکرون استذرات بزرگتر از 10 ميکرون در هوا را ذرات ذرات قابل ته نشيني يا Dustfall گويند309

اسلاید 310: خواص سطحي ذرات از عوامل موثر در ته نشينيخواص سطحي ذرات عبارتند از:جذب بر جامداتجذب بر مايعاتجذب شيمياييچسبندگي310

اسلاید 311: انواع ذرات معلق در هواذرات معدنيذرات آليذرات بيولوژيکي311

اسلاید 312: روشهای کنترل آلودگی هوا

اسلاید 313: روشهای حذف گازهای آلاینده از هواجذب در مایعاتجذب سطحیچگالشسوزاندنبیوفیلتراسیون

اسلاید 314: جذب در مایعات این فرایند به کمک وسیله ای به نام اسکرابر انجام می گیرد.حلال مورد استفاده می تواند:آب، روغن های معدنی، آب آهک و... باشد.شرط انجام صحیح این فرآیند انتخاب حلال مناسب است.314

اسلاید 315: گازهای قابل حذف در کاربرد اسکرابرهاHCl، SO2، H2SO4، HCN، H2S، NH3، Cl2، بخارهای آلی همچون فرمالدوئید، اتیلن و بنزن.امکان تصفیه گازهای داغ خروجی از صنایع به کمک اکرابرها وجود دارد.315

اسلاید 316: جذب سطحیجذب می تواند به کمک مواد جاذبی همچون کربن فعال انجام می گیرد.موادی همچون ترکیبات آلی، گازهای آلاینده و ترکیبات مولد بو می توانند توسط جاذبهای مختلف حذف گردند.316

اسلاید 317: چگالشدر این روش با کاهش دما مواد آلاینده را از حالت گاز به مایع تبدیل می نمایند.دمای کم و فشار بالا به فرایند چگالش کمک می نماید.

اسلاید 318: سوزاندندر دمای بالا مواد آلی به دی اکسیدکربن و آب تبدیل می گردند.به دلیل هزینه بالای تولید حرارت برنامه ریزی جهت بازیافت انرژی باید در نظر گرفته شود.برای انجام احتراق خوب سه شرط زیر ضروری است:زمان ماند، دمای مناسب، اختلاط کامل

اسلاید 319: بیوفیلتراسیونبیوفیلترها سازگاری بسیار بالایی با محیط زیست داشته و قادر به حذف انواع آلاینده ها با غلظتهای بسیار کم از محیط می باشند.

اسلاید 320: بیوفیلتر خاکی

اسلاید 321: نمایی از یک بیوفیلتر

اسلاید 322: بیوفیلترهای صنعتی

اسلاید 323: روشهای حذف ذرات آلاینده از هواته نشین کننده های ثقلیجداسازهای سانتریفوژی (سیکلونها)الکتروفیلترهاانواع فیلترهااسکرابرها

اسلاید 324: ته نشین کننده های ثقلییکی از ساده ترین وسایل کنترل آلودگی هوا در صنایع می باشد.این وسایل با افزایش سطح مقطع و در نتیجه کاهش سرعت جریان هوا منجر به ته نشینی ذرات می گردند.این روش برای ذرات بزرگتر از 50 میکرون موثر است.

اسلاید 325: نمایی از ته نشین کننده های ثقلی

اسلاید 326: راه بندهادر این روش از صفحات راه بند به منظور کاهش سرعت ذرات و ته نشینی آنها استفاده می شود.راه بندها می توانند به دو صورت تر و خشک مورد استفاده قرار گیرد.در هنگام کاربرد راه بندهای تر علاوه بر ذرات، برخی گازهای آلاینده نیز حذف می گردند.

اسلاید 327: نمونه هایی از راه بندها

اسلاید 328: سیکلونهاسیکلونها بر اساس نیروی گریز از مرکز جداسازی ذرات را انجام می دهند.سیکلونها قادرند ذراتی با قطر 5 میکرون را نیز به راحتی از هوا جدا سازند.سیکلونها نیز می توانند برای افزایش راندمان به صورت مرطوب نیز به کار گرفته شوند.

اسلاید 329: نمونه ای از سیکلون

اسلاید 330: رسوب دهنده الکترواستاتیککاربرد این روش در حذف ذرات کوچکتر از 10 میکرون می باشد.این روش بسیار موثر لیکن گران قیمت می باشد.این روش منحصراً قادر به حذف ذرات می باشد.این روش نیازمند ولتاژ بالا و نیروی متخصص می باشد.

اسلاید 331: ساختار رسوب دهنده های الکترو استاتیک

اسلاید 332: اسکرابرهای تراساس کار این روش شستشوی گاز به کمک یک حلال می باشد.در این روش بطور هم زمان گازها و ذرات حذف می گردند.در هنگام کاربرد این روش باید به تصفیه پساب حاصل نیز فکر شود.

اسلاید 333: نمونه ای از اسکرابر تر

اسلاید 334: نمونه ای از اسکرابر تر (ونچوری اسکرابر)

اسلاید 335: نمایی از دستگاه ونچوری اسکرابر

اسلاید 336: نمایی از دستگاه اسکرابر معمولی

اسلاید 337: فیلترهای فابریکاین فیلترها بستر متخلخلی برای جداسازی ذرات از هوا می باشد.این فیلترها راندمان خوبی برای ذرات کوچکتر از یک میکرون دارند.این فیلترها توانایی تصفیه گازهای مرطوب را ندارند.گازهای داغ منجر به نابودی فیلترها می گردد.نوع خاصی از فیلترها (HEPA) قادر به حذف 97/99 درصد ذرات 3/0 میکرون هستند.

اسلاید 338: نمونه ای از فیلتر های هوا از نمای نزدیک کاغذی هوا

اسلاید 339: نحوه نصب فیلترهای فابریک

اسلاید 340: نمای نزدیک یک فیلتر فابریک پارچه ای

اسلاید 341: تصویر میکروسکوپی از فیلترهای HEPA

اسلاید 342: پایدار باشید342