صفحه 1:
صفحه 2:
©
0
مقدمه:
بودجه يى كشور نشان دهنده جايكاه
دولت در اقتصاد و بعبارتي حدود و ثغور
دخالت دولت در جامعه است و اداره
صحیح امور مالي دولت » نقش بسزايي
در بهسازي نظام اقتصادي و نظام
اداري یا مدیریت بخش دولتي دارد.
صفحه 3:
ات بودجه و نقش دولت در اقن
صفحه 4:
6
o
نظریه هاي اقتصادي در مورد نقش دولت
درباره نقش دولت در حوزه اقتصادي سه دوره را مي توان از هم تفکیک کرد:
0 دخالت محدود دولت در اقتصاد
دوره اي که از قرن 60 با تحولات صنعتي در انگلستان آغاز شد و همراه با اندیشه هاي اقتصاد
دانان کلاسیک بود
©. دخالت گسترده دولت در اقتصاد
در نیمه اول اين قرن دو واقعه انقلاب اکتبر 1007 و بحران بزرگ اقتصادي اروپا وآمریکا سبب
شد که دولت در حوزه اقتصادي نقش بيشتري ایفا کند
9 دخالت محدود دولت در اقتصاد و خصوصي سازي
در ربع پاياني فرن بیستم دوباره رجعت و بازگشتي به سوي انديشه هاي دوره اول بوجود آمد و
رویکرد موسوم به نلیبرالیسم توانست اندیشه هاي دولت گراي سوسياليستي و كينزي و.....را از
69حنه خارج کند 9
صفحه 5:
نش هاي دولت:
عتضیصی فرایتدی که طي آن جگونگي استفاده از کلبه منانن و امکانات
جهت تولید کالا و
خدمات عمومي تعیین مي گردد .
توزيعي: تعديلهايي که در وضع درآمد ها و ثروت ها صورت مي كيرد .
کی مج وه خط مدن كاد كه جهت تصول به وضع بانداري در
تعد ها ريد مطلوب
در توليدات و اشتغال و وجود تناسبي معقول در تراز پرداختها , اعمال مي
کارت در الك وظيقة
و
: یر مربوط به تدوين و حفظ مقررات اقتصادي وظیفه قانوني
sla wily orga bs 9 دوا
سر تناس ببس تفز دولك با توانانی هاش مهم تشامل عرين
داب ات درا ری Lh ec ی ی ات
باشد
©
©
صفحه 6:
©
Fe Core
reo soso
i
apes
حداقل
عرضه کالاهاي
عمومي:
*دفاع و برقراري
نظم وقانون
«حقوق مالکیت
gil تنظیم انحصار:
خارجية «سیاست ضد
*آموزش تراست
al, *تنظیم صنایع
همگا
۰ حفاظت
از محیط
رفملطلاعات
نافص:
(بهداشت,بازد
شستگي)
*تنظيم مالي
«حمایت از
مصرف کننده
باز توزيعي
*مزاياي
خانواده
كردن
0
©
صفحه 7:
©
©
وازه بودجه
واژه بودجه در ابتدا به معني کیف چرمي حاوي صورت
کار ی اكد كاك دولك 1و بندها به فعنى ضورت مكار
ودر آمدهاي دولت به کار رفت .
تاریخچه بودجه در ایران
تفه بودحه در ایوان به بش از انقلاب مشروطه بر oe گردد»
با اتقلاب مشروطه در زمينه بتدجه قوانيني رواج یافت که
عمدتا از قوانين بودجه فرانسه نشات مي گرفت. برطبق
قانون اساسي و متمم آن ظاهرا مجلس محور قدرت فرا
كرفت و تصوين بودجه به مجلس واكذار شدد
اهمیت بودجه:
بودجه مهمترین عامل مستقل و پویا در کلان اقتصادي
cowl که جهت اداره و پیشرفت کشور به کار گرفته مي شود.
صفحه 8:
صفحه 9:
o
تعاریف بودجه
در سیر تكويني بودجه سه دسته تعریف از بودجه
ارائه شده است:
1 تعاريفي که بر جتبه سياسي بودجه تاکید دارند:
دراین تعاریف بودجه يکي از اصیل ترين جریانات سياسي جامعه فرض
مي شود ونظارت و
کنترل براجراي بودجه به صورت يكي از موْثر ترین ومفیدترین ابزارجهت
al Glos Ss ۹
کار اس زا ی هی درس اد
2. تعاريفقي که بر جنبه اقتصادي و مالي تاکید دارند:
نظريه هاي نظام مالي بطور اعم و نظریه هاي نظام بودجه بطور اخص
ارات رم های افسانی راد shies واق بودحه شاهرگ خیات
دل اسك ندر شران ناد آن
ای وا ا
3 ارف كه بر جه هاي برناعه ات و مديريت ب.ودجه تاكيد
دارند:
چتاکید بر جنبه هاي برنامه اي بودجه از مشخصات بارز تعاريف جدید و
ا ت بوص اي سب ب سم سوب
0
o
صفحه 10:
o كت
بودجه کل کشور برنامه مالي دولت است كه براي يك سال مالي تهيه و حاوي بيش بيني درآمد ها و
ساير منابع تامين اعتبار و برآورد هزينه ها براي انجام عملياتي كه منجر به وصول به سياستها و
هدفهاي قانوني مي شود و از © قسمت زير تشكيل مي شود:
1- بودجه عمومي دولت:
الف ) بودجه عادي براي وزارتخانه ها و موسسات دولتي
ب ) بودجه عمراني براي اجراي برنامه هاي عمراني
2- بودجه شركت هاي دولتي
3- بودجه موسساتي كه تحت عنواني غير از عناوين فوق در
بودجه منظور مي شود.
صفحه 11:
o
اصول بودجه
| اصل سالانه بودن
بودچه
اصل جامعیت
اصل وحدت بودجه
| اصل شاملیت يا ]
اتفصط یا
[ اصل تخصیص و pat [
اتخصیصا
اصل انعطاف پذيري
بودجه
اصل تخميني بودن در
[Navel |
ol
اصل تحديدي بودن
Ld ata]
ais,
اصل تعادل
©
©
صفحه 12:
6
o
اصول بودجه
Lol سالانه بودن بودجه: 1
اوه که يکي ار اتواع)ززناعه هاست , پیش بيني یک ساله درآمدها و هزینه هاي
دولت است., يعني دخل وخرح دولت براي یکسال پیش بيني مي شود ویکبار براي
تمام سال مورد تصویت پارلمان قرار مي گیرد.
اصل جامعیت:
برپایه این اصل بودجه باید به صورت کامل و براي همه دستگاههاي دولتي اعم از
1سا كاز وتات ول ور 2 صورت کم نویه و ععلس
قانون گذاري تقدیم گردد.
7 وحدت بودجه: ol
ان ای ال ام رای مارشالت هاو ظر هاي دول و بر سام درآمد
Pin bee een Ml Aeon ات ان كارا
ةك ب رگا خر
شیملیت در بودجه به معني تهیه بودجه با ریز و تفصیل طرفین حساب است. چ
صفحه 13:
6 تخصیص و عدم تخصیص: Jol
بر طبق اصل تخصیص تمام آرقام منظور در بودجه باید به همان وضع و ترتيبي که
ار بودحه تعیین شده ومجوز آن صادر فده ۰ وصول با به مضرف برسد.
اصل انعطاف پذيري بود جه
گراطیی اي اصل به مذیران دستگاه هاي دولتي احتبار داد شده براي رفع برخي
ستلات اراس بودحه تغييراني حربي در نودجه مصوب سالانه خود بدهند.
اصل تخميني بودن درامدها:
an Gea ssl) ده در بودجه جنبه سمیني دارد واين بدان معني است که
منظور شدن مبلفي به عنوان درآمد در بودجه کل کشور مجوزي براي وصول از
اشخاص حقيقي و حقوقي نمي شود ودر هر مورد نیاز ۲
نیازبه مجوز قانوني دارد و پیش بيني به هر میزان مانع وصول درآمد هاي بيشتري
إل ساب مربوط یت
اصل تحديدي بودن هزینه ها:
اتبارات مصوب براي هر نوع هزینه تا حو همان اعتبار مصوب قابل خرج استنه
و
اجتل تعادل: ©
یاو ناریو ساسا را ها ساوسو سس
صفحه 14:
7 ارزيابي نظريه هاي مختلف درخصوص تعادل 7
در بودجه دولت
1. رعايت توازن سالانه در بودجه (نظريه هاي كلاسيك ها)
دلايل حمابت اين كروه از اين نظريه :
فك اجا عادل بطالانه در بودجه ولي انند مالیه خصوصی امري مناسب
خواهد بود.
3 که ی دول باعت یار تور یسور
lore eden lm imal aici! 3 رشد بي رویه
بخش عمومي و مخارج دولت ميشود.
2. عدم تعادل در بودجه دولت
3 جمایت از تعادل در بودجه , ولي نه به صورت سالانه
صفحه 15:
صفحه 16:
©
©
سایر منابع اعتبار
3-طبقه بندي
عملياتي
8-طبقه بندي سازماني
5-طبقه بندي
اقتصادي
1- طبقه بندي درآمدها و
2- طبقه بندي هزينه ها
انواع طبقه بندي
بودجه اي
۴- درآمد عمومي
4 اس
دولتي
6
J داد
©
صفحه 17:
o
1- طبقه بندي درآمدها
1-1 درآمد عمومي ۳
درا (عموهي عبارنست از درآمدهاي وزازتخانه ها و موسسات دولتي و
مالیات و سود سهام شركتهاي دولتي و درآمد حاصل از انحصارات و
مالکیت و. کی کانون بودجه کل کشور نعت عنوان درآمد
عمومي منظور مي شود.
1-2 درآمد اختضا
درآمدهايي است که به موجب قانون ,براي مصارف خاص در بودجه کل
کشور تحت عنوان درآمد اختصاصي منظور مي گردد
1-3 درآمد شرکت هاي دولتي
عبارت است از درآمدهايي که در قبال ارائه خدمت ویا فروش VIS
عاید این شرکت ها مي گردد
©
6
©
صفحه 18:
©
سایر منابع تامین اعتبار
شامل مالفى است که بحت عنوان وامانهشار اوراق
قرضه,برگشتي از پرداخت هاي سالهاي قبل وعناوین مشابه در
UIs als eb ene eens Seen
طبقه بندي هزینه ها در ایران
در بودجه عمومي دولت ؛هزینه ها به چهار فصل و هر فصل
به تعدادي"ماده"و نیز اجزاي آن تقسیم شده است
©
6
©
صفحه 19:
©
هزینه هاي
طبقه ساس
I
هزینه بر
بندي
2-طب
ها
فصول هزينه
د اقا
جاري
هزینه هاي >
1-2 هزي
هزينه هاي
اداري
5 سرمايه
ب
أهزينه هاي
2هز
2
اي
6
نتقالي
ان
3 پرداختهاي
3-2 پ
صفحه 20:
12 هزینه هاي جاري
هزینه هاي جاري داراي جنبه جاري , عادي و تكراري مي باشند و در مقابل دریافت wis
و خدماتي ۲
انجام مي شوند که براي اجراي عملیات و وظایف جاري سازمان دولتي ونگهداري اموال آ
صرورزيفيستنهاي پرستلي
هزینه هايي که در برایر انجام خدمات و یا به واسطه آن , بطور مستقیم یا غير مستقيم
حت عناوین مختلف حقوق,دستمزد. مزایا ,پاداش,اضافه کار و امثال آن ها به کارکنان
أشاغل در سازمان هاي دولتي برداخت مي شود.
2-22 هزینه هاي اداري
هزینه هايي است که براي استفاده از خدمات خاص,نگهداري اموال منقول وغیر
منقول,تسهیلات و تهیه مواد
و لوازم مصرف شدني براي اجراي عملیات و یا نظارت لازم پرداخت مي شود.
2-2هزینه هاي سرمایه اي
مخارجي هستند که موجب ایجاد یا افزایش اموال و دارائي هاي ثابت میشود .
3-2 پرداختهاي انتقالي
مخارجي است که به تولید کالا یا عرضه خدمات ارتباط ندارد, بلکه بصورت یک طرفه از
جانب دولت به افراد
وواحدهاي مختلف پرداخت مي شود.
9
صفحه 21:
o
طبقه بندي هزینه ها بر اساس مواد هزینه
در این طبقه بندی, که قدف اسلي آن کنترل هرینه ها در سطح واجدهاي
مارهای و stad ارباط حستقيم مان سیستم حشابذاری دولنن و
سیستم بودجه ريزي است ,هزینه هاي مربوط به هر فصل, برنامه یا
فعالیت ,بر حسب نوع هزینه هاءبه ترتيبي گروه بندي میشوند به ترتيبي
که هزیته هاي منجانس و متشابه در طبقه واحدي قرار گیرند
3-طبقه بندي
عملياتي
اصول "طبقه بندي عملیات:
1 وا جزنات فقالت ها و عبات رولب يايد در طبقه بندى
منظور كردد
lo ل ل ا در
قسمت فوقاني و وطایف جزثي در قسمت تحتانی آن قرار مي oS
ان سار جدجات و عملنات دولت كه تمي وان آنها راب برنامم ها
وهای مش ربا دا در طبفه ندى جواكانه ات طبقة بندى
ميشوند
يي4-در طبقه بندي عملياتي,اعتبارات مربوط به تاسیسات عمومي
6
©
eee Jee ee eg ieee ee ed
مدکور استفاد نما نند منطور میگر دق
صفحه 22:
©
je
1- امور
طبقه بندي عملیات در
oll
4- فعالیت و
3- برنامه
©
©
صفحه 23:
مور
وگ عه اي ار کوش هاي سازمان بافنه همگن است که بخش عمده و فابل
ملاحظه | ار وظارف دولت را در بر ميكيرد
فصل
موه وظایف مشحصی است که حاوی برنامه های نه هم مرتیط بوده و
5 ارت مان عدت راك سل ه هدفهات اساسى .ير قالب آن
اتجلغمعب 5
مج وعه ای ار عملیات مرسط به هم است که اجزاي آنهاقسمتي ارهدفهاي
اساسي فصل را در چهارچوب سیاستها و خط مشیها تامین میکند
فعالیت و طرح
دوع عملات و خدمات تشعصي اسب که به منظور دستيایي به قسمتي ار
اک سرت رو
فعالیت:
یک سلسله عملیات و خدمات مشخصي است که براي تحقق بخشیدن به هدف
هاي برنای سالات طی ی سال اجرا مشود و هریت آن ار Bile cl acl Ins
تام Sede
طرح:
1ت 2 1ت ستل ابس كه ار اب
ا لل ل ل ار لو لت د 8
صفحه 24:
انواع طرح عمراني:
صفحه 25:
© ©
طلرح عمراني غیر انتفايي:
طلرحي است که براي انجام برنامه هاي رفاه اجتماعي و عملیات زیر بنائي و یا
|لحداث ساختمان و تاسیسات جهت تسهیل کلیه وظایف دولت اجرا میشود.
طرح عمراني انتفاعي:
طرحي است که در مدت معقول پس از شروع به بهره برداري, علاوه بر تامین
كزينه هاي جاري و استهلاى سرمایه به تبعيت از سیاست دولت سود مناسي را
نیز عاید نماید.
طرح مطالعاتي:
طرحي است که بر اساس قرارداد بین سازمان مدیریت و برنامه ريزي کشور و
و آخرا مكررةا
©
©
صفحه 26:
4- طبقه بندي سازماني
در اين طبقه بندي ءاعتبارات و هزینه ها بر خسب هر یک از سازمانهاي
دولتي که پيشنهاد دهنده و اجرا کننده برنامه هاي مصوب مي باشند, پیش
بيني میشوند
له وی سارماني درایران
ا ا 2 کل کشور بش لسك ماشه
1-وزارتخانه ها
2 وشات دواتن
3-شرکتهاي دولتي و بانکها
4-موسسات و نهادهاي عمومي غیر دولتي
5 سات اعدا باررگانی واسته وا
5- طبقه بندي اقتصادي
طبقه بنذي اقتصادي عملیات دولت اطلاعاني را که جهت بررسي آثار اقتصادي
غمليات دولت مورد نياز أست در اختيار ميكذارد. مييردازة:
©
6
©
صفحه 27:
صفحه 28:
o
is اادور
حله را
4
چهار
اين
مجموع
که در
5
55
wl
ار مطل جه تأمیده
te
3 يا
3< اي
3
بو
تصویب إدجه
3 اجراي 7 5
Ss 5
Si
نظار. کنتر
4-
©
6
©
صفحه 29:
©
je
سازمانهاي
دحه اي
1- نقش oss مغننه درتدوین سياستهاي
-1 دیوان محاسبات
2- نقش قوه مجریه در تنظیم خط مشي
هاي اقتصادي :
2-1 هيات دولت
2-2 شوراي اقتصاد
3-2 وزارت اموراقتصادي ودارائي خزانه
4-2 سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور
5-2 كميته هاي برنامه ريزي استان و شهرستان
6-2 دستگاههاي اجرايي
3- نظارت فوه قضاثیه از طریق سازمان
بازرسی کشور :
3-1 سازمان بازرسي کل کشور
©
©
صفحه 30:
o
©
1- نقش قوه مقننه درتدوین سياستهاي
اة قتصادي و مالي :
شوراي اسلامي يكي از مزاجعي است که پس از قانون اساسي در تدوين سياست عمومي اقتصادي
مملکت نقش دارد. مجلس شوراي اسلامي و کمسیون هاي آن؛ نقش اساسي در بررسي لایحه بودجه کشور
دارد و علاوه بر آن؛ دیوان محاسبات مجلس به تحقق اهداف دیوان محاسبات کشور کمک مي نماید.
1-1 دیوان محاسبات 1
دیهان محاسات کشور نهاد نظارت کننده از طرف ؟ملت" بر درآمدها و هزینه
ها دول اس
اهداف دیوان محاسیات
ال عقلا بو عالاهاي الب کلب وزارتخانه ها موسسات و شرکت های
Gis 7
2 ریس و حسایرسی ویو مصرف شد و درآمدها و سایر eilis تامین اعتبار در
ارتباط با سياستهاي مالي تعيين شده 3
3-نهيه و تدوين كزارش حاوي نظرات در مورد كزارش تفريغ بودجه و ارائه آن به
مجلس شوراف الاين
©
صفحه 31:
©
فش قوه مجريه در تنظيم خط مشي هاي اقتصادي :
1-2 2 عنوان مير قو :ريه بر اسان سياست عدومي اقتصادي
ملكت كه وسيله علش تددرات اسلامى تين شده اشت؟: Sale
هاي اقتصادي لازم را تهيه نمايد
دي انطاد مور ]يت , هماهک کردن موز اقتصاري کشور که
جرک رای در
1- رئیس کل بانک مركزي
oe 2 ازمان مدیریت و برامه ريزي
رس
4- وزیر بازرتاني
- وزیر آمور اقتصادي و دارايي
7 وزیر نفت
وزیر یر
8- وزیر skis و معادن
9- وزیر کار وامور اجتماعي
- وزیر جهاد كشاورزي
©
©
صفحه 32:
۳ 1 Us,
~ ve" لاقتصاد:
1-تعيين هدفهاي كلي برنامه هاي عمراني كشور
2-بررسي خط مشي ها و و سياستهاي اقتصادي و اجتماعي جهت طرح در هیات
وزيران
3-اظهار نظر نسبت به برنامه هاي عمراني جهت طرح در هيات وزيران
4-تعيين خط مشي تنظيم بودجه كل كشور
5-بررسي بودجه كل كشور براي طرح در هيات وزيران
ملرحهاوقعاليت ها أن مو 4 heen al eat ي اجرائي در زمينه اجراي
اوفعا ان مواجه ودر شور
©
ا
صفحه 33:
2 3-2 وزارت اموراقتصادي
تا وف وزارت اموراقتصاري ودارائي همكاري با ساژمان مدیریت و برنامه
ريز كشور كشور در موره پیش پینی درآید ها و سایر سنا اعتباز بودجه Gale علاوه بر
این ؛
ا کال ا اسان ام هاي بولت و سار بر داعت های خارجي دول و
ol le ai عهده اين Beil obs Jone ales ly
خزانه یک سازمان مالي بسیار وسیع است که وظیقه آن دریاقت کلیه عایدات
اههاي دولتي و وابسته به دولت و پرداخت کلیه مخارج آنها در چارچوب بودجه
52 مان مدیریت و برنامه ريزي کشور
وظايف اين ساز ان به شرح زیر است:
” انجام مطالعات ات وبررسي هاي اقتصادي و اجتماعي به متظور برنامه ريزي و تنظيم
ا
تهيه برنامه دراز مدت يا تبادل نظر با دستگاه هاي اجرايي و تسلیم آن به شوراي
اد
هه برنامه عمراني 5 ساله
پسشنیاد اد خط مشي ها و سیاست هاي مربوط به بودجه کل کشور به شوراي
Ae
تیه و تنظیم بودچم كلم
ارت مت نارای بان ها و قشر سالانه آن ها
ee نمودن روش ها و پرنامه هاي أماري كشور
اررشتان ی كاراب 5 عملکرر زستگاه ها هاي أجرابي وگزارش آن به رئیس جمهور 5
eis, سانا ©
2
©
صفحه 34:
©
5-2 کمیته برنامه ريزي استان و شهرستان
تنظیم بودجه سازمانهايي که از نظام بودجه استاني پيروي میکنند از طریق کمیته
برنامه ريزي استان انجام میشود .
اعْضاي کمیته برنامه ريزي استان:
* استاندار
* رئيس شارمان مديريت و برنافه ريري استان كه دبير كميته نيز في باشد
* مدير se ادن
مدير كل امور اقتصادي و دارايي
* مدیر کل جهاد کشاورز
> مدیران عامل سازمان آب منطقه اي و برق منطته اي
۰ مدیر کل رآه و ترابري
* مدير ٍش و پرور
رن وشات علوم رشك و خدمات بهداشتي و درماني استان.
* مد مسکن و شهرسازي
: مديركل فهنگ و ارشاد اسلامی
١ عدر كل كار و امور اجتماعت
: ب تقر از اعضاي هيات علمي دانشكاه ها و يا كارشناسان برنامه ريزي
0
©
©
صفحه 35:
6- دستگاههاي اجرايي
منظور از دستگاههاي اجرايي سازمان هايي است که وظایف دولت را
انجام مي دهند.
ظارت قوه قضانیه از طریق سازمان بازرسي کشور:
بازرسي كل كشور كه وابسته به“ قوع قصانبه است -برعملگرد مالي دستگاهها و
ساژمان هاي دولتي نظارت دارد و با متخلفان دولتي بزخورد قانوني مي نماید.
براي این سازمان دو نوع بازرسي پیش بيني شده است:
۶ بازرسي مدسمر پر آساس برنامه منظم در تمام دستگاه هايي که از بودجه تغذیه
مک
<< بازرسي فوق العاده و خارج از برنامه بر اساس اخبار و گزارشات و شکایات
واصله از سوء جریانات اعلام شده و تخلفات مدیران.
©
6
©
صفحه 36:
صفحه 37:
©
le
تنظیم و پیشنهاد بودجه
2 قانون اساسي, بودجه سالانه کشور ,از طرق دولت
بر اساس اصل نور
تهيه و براي رسيدكي و تصويب به مجلس شوراي اسلامي تسليم كرديد.
1-بيش بيني مقدماتي بودجه
2-تهيه كزارش اقتصادي
ale
3-بخشنامه بودجه
اقدامات مرتبط با تهیه و تنظیم
بودجه در ایران:
aig و تنظیم بودچه دز
6-ارائه بودجه به شوراي
دستگاهها
اد
6
©
صفحه 38:
©
1-پیش بيني مقدماتي بودجه
اولین حرکت درزمینه درآمد هاي سال بعد ,دردفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و
بزنامه ريزي و با همكاري بانک مركزي ٠ وزارت دارايي و وزارت نقت آغاز میشود
2-تهيه كزارش اقتصادي سالانه 5
كزارش اقتصادي كه حاوي يبش بيني هاي كلي تعادلهاي اساسي اقتصاد درسال آينده
است . توسط سازمان مديريت و برنامه ريزي كشورتهيه و به شوراي اقتصاد داده
شود .
3- بخشنامه بودجه
بخشنامه بودجه حاوي سیاستها و خط مشي هاي راهنما در تهیه و تنظیم بودجه
دستگاههاي اجرائي مي باشد
4-تهیه و تنظیم بودجه در دستگاهها
باارسال بخشنامه بوذجه و فزمها و دستورالعملهاي مربوطه , کاربودجه نويسي در
دستگاه هاي اجرائي با توجه به مفاد بخشنامه آغاز مي شود .
©
صفحه 39:
5- بررسي بودجه
©
درسازمان مدیریت وبرنامه ريژي کشنور ۰ درخواست بودجه هاي جارف وعمراني
6
هروزارتخانه حسب مورد در يكي از کمیته هاي چهارگانه طرح و مورد رسيدگي
قرارميكررد
کمیته هاي چهارگانه بررسي بودجه در سازمان مدیریت و برنامه
ريزي کشور:
1- ستادهماهتگي درآمدهاي کشور
2 ستاد بودجه ريزي آموراجتماعي
3- ستادبودجه ريزي امور توليدی
4- ستادبودجه ريزي امور
1-بررسي برنامه ها
برنامه ها و عملیات دستگاه ها باید
درسطوح بالاتر مورد بررسي وتجزیه
و تحلیل قرارگیرد و هماهنگ شود
6
a
انواع بررسي
بودچه :
2-بهبود مدیریت
سازمان مدیریت با وادار ساختن دستگاه
هابه صرفه جوئي , موجبات بهبود مدیریت
را فراهم مي سازد .
o
صفحه 40:
o
©
6-ارائه بودجه به شوراي اقتصاد
سازمان مدیریت و برنامه ريزي کشور Gay از بررسي بودجه دستگاه هاي اجرائي
نتیجه کار را به شوراي اقتصاد ارائه مي دهد ۰
7-تهیه لایحه بودجه و ارسال آن به هیثت دولت
سازمان مدیریت و برنامه ريزي کشور براساس مصوبات شوراي اقتصاد.لایحه بودجه
کل کشور را تدوین مي نماید و آن را جهت تصویب به دولت ارائه مي دهد.
لایحه بودجه
پس از تصویب لایحه بودجه در هیشت وزیران , لایحه بودجه کل کشور همراه با
كزارش اقتصادي ؛ توسط رئيس جمهور به مجلس شوراي اسلامي تقديم مني
شود
بخش هاي لایحه بودجه
صفحه 41:
پیام بودجه
©
پیام بودجه که هنگام تقدیم بودجه به مجلس توسط رئیس جمهور به صورت
شفاهي خوانده مي شود ,حاوي نکات عمده سیاست مالي پيشنهادي و شرایط
اساسي برآوردها مي باشد.
متن لایحه بودجه
متن لایحه بودچه شامل یک.ماده واحده. و تبصرم. هامي باشد.
پیوست هاي بودجه
منظور از پپوست هاي بودجه همان اسناد ضمیمه مي باشد.
بودجه شركتهاي دولتي
شركتهاي دولتي بودجه خود را براساس دستور العمل تهیه و تنظیم بودجه
شركتهاف دولتي تنظيم و بش از تصويب مجمع عمومي أن را به سازمان مديريت
آرائه مي کنند.
©
©
صفحه 42:
امه بودچ پخشنامه
سکع هیات:دولت ات
S234 و دستور العمل و دستور العمل
©
سازمان برنامه و
وزارت آموزش و پرورش 4
نامه بودجة و دستور العمل
اد وفرمها |
ستاد بودجه و برنامه رخواست بودجه وزارتخانه
ريزي
يخشنامه بودجه و
۱ | استور العمل
۱ ۷ یمه
| کمیته برنامه ريزي
استان
tes سس <<
اونتها شازمان بضام زو انووجه
] استان
71
آدرخواست بودجه اداره کل
کارشناسان بودجه 3
در واحدهاي اجرايي آداره کل آموزش و
رو
7
درعواست | درخواست بودجه
er > واحدهاي اجرايي تابعه
1 9
وزارتخانه ها"
صفحه 43:
صفحه 44:
©
بودجه و دموكراسي 1
انتقال حق تصویب بودچه به مردم یا نمایندگان آنها در مجلس يكي از مصداق
هاي دموكراسي مي باشد.
اهمیت لایحه بودجه
لایحه بودجه مهم ترین لایحه اي است که دولت به مجلس مي دهد. لایحه بودجه
حاوي سیاست ها و برنامه هاي دولت مي باشد.
صلاحیت مالي و بودجه اي مجلس
مجلس با تصویب بودجه به دولت اجازه مي دهد تا:
1- درآمدهاي پیش بيني شده را تامین کند.
2- هزینه هاي مورد لزوم خود را پرداخت کند.
©
6
صفحه 45:
©
©
خصایص قانون بودجه
:1
B® WwW ماه ند
ارفام مجارح پيشنهادی. منشاء تعهدات دولت براي این
ارج نمي باشد.
لایجه بودجه فقط براي استفاده دولت است و قانوني نپست
که اشخاص براي حقوق خود یا دعاوي دولت بتوانند از آن
استفاده بکنند؛
ارقامدرآمد مندرج در بودجه منشاء حقوقي مطالبات دولت
تصویب لایحه بودجه وذکر ارقام درآمد.براي دستگاه هاي
وضول کننده تکلیف انجاد مي کند؛
ay cok noe شكل لابح به مجلس مي رود
رحد يودجة هر سال نيد توسط مجلس تصوب شود
نمي توأندة تضونب موقت لأبحه رأ به كميسيون بده
تمايند كان نمي توائتد بيشتهاداتي بدهند كه متضمن افزايش
هزینه ها باشد
6
صفحه 46:
o كت
> | ارسال لايحه به كميسيون |->] تدكيل كميسيون تلفيق
اائه لايحة به تمايندكان |--©] ارائه بيشتهادات تمايتدكان
لو لا يمن لا
ناتک نمودار مرحله تصویب بودجه ©
صفحه 47:
انواع بودجه تقديمي به مجلس
1 لایحه بودجه کل کشور
2 لوایح بودجه هاي موقت(یک تا سه ماهه)
3. لایحه اصلاح بودجه کل کشور
4
لانحه متهم بودجة
1- لايحه بودجه كل کشور
طبق اصل 52 قانون اساسي,بودجه سالانه کل کشور از طرف دولت تهیه و
براي رسيدگي و تصویب به
. اي اسلا
(ants PE Seat gle sot le,
در مواقعر. end S بورجة كل كشور براي سال بعد نا بإيان تال به تصویب.
نرسد, درچنین مواقعي از
Elana) انجام هرید هام شون براي مدت یک با دو با سه ماه
3لا JSS se کشور
در مواقعي که ضمن اجراي بودجه کل کشور در طول سال مالي نيازیه تغیبر
در ودجه باشد این رات
از تین اه اس میذچه به مجلمی تفیم مي نقلوز:
4-لایحه متمم بودجه
در صورتی که درآمدهای وصولي,بیش ازرقم پیش بيني شده باشد دولت
مکلف J
6
©
صفحه 48:
o
شوردر لایحه بودجه
قانون بودجه به صورت یک شوري در مجلس بزرسي مي شود.
تصویب بودجه در شرکتهاي دولتي
بودجه پيشنهادي شرکت هاي دولتي ,پس از اعمال نظرات سازمان
مديريت و تائيد مدير عامل وتصويب مجمع عمومي براي درج در لايحه
بودجه به سازمان مذبرست مي رود
موارد خاص در تصویب بودجه:
1. امتناع مجلس از تصویب بودجه:که به معني مخالفت با دولت است
2 (بودجه ف را جند دواردهمادر ضورت عدم تصويب به موقع
بودجه ,دولت مي تواند تقاضاي اعتبار موقت چند دوازدهم بدهد.
©
6
©
صفحه 49:
صفحه 50:
©
©
اجراي بودجه ۲
منظور از اجراي بودجه ,مراحل مربوط به وصول درآمدها و منایع onal
اعتبار ومصرف اعتبارات مصوب بزاي نیل به اهداف مي باشد.
اجراي بودجه در مورد هزینه ها
شامل 4 مرحله است:
1 ابلاغ بودجه
2 مبادله موافقتنامه هاي فعالیت هاي جاري وعمراني
3 ختصیص و تقسیط اعتبار
4 مصرف اعتبارات
ابلاغ بودجه
لایجه بوزجه پس از تصویب مجلس و نائید شوراي نگهبان از طرف مجلس به
رئيس جمهور ابلاغ و رئيس جمهور ببز آن را به کلیه دستگاه هاي آجراني
ابلاغ مي کنند.
0
صفحه 51:
مبادله موافقت نامه طرح و فعالیت
©
موافقت نامه سندي است مالي که به موجب آن دستگاه اجرائي تعهد مي نماید
تا شرح عملیات موافقت نامه را رعایت نموده و سازمان مدیربت تيزتعهدمي
نمایدبه تناسب پیشرفت امورتخصیص اعتباردهد
تدسيس اعتبار مصورب
تخصیص اعتبارعبارتست از تجویز استفاده از مبالغ معيني از اعتبارات مصوب
سالانه در دوره هاي زماني مشخص
مصرف اعتبارات 1
در اين مرحله مخارج دولت به عمل در مي آید.
مراحل مصرف اعتبارا
1 - تشخيصض
2 تامين اعتبار
3+ اتعود
4. تسجيل
dre 5
ale mG
CS 7
6
©
صفحه 52:
pau 1
o
©
عبارتست از تعیین و انتخاب کالاها وخدمات مورد نیاز دستگاه اجرائي
2- تامین اعتبار
عبارت است از اختصاص تمام یا قسمتي از اعتبارات مصوب براي هزینه معین
3- تعهد
عارت است از ایجاد دین بر دمه دولت
4-تسجیل
عبارت است از تعیین میزان بدهي قابل پرداخت به موجب مدارک اثبات کننده
بدهي
5- حواله
مین اد سور پرداحت رئیس دستگاه به دی ساب مي باشد
6- درخواست وجه
ذیحساب با تکمیل فرم درخواست وجه از خزانه ,درخواست مي کند وجوه لازم
به حساب بانکي
دستگام وازیز ننود:
7- هزینه
عبارت است از پرداخت هائي است که به طور قطع به ذینفع صورت مي كيز:
6
©
صفحه 53:
تنخواه گردان :
مبلغي است كه براي تامين مخارج نقدي و جزئي تعيين مي كردد ودر
نويت هاي معين معادل وجوه مصرفي, i
انوا تنخواه كردان :
تنخواه گردان خزانه
تنخواه گردان استان
تنخواه گردان حسابداري
تنخواه گردان پرداخت
صفحه 54:
پیش پرداخت:
پرداختي است که از محل اعتبارات مربوطه و پیش از انجام کار به طرف
مقابل صورت مي كيرد
علي الحساب:
es as al ee, le سورت فى كار مكل
اعتبارات مربوطه و پیش از انجام کار به طرف مقابل صورت مي كيرد
صفحه 55:
©
©
©
اجراي بودجه در مورد درآمد ها
اگر درآمدها در عمل کمتر از مصوب شد باید دولت از طریق افزایش سایر
منایع و یا کاهش اعتبار هزینه اقدام کند .اگر درآمدها بیشتر از مصوب شد نيان
به متمم دارد
روشهاي انعطاف پذيري بودجه
1 اصلاح بودجه و منمم بودجه
2 . اعتبارات ردیف هاي متفرقه
3 تبصره هاي بودجه
مرحله اجراي بودجه در شرکت هاي دولتي
اجراي بودجه شرکت هاي دولتي شبیه اجراي پودجه وزارت خانه ها است با
cal عاوت که
بل ناز به تخصيض ندارد
2 متعطف تر است
3 ی رتسم حسایداری باررکای اس
9
صفحه 56:
o كت
معاملات دولتي
خرید و فروش کالا و خدمات در دستگاه هاي دولتي تابع تشریفات معاملات دولتي و
برگزاري مناقصه و مزایده مي باشد.
اسراف :
خرج کردن چيزي در جاي خود و بیش از حد لازم
تبذیر:
خرج كردن جيزي در غير محل خود
لزوم رعايت انضباط ملي و پرهیز از اسراف در تخصیص و مصرف اعتبارات
اسراف و تبذيرباعث اتلاف منايع مي كردد و بايد هم در مرحله تنظیم بودجه و هم
در مرحله اجراي آن جلوي آن گرفته شود.
le
صفحه 57:
صفحه 58:
کنترل اجراي بودجه
Jas اجراي بودجه از وظایف مجلس است و مجلس مي تواند از مکانیزم کنترل
حین اجرا و پس از اجرا استفاده کند.
انواع کنترل
1 کنترل قوه مجریه
2 كترل كوه جه
1-نظارت وكنترل قوه مجريه(نظارت دروني)
به دو شكل است:
الف)نظارت مالي
ب)نظارت عملياتي
الف)نظارت مالي
هدف اين نوع نظارت كه توسط ذي حساب يا خزانه صورت مي كيرد:عدم تجاوز
دولت از اعتبارات مصوب است
6
a
©
صفحه 59:
ب) نظارت عملياتي
نين برزسی چگونگن بتایج حاصل از پزداخت مخارج است که این آمربه عهده
سازمان مدیریت است
راه هاي اعمال نظارت عملياتي
ارش توجيهي
al aw
2-نظارت وکنترل قوه مقننه(نظارت بيروني)
الف)نظارت قضائي
ب)نظارت پارلماني
الف)نظارت قضاتي
که به عهده دیوان محاسبات است که زیر نظر مجلس مي باشد
ب)نظارت پارلماني
كه به 2 شکل نظارت سياسي(نظارت در ضمن سال مالي)و نظارت در پایان سال
.مالي از طریق رسيدگي به گزارش تفريغ بودجه صورت مي گیرد.
9 9
صفحه 60:
©
©
هدفهاي نفریغ بودجه
1
2
.3
4
کنترل عملیات گذشته
فراهم نمودن اطلاعات لازم براي برنامه ريزي
هاي اينده
مقايسه اعتبارات مصوب با هزينه شده
ارزيايي توانائي دولت در انجام وظایف خود
0
©
صفحه 61:
صفحه 62:
روش هاي پیش بيني درآمدها
روش سال ما قبل آخر
روش حد متوسط
روش پیش بيني مستقیم
روش سنجیده منظم
1.روش سال ما قبل آخر
در اين روش درآمدهاي aus سال ماقبل آخر به عنوان درآمد
سال بودجه در نظر گرفته مي شود.
eta
2 روش حد متوسط
در اين روش میانگین درآمدهاي سه تا پنج سال گذشته به
عنوان درآمد سال بودجه در نظر گرفته مي شود
3. روش بيش بيني
در اين روش كارشناسان با تكيه برتخصص و تجارب خود
اقدام به پیش بيني درآمد براي دوره آتي مي نمایند
4 روش سید منطم
در این روش پیش بيني درآمد بر اساس تجزیه و تحلیل همبستگي و و جمع آوري
پرسشنامه ها
0
©
صفحه 63:
روشهاي برآورد هزینه ها
slate a2
بودجه ريزي افزايشي
بودجه برنامه اي
بودجه عملياتي
بودجه متداول . _
بودجه اي است. که در آن اعتبارات هر سازماني به.تفکیک فصول و موادهزینه
مشخص شده است
بودجه ريزي افزايشي
در اين روش بودجه سال گذشته به عنوان پایه اي براي مصارف جاري انتخاب و
درصدي افزایش سالانه در آن اعمال مي شود
بودجه برنامه اي _
بودجه اي است که در آن اعتبارات برحسب وظایف,برنامه ها و فعالیت هايي که
سازمان دولتي در سال مالي اجراي بودجه براي نیل به اهداف خود باید انجام
دهدپیش بيني شده آشت
بودجه عملياتي
بودجه اي است که بر اساس وظایف و, عملیات,و پروژه هائي که سازمان هاي
ولتي تصدي آن را به تنظيم مي
0
©
صفحه 64:
©
مقایسه بودجه برنامه اي و بودجه عملياتي
بودچه برنامه اي فقط راهنمائي کننده است در حالیکه بودجه عملياتي هم راهنمائي
کننده و هم کنترل کننده مي باشد.
بودجه بندي بر مبناي صفر 2
بودجه بندي بر مبتاي صفر توجیه مجدد هر فعالیت از صفر است و برطبق آن هزینه
هاي آینده به هزینه هاي گذشته ربطي ندارد.
نظام بودجه ريزي طرح و برنامه
در این نظام ,طرح ها ببرنامه ها و پروژه ها ارزيابي شده و سپس با ديدي
سيستمي به يودج بندي اتزيخش ترين آنها انتخاب مي كرد
©
©
صفحه 65:
i
3
صفحه 66:
o كت
استراتژي بودجه
در شرایط رکود اقتصادي دولت باید تقاضاي موثر را درجامعه افزایش و در شرایط
تورم باید تقاضاي موثر را کاهش دهد.
ابزارهاي بودجه اي
با کل کت ارم Ob ی( ی الگوي تصرف در أفران) عذيلي sale
جائي قدرت خرید مردم و رفع نابرابري ها ) و تشويقي(تشویق مردم به پس
انداز سرمایه گذاري و توليذامي باشد
كسري بودجه 7
كسري بودجه زماني وجود دارد که مخارج دولت از درآمدهاي آن بیشتر باشد.
©
صفحه 67:
©
انواع كسري بودجه:
1 کسر بودجه اداري
2. کسر بودجه ناشي از اوضاع و احوال اقتصادي
3 کسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادي
1-کسر بودجه اداري
این نوع کسر بودجه :ناشي از فقدان سازمان صحیح اداري و حیف و میل مخارج
اداري است
2- کسربودجه ناشي از اوضاع و احوال اقتصادي
کاهش درآمدهاي دولت از نظر اوضاع و احوال اقتصادي,به دلیل عواملي هم چون
سيل زلزله و...مي تواند باعت کسر بودجه شود.
3-کسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادي
این نوع کسر بودجه به دلیل عدم هماهنگي بین دخل و خرج عمومي در بلند مدت
بروز مي کند
6
a
6
©
صفحه 68:
6
راههاي تامین مالي کسر بودجه
الف)دریافت وام از منابع داخلي
الف)دریافت وام از منابع داخلي
الف)دریافت وام از منابع داخلي شامل:
1-الف)برداشت آز سيستم بانکي:
2-الف)انتشار اوراق قرضه
ب) دریافت وام از منابع خارجي :
1-ب) دریافت وام از دولت هاي خارجي
2-ب) دریافت وام از بخش هاي خصوصي کشورهاي خارجي
3-ب) درياقت وام از موسنسات بين المللي
۱
©
صفحه 69:
آثار اقتصادي کسر بودجه 3
آثار اقتصادي كسري بودجه دولت, بستگي به علت چگونگي به وجود آمدن کسر
بودجه و نحوه تامین آن دارد.
بودجه و سياستگذاري
بودجه بيائكر سياست ذولت است ويوذجه ريزي يكي از ابزارقاي نظام سنانسي
است و تحت مجموعة ابزار نظام سياسي قرار ذارد
بودجه و برنامه ريزي اقتصادي
بودجه به دلیل اختصاص دادن منابع و امکانات مالي مورد نیاز,ضامن اجراي کلیه
برنامه ريزي هاي اقتصادي به شمار
مي آید.
بودجه و مدیریت
مديريت بيان كر استفاده موثر و كارآمد از منابع مادي و انساتي براق تيل نه
اهداف ازييش تعيين شده مي باشد و هدف بودجه استفاده صحيح از منايع مالي
دولت مي باشد.
6
a
6
©
صفحه 70:
6
ق تودجه و فرایند مدیریت.
بودجه و برنامه ريزي
بودجه و سازماندهي
بودجه و هما
بودجه و کنترل
BWNE
بودجه و برنامه ريزي =
در برنامه ريزي هدف هاي سازمان و راه هاي نیل به آن مشخص مي شود.بودچه
نوع برنامه است که در آن میزان درآمدها و هزینه
هاي یک دوره مشخص مي شود
بودجه و سازماندهي
بارطاندهی شامل تعسیم کارها و وظایی و ایجاد هماهنگي در بين اين وظایف مي
باشدبودجه از نعش مهمي در فرایند سازهاني برخوردار مي باشد.
ود هانگ
هماهنگي قرايندي است که از طریق آن هدف ها و فعالیت هاي واحدهاي مختلف
همسو و هم جهت مي شود.بودجه وسله اي مناسب براي هماهنگي فعالیت
9 Spaced lel aly tas gy
صفحه 71:
بودجه و كنترل 3
پوجه توعي استانداردبراي کلترل به شمارمي il
بودجه و نظام اداري
بودجه يكي از زیر مجموعه هاي نظام اداري به شمار مي آید.
سیر تکوین بودجه
بودجه به عنوان ابزارکنترل
بودجه به عنوان ابزارمدیریت مالي
بودجه به عنوان ابزاربرنامه ريزي
بودجه به عنوان ابزازرهبري(استراتژیک)
نظریه بودجه
به اعتقاد پروفسور وي.اوكي هیچ نظریه بودجه اي وجود نداردوباید ازمنظر
نظریه هاي اقتصادي ارزش نسبي,تجزیه و تحلیلروند افزايشي هزینه اثر بخشي
لسبى ابه را
بودجه و حسابداري
بودجه با حسابداري ارتباط بسیار نزديكي دارد و بایکدیگر لازم و ملژوم مي
باشند
تور وکامب یویر
#امببوتر از نفش مهمي در مرحله تهیه و تنظیم و نظارت بر بودجه برخوردار مي
6
©
صفحه 72:
صفحه 73:
©
©
1-تخصیص اعنبارات جهت بقا دستگاه نه اجراي
وظایف
2- عدم ارتباط بودجه سالانه با شرایط
اقتصادي
3- در نظر گرفتن بار مالي ناشي از فعاليتهاي
فعلي دولت روي هزینه هاي آتي
4نا هماهنگي میان منابع و مصارف بودجه
5-وجود هزينه هاي بنهان در بودجه
6-انعطاف بذيري بيش از حد بودجه شركت
های دولتي
7-تقاضاي بودجه Aaa ee
براي قلمروهاي نامربوط به
00
كرات عام تون از نظام کنترل بودچه وبي
توجهي به كارايي هزینه ها در مرحله نظارت
10-فقدان نظارت عملياتي دقیق
ارات وت مار شاه را
وظايف
2-تلاش براي مضرف اعتبارات در ماههاي
پاياني سأل
6