تأثیر تمدن اسلامی بر تمدن غربی

تأثیر تمدن اسلامی بر تمدن غربی

اسلاید 1: www.tabaye.ir

اسلاید 2: تأثیر تمدّن اسلامی برتمدّن غربیدكتر علی اكبر ولايتی

اسلاید 3: چهره های ماندگار فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران

اسلاید 4: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربیتمدن فعلى جهان برآيندى از كوششهاى ملل مختلف جهان در طول تاريخ است.با آن كه تمدن معاصر ويژگى هايى كاملاً متفاوت از تمدنهاى ديگر ملل در درازاى تاريخ دارد، اما در حقيقت تركيبى از تمدنهاى پيشين است كه مسلماً سهم اسلام در به وجود آمدن اين تمدن جديد و توسعه آن، كمتر از سهم عوامل ديگر نيست.

اسلاید 5: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی به طور كلى جهان روزگار كهن و جهان پيش از اسلام و مقارن ظهور و گسترش آن، به دو بخش شرق و غرب تقسيم مى شد. مراكز علمى شرقى عبارت بودند از: چين، ژاپن، ايران، هند، بين النهرين و شاممراكز غربى را يونان، مصر و امپراتورى روم تشكيل مى دادند.

اسلاید 6: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی از مراكز مهم علمى كه به قلمرو اسلام پيوستند، مى توان مراكز علمى گندى شاپور، اسكندريه، بين النهرين، شام و هندوستان را نام برد كه از ميان آنها مركز اسكندريه به علت متأثر بودن از فرهنگ و علوم يونانى در درجه اول اهميت قرار داشت.

اسلاید 7: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربینخستين اقدام عملى مسلمانان در توسعه تمدن و علوم، به وجود آوردن يك زبان بين المللى علمى بود، كه در نتیجه آن كتب فراوانى را در زمينه هاى مختلف از زبانهاى گوناگون به وسيله مليّتها و پيروان مذاهب مختلف به زبان عربى ترجمه كردند.

اسلاید 8: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربیسهم مسلمانان در انتقال تمدن و علوم از سه راه به بار نشست:1- ترجمه آثار دیگران به زبان عربی2- توسعه علوم در جهان اسلام 3- انتقال اين علوم و تمدن به اروپا و غرب

اسلاید 9: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربیآنچه به گسترش فعالیتهای دو دسته اول کمک شایانی کرد، عبارت بود از:1- آزاد منشی اسلامی2- تشويق اسلام در كمك به توسعه علوم 3- فراهم ساختن زمينه تبادل نظر بين دانشمندان سرزمين هاى مختلف4- آماده كردن شرايط مساعد براى فعاليت هاى علمى

اسلاید 10: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی5- كوشش در تأسيس مراكز علمى بين المللى 6- تبديل زبان عربى به يك زبان بين المللى علمى 7- رعايت تساوی در آموزش و آموختن 8- برابر بودن مسلمان و غيرمسلمان در بهر ه مندى از شرايط و امكانات حاصله

اسلاید 11: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربیانتقال علوم وتمدن از اسلام به غرب از سه راه انجام گرفت:1- آميزش مسلمانان با مسيحيان2- ترجمه كتب عربى به زبانهاى اروپايى3- تدريس و استفاده از كتب عربى

اسلاید 12: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی علاقه به فرهنـگ و تمـدن اســلامى (اسلا مگرايى) در اسپانيا به حدى بود كه براى مسيحيانى كه به شدت تحت تأثير فرهنگ و تمدن اسلامى قرار گرفته بودند و ظاهرًا به مسلمانان شبيه شده بودند، اصطلاح « مستعربه » را به كار مى بردند. زبان عربى زبان علمى طبقه روشنفکر و تحصیل کرده به شمار می آمد.

اسلاید 13: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی تماس مسيحيان و مسلمانان به انداز ه اى رونق داشت كه به ازدواجهايى ميان طبقات مختلف مى انجاميد و به فرزندانى كه از اين گـونه ازدواجـها متـولد مى شدند، اصـطلاحًا «المولدين» مىگفتند.

اسلاید 14: تأثیر تمدن اسلام و ایران بر تمدن غربی اليپندوس، اسقف شهر تولدو (طليطله)، به واسطه تأثير از عقايد اسلامى، الوهيت عيسى (ع) را انكار كرد و گفت كه وى بشر و فرزند خوانده خداست. اين باور به سرعت در اسپانيا و اروپا انتشار يافت و توسط اسقف اُرگيل در ناحيه سيتمانيا - كه قسمتى از فرانسه بود - نيز منتشر شد.

اسلاید 15: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىپس از رحلت حضـرت رسـول اكـرم (ص)، دو امپراتوری، بر بخشهايى از آسيا، اروپا وافريقا حكــومت مى راندند؛ يكى دولت روم با پايتختى قسطنطنيه بود كه بر خـــــاور نزديك، جنوب اروپا و شمال افريقا تسلط داشت و ديگرى دولت ايران كه بر بخش بزرگى از آسيا حكومت مىكرد. اين دو دولت مقتدر به علت جنگهاى متعدد با يكديگر، ضعيف و در حال انحطاط قرار داشتند.

اسلاید 16: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىاوضاع اروپا نيز رضايت بخش نبود، بخشى از جنوب غربى آن به نام شبه جزيره ايبرى (اسپانيا) - كه بعدها به دست مسلمانان فتح شد - در دست اقوام ُ گت بود كه مسيحى بودند و تمدنى نداشتند و اختلافات عمـومى و مذهبــى آنها هم موجبـاتى را حاصـل كرده بـود كه به امپراتورى روم پناهنده شده و براى سركوبى مخالفان خود، از آن كمك بگيرند؛ ولى ديرى نپاييد كه با اين متحدان خود از در جنگ درآمدند.

اسلاید 17: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىگذشته از فنون جنگى، سياست و حسن تدبير مسلمانان براى جلب مردم ستم ديده، كه قرنها در زير بار زور و بيدادگرى حكام، روزگار را سپرى كرده بودند، محبت و رفتار عادلانه و احترام به باورها و رفتار دينى ملت ها و خراج اندكى، كه به عنوان جزيه جايگزين مالياتهاى سنـگين آنان شد، در فتـح بـلامنـازع شـهرها و منـاطق بى تأثير نبوده است.

اسلاید 18: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىافزون بر اينها رسم بود كه مسلمانان پيش از لشكركشى و جنگ با شهر يا كشورى، ابتدا سفيرانى را به نزد مردم آنجا می فرستادند كه حامل شرايطى براى صلح بودند.

اسلاید 19: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىدر فتوحات اسلام و اعراب حقيقتى نهفته بود، كه پس از آنان فاتحانى ديگر، مانند سرداران بربر و ترك و ديگران، گرچه دولتــهاى بزرگــى را تأسيـس كردند، اما نتوانسـتند تمد نى را برقرار كنند . فقط تلاششان اين بود كه از تمدن ملل مغلوب استفاده نمايند؛ در حالى كه مسلـمين واعـراب موفق شدند به سرعت شالوده تمدنى را بريزند كه با تمدنهاى پيشين كاملا متفاوت بود.

اسلاید 20: اوضاع جهان مقارن ظهور اسلام و تشكيل دولت اسلامىهمين طور توانستند ملتهاى زيادى را به دين و زبان خود جلب نمايند تا جايى كه اقوام كهنى چون مصريان و هندوان را جذب خود كردند، به گونه اى كه آنها دين و اخلاق و عادات و فنون معمارى عرب و اسلام را پذيرفتند و الگوى زندگى خويش قرار دادند.

اسلاید 21: فتوحات مسلمانان در پهنه جهانی: جهان شمولی اسلامنفوذ فرهنگى اسلام را در اروپا مى توان به دنبال فتــح اندلس و سيسيل دانست كه در سال ٧١٠م/ ٩١ق آغاز شد. مسـلمانان به سـرعت پادشـاه خانـدان حـكومتى ويزيـگوتـی، (رودريك) را شكست دادند و تا سال ٧١٥ م بر تمام شهرهاى عمده اسپانيا مسلط شدند.از جمله مناطقى از جنوب فرانسه به نام ناربُِِن نيز كه بخشى از حكومت نشين اسپانيا بود به تصرف مسلمين درآمد.

اسلاید 22: فتوحات مسلمانان در پهنه جهانی: جهان شمولی اسلامشمـارى بر اين باورند كه اسپـانياى مسـلمان در زمــان حكومت عبدالرحمان سوم (61-912م) به اوج قدرت و شكوفايى خود رسيد و سلطه اين حكومت بر بخش اعظم شبه جزيره ايبرى گسترش يافت و حتى ايـالات مسـيحى اطاعت و تحت الحمايگى وى را پذيرفتند و اين وضعيت تا زمان فرزند و نوه او نيز ادامه يافت.

اسلاید 23: فتوحات مسلمانان در پهنه جهانی: التقاط فرهنگها و تمدنهافتوحـات اسـلامى و مســلمان شدن مردم منـاطق گـوناگـون، مانند بين النهرين، آسياى صغير، قفقاز، ايران، ماوراءالنهر و هند از يك سو، و مصر، شمال افريقا، سيسيل و اسپانيا از سوى ديگر، جامعه بزرگ اسلامى را با تمدنها و فرهنگها، ديانتها، مذاهب و انديشه هاى گوناگون روبه رو ساخت كه نه يگانگى با آنها مقـدور بود و نه بيـگانگى از آنها امـكان داشت. به همين علت، راه آشنايى و شناخت آنها با تساهل و مدارا انجام پذيرفت.

اسلاید 24: اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپااز جمله مهم ترين راههايى كه فرهنگ و تمدن اسلامى را به اروپا منتقل كرد، انتقال مجموعه هاى نسخ خطى و يا كتا بهاى اولـيه چاپـى جهان اسـلام بود كه بيشـتر آنها در فاصله سده هاى پانزدهم و بيستم ميلادى انجام شد. تاريخ نگارش نسخ خطى اين مجموعه ها به نخستين سالهاى تاريخ و فرهنـگ مسـلمانان بر مىگـردد كه به خطوط و زبانهايى گوناگون نوشته شده اند.

اسلاید 25: اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپااين نسخه هاى خطى موجب شدند كه چشم اندازهاى مهمى از تجـارب عـلمى مسـلمانان براى اروپائـيان فـراهم شود و براى دانش پژوهان غرب فرصتى پديد آورد تا درباره اسلام و دستـاوردهاى مسـلمانان در زمـينه هاى مختـلف از جمـله پزشكى، فلسفه، تاريخ نگارى، علوم و ادبيات، رياضيـات و نجوم شناخت پيدا كنند.

اسلاید 26: اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپادر انتقال فرهنگ و تمدن مســلمانان به غــرب، اسپــانيا جايگاه ويژه اى دارد، زيرا مسلمانان براى مدتى طولانى فرهنگ و تمدن خود را در آنجا گسترش دادند.عبدالخشنى و بقى بن مخّلد ازدانش پژوهان مسلمان اهل قرطبه بودند كه از عـراق، سوريه و مصـر كتــابهايى را به اسپا نيا آوردند و قرطبه پايتخت كتاب اسپانيا شد.

اسلاید 27: اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپاابن رشد، كه خود اهل قرطبه بود، در اين باره چنين نوشته است :»هنــگامى كه عالـمى از اشبيليه چشـم از جـهان فـرو مى بندد، كتابهايش را به قرطبه مى فرستند وهنگامى كه موسيقىدانى از دنيا مى رود، ادوات موسيقى او را به اشبيليه مىبرند .«

اسلاید 28: به هنگام خلافت امويان اسپانيا در قرطـبه كتـابخانه ســلطنتى درسـت شد كه در دوران خلـيفه حــكم دوم (76-962م) به اوج خود رسيد و وى مأمورانى را براى پيداكردن و خريد نسخه هايى به سراسر جهان اسلام از جمله عراق، ايران، سوريه و مصر فرستاد كه ابن ربّان مصرى و يعقوب كندى از آنان به شمار مى آمدند.اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپا

اسلاید 29: مدینة الزهرا در کوردوباکه به فرمان حکم دوم تکمیل شد.

اسلاید 30:

اسلاید 31:

اسلاید 32: سرانجام در سال ١4٩٢م با سـقوط غرناطه دوران اقـتدار مسلمانان در اسپانيا پس از ٧٨١ سال به پايان رسيد و به تدريج مقامات مسيحى درصدد از ميان بردن نشـان ههاى فرهنگ اسلامى برآمدند. آخرين اثر بر جاى مانده از اسپانياى مسلمان، تصويرى است كه بيسانتا كاردوچو در سال ١6٢٧م كشـيده و در آن كودكان، زنان و مردانى را نشان مى دهد كه به زنجير كشيده شده اند و سربازانى مســلح آنان را وحشـــيانه به سوى كشتى هاى بادبانى بر اى انتقال به افريقا مى رانند.اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپا

اسلاید 33: شمار بسيارى از كتا ب هاى خطى اسلامى و عربى نيز عمدًا در آتش سوزى مهيب غرناطه به دست يك كشيش متعصب مسيحى، به نام (Ximenes de Cisneros) از ميان رفت و تبديل به خاكستر شد. از آن پس، ورود هـر نوع كتـــاب عـــربى به اسپـــانيا محدود شد و نوشتن به زبان عربى ممنوع گرديد و به قـولى گـفته اند اين كشـيش، آثــار هشـت قـرن فرهنگ اسلامى را در يك روز نابود كرد.اهمیت کتاب در انتقال علوم مسلمانان به اروپا

اسلاید 34: کاردینالفرانسوا خیمنس دِ سیسنروس

اسلاید 35: جنگهای صلیبی و تأثیر آن بر انتقال فرهنگ اسلامی به اروپا جنگهاى صليبى در امور مذهبى بسيار تأثير گذاشت و از شأن پاپ ها كاست و مردم را نسبت به آنها بدبين ساخت . بازرگانى و پيشه و هنر را ترقى داد و در سياست به تقسيم نواحى با يك حكومت مركزى منجر گرديد. در جهان علم و دانش و فلسفه دگرگونى هاى بسيارى را موجب شد و اشخاص بزرگى در ميان اعراب ظهور نمودند كه غرب در كسب دانش با آنها ارتباط پيدا كرد . تحصيل زبانهاى كهن رونق يافت و تاريخ و جغرافيا مورد توجه قرار گــرفت، اشــعار بومـى زنده شد، معـمارى گـوتـيك جانشــين معــمارى رومانتيك گرديد و مجســمه سازى و نقــاشى از توجـه خاصى برخوردار شد.

اسلاید 36: پروتز، مورخ آلمانى در كتاب خود،عامل ترقى اروپا را در فاصـله سال هاى ١١٠٠ تا ١٣٠٠ م - كه مقارن با دوره تجدد، كشفيات و اصلاحات اروپا است - در نتيجه تأثير جنگهاى صليبى مى داند. در جاى ديگر اهميت اسپانيا و سيسيل را در انتشار تمدن اسلامى ذكر مى كند كه موجب برخورد عقايد و انديشه هاى شرق و غرب بوده است .جنگهای صلیبی و تأثیر آن بر انتقال فرهنگ اسلامی به اروپا

اسلاید 37: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییدر يك بررسى كوتــاه دلايل ترجـمه آثــار دانشــمندان اسلامى از زبا ن عربى به زبانهاى اروپــايى (بیشـتر لاتـيــنى و پــــاره اى نيـز به اســپانيــايى و رومــى) را مى تـــوان به دو دســته بيــرونـــى و درونـــى در حــوزه قلمرو مسيحيان دسته بندى كرد.

اسلاید 38: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییدلایل بیرونی :آشنا شدن مسيحيان با تمـدن اســلامى به ويژه از زمان جنگهاى صليبى را مى توان به عنوان مهم ترين دليل بيرونى برشمرد . از ديگر عوامل بيرونى، روبه رو شدن مسيحيان با مجموعه عظـيمى از مـيراث گرانقدر اســلامى، يعنى كتابهاى مسلمانان است.

اسلاید 39: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییدلایل درونی :در ميان عوامل درونى نيز، مهم ترين عامل براى ايجاد نهضت تر جمه از عربى به لاتينى را بايد در چگونگى برخورد دانشمندان مسيحى با آثار دانشمندان يونانى و به ويژه در آثار افرادى چون ارسطو، سقراط، بطلميوس و جالينوس جستجو نمود. دلايل متعددى وجود داشت كه باعث مىشد دانشمندان و فلاسفه مسيحى قادر به استفاده از متن اصلى و يونانى اين آثار نباشند.

اسلاید 40: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییدلایل درونی :دور شدن زبان، معيـار يونــانى از زبان كتــابت اين آثــار كلاسيك تا سده هاى ميانه تاريخ اروپا، يعنى چيزى بيـش از دوازده قرن، باعث شده بود حتى بهترين زبان شناسان حوزه زبان لاتين نيز از درك كامل و جامع اين آثار ناتوان باشند. اين در حالى بود كه بسيارى از آثار كلاســيك يونـــانى در طول زماناز دست رفته و تنها راه بازيابى آنها، استفاده از ترجمه هاى عربى آنان بود.

اسلاید 41: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییدلایل درونی :بر ايـن اســاس، كوششــهای پـاره اى از متــرجمان و دانشـمندان مسـيحى چـون بوئتيوس (524-480م) و ژان اسكات ارثيرن (77-810م) تا پيش از سدۀ پنجم هجرى براى ترجمه مستقيم آثار يونانى به لاتين عقيم مانده بود و آشنايى اصلى دانشمندان غربى با اين آثار كلاسيك تنها از راه ترجمه عربى آنها امكا ن پذير گشت.

اسلاید 42: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییبه نظر مى رسد يكى از كسانى كه بايد او را يا نخستين كسى دانست كه دست به ترجمه از عــربى به لاتـين زد، يا يكــى از نخســتين اين افــراد به شــمار آورد، اســقف ژربر اوورنى ( 1003-938م) باشد كه بعدها با عنوان سيلوستر دوم به مقام پاپى (1003-998م) رسيد.

اسلاید 43:

اسلاید 44: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییسیلوستر خود، عـــربى مى دانـست و آن را در قرطـــبه آموخته بود. به دستور او، سه مدرسه براى ترجمه آثار عربى به لاتين در ايتاليا و فرانسه برپا شد. اگر چه از ذكر اين نكته نيز نبايد غافل بود كه دست كم يك نمونه از ترجمه به لاتين مربوط به سده دهم ميلادى وجود دارد، اما اين موضـوع از اهمـيت كار سيلوســـتر نمى كاهد؛ زيرا اين كار او بود كه ترجمه از عـــربى به لاتين را به فرايندى نظا م مند و كلاسيك تبديل ساخت.

اسلاید 45: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییرابــرت چســـترى، رياضــى دان، متــــرجم و اخترشناس انگليسى طی سالهای 3-1141م براى نخستين بار قـرآن را به لاتيــن ترجــمه كرد.

اسلاید 46: گذری بر ترجمه آثار اسلامی به زبانهای اروپاییكنستانتين افريقايى ( 87-1020م) را بايد نخستين مترجم بزرگ متون عربى به لاتين به شمار آورد. ترجمه هاى او باعث شد براى نخستين بار دنياى غرب با پزشكى اسلامى روبه رو شود. از اين پس، روند ترجمه آثارگوناگون گسترش يافت و به زودى انبوهى از آثار عربى در زمينه های مختلف چون ريـاضى، نجــوم، كيــميا، هنـدسه، اختربينى و مانند آن و نيز نوشـته هاى دانشـــمندان يونانى، آثـار افــرادى چون سقراط، افلاطون و ارسطو به لاتين ترجمه شد.

اسلاید 47: گذری بر ترجمه آثار اسلامى به زبانهاى اروپايىبراى نمونه تنها از یکی از كتابهای بسيار مشهور رازى درپزشكى، يعنى كتــاب المنصـورى، در قـــرون وســــطا شــانزده ترجـمه همـراه با تفســير را مى شنــاســيم كــه نويسنده آنها شناخته شده (سيزده فقره به چاپ رسـيده) و چهارده تفسـير را نيـز مى شـناسـيم كه به لاتـين بوده، اما نويسنده (مفسر یا مترجم) آنها شناسايى نشده است (در مجموع30 ترجمه).

اسلاید 48: نسخه کتاب المنصوری

اسلاید 49: گذری بر ترجمه آثار اسلامى به زبانهاى اروپايىبنا به گزارش اشتاين اشنايدر، كه مهم ترين و جالب ترين گزارش را تاكنون درباره نهضت ترجمه از عربى به لاتين تهيه كرده است، ١٣٤ مترجم در طى قرون كار ترجمه اين آثار را به عهده داشتند.

اسلاید 50: ترجمه عبرى كتاب بسيار مشهور سيد اسماعيل جرجانى در پزشكى، يعنى ذخيره خوارزمشاهى بسيار مهم است و توسط مترجم نامى، كالونيموس بن كالونيموس به عبرى ترجمه شد.اين ترجمه مستقيماً از روى متن فارسى اين اثر و نه ترجمه عربى آن - كه آن هم امروزه وجود دارد - انجام شده است.گذری بر ترجمه آثار اسلامى به زبانهاى اروپايى

اسلاید 51: در فهرست آثار مترجمان این برهه نام کسانی وجود دارد که تا هفتاد اثر را از عربی به لاتین ترجمه کرده اند.بنابراین اگر هر یک از 134مترجم به طور متوسط، 35 اثر را ترجمه کرده باشد، قریب 5000 اثر اسلامی به زبان لاتین ترجمه شده است.گذری بر ترجمه آثار اسلامى به زبانهاى اروپايى

اسلاید 52: «پلاتوى تيوليايى» آثار متعددى را در زمينه هاى گوناگون چون نجوم، رياضى، هندسه و فلسفه به لاتين ترجمه كرد. اما مهمترين اثر ترجمه شده به وسيله پلاتو كه اثر بسيار مهـمى در تـاريــخ علــوم بر جـاى گذارد – ترجمــه او از زيــج صابى ، نوشته بتّانى است. با ترجمه اين اثر به وسيله پلاتو، عالمان مسيحى نيـز با مهمترین اثر درباره نجوم در دنیای اسلام آشنا شدند.گذری بر ترجمه آثار اسلامى به زبانهاى اروپايى

اسلاید 53: ابوعبداﷲ محمدبن جابرالبتّانیمنجم و ریاضیدانبزرگ مسلمان

اسلاید 54: جایگاه بتّانی لالاند، يكى از اختــرشـناسـان نامـدار ســده هيـجدهم فرانـسه، بّتـانى را يكـى از بيـست اختـرشنـاس نـامى جهان به شمار آورده است.بتّـانی در حـدود ششـصد سـال قبـل از کوپرنیـک به حرکت وضعی زمین پی برده بود.

اسلاید 55: تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غربکارادو وو: مسلمانان استفاده از رموز حسابی را به جهان آموختند، اگر چه خود آن را اختراع نکردند و بدين ترتيب به كار برنده رياضيات در زندگى روزانه شدند.آنان جبر را به صورت علمى مستقل و دقيق در آوردند و آن را در حد چشمگيرى كامل كردند.بدون ترديد مسلمانان واضع مثلثات ساده و فضايى هستند كه در بين يونانيان سابقه نداشت و همچنین اساس هندسه تحليلى توسط آنان وضع شد.

اسلاید 56: تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غربمسلمانان با پی ریزی اساس هندســه تحليــلى، منحنى را در علم مثلثات سطحى و كروى وارد كردند كه تا آن زمان در يونان هم وجود نداشت.جيب را به جاى وتراستعمال كردند. علم جبر را بر هندسه تطبيق داده و معادلات درجه چهارم را حل نمودند. درعلم مخروطات تحقيقات عميقى را آغاز کردند.

اسلاید 57: محمدبن موسی الخوارزمیریاضیدان بزرگ مسلمان

اسلاید 58: کتاب الجبر و المقابلهمحمدبن موسی الخوارزمی

اسلاید 59: «گوشون» درباره مقام علمى ابن سينا در غرب مى نويسد: «ما رساله اى درباره فلسفه قرون وسطا پيدا نمى كنيم كه در آن نسبت به ابن سينا تعريف و تمجيد و اظهار ارادت نشده باشد و هر چه بيشتر در اين باره بررسى مى شود، اين حقيقت معلوم مى گردد كه نه تنها فلاسفه اروپايى از آراء و افكار وى بهره مند شده اند؛ بلكه محقق مى شود كه او يكى از بنيان گذاران فكرى اروپائيان به شمار مى آيد».تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غرب

اسلاید 60: حجّة الحقشیخ الرئيسحسین ابن عبداﷲ ابن سینا

اسلاید 61: ویل دورانت درباره جلوه های فلسفی ابن سینا چنین می نویسد:«فلسفه ماوراء الطبيعه او خلاصه مطالبى است كه متفكران مسيحى دو قرن پس از وى، بدانها دست يافتند و توانستند مذاهب مختلف فلسفى را در فلسفه مدرسى (شبيه كلام در ميان مسلمين) هماهنگ كنند.تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غرب

اسلاید 62: ... نفوذ اين فلسفه بسيار گسترده بود، چنان كه گذشته از مشرق به اندلس رسيد و در فلسفه ابن رشد و ابن ميمون نيز اثر گذاشت و به دنياى مسيحى لاتينى و فيلسوفان مدرسى نيز رسيد. فراوانى افكار ابن سينا در فلسفه البرتوس ماگنوس و توماس آكوئيناس حيرت انگيز است. راجر بيكن، او را بزرگترين استاد فلسفه پس از ارسطو مى شناسد و با مرگ ابن سينا تقريباً دوران فلسفه در مشرق زمين نيز به سر آمد.»تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غرب

اسلاید 63: از عقايدى كه ابن سينا به مغرب زمين منتقل كرد، موضوع معقولات بود، به معنى آنچه به وسيله عقل قابل درك است.تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غرب

اسلاید 64: شمارى از دانشمندان مغرب زمين، مانند راجر بيكن معتقد بودند فلسفه ارسطو در مغرب زمين تأثير نداشت و آن به دليل كميابى و پنهان بودن كتب و رسالات خطى بوده و يا به دليل مشكل درك رسالات، تا آن كه پس از حضرت محمد (ص)، فلاسـفه اى مانند ابن ســـينا و ابن رشد فلسفه ارسطو را در معرض درك و معرفت قرار دادند.تأثیر علوم عقلی، فلسفه اسلامی و علوم الهی بر تمدن غرب

اسلاید 65: علم شیمیدر كتابهاى شیمی جابربن حیان نامها بيشتر به فارسى است.وى در همه جاى دنيا به نام پدر شیمی عرب معروف است.هنوز در حدود صد جلد كتاب شيمى از جابر در دست بوده، كه نفوذ آنها در تاريخ شيمى اروپا به روشنى معلوم است.او در آثار خود به تقطير، تصفيه، تبخير، ذوب، تبلور و چگونگى و طرز تهيه برخى مواد شيميايى مانند : سولفور، جيوه و اكسيد ارسنيك، زا ج ها و گوگرد اشاره کرده و اكسيد جيوه و تيزاب سلطانى را خود به دست آورده است.

اسلاید 66: جابربن حیّان طرطوسی،که در ترجمه یکی از آثارش به زبان لاتین به تصویر کشیده شدهاست.

اسلاید 67: علم پزشکیكاستيليونى، استاد تاريخ طب پادوا (ايتاليا) در كتاب خود، تاريخ طب، درباره كتاب الجدری و الحصبه چنین نوشته است: «از نظر تاریخ طب مهم ترين اثر رازى كتاب وى درباره آبله و سرخك است ... اين كتاب تحقيقاً بر اساس تجارب بسيار عالمانه و ملاحظات شخصى طبيبى عملى است كه بيمار را به دقّت معاينه كرده است. اين كتاب نخستين اثر پژوهشى و دقيقى است كه ما درباره بيماريهاى عفونى مى شناسيم.»

اسلاید 68: اين كتاب نزديك به چهل بار در شهرهاى بال سويس و گوتينگن آلمان و لندن و پاریس چاپ شده است. به نظر مى رسد كه تعداد ترجمه ها و چاپهاى كتاب « الجدری و الحصبه» بيش از بسيارى از ديگر كتب طبى در تمدن اسلامى است و اين مطلب نشان دهنده اهميت كتاب رازى است.علم پزشکی

اسلاید 69: کتاب الحاویدائرة المعارف بزرگ طب بالینیتألیف محمّدبن زکریای رازی

اسلاید 70: علم پزشکیعلى بن عباس اهوازی، پس از رازى برجسته ترين پزشك است و تأليفات او اهميت بسيارى در طب داشته است.از معروف ترين كتابهاى او كتاب الطب الملكى، جامع طب نظرى و عملى است و استدلال وى در اين كتاب بر پایه تجارب و ديده هاى خود او است، نه كتابهاى پزشكان.وى در اين كتاب خطاهاى بقراط، جالينوس، اوريباسيوس، بولس اجانيطى و ديگران را در طب ثابت کرده و در بسيارى از موارد برخلاف طب آنان رفتار كرده است.استفان انطاكى اين كتاب را در سال ١١٢٧م به زبان لاتين ترجمه كرد و در سال ١٥٢٣م در شهر ليون به چاپ رسيد.

اسلاید 71: كتاب الطب الملكى

اسلاید 72: پس از رازى و علـى بن عبـــاس، ديـرى نپايــيد كــه ابوعلى سينا در جهان دانش درخشيد . با وجـودى كه او را در مغـرب به نام يك فيلــسوف و فـيزيـكدان مى شنــاسـند، اما نفوذ طـب او در اروپـــا حيرت انگيز است. ابن سينا بيش از ١٨٠ كتاب و رساله در علوم و فنون گوناگون نوشته كه نزديك به 15 كتاب وى در علم طب معروف بوده و مهمترين آنها كتاب «قانون» است. علم پزشکی

اسلاید 73: ترجمه کتاب قانونبه زبان لاتین که در قرن 14 میلادی صورت گرفته است.

اسلاید 74: ماكس مايرهوف در اين باره مى گويد: «در اواخر سده پانزدهم، این کتاب شانزده بار در اروپا چاپ و منتشر شده است كه پانزده مرتبه به لاتين و يك بار به عبرى بوده است و در سده شانزدهم، بيش از بيست بار چاپ و منتشر شد و از همين جا اهميت كتاب به خوبى روشن مى شود. تفسيرهايى كه بر این کتاب به لاتين و عبرى نوشته شده، بى شمار است. اين كتاب تا نيمه دوم سده هفدهم بارها به چاپ رسيده و مدتها از كتابهاى درسى به شمار مى آمد. شايد هيچ كتابى در علم طب تا كنون به اندازه آن رواج نداشته، چنانچه هنوز هم مورد استفاده پزشکان و دانشمندان است».علم پزشکی

اسلاید 75: گوستاولوبون درباره كتابهاى ابن سينا چنين نوشته است: «کتابهای ابن سینا به بیشتر زبانها ترجمه شده و تا شش قرن كتابهاى او مرجع علم پزشکی بوده است و در تمام دانشگاههاى فرانسه و ايتاليا تنها كتاب درسى، همان كتابهاى ابن سينا بود، و در دانشگاه شهر مون پليه تا پنجاه سال پيش نيز تدریس می شد».ويل دورانت نيز در اين باره مى نويسد: «در دانشکده پزشکی دانشگاه پاریس، دو تصویر رنگى از دو پزشک مسلمان آويخته اند كه يكى رازى است و ديگرى ابن سينا».علم پزشکی

اسلاید 76: سرانجام بزرگترين چهره پزشكى در علم جراحى در اوايل سده پنجم هجرى ابوالقاسـم زهـراوى ((Albucasis است كه كتابى به نام التصريف لمن عجز عن التأليف نوشت. گرارد كرمونایی این کتاب را به لاتين ترجمه كرد و مدت چند قــرن ترجــمه هاى لاتيــن و عــبرى اين كتـاب مـورد اســتفاده غربيان بوده است.علم پزشکی

اسلاید 77: وسایل جراحی ابداع شده توسط زهراوی

اسلاید 78: علم پزشکیدر ميان طبيبان اندلسى چند پزشـك – فيلـسوف نيز وجــود داشــتند كه ابن طفيل، نويســنده داســتان فلســفى حـىّ بن يقظان و ابن رشــد از بزرگــان آنـــان به شمار مى آيند.فلسفه ابن رشد در اروپا به «اروئیسم» مشهور است.

اسلاید 79: علم پزشکیابن بیـطار اندلـسی، جامعترین کتاب دارویـی زمـان خود را با معرفی و شرح حدود 1400 قلم دارو در کتاب جامع لمفردات الادویه و الاغذیه آورده است.این کتاب نقش به سزایی در بسط داروشـناسی در اروپای قرن سیزدهم داشته است.

اسلاید 80: نسـخه کتـاب جـــامع لمفردات الادویه و الاغذیهاثر ابن بیطار اندلسی

اسلاید 81: علم مکانیکبنا بر تحقيقات انجام شده، اولين رساله در علم مكانيك یعنی كتاب الحيل را یكى از بنو موسى شاكر، در سال 860م نوشته شده است.دكتر ا. برنارد آكسفوردی، معتقد است كه کاربرد رقاصك ساعت از اختراعات مسلمانان و عربها است، و ساعت دقيقى را كه هارون الرشيد براى شارلمان فرستاد، يك ساعت آبى بوده است كه زمـان ساعتـهای مختلف را با صدا اعـلام مى كرده است.

اسلاید 82: علم فیزیکاز چهـره های بـی بدیل مسـلمان در فیــزیک و مکانیک حسن ابن هيثم ( 430-354ق) است. وى بيش از پنجاه كتاب و رساله در رياضيات، فيـزيك و مكـانيك و طـب نوشـته و تنها كــتاب المنــاظر وى که به زبان لاتين ترجمه شد، به خوبى شخصیت علمى او را مشخص مى سازد.

اسلاید 83: حسن ابن هيثم بصرییکی از بزرگترین علمای فیزیک در تاریخ علم

اسلاید 84: علم فیزیکماكس مايرهوف در این باره مى نويسد: «راجر بيكن و تمام دانشمندانى كه در قرون وسطا در مبحث نور كار مى كردند، از روی کتاب ابن هیثم دست به آزمايش می زدند».لئـوناردو داوينـچى و يوهان كپـلر نيز تحت تأثير كتابهاى او قرار گرفته اند.او در تعيين زاويه انكسار و انعكاس نور (مشهور به «قضیه الهزن») نوشته است که چگونه در آينه هاى محدب و مقعر و يا استوانه اى و مخروطى، نقطه تصوير شىء مفروض را که در فاصله معين، در چشم منعكس مى شود، پيدا كنيم.

اسلاید 85: اين قضيه را ابن هيثم از طريق معادله درجه چهارم و از راه یک معادله هذلولى حل كرده است.او همچنين چگونگى انكسار نور را در كليه اجسام و مايعات اندازه گرفته و به طور نظرى عدسى را پيشنهاد مى كند.در حالى كه عدسى سه قرن بعد در ايتاليا ساخته شده و قانون سينوسى را شش قرن بعد، سنل و دكارت وضع كردند.اين دانشمند فرضيه اقليدس را درعمل رؤيت چشم كه آن را نتيجه پرتو نورى كه از چشم بيرون مى آيد و به جسم مرئى مى رسد، رد كرد و گفت: تصوير جسم مرئى به چشم مى رسد و به وسيله پرده اى شفاف به نام عدسى منتقل مى شود.علم فیزیک

اسلاید 86: چاسل، يكى از فيزيكدانان معروف اروپايى می نویسد: «مأخذ معلوماتی که اروپا در علم مناظر و مرایا (اُپتیک) بدان دست یافته، کتاب ابن هیثم بوده است».پى ير روسو درباره ابن هيثم در تاریخ علوم خود می نویسد: «كتاب او براى اولين بار درباره نور، توصيف صحيحى از ساختمان چشم انسان مى كند و قسمت هاى مختلف مخاط خارجى قرنيه، شبكيه و عنبيه و افزون بر اين، اصول اتاقك تاريك را شرح مى دهد. اين شخص هنگام مطالعه در انعكاس نور، بدون آن كه مستقيماً به مسئله انكسار توجهى كند، چنين اظهار مى دارد كه بين زاويه تابش و زاويه انكسار، نسبت ثابتى وجود دارد.»علم فیزیک

اسلاید 87: ابوریحان بیرونی

اسلاید 88: رساله نجوم اثر ابوریحان بیرونی: منازل ماه

اسلاید 89: علم نجوماز ابوریحان بیرونی چنین نقل شده است که: «ابوسـعید سـجزی معـتقد است که زمین به دور خورشید می چرخد، نه خورشید به دور زمین و من هنوز در حیرت هستم که آیا او در این رأی برحق است یا بطلمیوس؟» بیرونی 700 سال قبل از نیوتون اندازه محیط زمین را محاسبه کرده بود.

اسلاید 90: علم نجوم ابوسـعید سـجزی (414-340ق) از اهالی سیسـتان اختـرشناس و رياضى دان بزرگ سـده چهارم هجـرى و معاصـر ابوريـحان بيـرونى و عضـدالدوله ديلـمى و ابوجعفر احمدبن محمد صفارى بوده است. اهميت او در اختراع اصطرلاب زورقى است كه پايه آن براساس حركـت زمين به دور محـور خود طراحی شده و فلك با آنچه در آن اسـت، به اسـتثناى كواكـــب سـياره هفتگانه ثابت است.

اسلاید 91: علم نجوم گذشــته از شهرتى كه در علـم نجوم و برپایی رصدخانه مراغه داشت، هندسه دان معروفى بود. او بيشتر آثـار رياضـى قـديم را درشانزده رساله و كتاب به رشـته نگارش درآورد، از جمــله كتــابى دربــاره مثلثات كـروى كه از كتب درجه اول اين علم به شمار مى آيد. خواجه نصیر الدین طوسی (672-597ق)

اسلاید 92: علم نجوم قاعد ه اى كه وى آن را قانون «عدد متـمم» مىنامد و با اجراى قضيه بطلميوس عملى مى شود، درباره اين مســئله است كه سينوس زوايا متناسب با اضلاعشان است. در اين كتـاب مثـلثـات سـطحى و كـــروى به گــونه جالب توجهى تفسير و تشريح شده و خواجه نصيرالدين در جايى از آن كتــاب از دانشــمندان اســـلامى كه وى را در كشـــف رابطه هاى رياضى يارى كرده اند، نام مىبرد.

اسلاید 93: علم نجوم مهم ترين آثار خواجه در زمینه ریاضی عبارتند از : الاصول و الفروع، كتـاب تسـطيح الارض، رسالة فــى البديهية الخامسة، تربيع الدائره، كتاب جبر و المقابله، كتاب جامع فى الحساب و كتاب الشكل القطاع، كه اين كتاب به زبانهاى لاتينى و فرانسوى و انگليسى ترجمه شده و قرنها مورد استفاده اروپائيان بوده است. از كتابهاى ديگر خواجه در رياضيات، تحرير اقليدس و الرسالة الشافية فى الخطوط المتوازية است.

اسلاید 94: علم نجوم غياث الدين جمشيد كاشانى از بزرگترين دانشمندان علم حساب در تاريخ اسلام به شمار مى آيد؛ زيرا در محاسبه و نظريه اعداد، كاشف حقيقى كسر اعشارى بوده و اندازه صحيح عدد « پى » را به دست داده است. وی در کتاب المحيطيه، رابطه بين محيط دايره و قطر آن را براى اولين بار بیان مى كند.

اسلاید 95: علم نجوم غياث الدين جمشيد كاشانى (م ٨٤٠ ق ) به دعوت الغ بيك به سمرقند رفت و با همكارى قاضىزاده رومى (م. ٨٤٠ ق ) و ملاعلى قوشچى (م ٨٧٩ ق )، الغ بيك را در بناى رصدخانه سمرقند يارى دادند. كاشـانى در فاصله سالهاى ٨٠٩ تا ٨١١ ق كسـو فهايى را كه اتفاق افتاده، رصد كرده است. در كـتاب زيــج الـخاقــانى و تـكـميل ايلـخانى، زيــج ايلخانى خواجه نصيرالدين را تصحيح كرده است.

اسلاید 96: رصدخانه سمرقند

اسلاید 97:

اسلاید 98: علم نجوم بخـشی از زيـج الـغ بيـك، كـه در غـرب مورد تحسـين قرار گرفته بود، در سـده هيجـدهم توسط ج . گريوز و ت . هايد در لنـدن منتشر شد. این کتاب در سالهاى 65-1650م در لندن به فارسی و لاتين منتشر شد. سديو مقدمه کتاب را در ١٨٤٦م در پاريس به فرانسه ترجمه كرد.

اسلاید 99: ابوالوفا بوزجانی

اسلاید 100: ریاضیاتابوالــوفا بوزجـــانی، از ديــگر رياضـى دانـان بـزرگ و اخترشناسان مسلمان است . وى شارح كتاب جـبر خـوارزمى است كه معادلات درجـه چهارم 9= 3+ px4x را از راه تقاطع سهمى و هذلولى حل كرده است . او كتاب ذيوفانطُس را در حساب و جبر نيز شرح كرده، ولى متأسفانه از اين شروح چيزى در دست نيست .

اسلاید 101: ریاضیات خدمات ابوالـوفا در علـم مثلثات شايان تقـدير است . او مثلثات را به صورت كاملترى در آورد و فرمولى براى جمع قوسها به دست آورد كه عبارت است از: sin(a+b) = sinacosb+sinbcosa Rاين در حالى بوده است كه ؛ اروپائيان از اين فرمول اطلاع نداشتند و كوپرنيك نيز آن را نمى دانسته است.

اسلاید 102: علم جغرافیهنگامى كه اروپائيان از كشور چين بى خـبر بودند، اعــراب با اين كشور روابـط تجــارتى داشـتند و گمان قــو ى تر آن است كــه آنـها قطب نما را در كشــتيرانى به كار برد ه اند و مسـلم است كه اروپاييـان اين اختراع مهم را از مسلمانان آموختند.

اسلاید 103: علم جغرافیاروپائيـان پيش از سـده سـيزدهم ميـلادى هنـوز از قطب نما استفاده نكرده بودند، در حالى كه ادريسى، جغـرافىدان و مورخ بزرگ اسـلامى، در نيمه ســده دوازدهم ميلادى از آن سخن گفته و كاربرد آن را در ميان مسلمانان رايج دانسته است و انتقال آن را به اروپا به وسيله مسلمانان مى داند.

اسلاید 104: نقشه جهان: الشریف الادریسی

اسلاید 105: علم جغرافیسده ها پيش از آن كه واسكودوگاما بتواند از طريق راههاى دريايى به مشرق زمين برسد، مسلمانان اين سرزمين ها را مى شناختند. وى با راهنـمايى دريانوردى مسـلمان به نام احمدبن ماجد، توانست از دماغه اميد نيك گام به سواحل آسيا بگذارد .

اسلاید 106: علم جغرافیدر حقيقت، راه در يايى هند و چين پنج سده پيـش از ماركوپولو توسـط سـليمان سـيرافى شناخته شده بود.