تاریخچه زبان شناسی

صفحه 1:
تاریخجه ی زبان شتا ۱ 7 كن امروز) 

صفحه 2:
| oot ۰ 1 ry ‏تعریفه علم زبان شناسی‎ ‏,شناسی علمی است که به مطالعه و بررسی روشمند زبان می‌پردازد‎ ‏:در واقع؛ زبان‌شناسی می‌کوشد تا به پرسشهای بنیادینی از این دست پاسخ گوید‎ ‏لا «زبان چیست؟»‎ ‏الا «زبان چگونه عمل می‌کند و از چه ساخت‌هایی تشکیل شده است؟»‎ ‏«نسان‌ها چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند؟»‎ 2 ‏«زبان آدمی با سامانه ارتباطی دیگر جانوران چه تفاوتی دارد؟»‎ F ‏لا «کودک چگونه سخن گفتن می‌آموزد؟»‎ ‏ل «زبان بشر چگونه تکامل یافته است؟»‎ ‏لا «زبانها جه قرابتى با یکدیگر دارند؟»‎ ‏نآ «ويزكىهاى مشترك زبانهاى جهان كدامند؟»‎ ‏للا «انسان جكونه مىنويسد و از جه راهى زبان نانوشتارى را واكاوى (تحليل)‎ ‏م ىكند؟»‎ لا «جرا زبانها دكركون می‌شوند؟» 

صفحه 3:
بيدايش تاريخ زبان شناسی * علم زبان شناسی امروزین درست مثل دیگر شاخه های دانش و معرفت انسانی» بلکه مثل تمامی جنبه های همه ی فرهنگ های بشری از یک سو محصول گذشته ی خود و از سوی دیگر خاستگاه آینده ى خويش است * مراد از علم در لين جا تحصيل شناختى نظام يافته و به آئين: نسبت به موضوعى ييشداده يا سلسله يديدارهايى از ييش تعيين شده است؛ شناختى كه دانسته و از روی عمد ساخته و يرداخته مى شود و حساب شده از نسلى به نسلی دیگر منتقل می گردد 

صفحه 4:
از جهات مهمی دشوار است بتوان باور کرد که زبان شناسی اروپایی هرگز می توانسته به پایگاه و مرتبتی برسد که امروزه بدان رسیده است بی لن که از بینش ها و دلنش هایی بهره ور گردد که حاصل کارها و آثار زبانشناختی ملت های دیگر در خارج از مرزهای اروپا بوده لند؛ و در اين میان سهم آثار زبان شناسان هندی در عهد باستان به ویژه بسیار چشمگیر است. لاما می توانیم پژوهشهای زبان شناختی ملت های دیگر را به مثلبه نهرهای گوناگینی در نظر آوریم که هر یک در زملنی دیگر به درون سنت اروپایی فروریخته و به صورت بخشی از آن درآمده است. 

صفحه 5:
* این که ما چنین روایتی را حول محور تاریخ زبان شناسی اروپا سازمان می دهیم به هیچ روی متضمن هیچ مدعلتی از لُن دست نیست که اروپا در ساحت زبان شناسی بر دیگر جاها برتری دارد. چه واقعیتی است انکار ناپذیر که پژوهندگان و اندیشمندان ار بخش بزرگی از نظریه ی آواشناسی و واج 5 همچنین در جنبه های معینی از تحلیل دستوری. آشکارا در فرودست هندیان عهد باستان جای دارند. اما نكته اين است که در سنت زبان شناسی اروپایی ما در موقعیتی قرار می گیریم که می توانیم خط ناگسسته و مداومی را از رویش و بللش این علم از سرچشمه های آغازینش در یونان تا زمانه ی خودمان دنبال کنیم 

صفحه 6:
و این در حللی است که ما از خاستگاه اصلی و مراحل آغازینی که در ن سوی آثار پخته و قوام یافته ی هندیان قرار دارد اخبار بسیار ناچیزی در اختیار داریم. نتایج نظری و ‎obj che‏ شناسی یونان را رومیان (همراه با انبوه بی شماری از دیگر دستاوردهای فکری یونانیان) به ارث بردند. و لن همه را اینان از طریق دستوریان متاخر زبان لاتين به مدرسیان قرون وسطی واسپردند. تا آنان نیز به نوبه ی خود آن ها را همراه با دیگر داده های زبان شناختیء که همگی از فرهنگ های غیر اروپلیی نشلت می یافتند و همگی نیز بسیار حیاتی بودند. در آستانه ی عصر نوزایی ‎)۴٩6۳۱۵155]66(‏ ‏و پس از آن به مردم جهان جدید تحویل دهند. 

صفحه 7:
* واج: در زبان‌شناسی کوچک‌ترین جزء مشخص کلام است که جايگزيني آن با جزتی دیگر تفاوت معنایی ایجاد می‌کند. مثلا کلمه ی «ما» از دو واج «م» (۲70) و «» () تشکیل شده‌است. * کلمه یا واژه: کوچک‌ترین شکل معنادار از حروف است که می‌تواند به تنهایی به کار رود. 

صفحه 8:
* صرف: تک‌واژشناسی| ساخت‌واژه/ به انگلیسی: (۲۳۵۲0۳۵۱09۱) بخشی از دستور زبان است که ساخت(ار) واژه را مورد تحلیل قرار می‌دهد * نحو: جمله‌شناسی به انگلیسی: ((5۷۳۵) به دانش مطالعه ی قواعد مربوط به نحوه ی ترکیب و در کنار هم آمدن واژه‌ها به منظور ایجاد و درک جملات در یک زبان اطلاق می‌شود. واک: ارتعاش تارهای صوتی در حنجره واکه (واکدار): آواها و واج هایی که هنگام تولیدشان تارهای صوتی مرتعحش می شوند مانند ‎Jig] g‏ بی واک: آواها و واج هایی که هنگام تولیدشان تارهای صوتی مرتعش نمی شوند مانند اپ و اف/ 

صفحه 9:
پیش از رنسانس یونان 1 روم | قرون وسطى الأ رنسانس | پیش از اختراع جاب پس از اختراع چاپ لأ قرن نوزدهم و كشف سانسكريت لأقرن بيستم 1 

صفحه 10:
00000 

صفحه 11:
دیوگنس لاثرتیوسی می گوید افلاطون نخستین کس بود که به بررسی امکانات دستور زبان همت گماشت. * در رسائل افلاطون هر جمله یونانی به دو بخش اسمی (اونوما) و بخش فعلی (ریما) تجزیه می شود . * ريشه واژه انگلیسی گرامر نیز از واژه ی گراماتیکوس(0۲۵۲۳۱۳۱۵۲05) یونانی گرفته شده که در زمان افلاطون و ارسطو به معنى كسى بود که حروف و کاربردآنها را ‎Ss‏ كاأنست: 

صفحه 12:
رساله کراتیلوس افلاطون در مورد معنا شناختی فلسفی است. موضوع اصلی رساله کراتیلوس مناظره ای است در لین باب که منشا زبان کدام است و رابطه مین واه و معنای آن چگونه است ؟ آیا اين رابطه بر بنیاد نوعی سنخیت طبیعی استوار است که احیانا میان صورت واه و معنای ن وجود دارد . یا خود نتیجه نوعی قرارداد و توافق است ؟ هر دو نظر از سوی طرفهای درگیر مناظره مورد بحث و بررسی قرار می گیرند بی آن که هیچ نتیجه قطعی و معینی از این رهگذر به دست آید. 

صفحه 13:
* ارسطو قاطعانه نظرگاه قراردادگرایان را اتخاذ نمود و آوردکه: «بنیاد زبان به وضع و قرارداد است ,چون هیچ نامی به طور طبیعی پدید نمی آید» * نظر ارسطو در باب زبان در آغاز کتاب (De interpretatione) 5 جمع بندی شده, آنجا که آمده است: «سخن گفتن عکس برگردان دریافتهای ذهن است و نوشتن عکس برگردان سخن گفتن» 

صفحه 14:
* بنیانگنار نحله ی رواقی زنون بود که در حدود سال ۳۰۰ پیش از میلاد می زیست. زنون خود آدمی دو زبانه بود که زبان اولش زبلنی سامی بوده و زبان یونانی را بعدها در زندگیش آموخته بود. نحله رواقی در روزگاری بنیاد نهاده شد كه به عصر یونان مداری (296 >۲۱6۱۱۵۳۱151) مشهور است » و آن عصر چس از اسکندر بود که یونللی زبانان طی ‎ol‏ بسیار بیشتر از سده های پیشین با سخنوران زبانهای دیگر در تماس قرار گرفتند و لین تماس در طول تمام این دوره رو به فزونی داشت . برای مثال نخستین ترجمه از عهد عتیق به زبان یونانی که به هفتادگانی یا ترجمه هفتادی مشهور است در همین عصر صورت بست. 

صفحه 15:
* مقام و موقعیت زبان در دستگاه فلسفی رواقیان را مى توان در قالب سه نقل قول ازآنان بدین صورت جمع بست : | «نخست تلثر ذهنی برای آدمی حاصل می شود . آنگاه ذهن آدمی از سخن بهره می گیرد و تجربه ای را که تلثر ذهنی پدید آورده است در قالب کلمات بیان می کند» ‎Il‏ «همه چیز از رهگذر مطالعه فن استدلال (منطق) درک و دریافت می شود» ‎ll‏ هبیشتر آدمیان می پذیرند که به جاست مطالعه فن استدلال را از آن بخش آغاز کنیم که به بررسی سخن می پردازد» ‎ 

صفحه 16:
* رواقیان دوگانگی میان صورت و معنا رابه قللب بیان درآوردند . و از اين رهگذر «دال» را از «مدلول» در زبان بازشناختند. رواقیان آواشناسی را جدا از صرف و نجو و اين دو را جدا از ريشه شناسی طرح و توصیف کردند و در این میان به ريشه شناسی بیش از آن دوتای دیگر علاقه نشان دادند. 

صفحه 17:


صفحه 18:
* طی قرن های سوم و دوم پیش از میلاد جهان یونان رفته رفته زیر نفوذ و سلطه ی شهر روم در آمد * رومیان از همان ابتدا پذیرفتند که یونانیان در عرصه ی دستاورد های فکری و هنری از آنان برترند. 

صفحه 19:
در نیمه ی غربی که هیچ تماسی با هیچ تمدن شناخته شده ای نداشت ‎Obj‏ لاتين هم زبان رسمی و اداری بود. هم زبان بازرگانی و حقوق و هم زبان علم و آموزش. همین زبان در گذار از تحولات زبان شناختی ای که از سر گذراند به صورت زبان رومیایی یا نولاتین درآمد در نیمه ی شرقی زبان یونانی هنوز همان پایگاه خود را داشت و ماموران رومی در جریان ماموریت هایشان در آن نواحی به ناچار زبان یونانی را می آموختند این تقسیم بندی بعد ها پایه ی تقسیم سیاسی روم به دو قسمت دید كردي * آثار بسيار زيادى در اين دوره به زبان لاتين ترجمه شد 

صفحه 20:
* وارو مستقل ترین و اصيل ترين كس در میان آن دسته از نویسندگان رومی بود که به مباحث زبان شناختی پرداختند * یک ویژگی عمده ی کار وارو در زمینه ی زبان شناسی آن است که مبحث سامانگرایی و سامانگریزی را به طرزی گسترده مطرح می کند و آراء طرف های دركير در اين مبحث را تدوين مى کند 

صفحه 21:
* زبان از دل مجموعه ی محدودی از واه های نخستین بر آمده و آن مجموعه اصل و منشا زبان را تشکیل می دهد * واه های یاد شده را در آغاز از آن رو بر اشیا نهاده لند تا بتوان از آن اشيا ياد كرد و همین ها حکم سرچشمه ی زلیا و جوشانی پیدا کرده اند که از دل آن شمار فراوانی از واژه های دیگر نشات يافته است 

صفحه 22:
وارو سخن از محدومیت های نظم محض در امر واه سازی به میان می آورد. از طبیعت عملی زبان ياد مى كند و مى كويد كه واژگان زبان در زمینه هایی که به لحاظ فرهنگی مهم ترند تمایزاتی به مراتب بیشتر از زمینه های دیگر يديد می آورد در زبان لاتين * اسب نر: اکوتوس (کنالا60) اسب ماده: اکونا (60113) چون نزد مردم لاتین شناخت این دو از هم مهم بوده | کلاغ نر و ماده: گرووس (15ا60۳۷) 

صفحه 23:
* تمایز میان شکل بندی اشتقاقی و تصریفی * اگر واه ای در اختیار داشته باشیم و بدانیم که به کدام یک از طبقات تصریفی تعلق دارد در آن صورت می توانیم تمامی صورت های تصریفی لن را بسازیم اما در مقابل فرآیند های اشتقاقی از شخص به شخص و از یک ريشه ی واژگلنی به ريشه ی واژگانی دیگر متفاوت است * مثلن از وایّه ی اوویس (0۷15) به معنی گوسفند و سوس (5لا5) به معنی خوک می شود واه های اوویله (0۷116) به معنی آغل و سوویله (6اأْلا5) به معنای خوکدانی را مشتق کرد. اما از واژه ی پوس (005) به معنی گاو نر نمی توان واه ی بوویله (16ْ00۷) را برای گاودانی مشتق کرد. 

صفحه 24:


صفحه 25:
* نخستین نویسنده ای که با اصوات به عنوان طبقه ای جداکانه برخورد کرد * اعضای طبقه ی اضوات هیچ معتای ثابتی ندارند و بر عواطف و احساسات اشایه دارند 

صفحه 26:
* اثری دارد با نام مبانی سخنوری که آراء خود را در آن شرح می دهد * لين لثربه دستور زبان به اختصار می پردازد و آن را در زمره ی علوم مقدملتی قرار می دهد. یعنی علومی که حصولشان برای درک درست و کامل ادبیات در سطح آموزش عمومی ضرورت دارد 

صفحه 27:
* در حدود ۵۰۰ میلادی دستورزبانی منتشر ساخت متشکل از ۱۸ کتاب که شمار صفحات آن بالغ بر ۱۰۰۰ صفحه ی چاپی امروزی می شود * در این دوره دستوریان اصطلاحات فنی یونانی را به طرزی ثابت و یکنواخت به لاتين ترجمه کردند * اونومای یونانی به نومن لاتین برای طبقه ی اسم ترجمه شد و آنتونیمیای یونانی به پرونومن لاتين برای طبقه ی ضمیر ترجمه شد 

صفحه 28:
متهد عذغ طكتي ره ‎eee eer)‏ ع امكنمهل مقعم قمة ما عمعهام بام 

صفحه 29:
* آموزش عمومی در قرون وسطا بر پایه آموزش «هفت فن عام» بنیاد نهاده شد واين فنون عام هفتگانه به دو گروه تقسیم می شدند: ‎.١‏ دستور زبان . منطق و سخن سنجی و این سه فن را سه گانیها ‎trivium)‏ گفتند ۲ موسیقی » حساب . هندسه و اخترشناسی و لین چهار را چهارگانی ‎Quadrivium)‏ 2 كفتند . دستور زبان پایه و اساس آموزش و پژوهش در قرون وسطا را تشکیل می داد و زبان لاتین در خدمت کلیسا بود . 

صفحه 30:
* از نظرتاریخ علم زبان شناسی بخش دوم قرون وسطا که از حدود سال ۱۱۰۰ میلادی آغاز می شود و تا پایان این دوران به درازا می کشد بسیارمهمتر از بخش اول لن است . زیرا در اين بخش بود كه ‎(scholastic philosophy) a... au‏ پا گرفت و روتق. یافت: و در لوای: فلسسلة مذرسه» مطالعات. ژبافقیناختی بسیار زیادی انجام گرفت. آنها پس از آنکه دستور زبان صاحب اهمیت فراوان شده بود نوشتند: «اين نه دستور زبان دان . بلکه فیلسوف است که با بررسی دقیق در طبیعت مخصوص هرشی دستور زبان را کشف می کند» 

صفحه 31:
* از همین نگرش بود که فکر دستور جهانی نشات گرفت. یعنی دستوری که بتواند زیربنای همه دستور زبانهای منفرد باشدو این فکر در گذار زمان تداوم یافت و جستجو برای دستیابی به چنین دستوری همگلنی حکم مشغله ای را پیدا کرد که ازن زمان به بعد پیوسته در فضای زبانشناسی نظری تکرار شد. 

صفحه 32:
* می توان گفت که دانته نخستین کسی بود که کار پژوهش در باب روابط تاریخی زبانها را آغاز کرد و در آن میان به زبانهای خاصی توجه نمود. * او بعدها به دستوری اول مشهور گردید . * دانته در اثر مشهور خود به نام «گفتار عامیانه» شرحی از پیدایش تفاوتهای گویشی به دست می دهد و می افزاید که: «از همین رهگذر است که زبانهای متفاوت از دل یک زبان اصلی نشأت می گیرند» و می آورد که: «اين همه نتیجه گذشت زمان و پراکندگی جغرافیایی سخنگویان همان یک زبان اصلی است.» 

صفحه 33:
* او سه خالواده زبان اروپلیی را از یکدیگر بازشناخت که عبارت بودند از خانواده ژرمنی در شمال . خانواده لاتین در جنوب و خانواده یونلنی در شرق . منتها همه این طبقه بندی مشروح و مفصل را در چارچوب همان فکر و باور کهن جای می دهد که در داستان برج بابل شرح داده شده است بنابرلین عبری را نخستین زبلنی فرض می کند که پیش از آنکه برج بلبل را بسازند در سرتاسر کره خاکی بدان سخن می گفته لند و آن زبان آدم ابوالبشر بود و عطیه خداوند به آدم بود. 

صفحه 34:
* در آن روزگار همه مردم جهان به یک زبان سخن می گفتند. جمعيت دنيا رفته رفته زياد مى شد و مردم به طرف شرق كوج مى كردند. آنها سرانجام به دشتى وسيع و يهناور در بابل رسيدند و درآنجا سكنى كزيدند. مردمى كه در آنجا می زیستند با هم مشورت کرده » گفتند : بیایید شهری بزرگ بنا کنیم و برجی بلند درآن بسازيم كه سرش به آسمان برسد تا نامى براى خود بيدا كنيم. 

صفحه 35:
* بنای این شهر و برج ملنع پراکندگی ما خواهد شد برای بنای شهر و برج ن خشتهای پخته تهیه نمودند.از ین خشتها بجای سنگ و از قیر بجای گچ استفاده کردند * اما هنگامیکه خداوند به شهر و برجی که در حال بنا شدن بود نظر انداخت گفت: «زبان همه مردم یکی است و متحد شده . این کار را شروع کرده لند . اگر اکنون از کار آنها جلوگیری نکنیم . در آینده هر کاری بخواهند انجام خواهند داد. پس زبان آنها را تغییر خواهیم داد تا سخن یکدیگر را نفهمند.» لين اختلاف زبان موجب شد که آنها از بنای شهر دست بردارند وبه اين ترتیب خداهند ایشان را روی زمین پراکنده ساخت . از لین سبب آنجا را بلبل (یعنی اختلاف ) نامیدند. چون در آنجا بود که خدایند در زبان آنها اختلاف ایجاد کرد و ایشان را روی زمین پراکنده ساخت. 

صفحه 36:
SS رنسانس ‎Renaissance‏ RUS Ga ean eae ‏معدمدداهمعة مهااده! مط برط عوماغماقم عتمدهة‎ 0 ‏مود يي ل‎ ‏ره‎ s 

صفحه 37:
* دو حادثه ی مستقل از هم و بسیار مهم که از لحاظ زمانی کمابیش معاصرند و می توان آن ها را دو چهره ی دوران نوزائی در نظر گرفت فتح شهر قسطنطیه به دست ترکان عثمانی در ۱۴۵۳ ‎ass‏ بر ‎coo a (the new world) a‏ كريستف ‏کلمب در ۱۴۹۲ ‎۲ ‎ 

صفحه 38:
* افق های زبان شناسی گسترده تر شد ونه تنها سنت ایوپایی شروع به اثر پذیری از زبان شناسان غیر اروپایی کرد بلکه زبان های زنده ی اروپا نیز از آن زمان به بعد موضوع بررسی های منظم واقع شدند * بحث و بررسی در زمینه ی دستور زبان یونلنی و دستور زبان لاتين همچنان ادامه یافت 

صفحه 39:
* مطالعه ی آن در اواخر قرون وسطابه همراه زبان عربی در اروپا رایج شده بود در قرن چهاردهم هر دوی این زبان ها در دانشگاه پاریس رسمیت یافتند راجر بیکن برای زبان عبری دستوری تازه نوشت 

صفحه 40:
انسان سه زبانه ی عصر نوزلتی دانستن یونانی و لاتين و عبری را مایه ی فخر و مباهات خود می دانست در اروپا چند دستور زبان برای زبان عبری نوشته شد که مهم ترین آن اثر ری کلین 60110 6])به نام «مبادی زبان عبری» بود دستوریان عبری در زمینه ی طبقات کلمه. دستگاهی رابه کار می بردند که با دستگاه رایج در غرب از اصل متفاوت بود * از سال ۱۵۲۹ به بعد دستور زبلنی که آن.کله نارد (۱.16۳0۵۲6) برای زبان عبری نوشته بود در کل اروپا به منزله ی دستوری نهایی و استاندارد پذیرفته شد 

صفحه 41:
بررسی های زبان شناختی عبری زیر نفوذ آثار زبانشناختی اسلامی شکل گرفت و گسترش يافت و آثار اسلامی همه درباره ی زبان عربی بود این نفوذ پذیری به دو دلیل بود: . هر دوزبان عبری و عربی از خانواده ی سامی بودند + قدرت سیاسی اعراب که هنگامی نصیب آنان شد که دین اسلام در پهنه ی خاور نزدیک و شمال آفريقا گسترش یافت 

صفحه 42:
دستوریان عبری اصطلاحات فنی و مقولات دستوری خود را از زبان شناسان اسلامی وام گرفتند و ن همه را در تحلیل و توصیف زبان عبری به کار بردند در میان این دستوریان می توان به خانواده ی قمحی (/01۳0)) و یک بهودی اسپانیایی تبار به نام ابن بارون (0۵۲ ‎ots} UPN‏ کرد 

صفحه 43:
* مطالعات زبان شناختی اسلامی از دل قرآن نشات یافت * به این دلیل که قرلن را نمی بایست ترجمه می کردند لاجرم گروبدگان غیر عرب به دین اسلام. ناچار بودند عربی بیاموزند تا بتوانند آن را بخوانند و بفهمند * آموزش زبان عربی در عالم اسلام همان پایگاهی را پیدا کرد که آموزش زبان لاتین در امپراطوری روم به دست آورده بود 

صفحه 44:
مكاتب مهم فقه ۱ در مكتب كوفى 

صفحه 45:
نفوذ ارسطو درون این مکتب بسیار محسوس بود بر نظم محض در زبان و سرشت نظام مند آن تاکید می کرد * زبان به منزله ی وسیله ای که با آن به گفتگوی منطقی در باب پدیده های جهان می باید پرداخت 

صفحه 46:
* پایگاهشان شهر کوفه بود * بر گوناگونی و توعی که عملن در زبان يافت مى شد بيشتر تاکید می کردند 

صفحه 47:
خود عرب نبود و اصالتن ایرانی بود * شاگرد خلیل بن احمد دستور زبان او «الکتاب» نام داشت سیبویه کلمه در زبان عربی رابه سه قسم اسم. فعل و حرف تقسیم کرد يشه هاى ثلاثى را برای تصریف فعل به کار برد (به عنوان مثال ک تب که در انواع صیفه ها تصریف می شود) 

صفحه 48:
* علاقه ی اروپاییان به مطالعه ی زبان عبری و عربی باعث شد رشته ی وابستگی های پر دردسری از دست و پای زبان شناسی اروپایی باز شود و علاقه ی بسیار شدیدی برای مطالعه ی زبان های محلی اروپا پیدا کنند تنها در دوره ی نوزلتی است که بسیاری از زبان های اروپایی برای نخستین بار صاحب دستور زبان مختص به خود شدند 

صفحه 49:
با کشف قاره ی جدید و اوج دوران نوزلئی اروپایی ها با زبان های دیگر نیز آشنا شدند * دستور زبان کچوا (2016611118)) در پرو به سال ۱۵۶۰ منتشر شد * در اروپا دستور زبان باسک (835016) به سال ۱۵۸۷ منتشر شد * دستور زبان گوارلنی ([31373۳) در برزیل به سال ۱۶۳۹ منتشر شد در قرن هفدهم اروپایی ها با دستور زبان های ژاپنی و فارسی آشنا شدند 

صفحه 50:
* کلیسای کاتولیک مبلغین مسیحی را به سراسر دنیا می فرستاد. مبلغان کاتولیک هند و آسیای جنوب شرقی و خاور دور را یک به یک زیر پا می گذاشتند * اینان شماری از زبان هایی که در آن نواحی یافتند نخست به خط لاتین در آوردند تا کتاب مقدس را به آن زبان ها بازگردانند * خط بخصوصی که الکساندر یودسی به سال ۱۶۵۱ برای زبان ویتنامی طرح ریخت هنوز هم همان خطی است که با اندک تغییری به عنوان خط رسمی ویتنام به کار می رود 

صفحه 51:
* عهد باستان دیگر انگ کفر و زندقه بر پیشانی ندارد * شاهکار های ادب یونان و روم را اینک دیگر بدان سبب می خواندند که به ذات خود ارزشمند قلمداد می شدند 

صفحه 52:
* اراسموس ‎Erasmus)‏ در زمینه ی تلفظ درست زبان لاتين و زبان یونانی آثاری نوشت آموزش دستور زبان یونانی و لاتين رفته رفته به شکلی درآمد که اکنون دارد و در متون درسی آمروز بازنموده شده است. از میان دستورزبان هلیی که برای زبان لاتین در دوران نوزلتی نوشته شد مى توان به «حکام زبان لاتین» نوشته ی ژسی. اسکالیجر ‎J.C.Scaliger)‏ 5 «حکام زبان لاتین» نوشته ی سانکتیئوس ‎(Santectius)‏ اشاره کرد ‏* دستور زبان لاتين دبلیو. لی لی (۷۷.۱۱۷) در انگلستان در سال 2 از سوى هنرى هشتم يادشاه انكلستان مورد تاييد قرار كرفت و رسمن به عنوان كتاب درسى مدارس تجويز شد ‎ 

صفحه 53:
* اختراع چاپ بر اهمیت املاء و نگارش حروف افزود و باعث شد کسانی توجه خود رابه رابطه میان املاء و تلفظ معطوف کردند و به مساله اصلاح خط و تجدید نظر در املاء کلمات نیز علاقمند شدند و اين علاقه ای است که ازآن زمان تاکنون هرگز از میان نرفته است. ريشه ای ترین و در عین حال بلند پروازلنه ترین پیشنهادی که در تمام دوره نوزایی مطرح شد . پیشنهاد اختراع زبانی تازه بود که بتواند برای پیشبرد مقاصد علمی و پژوهشی و همچنین مقاصد بازرگلنی و اقتصادی در سرتاسر جهان متمدن به کار آید. زبان لاتين به عنوان زبان مشترک در روزگاران گذشته اکنون مرده بود و يا داشت نفسهای آخرش را می کشید. 

صفحه 54:
* او اظهار تاسف کرده بود که نارسائیهاتی که در زبانهای موجود ‎SSL‏ ‏می شوند موجب بروز بحث و جدلهایی می گردند که همگی غیر ضروری لند و در ن میان زبان های موجود را به منزله ی بخشی از بت های بازاری قلمداد کرد و از طرفی امیدوار بود که اگر بنا را بر قیاس بین اشیاء و کلمات بگذارند بجای آن كه صرفن بر قياس بين كلمات با یکدیگر ‎aes AS‏ درآن صورت پیشرفت ها و بهبودهای گسترده ای در این ماجرا حاصل خواهد شد. 

صفحه 55:
بیکن میان دستور زبانهایی که برای زبانهای مختلف و مجزا نوشته می شوند از یک طرف و هر دستور زبان عامی که بر مبنای فلسفی فراهم آید از طرف دیگر فرق اساسی گذاشت و آنها را از یکدیگر متمایز دانست به این منظور که بتواند با فراهم آوردن بهترین بخشها و مناسب ترین ویژگیهای شماری چند از زبانهای موجود زبلنی دلخواه و آرملنی پدید آورد که بتولند برای امر ارتباط علمی به کار آید. 

صفحه 56:
* درقرن هفدهم افراد مختلفی به طراحی انواع زبانهای جهلنی سرگرم بودند یا به طراحی زبانهایی که گاه ازآنها با نام «علائم راستین» سخن می گفتند.در میان کسانی که لین پرویّه را دنبال کردند می توان از مرسن (01۰]۷16۲561۱۲96) فرانسوی یاد کرد. اوتحت تاثیر دکارت بود و پيشنهاد کرد که می باید به خلق بهترین زبان ممكن همت كماشت ياد كرد ء زبلنى كه در چارچوب آن بتوان تمام انديشه هاى آدمى را با روشنايى و تمايز و همجنين ايجاز تمام در قالب واثه هايى همانند صورتبندى كرد. * در انكلستان ‎GES‏ چون جورج دالگارنو ‎Georg)‏ ‎(Dalgarno‏ و اسقف جان ويلكينز(01113[ م8150 5 کارهای مرسن را ادامه دادند . 

صفحه 57:
ویلکینز لثر مشهوری به نام «گفتار در جهت علائمی راستین و زبانی ‎Essay towards a real character) «al‏ ‎and a philosophical language‏ 433 و در آن به نقد کمبودهلیی پرداخت که در زبانهای طبیعی به چشم می خوردند و سپس به ایجاد یک نظام آواشناسی جهانی همت گماشت. او برای زبان جهلنی خود دستور زبلنی جهلنی معرفی کرد که متشکل بود از طبقاتی از کلمات که برای همه نیازهای ارتباطی معتبر بومند .در این دستور زبان قرار بر لین بود که شمار قواعد نحوی در حداقل ممکن نگاه داشته شود و تعلق کلمات به طبقات و روابط نحوی آنها با نشلنه هلیی خاص در خط نشان داده شهند و آنگاه همه اينها با افزوده ها یا محذوفات و تعدیلهای آواشناختی بخصوصی در صورتهای گفتاری کلمات نمودار گردند. او زبان فلسفی خود رابا زبان لاتين برابر نهاد که به گمان او در میان زبانهای موجود بیش از همه به زبان جهانی نزدیک بود. 

صفحه 58:
* ملاحظات دیگری نیز در ذهن کسانی که به خلق زبان جهانی فکر می کردند وجود داشت از جمله تسهیل در امر بازرگانی و ایجاد وحدت در میان کلیساهای پروتستان و همچنین توسعه علم رمز نگاری. مردان این زمانه می خواستند علاتم راستین تازه ای در دسترس باشد که بتولند به نهضت پروتستانها همان خدمتی را کند که زبان لاتینی در دوره ای به کلیسای کاتولیک کرده بود. کوته نوبسی و رمز نویسی نیز به دلیل وجود رمزها و نوشته های رمزی طرفهای درگیر در جنگهای داخلی انگلستان مورد توجه خاص قرار گرفت و باعث گردید ویلکینز در سال ۱۶۴۱ اثری جداگانه در باب ارتباط مخفی به رشته تحریر درآورد. 

صفحه 59:


صفحه 60:
* اگر بخواهيم یک سال برگزينيم و آن را به منزله ی سالی معرقی کنیم که دوران جدید دانش زبان شناسی با لن آغاز می شود بی شک سال ۱۷۸۶ که تا آغاز قرن نوزدهم بیش از یک دهه فاصله داشت آن سال خواهد بود * در این سال سر ویلیام جونز (0۳665[ ‎Gir William‏ )3 كميانى هند شرقی خطابه ی مشهور خود را در جمع انجمن پادشاهی مطالعات آسیایی در کلکته ی هند قرائت کرد و در آن از پیوند تاریخی میان سانسکریت از سویی و زبان های لاتین و یونانی و ژرمنی سخن گفت و وجود آن پیوند را ثابت کرد 

صفحه 61:
* «زبان سانسکریت پيشینه ی باستانی اش هر چه باشد. ساختاری شگفت انگیز دارد؛ کمال یافته تر از یونلنی است؛ سترگ تر از لاتين است؛ به طرزی خیره کننده ظریف تر از هر دوی آن هاست..» سر ويليام جونز * نخستين دستور زبان سانسكريت به زبان انكليسى در اوائل قرن 11 انتشار يافت و رفته رفته ادبيات كهن هندوستان كه به زبان سانسکریت بود به زبان های اروپایی ترجمه شد 

صفحه 62:
* در همان مراحل آغازین از تاریخ به اوج شکوفایی خود رسید * تا زملنی که اروپایی ها از آن از وجود ن خبر دار شدند دانشمندان هندی به چندین نحله ی مشخص در این زمینه راه برده بودند و منابعی نگاشته بودند و شروح تفاسیر فراوان بر آن نوشته بودند 

صفحه 63:
معنا تزد هنديان در قالب کلمه در قالب جمله 

صفحه 64:
* هملیش هر کلمه اغلب محدودیت هلیی بر دامنه ی معنلیی آن کلمه تحمیل می کند. بدین معنی که استعمال کلمه در ترکیبی خاص و با کلماتی معین موجب می شود که ما نتوانیم از لن کلمه برخی از معناهایی را اراده کنیم که اگر کلمه ی مزبور را در تنهایی در نظر بياوريم معانى ياد شده بدان تعلق كيرند * به عبارت ديكر همليش كلمات امكان استنباط برخى از معانى خود آن کلمات را از آن ها منتفی می گرداند 

صفحه 65:
* جمله پاره گفتاری است یگانه و تجزیه ناپذیر و اين پاره گفتار معنای خود را «در یک لمحه» منتقل می کند. درست همان گونه که هر تصویری نیز نخست به مثلبه واقعیتی یگلنه درک و دریافت می شود * پیروان بهارت راری (مولف واکیاپادیا) طرفدار اين نظريه بودند 

صفحه 66:
* آن چه بیش از همه در مورد هندیان چشمگیر و درخور بازگویی است کارهایی است که در زمینه ی آواشناسی انجام داده اند. * کارهای ایشان چه در ساحت انديشه و نظر و چه در مقام عمل به مراتب پیشرفته تر از تمامی کارهایی است که در اروپا یا جاهای دیگر انجام گرفته. * تاریخ تالیف رساله های آواشناسی هندی را به تقریب بین ۸۰۰ تا ۰ پیش از میلاد تعیین کرده اند. 

صفحه 67:
* بخش اصلی لن منحصرن به طرح قواعد واه سازی در زبان سانسکریت اختصاص دارد * ان قواعد به شکل «قوال کوتاه» بیان می شوند که از آن ها به عنوان «کلمات قصار» یاد می شود * لین کلمات قصار یا حاوی تعریف لند یا حاوی فرآیند های واه سازی که در زبان سانسکریت ن ها را «سوترا» به معنی «رشته یانخ» می نامند 

صفحه 68:
* آشنایی اروپاییان با زبان سانسکریت باعث شد زبان شناسان متوجه جنبه های تاربخی مطالعات زبان شناختی شوند * باب بحث منشا زبان باز هم گشوده شد و زبانشناسانی چون «کندیاک» و «روسو» و «فون هردر» و «جیمز هریس» و «هون توک» و «جیمز برنت» در اين زمینه آثاری نوشتند 

صفحه 69:
* آورده لند که پسامتیکوس, فرعون مصر کوشید تا کهن ترین زبان را یعنی زبان اصلی و اولین آدمیان را کشف کند. برای این کار کودکی را در محیطی بدور از هر نوع گفتار و سخنی با دقت تمام پرورش داد تا بتولند نخستین سخنی که یک روز بر زبان او جاری خواهد شد ضبط کند. * در سال ۱۷۶۹ آکادمی پروسیا جایزه ای تعیین کرد برای کسی که به پرسش «آیا برای آدمیزاد ممکن است که زبان خود رابه تنهایی و بی ن که از منبعی کمک گرفته باشد, به مرتبه ای از کمال برساند که شناخته ی ما است؟» 

صفحه 70:
* در نیمه های قرن هجدهم به بحث درباره ی منشا زبان پرداختند * کندیاک در سال ۱۷۴۶ «گفتار در باب منشا دانش آدمی» را نوشت * روسو در سال ۱۷۵۵ «درباب منشا نابرابری در میان آدمیان» را نگاشت که به بحث منشا زبان هم اشاره كرده بود * کندیاک تجربه گرا بود و بر نظریه ی شناخت لاک تکیه داشت 

صفحه 71:
* در سال 1177 «خاستكاه زبان» را منتشر كرد 

صفحه 72:
* یکی از شخصیت های برجسته در حیات علمی و ادبی ادینگبورگ * کتابی تحت عنوان «در باب منشا زبان و تحولات آن» در ۱۶ جلد 

صفحه 73:


صفحه 74:
* قرن نوزدهم در عللم زبانشناسی قرن بررسیهای تاریخی و تطبیقی زبانها . به ویژه زبانهای هند و اروپایی بود. * یسپرسن (0.[6506۲560)) در ۲۲٩۱می‏ نویسد که: «مراد از زبانشناسی عمدتن و در درجه اول همان مطالعات تاریخی است . از این گذشته باید گفت که برخی از فکرانگیزترین و راهگشاترین اندیشه هلیی هم که در آغاز قرن بیستم در باب ساخت زبان فراپیش نهاده شد, نخستین بار در چارچوب فکری و نظری درباره زبان بكار بسته شد که در درجه اول چارچوب تاریخی به حساب می آمد.» 

صفحه 75:
راسک که دانمارکی بود برای اولین بار برای زبان نرویٍی باستان و زبان انگلیسی باستان دستور زبانهایی نظام یافته نوشت و همچنین برای اولین بار به رولبط ريشه شناختی نظم و ترتیبی شایسته داد و در انجام اين کار صورتهای کلمات موجود در زبانهای مختلف را به طرزى نظام يافته با هم سنجيد و نوشت: «اكر ميان دو زبان بتوان توافقى تا آن حد در ميان صورتهاى كلمات ضرورى و ناكزير بيدا كرد كه بشود براى لن توافق قواعدى ناظر بر تغيير حروف (آواها) به دست دادبه طورى كه بكمك أن قواعد بتوان از صورت يك كلمه در يك زبان به صورت همان كلمه در زبان ديكر رسيد . در آن صورت مى توان كفت كه ميان آن دو زبان رابطه اى بنيادين برقرار است» 

صفحه 76:
* اثر راسك ‎ope ox,» dnvestigation) «to» pl,‏ آکادمی علم دانمارک شد. لین لثر حاوی پژوهشی بود که منشأً زبان اسکاندیناوی کهن را مشخص می ساخت. 

صفحه 77:
* «گفتار و سخن هر ملتی روح آن ملت است و روح آن ملت گفتار و سخن آن است» 

صفحه 78:
* ۲ سال پیش فردریک ویلهلم هومبولت ۲۲ ژوتن ۱۷۶۷ در پوتسدام آلمان به دنیا آمد. او فقط زبانشناس نبود. اما در هر سمتی که بود بهترین بود. مدتی وزیر آموزش و پرورش کشور پروس (واقع در کشور آلمان فعلی) بود. * به عنوان یک فیلسوف. از مدافعان آزادی در عصر روشنگری بود وتحت تاثیر کانت قرار داشت. * افکارش خیلی سریع در کشورهای انگلیسی زبان رواج یافت. او بر نقش آزادی در رشد شخصیت انسان‌ها اصرار داشت. دیپلمات موفقی نیز محسوب می‌شد. 

صفحه 79:
* هومپهلت به عنوان یک زبانشناس نقش بسیار موثری در پیشرفت فلسفه زبان داشت. به عقیده هومبولت. زبان‌ها از نظر ویژگی‌های ساختاری عمومی, وجوه اشتراک زیادی دارند و به عبارت دیگر قللب زبان‌ها یکی است.او زبان را ابتدا وسیله تفکر و حدیث نفس دانسته است. * به اعتقاد او زبان را نبلید صرفا به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد ارتباط تلقی کرد بلکه نفس ارتباطی و عملی آن را باید فرعی و ثانویه دانست. * اصل مهمی که مورد توجه هومبولت بود و می‌کوشيد تا در بررسی‌های گسترده‌اش درباره زبانشناسی و زبان‌های گوناگون توضیح دهد. جنبه زایای زبان بود که بر پایه آن هر سخنگوی زبان با در اختیار داشتن امكانات محدود دستورى و وازكلنى مىتولند تمامى نيازهاى ارتباطى خود را که در جامعه ممکن است با آن روبرو شود برآورده سازد. 

صفحه 80:
* هومبولت اندیشمندی اصیل در زبانشناسی همگانی بود. او در بررسی‌هایش, در جستجوی حقایق زبانشناسی همگانی بود. هرچند هومبولت توانایی زبانی ذهن را جهانی و همگلنی می‌دلند. ولی تاکید می‌کند که خاص بودن هر زبان از ویژگی‌های خاص گروهی که به آن صحبت می‌کنند ناشی, می‌شود. او عقیده دارد که زبان و فکر هر گروه از مردم که به زبان خاصی صحبت می‌کنند از یکدیگر جدایی‌ناپذیرست و حتی او از لین هم فراتر می‌رود و اظهار می‌دارد که زبان هر قوم روح آنان و روح آنان زبانشان است. او آثاری چند در زمینه مطلق زبان و زبانهای خاص منتشر ساخت که مهمترین آنها «گوناگونیهای ساخت زبان ‎The variety) «jes‏ ‎.s,o eb (Of human language structure‏ 

صفحه 81:
* شناخته شده ترین دستاورد هومبولت کار رده شناسی زبانی او که در چارچوب آن همه زبانها به سه طبقه تقسیم می شوند: . زبانهای تک واژه ای (مانند زبان چینی) ۲ زبانهای تصریفی (مانند زبان سانسکریت) ۲ زبانهای پیوندی یا دو رگه. 

صفحه 82:
* شلایخر در فلسفه یک هگلی مشرب بود و در علوم طبیعی به ویژه گیاه شناسی مهارت داشت: * او کل دستگاه زبانهای هند و اروپایی را بر اساس روابط تاریخیشان در یک نمودار درختی فراهم آورد که تا حد زیادی ملهم از شیوه های طبقه بندی گیاه شناختی «لينه» بود. 200 5 عب 

صفحه 83:


صفحه 84:
* شلایخر در ۱۸۶۳ رساله کوتاهی با نام نظریه داروین و زبانشناسی منتشر ساخت و درآن بیان کرد که زبان را باید در کنار سایر اندامواره های طبیعی جهان قرار داد و با آن با همان شیوه ای برخورد نمود که در مطالعه علوم طبیعی به کار می آید و می گفت که این اندامواره مستقل از اراده و آگاهی سخنگویانش رشد می کند. به بلوغ می رسد و سپس می میرد. شلایخر برآن بود که نظربه داروین برای تاریخ زبانها نیز مناسب است و می توان گذار و گسترش زبانها رابر پهنه زمین . همراه با برخورد آنها با همدیگر و تضاد و تعارض آنهابه همان تنازع بقلیی شبیه دانست که در جهان زندگان جریان دارد و در این تنازع بقا که میان زبانها هست ۰ زبانهای هند و اروپلیی پیروز بوده اند. او بنابر لين عقیده پیش بینی می کند که زبان های صرفی ۰ پیوندی می شوند و پیوندی هاء تک واژه ای. 

صفحه 85:
* در نیمه دوم دهه‌ی ۱۸۷۰ شماری از زبان‌شناسان جوان با یکدیگر هم‌داستان شدند و دست به کاری زدند که در حلقه‌های علمی و فرهنگی ن روزگار بی سابقه بود. بحث و جدل‌های عمده‌ای که در ربع آخر قرن نوزدهم درگرفت. بر سر چیزی بود که اینک از آن به نام آموزه‌ی نودستوریان یاد می‌کنند. نودستوریان این آرزو را در سر می پروراندند که از زبانشناسی تاریخی یک غلم «دقيق «يسارندكة نا سايز علوم طبيعى ‎Golan‏ باشد. آنها اسرار مىورزيدند كه بايد به زبانها و كويشهاى زندمى معاصر بيشتر پرداخت. و كمتر به بازسازی زبان آغازین و مفروض هند و اروپایی که به ناگزیرتلاشی ‎Soil‏ است متتقولن کل همچنین اینان نظریه ی زبان به منزلمی یک اندامواره را کنار نهادند و به جای آسن, نظريهاى را بيش نهادند كه مىكويد زيان در اذهان فرد فرد سخنگویان آن جای دارد. 

صفحه 86:
* در دو دهه آخر سده نوزدهم. نودستوریان, درباره نظم تغییرات آوایی عقیده تازه‌ای ابراز کردند. آنان لین عقیده را که قوائین آولیی استثنا ندارد به عنوان یک اصل همگانی مورد تاکید قرار دادند. آنها دريافتند که پیشتر موارد استغنا در تفییرات آوایی همسان, از شرایط آوایی خاصی که بر محققان پیشین مخفی مانده بود ناشی می‌شده است و همچنین علل تغییرات آوایی تنها از راه بررسی و مشاهده عینی داده‌های زبلنی از زبان‌های خویشایند و چگونگی تغییر آوایی در بافت‌های زبانی گوناگون مشخص می‌گردد. 

صفحه 87:
* اهمیت اساسی عقیده نودستوریان در ایین است که به‌طور کلی دربارمی طبیعت تغییر زبان بیلنی جامع اظهار داشتند؛ به این معنی که تغییر زبان را فرایندی منظم می‌دانستند آنان بر این باور بودند که بر پایصی برخی ویژگی‌های جهانی؛ تحول زبان قانونمند است و از همین رو, می‌تواند به طور منظم مورد بررسی قرار گیرد. درواقع نودستوریان نیز همانند شلایخر بررسیهای خود در ز زبانشناسی تاریخی و تطبیقی را بر پایه علوم طبیعی قرار می‌دادند از این رو تذ آوای زبان را به عنوان فرایندی خودکار بر حسب قوانینی که استثناپذیر نیستند؛ در نظر می گرفتند. که در دوره زملنی خاصی در زبانی خاص روی می‌دهد. 

صفحه 88:
* البته در دهه‌های پیش از نودستوریان نیز. برخی پژوهشگران زبان ‎ob bi‏ مشابهی ارائه کرده بودند ولی دو پژوهشگر برجسته «اوستهوف» و «بروگمان» با اعلام رسمی لین عقیده که قوانین آوایی استثناپذیر نیست. شهرت را نصیب خود کردند و به نودستوریان مشهور شدند. نودستوریان معتقد بودند دو زمینه هست که توجه به آنها برای زبلنشناسی تاریخی, بدان‌گونه که آنان خوش داشتند به مطالعه بپردازند. مهم و اساسی است. در واقع دو زمینه بررسی آواشناسی و لهجه‌شناسی (گویش‌شناسی) را به زبانشناسی تاربخی بسیار نزدیک می‌دانستند. توجه به آواشناسی از راه تاکید نودستوریان بر زبان‌های موجود و ناکافی بودن حروف نوشته‌های زبان‌های مرده برای دادن اطلاعات درباره‌ی تلفظ واقعی صداهای زبان قوت گرفت. 

صفحه 89:
* همچنین, نودستوریان از این لحاظ بررسی زبان‌های اروپلیی را بسیار ضروری می‌دانستند که از راه آنها تغییرات زبلنی آشکار می‌شد. زیرا زبان‌های یاد شده آخرین مرحله را در تغییرات زبانی خانواده‌ی زبان‌های هند و اروپلیی نشان میدادند. از لين روء در لین دوره بررسی زبان‌ها و لهجه‌ها و نیز تدیین و انتشار اطلس‌های زبان به طور جدی آغاز شد. هرچند که حتی برخی از عمده‌ترین مخالفان عقیده‌ی نودستوریان نیز در میان لهجه‌شناسان مشاهده می‌شدند. 

صفحه 90:


صفحه 91:
منتقدا 0 شتند که برجسته‌ترین آنها نی هم برجسته‌تری د داش 9 او این درگیری ‎aly‏ ‎a‏ خارت بود. هوگو شود 

صفحه 92:
۶ زد قاذ شوخارت به .ویذه متوجفة این اصل نوتس توریان انست.کله می‌گوید قوانین آوایی استثناناپذیرند. وی اصرار می‌ورزد که در تلفظ فرد فرد سخنگویان مراتب عینی ازتنوع وجود دارد و نیز اينکه گفتار بسیاری از سخنگویان حتی از آنچه هنجار سخن قلمداد می‌شود مرتبا منحرف می‌شود. شوخارت معتقد بود که فکر قوانین آوایی استثناناپذیر در مفهومی که نودستوریان از آنن اراده می‌کردند, فقط در بافت زبان به منزله نظامی همگن می‌تواند معنا داشته باشد. 

صفحه 93:
* اما امروزه می دانیم که اگر شخص به دقت در جزئیات استعمال روزانه زبان نظر کند. یعنی همان کاری را کند که نودستوریان مصرً به اشخاص توصیه می‌کردند. در لن صورت. شخص دقیقا به همان چیزی راه می‌برد که شوخارت در نظر داشت؛ یعنی درمی‌یابد که هیچ زبانی یک نظام همگن نیست؛ و هر زبان شبکهی پیچیده‌ای از زیر نظام‌های به هم مربوط است که در بسیاری از بخش‌های خود گزینه‌های درون‌سازی شده فراوان در اختیار می‌گذارد. 

صفحه 94:
٠١ ‏قرن‎ ‎20th century The Earth seen from Apollo 17. The second halt of the 20th century saw an increase of interest in space ‏مام‎ 

صفحه 95:
* تداوم همان سنتی که از روزگار باستان در امر مطالعات دستوری و دیگر مطالعات زبان شناختی به دست دانشمندان اروپایی آغاز شده بود درک و فهم روزافزون آراء زب آواشناسی و واج شناسی * همگونی فزاینده ی علم زبان شناسی به ویه در مقام علمى تاريخ بنیاد با برخی از گرایش ها و رهیافت ها در قرن نوزدهم (مانند تطبیق گرایی و تکامل گرایی) انشناسان هندی به ویژه در باب 

صفحه 96:
* دوسوسور خود کار های بسیار کمی را منتشر ساخت اما تقریرات او در باب زبان شناسی در آغاز قرن بیستم شاگردانش در ژنو را چنان تحت تاثیر قرار داد که در سال ۱۹۱۶ «دروس زبان شناسی همگانی» او را چاپ و منتشر ساختد 

صفحه 97:
* دوسوسور تنها شمار محدودی زبان آشنای اروپایی را مورد پژوهش قرار داد اما دامنه ی تاثیر و نفوذ او در زبان شناسی قرن بیستم بیش از نفوذ و تاثیر هر کس دیگری است تا جایی که به جرئت می توان گفت زبان شناسی قرن بیستم را خود او آغاز نهاده است * انتشار دروس او را به انقلاب کپرنیکی در زبان شناسی تشبیه کرده اند 

صفحه 98:
* آراء دو سوسور را می توان ذیل سه عنوان مطرح ساخت: ۱ دو بعد بنيادین مطالعات زبان شناسی را به روشنی تمام مطرح ‎oH‏ توانایی زبانی سخنگویان زبان را از پدیده ها یا داده های زبان شناسی بازشناخت و آن ها رابه ترتیب «لانگ» و «پارول» نامید که اين دو اصطلاح رواج بین المللی پیدا کرد اما در زبان فارسى به «زبان» و «كفتار» ترجمه شد نشان داد كه هر زبلنى را مى بايد به مثلبه نظامى در نظر آورد كه خود از عناصرى تشكيل شده كه با همديكر روابط دو جانبه دارند 

صفحه 99:
* نظریه ی زبانشناسی خود را گلاسماتیکس (نظریه ی کین بنیادی) نام نهاد * گلاسماتیکس حاصل تاکیدی است که سوسوریان هم در حوزه ی «محتوا» و هم در حوزه ی «لفظ» بر (صورت زبان» می گذارند نه «گوهر» آن. 

صفحه 100:
دانشمندی لهستانی که در روسیه تدریس می کرد * ميان صدا و آوا از يك سو و واج از سوى ديكر تمايز قائل شد 

صفحه 101:
* گروهی از دانشمندان چکسلواکی و دیگر کشور ها جلسات مرتبی برگزار می کردند و نشریه ای داشتند تحت عنوان «حلقه ی زبان شناسی پراگ» زمینه ی مورد علاقه ی آنان نظریه ی واجشناسی بود در زمینه ی سبک شناسی و نجو و رده شناسی نحوی و تطبیقی نیز آثاری نگاشتند 

صفحه 102:


صفحه 103:
* از اعضای مکتب پراگ بود * پیش از آن که امپراطوری روسیه را پس از جنگ جهانی اول ترک كندء درباره ی برخی از زبان های بومی لن مرز و بوم مطالعه کرده بود 

صفحه 104:
* نظریه ی پذیرفته شده ی هندواروپایی را رها کرد و آراء خود را بر بنیاد باویهای قرن هجدهم استوار ساخت و به «خاستگاه ایمایی» زبان عقیده مند شد * زبان قفقازی را «یافثی» می نامید و زبان های دیگر را زاییده ی آن می دانست 

صفحه 105:


صفحه 106:
در سال ۱۹۲۴ انجمن زبان شناسی آمریکا تاسیس شد و نشریه ی «زبان» به عنوان نشریه ی سالانه ی آن انجمن در نظر گرفته شد ‎«ty Qld‏ «ادوارد ساپی یر» و «لثونارد بلومفیلد» از پیشگامان زبانشناسان آمریکایی بودند * نظریات اینان به شدت تحت تاثیر رفتارگرایان بود در زمینه های عملی و کاربردی هم به مردم شناسی علاقه ی بسیار داشتند * بسیاری دیگر از زبان شناسان آمریکلیی در تحقیقات خود سعی تهیه ی توصیفی برای زبان بومی آمریکایی داشتند که اغلب رساله ی دکترای آنان بود 

صفحه 107:


صفحه 108:
* دو کتاب «مجمل آواشناسی» در ۱۹۱۴ و «فرهنگ تلفظ انگلیسی» در ۱۹۱۷ را منتشر ساخت * تلفظ رسمی انگلیسی بریتانیایی با اين دو كتاب به بافی جهان معرفى شد و برخى غير انكليسى ها نیز از آن استفاده کردند 

صفحه 109:
* نظریه ی زبان شناسی را در بریتانیا تا مرتبتی ممتاز برکشید و زبانشناسی همگانی را در آن سرزمین رسمیت داد * مانند زبان شناسان آمریکایی تکیه بر هت آثار و افکار مردمشناسان داشت ۹ و خصوصن متاثر از افکار ملینوفسکی بود. 

صفحه 110:


صفحه 111:
* در سال ۱۹۵۷ اتفاقی مهم در عالم زبانشناسی رخ داد که از آن می توان همچون نقطه ی آغازی برای اساسی ترین و پر نفوذ ترین جنبش هایی یاد کرد که چه به لحاظ توب سلهاصل وداق است. و آن انتشار کتاب «ساخت های نحوی» از نوآم چامسکی بود و اين اثر آغازگر زبان شناسی گشتاری زایشی بود 

صفحه 112:
* گشتاریان برآنند که اگر قرار است بر اهداف خود دست یابند می باید توصیف هایی را از زبان طرح ریزند که در قالب قواعدی به دست شده باشدكه لن قواعد بر روی هم ن توانایی خلاق هر سخنگوی بومی را در خود فراهم آورده باشد که سخنگوی مزبور را قادر می سازد شمار نامحدودی از جملات زبان خودش را یا تولید کند و يا چون از دیگران بشنود بی درنگ دریلبد. علی رغم اين واقعیت که بسیاری از آن جملات را سخنگوی یاد شده هرگز پیش از آن بر زبان نیاورده و با از دیگران نشنیده است 

صفحه 113:
eee EAR ‏می کوشیده است‎ ‏ا ا‎ ‏[611011يا‎ 56310501١ ١ ‏قرار مى كرفت. فرمانى كه مى كفت‎ peer erg 

تاریخچه ی زبان شناسی (از آغاز تا امروز) حمید جعفری سجاد صادقی آذر 1390 تعریف علم زبان شناسی .زبان‌شناسی علمی است که به مطالعه و بررسی روشمند زبان می‌پردازد :در واقع ،زبان‌شناسی می‌کوشد تا به پرسشهای بنیادینی از این دست پاسخ گوید « زبان چیست؟» « زبان چگونه عمل می‌کند و از چه ساخت‌هایی تشکیل شده است؟» « انسان‌ها چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند؟» « زبان آدمی با سامانه ارتباطی دیگر جانوران چه تفاوتی دارد؟» « کودک چگونه سخن گفتن می‌آموزد؟» « زبان بشر چگونه تکامل یافته است؟» « زبان‌ها چه قرابتی با یکدیگر دارند؟» « ویژگی‌های مشترک زبان‌های جهان کدامند؟» « انسان چگونه می‌نویسد و از چه راهی زبان نانوشتاری را واکاوی (تحلیل) می‌کند؟» « چرا زبانها دگرگون می‌شوند؟» پیدایش تاریخ زبان شناسی ‏ ‏ علBم زبان شناسBی امروزیBن درسBت مثBل دیگBر شاخه های دانش و معرفت انسانی ،بلکه مثل تمامی جنبه های همه ی فرهنBگ های بشری از یBک سBو محصBول گذشته ی خود و از سوی دیگر خاستگاه آینده ی خویش است مراد از علBم در ایBن جBا تحصBیل شناختBی نظام یافتBه و به آئیBن ،نسBبت بBه موضوعBی پیشداده یBا سBلسله پدیدارهایی از پیBش تعییBن شده اسBت؛ شناختBی کBه دانسته و از روی عمBد سBاخته و پرداختBه مBی شود و حسBاب شده از نسلی به نسلی دیگر منتقل می گردد سیر زبان شناسی اروپایی از جهات مهمBی دشوار اسBت بتوان باور کرد کBه زبان شناسی اروپایBی هرگBز مBی توانسBته بBه پایگاه و مرتبتBی برسBد که امروزه بدان رسBیده اسBت بBی آBن کBه از بینBش هBا و دانBش هایی بهره ور گردد کBه حاصBل کارهBا و آثار زبانشناختBی ملBت های دیگر در خارج از مرزهای اروپBا بوده انBد؛ و در ایBن میان سهم آثار زبان شناسان هندی در عهد باستان به ویژه بسیار چشمگیر است. مBا مBی توانیBم پژوهشهای زبان شناختBی ملBت های دیگBر را به مثابBه نهرهای گوناگونBی در نظBر آوریBم کBه هBر یBک در زمانBی دیگر بBه درون سBنت اروپایBی فروریختBه و بBه صBورت بخشBی از آن درآمده است.  ایBن کBه مBا چنیBن روایتBی را حول محور تاریخ زبان شناسBی اروپBا سBازمان مBی دهیBم بBه هیBچ روی متضمن هیBچ مدعائBی از آBن دسBت نیسBت کBه اروپBا در ساحت زبان شناسBی بر دیگBر جاهBا برتری دارد .چBه واقعیتBی است انکار ناپذیBر کBه پژوهندگان و اندیشمندان اروپایی در بخBش بزرگBی از نظریBه ی آواشناسBی و واج شناسی ،و همچنیBن در جنبBه های معینBی از تحلیBل دستوری، آشکارا در فرودسBت هندیان عهBد باسBتان جای دارند .اما نکتBه ایBن اسBت کBه در سBنت زبان شناسBی اروپایBی ما در موقعیتBی قرار مBی گیریBم کBه مBی توانیBم خBط ناگسسته و مداومBی را از رویBش و بالBش ایBن علBم از سرچشمه های آغازینش در یونان تا زمانه ی خودمان دنبال کنیم  و ایBن در حالBی اسBت کBه مBا از خاسBتگاه اصBلی و مراحل آغازینBی کBه در آBن سBوی آثار پختBه و قوام یافته ی هندیان قرار دارد اخبار بسیار ناچیزی در اختیار داریم. نتایBج نظری و عملBی زبان شناسی یونان را رومیان (همراه بBا انبوه بBی شماری از دیگBر دستاوردهای فکری یونانیان) بBه ارث بردنBد ،و آBن همBه را اینان از طریق دسBتوریان متاخBر زبان التیBن بBه مدرسBیان قرون وسطی واسBپردند ،تBا آنان نیBز بBه نوبBه ی خود آBن هBا را همراه با دیگر داده های زبان شناختی ،که همگBی از فرهنگ های غیBر اروپایBی نشأBت مBی یافتنBد و همگBی نیBز بسBیار حیاتی بودنBد ،در آسBتانه ی عصBر نوزایی ()Renaissance و پس از آن به مردم جهان جدید تحویل دهند. چند تعریف: ‏ ‏ واج :در زبان‌شناسی کوچک‌ترین جزء مشخص کالم است که جایگزینی آن با جزئی دیگر تفاوت معنایی ایجاد می‌کند .مث ً ال کلمه ی «ما» از دو واج «م» ( )mو «ا» ( )Aتشکیل شده‌است. کلمه یا واژه :کوچک‌ترین شکل معنادار از حروف است که می‌تواند به تنهایی به کار رود. چند تعریف: صرف :تک‌واژشناسی /ساختِ‌واژه‌ /به انگلیسی)morphology( : بخشی از دستو ِر زبان است که ساختـ(ـارِ) واژه را مور ِد تحلیل قرار می‌دهد نحو :جمله‌شناسی /به انگلیسی)Syntax( : به دانش مطالعه ی قواعد مربوط به نحوه ی ترکیب و در کنار هم آمدن واژه‌ها به منظور ایجاد و درک جمالت در یک زبان اطالق می‌شود. واک :ارتعاش تارهای صوتی در حنجره واکه (واکدار) :آواها و واج هایی که هنگام تولیدشان تارهای صوتی مرتعش می شوند مانند /آ /و /ی/ بی واک :آواها و واج هایی که هنگام تولیدشان تارهای صوتی مرتعش نمی شوند مانند /پ /و /ف/ فهرست کلی پیش Bاز رنسانس یونان روم قرون وسطی رنسانس پیش از اختراع چاپ پس از اختراع چاپ قرن نوزدهم و کشف سانسکریت قرن بیستم پیش از رنسانس یونان Ancient Greece : Tower of the Winds, Athens افالطون دیوگنس الئرتیوسی می گوید افالطون نخستین کس بود که به بررسی امکانات دستور زبان همت گماشت. در رسائل افالطون هر جمله یونانی به دو بخش اسمی (اونوما) و بخش فعلی (ریما) تجزیه می شود . ریشه واژه انگلیسی گرامر نیز از واژه ی گراماتیکوس( )grammatikosیونانی گرفته شده که در زمان افالطون و ارسطو به معنی کسی بود که حروف و کاربردآنها را می دانست. افالطون ‏ ‏ ‏ رساله کراتیلوس افالطون در مورد معنا شناختی فلسفی است. موضوع اصBلی رسBاله کراتیلوس مناظره ای اسBت در ایBن باب کBه منشا زبان کدام اسBت و رابطBه میان واژBه و معنای آBن چگونBه اسBت ؟ آیBا این رابطBه بر بنیاد نوعBی سBنخیت طبیعBی اسBتوار اسBت کBه احیانا میان صBورت واژBه و معنای آBن وجود دارد ،یBا خود نتیجBه نوعی قرارداد و توافق است ؟ هBر دو نظBر از سBوی طرفهای درگیBر مناظره مورد بحBث و بررسی قرار مBی گیرنBد بBی آBن کBه هیBچ نتیجBه قطعBی و معینBی از ایBن رهگذر به دست آید. ارسطو ارسBطو قاطعانBه نظرگاه قراردادگرایان را اتخاذ نمود و آوردکه: «بنیاد زبان بBه وضBع و قرارداد اسBت ،چون هیBچ نامBی به طور طبیعی پدید نمی آید» نظر ارسطو در باب زبان در آغاز کتاب تعبیر ()De interpretatione جمع بندی شده ،آنجا که آمده است: «سخن گفتن عکس برگردان دریافتهای ذهن است و نوشتن عکس برگردان سخن گفتن» رواقیان ‏ ‏ ‏ ‏ بنیانگذBار نحلBه ی رواقی زنون بود کBه در حدود سBال 300پیش از میالد می زیست. زنون خود آدمBی دو زبانBه بود کBه زبان اولBش زبانBی سامی بوده و زبان یونانی را بعدها در زندگیش آموخته بود. نحلBه رواقBی در روزگاری بنیاد نهاده شBد کBه بBه عصر یونان مداری ( )Hellenistic ageمشهور اسBت ،و آBن عصBر پBس از اسکندر بود کBه یونانBی زبانان طBی آBن بسBیار بیشتBر از سBده های پیشیBن بBا سخنوران زبانهای دیگر در تماس قرار گرفتند و ایBن تماس در طول تمام این دوره رو به فزونی داشت . برای مثال نخسBتین ترجمBه از عهBد عتیBق بBه زبان یونانBی کBه به هفتادگانی یا ترجمه هفتادی مشهور است در همین عصر صورت بست. مقام و موقعیت زبان در دستگاه فلسفی رواقیان مقام و موقعیBت زبان در دسBتگاه فلسBفی رواقیان را مBی توان در قالب سه نقل قول ازآنان بدین صورت جمع بست : « .IنخسBت تاثBر ذهنBی برای آدمBی حاصBل مBی شود ،آنگاه ذهBن آدمی از سBخن بهره مBی گیرد و تجربBه ای را کBه تاثBر ذهنBی پدید آورده است در قالب کلمات بیان می کند» « .IIهمBه چیBز از رهگذر مطالعBه فBن اسBتدالل (منطBق) درک و دریافت می شود» « .IIIبیشتBر آدمیان مBی پذیرنBد کBه بBه جاسBت مطالعBه فBن استدالل را از آن بخش آغاز کنیم که به بررسی سخن می پردازد» رواقیان ‏ ‏ رواقیان دوگانگBی میان صBورت و معنBا را بBه قالBب بیان درآوردند ، و از این رهگذر «دال» را از «مدلول» در زبان بازشناختند. رواقیان آواشناسBی را جدا از صBرف و نحBو و این دو را جدا از ریشBه شناسBی طرح و توصBیف کردنBد و در ایBن میان بBه ریشه شناسی بیش از آن دوتای دیگر عالقه نشان دادند. پیش از رنسانس روم The Colosseum in Rome, Italy.(The Colosseum, or the Coliseum, originally the Flavian Amphitheatre, is an elliptical amphitheatre in the center of the city of Rome, Italy, the largest ever built in the Roman Empire. It is considered one of the greatest works of Roman architecture and Roman engineering.) حکمت یونان و حکومت روم ‏ ‏ طBی قرن های سBوم و دوم پیBش از میالد جهان یونان رفتBه رفتBه زیBر نفوذ و سلطه ی شهر روم در آمد رومیان از همان ابتدا پذیرفتند که یونانیان در عرصه ی دستاورد های فکری و هنری از آنان برترند. تقسیم روم به دو قسمت شرقی و غربی از لحاظ زبانی ‏ ‏ ‏ ‏ در نیمBه ی غربBی کBه هیBچ تماسBی بBا هیBچ تمدن شناختBه شده ای نداشBت زبان التیBن هBم زBبان رسBمی و اداری بود ،هBم زبان بازرگانBی و حقوق و هBم زبان علBم و آموزش .همیBن زبان در گذار از تحوالت زبان شناختBی ای کBه از سBر گذرانBد بBه صBورت زبان رومیایBی یBا نوالتیBن درآمد در نیمBBه ی شرقBBی زبان یونانBBی هنوز همان پایگاه خود را داشBBت و ماموران رومBی در جریان ماموریBت هایشان در آBن نواحBی بBه ناچار زبان یونانی را می آموختند ایBن تقسBیم بندی بعBد هBا پایBه ی تقسBیم سBیاسی روم بBه دو قسمت گردید آثار بسیار زیادی در این دوره به زبان التین ترجمه شد وارو (MARCUS TERENTIUS )VARRO وارو مستقل ترین و اصیل ترین کس در میان آن دسته از نویسندگان رومی بود که به مباحث زبان شناختی پرداختند یک ویژگی عمده ی کار وارو در زمینه ی زبان شناسی آن است که مبحث سامانگرایی و سامانگریزی را به طرزی گسترده مطرح می کند و آراء طرف های درگیر در این مبحث را تدوین می کند منشا زبان از دید وارو ‏ ‏ زبان از دل مجموعBه ی محدودی از واژBه های نخسBتین بر آمده و آن مجموعه اصل و منشا زبان را تشکیل می دهد واژBه های یاد شده را در آغاز از آBن رو بر اشیBا نهاده انBد تBا بتوان از آن اشیBا یاد کرد و همیBن هBا حکBم سBرچشمه ی زایBا و جوشانی پیدا کرده اند که از دل آن شمار فراوانی از واژه های دیگر نشات یافته است وارو وارو سBخن از محدودیBت های نظBم محBض در امBر واژBه سBازی به میان مBی آورد ،از طبیعBت عملBی زبان یاد مBی کنBد و مBی گویBد که واژگان زبان در زمینBه هایBی کBه بBه لحاظ فرهنگBی مهBم ترنBد تمایزاتBی به مراتب بیشتر از زمینه های دیگر پدید می آورد در زبان التین اسب نر :اکوئوس ()equus اسب ماده :اکوئا ()equa چون نزد مردم التین شناخت این دو از هم مهم بوده کالغ نر و ماده :کُرووس ()corvus تغییر طبیعی در صورت واژه ‏ ‏ ‏ تمایز میان شکل بندی اشتقاقی و تصریفی اگBر واژBه ای در اختیار داشتBه باشیBم و بدانیBم کBه بBه کدام یک از طبقات تصBریفی تعلBق دارد در آBن صBورت مBی توانیBم تمامBی صورت های تصBریفی آBن را بسBازیم امBا در مقابBل فرآینBد های اشتقاقی از شخBص بBه شخBص و از یBک ریشBه ی واژگانBی بBه ریشBه ی واژگانی دیگر متفاوت است مثلBن از واژBه ی اوویBس ( )ovisبBه معنBی گوسBفند و سوس ()sus بBه معنBی خوک مBی شود واژBه های اوویلBه ( )ovileبBه معنBی آغل و سBوویله ( )suileبBه معنای خوکدانBی را مشتBق کرد .امBا از واژه ی بوس ( )bosبBه معنBی گاو نBر نمBی توان واژBه ی بوویله ( )bovileرا برای گاودانی مشتق کرد. نظام چهار امکانی وارو • اسم (به انضمام صفت) • وجه وصفی فعل • کلماتی که به لحاظ حالت تصریف می شوند کلماتی که به لحاظ زمان دستوری تصریف می شوند کلماتی که هم به لحاظ حالت و هم به لحاظ زمان تصریف می شوند کلماتی که به هیچ یک از این دو لحاظ تصریف نمی شوند قید • رمیئوس پاله مون ()REMMIUS PALAEMON ‏ ‏ نخسBتین نویسBنده ای کBه بBا اصBوات بBه عنوان طبقBه ای جداگانه برخورد کرد اعضای طبقBه ی اصBوات هیBچ معنای ثابتBی ندارنBد و بر عواطف و احساسات اشارBه دارند کوئین تیلیان (MARCUS FABIUS )QUINTILIANUS اثری دارد با نام مبانی سخنوری که آراء خود را در آن شرح می دهد ایBن اثBر بBه دسBتور زبان بBه اختصBار مBی پردازد و آن را در زمره ی علوم مقدماتBی قرار مBی دهد .یعنBی علومBی کBه حصBولشان برای درک درست و کامل ادبیات در سطBح آموزش عمومی ضرورت دارد پریسکیانوس (PRISCIANUS )CAESARIENSIS در حدود 500میالدی دسBتورزبانی منتشBر سBاخت متشکل از 18 کتاب کBه شمار صBفحات آBن بالBغ بر 1000صBفحه ی چاپی امروزی می شود در این دوره دستوریان اصطالحات فنی یونانی را به طرزی ثابت و یکنواخت به التین ترجمه کردند اونومای یونانی به نومن التین برای طبقه ی اسم ترجمه شد و آنتونیمیای یونانی به پرونومن التین برای طبقه ی ضمیر ترجمه شد پیش از رنسانس قرون وسطا The Crusades. a series of religious expeditionary wars blessed by the Pope and the Catholic Church, with the main goal of restoring Christian access to the holy places in and near Jerusalem. کلیسا و زبان التین ‏ .1 .2 ‏ آموزش عمومBی در قرون وسBطا بر پایBه آموزش «هفBت فن عام» بنیاد نهاده شد واین فنون عام هفتگانه به دو گروه تقسیم می شدند: دسBتور زبان ،منطBق و سBخن سBنجی و ایBن سBه فBن را سBه گانیها ( )triviumمی گفتند موسBیقی ،حسBاب ،هندسBه و اخترشناسBی و ایBن چهار را چهارگانی ها ( )quadriviumمی گفتند . دسBتور زبان پایBه و اسBاس آموزش و پژوهBش در قرون وسطا را تشکیل می داد و زبان التین در خدمت کلیسا بود .  ‏ از نظرتاریBخ علBم زبان شناسBی بخBش دوم قرون وسBطا که از حدود سBال 1100میالدی آغاز مBی شود و تBا پایان ایBن دوران بBه درازا می کشBد بسBیارمهمتر از بخBش اول آBن اسBت .زیرا در ایBن بخBش بود که فلسBفه مدرسBه ( )scholastic philosophyپBا گرفت و رونBق یافBت و در لوای فلسBفه مدرسBه مطالعات زبانشناختBی بسیار زیادی انجام گرفت. آنهBا پBس از آنکBه دسBتور زبان صBاحب اهمیBت فراوان شده بود نوشتند: «ایBن نBه دسBتور زبان دان ،بلکBه فیلسBوف اسBت کBه بBا بررسBی دقیق در طبیعت مخصوص هرشئ دستور زبان را کشف می کند»  از همیBن نگرش بود کBه فکBر دسBتور جهانBی نشات گرفت .یعنی دسBتوری که بتواند زیربنای همBه دسBتور زبانهای منفرد باشدو این فکر در گذار زمان تداوم یافت و جستجو برای دستیابی به چنین دستوری همگانBی حکBم مشغلBه ای را پیدا کرد کBه ازآBن زمان بBه بعBد پیوسته در فضای زبانشناسی نظری تکرار شد. دانته ()DANTE ALIGHIERI مBی توان گفBت کBه دانتBه نخسBتین کسBی بود کBه کار پژوهBش در باب روابط تاریخی زبانها را آغاز کرد و در آن میان به زبانهای خاصی توجه نمود. او بعدها به دستوری اول مشهور گردید . دانته در اثر مشهور خود به نام «گفتار عامیانه» شرحی از پیدایش تفاوتهای گویشی به دست می دهد و می افزاید که« :از همین رهگذر است که زبانهای متفاوت از دل یک زبان اصلی نشأت می گیرند» و می آورد که« :این همه نتیجه گذشت زمان و پراکندگی جغرافیایی سخنگویان همان یک زبان اصلی است».  ‏ او سBه خانواده زبان اروپایBی را از یکدیگBر بازشناخBت کBه عبارت بودند از خانواده ژرمنBی در شمال ،خانواده التین در جنوب و خانواده یونانBی در شرق .منتهBا همBه ایBن طبقBه بندی مشروح و مفصل را در چارچوب همان فکBر و باور کهBن جای مBی دهBد کBه در داستان برج بابل شرح داده شده است بنابرایBن عBبری را نخسBتین زبانBی فرض مBی کنBد کBه پیBش از آنکه برج بابBل را بسBازند در سBرتاسر کره خاکBی بدان سBخن مBی گفتBه انBد و آن زبان آدم ابوالبشر بود و عطیه خداوند به آدم بود. داستان برج بابل منقول از عهد عتیق ( سفر تکوین )11 در آن روزگار همه مردم جهان به یک زبان سخن می گفتند. جمعیت دنیا رفته رفته زیاد می شد و مردم به طرف شرق کوچ می کردند .آنها سرانجام به دشتی وسیع و پهناور در بابل رسیدند و درآنجا سکنی گزیدند .مردمی که در آنجا می زیستند با هم مشورت کرده ،گفتند :بیایید شهری بزرگ بنا کنیم و برجی بلند درآن بسازیم که سرش به آسمان برسد تا نامی برای خود پیدا کنیم.  ‏ ‏ بنای ایBن شهBر و برج مانBع پراکندگBی مBا خواهBد شBد .برای بنای شهر و برج آBن خشتهای پختBه تهیBه نمودند.از ایBن خشتهBا بجای سBنگ و از قیر بجای گچ استفاده کردند امBا هنگامیکBه خداونBد بBه شهBر و برجBی کBه در حال بنBا شدن بود نظر انداخBت گفBت« :زبان همBه مردم یکBی اسBت و متحBد شده ،این کار را شروع کرده انBد .اگBر اکنون از کار آنهBا جلوگیری نکنیBم ،در آینده هر کاری بخواهنBد انجام خواهنBد داد .پBس زبان آنهBا را تغییBر خواهیBم داد تا سخن یکدیگر را نفهمند». ایBن اختالف زبان موجب شBد کBه آنهBا از بنای شهBر دست بردارنBد و بBه این ترتیBب خداونBد ایشان را روی زمیBن پراکنده سBاخت .از ایBن سBبب آنجا را بابBل (یعنBی اختالف ) نامیدنBد ،چون در آنجBا بود کBه خداونBد در زبان آنها اختالف ایجاد کرد و ایشان را روی زمین پراکنده ساخت. رنسانس Renaissance The School of Athens, is one of the most famous paintings by the Italian Renaissance artist Raphael. It was painted between 1510 and 1511  .1 .2 دو حادثBه ی مسBتقل از هBم و بسBیار مهBم کBه از لحاظ زمانBی کمابیش معاصرند و می توان آن ها را دو چهره ی دوران نوزائی در نظر گرفت فتح شهر قسطنطیه به دست ترکان عثمانی در 1453 کشBف ّبر جدیBد ( )the new worldبBه دسBت کریستف کلمب در 1492 افق های تازه در زبان شناسی ‏ ‏ افBق های زبان شناسBی گسBترده تBر شBد و نBه تنهBا سBنت ارBوپایی شروع به اثر پذیری از زبان شناسBان غیBر اروپایی کرد بلکه زبان های زنده ی اروپا نیز از آن زمان به بعد موضوع بررسی های منظم واقع شدند بحBث و بررسBی در زمینBه ی دسBتور زبان یونانBی و دسBتور زبان التین همچنان ادامه یافت زبان عبری ‏ ‏ ‏ مطالعBه ی آBن در اواخBر قرون وسBطا بBه همراه زبان عربBی در اروپBا رایج شده بود در قرن چهاردهBم هBر دوی ایBن زبان هBا در دانشگاه پاریBس رسمیت یافتند راجر بیکن برای زبان عبری دستوری تازه نوشت  ‏ ‏ ‏ انسان سه زبانه ی عصBر نوزائBی دانستن یونانی و التیBن و عبری را مایه ی فخر و مباهات خود می دانست در اروپBا چنBد دسBتور زبان برای زبان عBبری نوشتBه شBد کBه مهBم ترین آن اثر ری کلین ()Reuchlinبه نام «مبادی زبان عبری» بود دسBتوریان عBبری در زمینBه ی طبقات کلمBه ،دسBتگاهی را بBه کار می بردند که با دستگاه رایج در غرب از اصل متفاوت بود از سBال 1529بBه بعBد دسBتور زبانBی کBه ان.کله نارد ()N.Clenard برای زبان عBبری نوشتBه بود در کBل اروپBا بBه منزلBه ی دسBتوری نهایی و استاندارد پذیرفته شد  ‏ .1 .2 بررسBی های زبان شناختBی عBبری زیBر نفوذ آثار زبانشناختBی اسالمی شکل گرفBت و گسBترش یافت و آثار اسBالمی همBه درباره ی زبان عربی بود این نفوذ پذیری به دو دلیل بود: هر دو زبان عبری و عربی از خانواده ی سامی بودند قدرت سیاسی اعراب کBه هنگامی نصBیب آنان شد که دین اسالم در پهنه ی خاور نزدیک و شمال آفریقا گسترش یافت  ‏ دسBتوریان عBبری اصBطالحات فنBی و مقوالت دستوری خود را از زبان شناسBان اسBالمی وام گرفتنBد و آBن همBه را در تحلیBل و توصیف زبان عبری به کار بردند در میان ایBن دسBتوریان مBی توان بBه خانواده ی قمحی ( )Qimhiو یBک یهودی اسBپانیایی تبار بBه نام ابن بارون ( )Ibn barunاشاره کرد زبان عربی و زبان شناسی اسالمی ‏ ‏ ‏ مطالعات زبان شناختی اسالمی از دل قرآن نشات یافت بBه ایBن دلیBل کBه قرآBن را نمBی بایسBت ترجمBه مBی کردند الجرم گرویدگان غیBر عرب بBه دیBن اسBالم ،ناچار بودنBد عربBی بیاموزنBد تا بتوانند آن را بخوانند و بفهمند آموزش زبان عربBی در عالBم اسBالم همان پایگاهBی را پیدا کرد که آموزش زبان التین در امپراطوری روم به دست آورده بود مکاتب مهم فقه اللغه در جهان اسالم مکتب بصری مکتب کوفی مکتب بصری ‏ ‏ ‏ نفوذ ارسطو درون این مکتب بسیار محسوس بود بر نظم محض در زبان و سرشت نظام مند آن تاکید می کرد زبان بBه منزلBه ی وسBیله ای کBه بBا آBن بBه گفتگوی منطقی در باب پدیده های جهان می باید پرداخت مکتب کوفی ‏ ‏ پایگاهشان شهر کوفه بود بر گوناگونBی و تنوعBی کBه عملBن در زبان یافBت مBی شBد بیشتBر تاکید می کردند سیبویه بصری خود عرب نبود و اصالتن ایرانی بود شاگرد خلیل بن احمد دستور زبان او «الکتاب» نام داشت سBیبویه کلمBه در زبان عربBی را بBه سBه قسBم اسBم ،فعBل و حرف تقسیم کرد ریشه های ثالثی را برای تصریف فعل به کار برد (به عنوان مثال َکـ تَـ َب که در انواع صیغه ها تصریف می شود) شکاف در سنت های کهن ‏ ‏ عالقBه ی اروپاییان بBه مطالعBه ی زبان عBبری و عربBی باعBث شBد رشته ی وابستگی های پBر دردسBری از دسBت و پای زبان شناسی اروپایی باز شود و عالقBه ی بسBیار شدیدی برای مطالعBه ی زبان های محلBی اروپا پیدا کنند تنهBا در دوره ی نوزائBی اسBت کBه بسBیاری از زبان های اروپایی برای نخستین بار صاحب دستور زبان مختص به خود شدند شناخت زبان های دیگر ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ بBا کشBف قاره ی جدیBد و اوج دوران نوزائBی اروپایBی هBا با زبان های دیگر نیز آشنا شدند دستور زبان کچوا ( )Quechuaدر پرو به سال 1560منتشر شد در اروپا دستور زبان باسک ( )Basqueبه سال 1587منتشر شد دسBتور زبان گوارانBی ( )Guaraniدر برزیBل بBه سBال 1639منتشر شد در قرن هفدهBم اروپایBی هBا بBا دسBتور زبان های ژاپنBی و فارسBی آشنا شدند  ‏ ‏ کلیسBای کاتولیBک مبلغیBن مسBیحی را بBه سBراسر دنیBا مBی فرستاد. مبلغان کاتولیBک هنBد و آسBیای جنوب شرقBی و خاور دور را یBک به یک زیر پا می گذاشتند اینان شماری از زبان هایBی کBه در آBن نواحBی یافتنBد نخسBت بBه خط التین در آوردند تا کتاب مقدس را به آن زبان ها بازگردانند خBط بخصBوصی کBه الکسBاندر رBودسBی بBه سال 1651برای زبان ویتنامBی طرح ریخBت هنوز هBم همان خطBی اسBت کBه با اندک تغییری به عنوان خط رسمی ویتنام به کار می رود ارتباط نوزائی با یونان و روم کهن ‏ ‏ عهد باستان دیگر انگ کفر و زندقه بر پیشانی ندارد شاهکار های ادب یونان و روم را اینک دیگر بدان سبب می خواندند که به ذات خود ارزشمند قلمداد می شدند احیای آواشناسی و دستور های جدید یونانی و التین ‏ ‏ ‏ ‏ اراسBموس ( )Erasmusدر زمینBه ی تلفBظ درسBت زبان التین و زبان یونانی آثاری نوشت آموزش دسBتور زبان یونانBی و التیBن رفتBه رفتBه بBه شکلBی درآمBد که اکنون دارد و در متون درسی امروز بازنموده شده است. از میان دسBتورزبان هایBی کBه برای زبان التیBن در دوران نوزائBی نوشته شBد مBی توان بBه «احکام زبان التیBن» نوشتBه ی ژ.سBی .اسکالیجر ( )J.C.Scaligerو «احکام زبان التیBن» نوشتBه ی سانکتیئوس ( )Santectiusاشاره کرد دسBتور زبان التیBن دبلیو .لBی لBی ( )W.Lilyدر انگلسBتان در سال 1540از سBوی هنری هشتBم پادشاه انگلسBتان مورد تاییBد قرار گرفت و رسمن به عنوان کتاب درسی مدارس تجویز شد اختراع چاپ ‏ ‏ اختراع چاپ بر اهمیBت امالء و نگارش حروف افزود و باعBث شد کسBانی توجBه خود را بBه رابطBه میان امالء و تلفBظ معطوف کردنBد و به مسBاله اصBالح خBط و تجدیBد نظBر در امالء کلمات نیBز عالقمنBد شدند و این عالقه ای است که ازآن زمان تاکنون هرگز از میان نرفته است. ریشBه ای تریBن و در عیBن حال بلنBد پروازانBه تریBن پیشنهادی که در تمام دوره نوزایBی مطرح شBد ،پیشنهاد اختراع زبانBی تازه بود که بتوانBد برای پیشBبرد مقاصBد علمBی و پژوهشBی و همچنیBن مقاصد بازرگانBی و اقتصBادی در سBرتاسر جهان متمدن بBه کار آید .زبان التین بBه عنوان زبان مشترک در روزگاران گذشتBه اکنون مرده بود و یا داشت نفسهای آخرش را می کشید. فرانسیس بیکن ()FRANCIS BACON او اظهار تاسBف کرده بود کBه نارسBائیهائی کBه در زبانهای موجود یافت مBی شونBد موجBب بروز بحBث و جدلهایBی مBی گردنBد کBه همگBی غیر ضروری انBد و در آBن میان زبان های موجود را بBه منزلBه ی بخشی از بت های بازاری قلمداد کرد و از طرفی امیدوار بود که اگر بنا را بر قیاس بین اشیاء و کلمات بگذارند بجای آن که صرفن بر قیاس بین کلمات با یکدیگر تکیه کنند ،درآن صورت پیشرفت ها و بهبودهای گسترده ای در این ماجرا حاصل خواهد شد. فرانسیس بیکن ()FRANCIS BACON ‏ بیکBن میان دسBتور زبانهایBی کBه برای زبانهای مختلBف و مجزا نوشته مBی شونBد از یBک طرف و هBر دسBتور زبان عامBی کBه بر مبنای فلسفی فراهBم آیBد از طرف دیگBر فرق اسBاسی گذاشBت و آنهBا را از یکدیگر متمایBز دانسBت بBه ایBن منظور کBه بتوانBد بBا فراهBم آوردن بهترین بخشهBا و مناسBب تریBن ویژگیهای شماری چند از زبانهای موجود زبانBی دلخواه و آرمانBی پدیBد آورد کBه بتوانBد برای امBر ارتباط علمBی به کار آید.  ‏ درقرن هفدهBم افراد مختلفBی بBه طراحBی انواع زبانهای جهانBی سرگرم بودنBد یBا بBه طراحBی زبانهایBی کBه گاه ازآنهBا بBا نام «عالئBم راستین» سBخن مBی گفتند.در میان کسBانی کBه ایBن پروژBه را دنبال کردنBد می توان از مرسن ( )M.MersenneفرانسBوی یاد کرد .اوتحت تاثیBر دکارت بود و پیشنهاد کرد کBه مBی بایBد بBه خلBق بهترین زبان ممکBن همBت گماشBت یاد کرد ،زبانBی کBه در چارچوب آن بتوان تمام اندیشBه های آدمBی را بBا روشنایBی و تمایBز و همچنین ایجاز تمام در قالب واژBه هایی همانند صورتبندی کرد. در انگلسBBتان کسBBانی چون جورج دالگارنو (Georg )Dalgarnoو اس قف جان ویلکینز(Bishop John )Wilkinsکارهای مرسن را ادامه دادند .  ‏ ‏ ویلکینBز اثBر مشهوری بBه نام «گفتار در جهت عالئمBی راسBتین و زبانی فلسفی» (Essay towards a real character )and a philosophical languageنوشBت و در آBن به نقBد کمبودهایBی پرداخBت کBه در زبانهای طبیعBی بBه چشBم مBی خوردند و سپس به ایجاد یک نظام آواشناسی جهانی همت گماشت. او برای زبان جهانBی خود دسBتور زبانBی جهانBی معرفBی کرد کBه متشکل بود از طبقاتBی از کلمات کBه برای همBه نیازهای ارتباطBی معتبر بودنBد .در ایBن دسBتور زبان قرار بر ایBن بود کBه شمار قواعد نحوی در حداقBل ممکBن نگاه داشتBه شود و تعلBق کلمات بBه طبقات و روابط نحوی آنهBا بBا نشانBه هایBی خاص در خBط نشان داده شونBد و آنگاه همه اینهBا بBا افزوده هBا یBا محذوفات و تعدیلهای آواشناختBی بخصوصی در صورتهای گفتاری کلمات نمودار گردند. او زبان فلسBفی خود را بBا زبان التیBن برابر نهاد کBه به گمان او در میان زبانهای موجود بیش از همه به زبان جهانی نزدیک بود.  ‏ ‏ مالحظات دیگری نیBز در ذهBن کسBانی کBه بBه خلBق زبان جهانBی فکر مBی کردنBد وجود داشBت از جملBه تسBهیل در امBر بازرگانی و ایجاد وحدت در میان کلیسBاهای پروتسBتان و همچنیBن توسBعه علBم رمز نگاری. مردان ایBن زمانBه مBی خواسBتند عالئBم راسBتین تازه ای در دسترس باشBد کBه بتوانBد بBه نهضBت پروتسBتانها همان خدمتBی را کنBد که زبان التینی در دوره ای به کلیسای کاتولیک کرده بود. کوتBه نویسBی و رمBز نویسBی نیBز بBه دلیBل وجود رمزهBا و نوشته های رمزی طرفهای درگیBر در جنگهای داخلBی انگلسBتان مورد توجه خاص قرار گرفBت و باعBث گردیBد ویلکینBز در سBال 1641اثری جداگانه در باب ارتباط مخفی به رشته تحریر درآورد. 19 قرن 19th century Map of the world from 1897 سال کشف سانسکریت ‏ ‏ اگBر بخواهیBم یBک سBال برگزینیBم و آBن را بBه منزلBه ی سBالی معرفی کنیBم کBه دوران جدیBد دانBش Bزبان شناسBی بBا آBن آغاز مBی شود بی شBک سBال 1786کBه تBا آغاز قرن نوزدهBم بیBش از یBک دهBه فاصله داشت آن سال خواهد بود در این سBال سBر ویلیام جونز ( )Sir William Jonesاز کمپانی هنBد شرقBی خطابBه ی مشهور خود را در جمBع انجمBن پادشاهی مطالعات آسBیایی در کلکتBه ی هنBد قرائBت کرد و در آBن از پیوند تاریخBی میان سBانسکریت از سBویی و زبان های التیBن و یونانی و ژرمنی سخن گفت و وجود آن پیوند را ثابت کرد  «زبان سBانسکریت پیشینBه ی باسBتانی اش هBر چBه باشBد ،ساختاری شگفBت انگیBز دارد؛ کمال یافتBه تBر از یونانBی اسBت؛ سBترگ تBر از التین است؛ به طرزی خیره کننده ظریف تر از هر دوی آن هاست»... سر ویلیام جونز ‏ نخسBتین دسBتور زبان سBانسکریت بBه زبان انگلیسBی در اوائل قرن 19 انتشار یافBت و رفتBه رفتBه ادبیات کهBن هندوسBتان کBه به زبان سانسکریت بود به زبان های اروپایی ترجمه شد زبان شناسی هندی ‏ ‏ در همان مراحل آغازین از تاریخ به اوج شکوفایی خود رسید تBا زمانBی کBه اروپایBی هBا از آBن از وجود آBن خBبر دار شدند دانشمندان هندی بBه چندیBن نحلBه ی مشخBص در ایBن زمینBه راه برده بودند و منابعی نگاشته بودند و شروح تفاسیر فراوان بر آن نوشته بودند معنا نزد هندیان در قالب کلمه در قالب جمله معنا در قالب کلمه ‏ ‏ همایBش هBر کلمBه اغلBب محدودیBت هایBی بر دامنBه ی معنایBی آBن کلمه تحمیل می کند .بدین معنی که استعمال کلمه در ترکیبی خاص Bو با کلماتBی معیBن موجBب مBی شود کBه مBا نتوانیBم از آBن کلمBه برخی از معناهایBی را اراده کنیBم کBه اگBر کلمBه ی مزبور را در تنهایBی در نظر بیاوریم معانی یاد شده بدان تعلق گیرند بBه عبارت دیگBر همایBش کلمات امکان اسBتنباط برخBی از معانی خود آن کلمات را از آن ها منتفی می گرداند معنا در قالب جمله ‏ ‏ جملBه ،پاره گفتاری اسBت یگانBه و تجزیBه ناپذیBر و این پاره گفتار معنای خود را «در یک لمحه» منتقل می کند .درست همان گونه که هBر تصBویری نیBز نخسBت بBه مثابBه واقعیتBی یگانBه درک و دریافBت می شود پیروان بهارت راری (مولف واکیاپادیا) طرفدار این نظریه بودند آواشناسی و واجشناسی در هند ‏ ‏ ‏ آBن چBه بیBش از همBه در مورد هندیان چشمگیBر و درخور بازگویی است کارهایی است که در زمینه ی آواشناسی انجام داده اند. کارهای ایشان چBه در سBاحت اندیشBه و نظBر و چBه در مقام عمBل به مراتب پیشرفته تر از تمامی کارهایی است که در اروپا یا جاهای دیگر انجام گرفته. تاریBخ تالیBف رسBاله های آواشناسBی هندی را بBه تقریBب بیBن 800تا 150پیش از میالد تعیین کرده اند. دستور زبان پانینی ‏ ‏ ‏ بخBش اصBلی آBن منحصBرن بBه طرح قواعBد واژBه سازی در زبان سانسکریت اختصاص دارد ایBن قواعBد بBه شکBل «اقوال کوتاه» بیان مBی شونBد کBه از آBن هBا به عنوان «کلمات قصار» یاد می شود ایBن کلمات قصBار یBا حاوی تعریBف انBد یBا حاوی فرآینBد های واژBه سازی کBه در زبان سBانسکریت آBن هBا را «سBوترا» بBه معنBی «رشتBه یBا نBخ» می نامند منشا زبان ‏ ‏ آشنایBی اروپاییان بBا زبان سBانسکریت باعBث شBد زبان شناسBان متوجه جنبه های تاریخی مطالعات زبان شناختی شوند باب بحBث منشBا زبان باز هBم گشوده شBد و زبانشناسانی چون «کندیاک» و «روسBو» و «فون هردر» و «جیمBز هریس» و «هون توک» و «جیمز برنت» در این زمینه آثاری نوشتند اهمیت بحث منشا زبان ‏ ‏ آورده انBد کBه پسBامتیکوس ،فرعون مصBر کوشیBد تBا کهBن ترین زبان را یعنBی زبان اصBلی و اولیBن آدمیان را کشBف کند .برای ایBن کار کودکی را در محیطBی بدور از هر نوع گفتار و سخنی بBا دقت تمام پرورش داد تBا بتوانBد نخسBتین سBخنی کBه یBک روز بر زبان او جاری خواهBد شد ضبط کند. در سBال 1769آکادمBی پروسBیا جایزه ای تعییBن کرد برای کسBی که بBه پرسBش «آیBا برای آدمیزاد ممکBن اسBت کBه زبان خود را بBه تنهایی و بBی آBن کBه از منبعBی کمBک گرفتBه باشBد ،بBه مرتبBه ای از کمال برساند که شناخته ی ما است؟» کندیاک و روسو ‏ ‏ ‏ ‏ در نیمه های قرن هجدهم به بحث درباره ی منشا زبان پرداختند کندیاک در سال « 1746گفتار در باب منشا دانش آدمی» را نوشت روسBو در سBال « 1755درباب منشا نابرابری در میان آدمیان» را نگاشت که به بحث منشا زبان هم اشاره کرده بود کندیاک تجربه گرا بود و بر نظریه ی شناخت الک تکیه داشت یوهان گوتفرید فون هوردر ( )JOHANN GOTTFRIED VON HERDER ‏ در سال « 1772خاستگاه زبان» را منتشر کرد جیمز برنت (لرد مونبودو) (JAMES BURNETT, LORD )MONBODDO ‏ ‏ یکی از شخصیت های برجسته در حیات علمی و ادبی ادینگبورگ کتابی تحت عنوان «در باب منشا زبان و تحوالت آن» در 16جلد نگاشت زبان شناسی تاریخی و تطبیقی در قرن نوزدهم  ‏ قرن نوزدهBم در عالBم زبانشناسBی قرن بررسBیهای تاریخBی و تطبیقی زبانها ،به ویژه زبانهای هند و اروپایی بود. یسBپرسن ( )O.Jespersenدر 1922مBی نویسBد که« :مراد از زبانشناسBی عمدتBن و در درجBه اول همان مطالعات تاریخBی است .از ایBن گذشتBه بایBد گفBت کBه برخBی از فکرانگیزتریBن و راهگشاترین اندیشBه هایBی هBم کBه در آغاز قرن بیسBتم در باب سBاخت زبان فراپیش نهاده شBد ،نخستین بار در چارچوب فکری و نظری درباره زبان بکار بسته شد که در درجه اول چارچوب تاریخی به حساب می آمد». راسک (RASMUS CHRISTIAN )RASK ‏ راسBک کBه دانمارکBی بود برای اولیBن بار برای زبان نروژBی باستان و زبان انگلیسBی باسBتان دسBتور زبانهایBی نظام یافتBه نوشBت و همچنین برای اولیBن بار بBه روابBط ریشBه شناختBی نظBم و ترتیبBی شایسته داد و در انجام ایBن کار صBورتهای کلمات موجود در زبانهای مختلBف را به طرزی نظام یافتBه بBا هBم سBنجید و نوشBت« :اگر میان دو زبان بتوان توافقی تا آBن حد در میان صورتهای کلمات ضروری و ناگزیر پیدا کرد کBه بشود برای آBن توافBق قواعدی ناظBر بر تغییBر حروف (آواهBا) به دسBت داد بBه طوری کBه بکمBک آBن قواعBد بتوان از صBورت یBک کلمه در یBک زبان بBه صBورت همان کلمBه در زبان دیگBر رسBید ،در آBن صورت می توان گفت که میان آن دو زبان رابطه ای بنیادین برقرار است»  اثBر راسBک بنام «جستار» ( )Investigationبرنده جایزه آکادمBی علBم دانمارک شد .ایBن اثBر حاوی پژوهشBی بود کBه منشأ زبان اسکاندیناوی کهن را مشخص می ساخت. ویلهم فون هومبولت (WILHELM VON )HUMBOLDT ‏ «گفتار و سخن هر ملتی روح آن ملت است و روح آن ملت گفتار و سخن آن است» ویلهم فون هومبولت ()WILHELM VON HUMBOLDT ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ 242سBال پیBش ،BفردریBک ویلهلBم هومبولBت 22ژوئن 1767در پوتسدام آلمان به دنیا آمد. او فقط زبانشناس نبود .اما در هر سمتی که بود بهترین بود. مدتBی وزیBر آموزش و پرورش کشور پروس (واقع در کشور آلمان فعلی) بود. بBه عنوان یBک فیلسBوف‌ ،از مدافعان آزادی در عصر روشنگری بود وتحت تاثیر کانت قرار داشت. افکارش خیلی سریع در کشورهای انگلیسی زبان رواج یافت. او بر نقش آزادی در رشد شخصیت انسان‌ها اصرار داشت. دیپلمات موفقی نیز محسوب می‌شد. ویلهم فون هومبولت ()WILHELM VON HUMBOLDT ‏ ‏ ‏ ‏ هومبولBت BبBه عنوان یBک زبانشناس نقBش بسBیار موثری در پیشرفBت فلسفه زبان داشت. بBه عقیده هومبولBت‌ ،زبان‌هBا از نظBر ویژگی‌های سBاختاری عمومی ،وجوه اشتراک زیادی دارنBد و بBه عبارت دیگBر قالBب زبان‌هBا یکBی است.او زبان را ابتدا وسیله تفکر و حدیث نفس دانسته است. بBه اعتقاد او زبان را نبایBد صBرفا بBه عنوان وسBیله‌ای برای ایجاد ارتباط تلقی کرد بلکه نفس ارتباطBی و عملی آن را باید فرعی و ثانویه دانست. اصBل مهمی‌ کBه مورد توجBه هومبولBت بود و می‌کوشیBد تBا در بررسی‌های گسBترده‌اش درباره زبانشناسBی و زبان‌های گوناگون توضیBح دهBد ،جنبه زایای زبان بود کBه بر پایBه آBن هBر سBخنگوی زبان بBا در اختیار داشتن امکانات محدود دسBتوری و واژگانBی می‌توانBد تمامBی نیازهای ارتباطی خود را که در جامعه ممکن است با آن روبرو شود ،برآورده سازد. ویلهم فون هومبولت ()WILHELM VON HUMBOLDT ‏ ‏ ‏ هومبولBت اندیشمندی اصBیل در زبانشناسBی همگانی بود .او در بررسBی‌هایش ،در جسBتجوی حقایBق زبانشناسBی همگانBی بود .هرچند هومبولBت توانایBی BزبانBی ذهBن را جهانBی و همگانBی می‌دانBد ،ولBی تاکید می‌کنBد کBه خاص بودن هBر زبان از ویژگی‌های خاص گروهBی کBه بBه آن صحبت می‌کنند ناشی Bمی‌شود. او عقیده دارد که زبان و فکر هر گروه از مردم که بBه زبان خاصی صحبت می‌کنند ،از یکدیگBر جدایی‌ناپذیرسBت و حتی او از ایBن هBم فراتر می‌رود و اظهار می‌دارد که زبان هر قوم روح آنان و روح آنان زبانشان است. او آثاری چنBد در زمینBه مطلBق زبان و زبانهای خاص منتشBر سBاخت که مهمتریBن آنهBا «گوناگونیهای سBاخت زبان آدمی» (The variety )of human language structureنام دارد. ویلهم فون هومبولت ()WILHELM VON HUMBOLDT ‏ .1 .2 .3 شناختBه شده تریBن دسBتاورد هومبولBت کار رده شناسBی زبانBی اوست که در چارچوب آن همه زبانها به سه طبقه تقسیم می شوند: زبانهای تک واژه ای (مانند زبان چینی) زبانهای تصریفی (مانند زبان سانسکریت) زبانهای پیوندی یا دو رگه. شالیخر ()AUGUST SCHLEICHER شBالیخر در فلسفه یک هگلی مشرب بود و در علوم طبیعی به ویژه گیاه شناسی مهارت داشBت. او کل دستگاه زبانهای هند و اروپایی را بر اساس روابط تاریخیشان در یک نمودار درختی فراهم آورد که تا حد زیادی ملهم از شیوه های طبقه بندی گیاه شBناختی «لینه» بود.  ‏ شالیخBر در 1863رسBاله کوتاهBی بBا نام نظریBه دارویBن و زبانشناسی منتشBر سBاخت و درآBن بیان کرد کBه زبان را بایBد در کنار سایر اندامواره های طبیعBی جهان قرار داد و بBا آBن بBا همان شیوه ای برخورد نمود که در مطالعBه علوم طبیعBی بBه کار مBی آیBد و مBی گفBت کBه این اندامواره مسBتقل از اراده و آگاهBی سBخنگویانش رشBد مBی کنBد ،بBه بلوغ مBی رسد و سپس می میرد. شالیخBر برآBن بود کBه نظریBه دارویBن برای تاریBخ زبانهBا نیBز مناسBب است و مBی توان گذBار و گسBترش زبانهBا رابر پهنBه زمیBن ،همراه بBا برخورد آنهBا با همدیگBر و تضاد و تعارض آنهBا بBه همان تنازع بقایBی شبیBه دانسBت که در جهان زندBگان جریان دارد و در ایBن تنازع بقBا کBه میان زبانهBا هست ، زبانهای هنBد و اروپایBی پیروز بوده اند .او بنابر ایBن عقیده پیBش بینBی می کند که زبان های صرفی ،پیوندی می شوند و پیوندی ها ،تک واژه ای. نودستوریان ‏ ‏ ‏ در نيمه دوم دهه‌ي 1870شماري از زبان‌شناسان جوان با يكديگر هم‌داستان شدنBد و دسBت بBه كاری زدنBد كه در حلقه‌های علمBی و فرهنگBی آBن روزگار بی سBابقه بود .بحBث و جدل‌های عمده‌ای كه در ربBع آخBر قرن نوزدهBم درگرفت، بر سر چيزی بود كه اينك از آن به نام آموزه‌ی نودستوريان ياد مي‌كنند. نودسBتوریان ایBن آرزو را در سBر مBی پروراندنBد کBه از زبانشناسBی تاریخBی یک علBم دقیBق بسBازندکه بBا سBایر علوم طبیعBی همراسBتا باشد .آنهBا اصBرار نهBا و گويش‌های زنده‌Bی معاصBر بيشتBر پرداخBت ،و می‌ورزيدنBد كه بايد بBه زبا ‌ كمتBر بBه بازسBازی زبان آغازين و مفروض هنBد و اروپايی كه بBه ناگزيرتالشBی بيهوده است مشغول شد همچنين اينان نظريه‌ ی زبان بBه منزله‌Bي يك اندامواره را كنار نهادنBد و بBه جای آBBن ،نظريه‌ای را پيش نهادنBBد كه می‌گويد زبان در اذهان فرد فرد سخنگويان آن جای دارد.  ‏ در دو دهه‌ آخBر سBده‌ نوزدهBم ،نودسBتوريان ،درباره‌ نظBم تغييرات آوايی عقيده‌ تازه‌ای ابراز كردند .آنان اين عقيده را كه قوانين آوايی استثنا ندارد به عنوان يك اصل همگانی مورد تاكيد قرار دادند. آنهBا دريافتنBد كه بيشتBر موارد اسBتثنا در تغييرات آوايی همسان ،از شرايط آوايی خاصBی كه بر محققان پيشين مخفBی مانده بود ناشی مي‌شده اسBت و همچنين علBل تغييرات آوايي تنهBا از راه بررسی و مشاهده‌ عينBی داده‌های زبانBی از زبان‌های خويشاونBد و چگونگBی تغيير آوايی در بافت‌های زبانی گوناگون مشخص مي‌گردد.  ‏ ‏ اهميت اسBBاسی عقيده‌ نودسBBتوريان در اين اسBBت كه به‌طور كلBBی درباره‌Bی طBبيعت تغيير زبان بيانBی جامBع اظهار داشتنBد؛ بBه اين معنBی كه تغيير زبان را فرايندی منظم مي‌دانستند آنان بر اين باور بودنBد كه بر پايه‌Bی برخBی ويژگی‌های جهانBی ،تحول زبان قانونمند است و از همين رو ،مي‌تواند به طور منظم مورد بررسی قرار Bگيرد. درواقBع نودسBتوريان نيز هماننBد شاليخBر بررسBیهای خود در زمينه‌ زبانشناسBی تاريخBی و تطBبيقی را بر پايه‌ علوم طBبيعی قرار مي‌دادنBد از اين رو ،تغييرات آوای زبان را بBBه عنوان فرايندی خودكار بر حسBBب قوانينBی كه اسBتثناپذير نيسBتند؛ در نظBر مي‌گرفتنBد ،كه در دوره‌ زمانBی خاصی در زبانی خاص روی می‌دهد.  ‏ البتBه در دهه‌های پيش از نودسBتوريان نيز ،برخی پژوهشگران زبان نظريات مشابهBی ارائBه كرده بودنBد ولBی دو پژوهشگBر برجسته «اوسBتهوف» و «بروگمان» بBا اعالم رسBمی اين عقيده كه قوانين آوايی اسBتثنBاپذير نيسBت ،شهرت را نصBيب خود كردنBد و بBه نودستBوريان مشهور شدند. نودسBتوريان معتقBد بودنBد دو زمينBه هسBت كه توجBه بBه آنها برای زبانBشناسBی تاريخBی ،بدان‌گونBه كه آنان خوش داشتنBد بBه مطالعه بپBردازنBد ،مهBم و اسBاسی اسBت ،در واقBع دو زمينه‌ بررسBی آواشناسی و لهجه‌شناسBی (گويش‌شناسBي) را بBه زبانشناسBی تاريخBی بسBيار نزديك مي‌دانسBتBند .توجBه بBه آواشناسBي از راه تاكيد نودستوريان بر زبان‌هاي موجود و ناكافی بودن حروف نوشتBه‌های زبان‌های مرده براي دادن اطالعات درباره‌ی تلفظ Bواقعی صداهای زبان قوت گرفت.  همچنين ،نودسBتوريان از اين لحاظ بررسBی زبان‌های اروپايی را بسيار ضروری مي‌دانسBتند كه از راه آنهBا تغييرات زبانBی آشكار مي‌شد ،زيرا زبان‌های ياد شده آخرين مرحلBه را در تغييرات زبانBی خانواده‌ی زبان‌های هنBد و اروپايی نشان میدادند .از اين رو ،در اين دوره بررسی زبان‌هBا و لهجه‌هBا و نيز تدوين و انتشار اطلس‌Bهای زبان به طور جدی آغاز شBد ،هرچنBد كه حتBی برخBی از عمده‌ترين مخالفان عقيده‌ی نودستوريان نيز در ميان لهجه‌شناسان مشاهده مي‌شدند. منتقدان بر نظريات نودستوريان شوخارت ()HUGO SCHUCHARDT ‏ منتقدانBی هBم در اين درگيری وجود داشتنBد كه برجسBته‌ترين آنهBا هوگو شوخارت بود.  ‏ انتقاد شوخارت بBBه ويژBBه متوجBBه اين اصBBل نودسBBتوريان اسBBت كه می‌گويد قوانين آوايی اسBتثناناپذيرند .وی اصBرار مي‌ورزد كه در تلفBظ ب BعينBی ازتنوع وجود دارد و نيز اينكه گفتار فرد فرد سBخنگويان مرات ِ بسBBياري از سBBخنگويان حتBBي از آنچBBه هنجار سBBخن قلمداد مي‌شود مرتباً منحرف می‌شود. شوخارت معتقBد بود كه فكر قوانين آوايی اسBتثناناپذير ،در مفهومBي كه نودسBتوريان از آBن اراده مي‌كردنBد ،فقBط در بافBت زبان بBه منزله‌ نظامی همگن می‌تواند معنا داشته باشد.  ا ّمBا امروزه مBی دانیBم کBه اگBر شخBص بBه دقBت در جزئيات اسBتعمال روزانه‌ زبان نظBر كنBد ،يعنBي همان كاري را كنBد كه نودسBتوريان مصBرا ً بBه اشخاص توصBيه مي‌كردنBد ،در آBن صBورت ،شخBص دقيقاً بBه همان چيزی راه مي‌Bبرد كه شوخارت در نظBر داشBت؛ يعنBي درمی‌يابBد كه هيچ زبانBی يك نظام همگBن نيسBت؛ و هBر زبان شبكه‌Bی پيچيده‌ای از زير نظام‌های بBه هBم مربوط اسBت كه در بسBياری از بخش‌های خود گزينه‌های درون‌سازی شده‌ فراوان در اختيار می‌گذارد. 20 قرن 20th century The Earth seen from Apollo 17. The second half of the 20th century saw an increase of interest in space .exploration سه جریان عمده از فعالیت های زبان شناختی در قرن بیستم ‏ ‏ ‏ تداوم همان سBنتی کBه از روزگار باسBتان در امBر مطالعات دستوری و دیگBر مطالعات زبان شناختBی بBه دسBت دانشمندان اروپایی آغاز شده بود درک و فهBم روزافزون آراء زبانشناسBان هندی بBه ویژه در باب آواشناسی و واج شناسی همگونBی فزاینده ی علBم زبان شناسBی بBه ویژBه در مقام علمBی تاریخ بنیاد بBا برخBی از گرایBش هBا و رهیافBت هBا در قرن نوزدهBم (مانند تطبیق گرایی و تکامل گرایی) فردینان دو سوسور (FERDINAND DE )SAUSSURE دوسوسور خود کار های بسیار کمی را منتشر ساخت اما تقریرات او در باب زبان شناسی در آغاز قرن بیستم شاگردانش در ژنو را چنان تحت تاثیر قرار داد که در سال 1916 «دروس زبان شناسی همگانی» او را چاپ و منتشر ساختند فردینان دو سوسور ()FERDINAND DE SAUSSURE ‏ ‏ دوسوسور تنها شمار محدودی زبان ِ آشنای اروپایی را مورد پژوهش قرار Bداد اما دامنه ی تاثیر و نفوذ او در زبان شناسی قرن بیستم بیش از نفوذ و تاثیر هر کس دیگری است تا جایی که به جرئت می توان گفت زبان شناسی قرن بیستم را خود او آغاز نهاده است انتشار دروس او را به انقالب کپرنیکی در زبان شناسی تشبیه کرده اند آراء دوسوسور ‏ .1 .2 .3 آراء دو سوسور را می توان ذیل سه عنوان مطBرح ساخت: دو بعBد بنیادیBن مطالعات زبان شناسBی را بBه روشنی تمام مطرح نمود توانایBی زبانBی سBخنگویان زبان را از پدیده هBا یا داده های زبان شناسBی بازشناخBت و آBن هBا را بBه ترتیBب «النBگ» و «پارول» نامید کBه این دو اصطالح رواج بیBن المللی پیدا کرد اما در زبان فارسBی به «زبان» و «گفتار» ترجمه شد نشان داد کBه هBر زبانBی را مBی بایBد بBه مثابBه نظامBی در نظBر آورد که خود از عناصری تشکیل شده که با همدیگر روابط دو جانبه دارند یلمزلف ()LOUIS HJELMSLEV نظریBه ی زبانشناسBی خود را گالسBماتیکس (نظریBه ی تحلیل بنیادی) نام نهاد گالسماتیکس حاصل تاکیدی است که سوسوریان هم در حوزه ی «محتوا» و هم در حوزه ی «لفظ» بر «صورت زبان» می گذارند نه «گوهر» آن. بودون دو کورتنی (JAN NIECISŁAW BAUDOUIN DE )COURTENAY ‏ ‏ دانشمندی لهستانی که در روسیه تدریس می کرد میان صدا و آوا از یک سو و واج از سوی دیگر تمایز قائل شد مکتب پراگ ‏ ‏ ‏ ‏ گروهی از دانشمندان چکسلواکی و دیگر کشور ها جلسBات مرتبBی برگزار مBی کردنBد و نشریBه ای داشتنBد تحت عنوان «حلقه ی زبان شناسی پراگ» زمینه ی مورد عالقه ی آنان نظریه ی واجشناسی بود در زمینBه ی سBبک شناسBی و نحBو و رده شناسBی نحوی و تطبیقBی نیز آثاری نگاشتند زبان شناسی در شوروی تروبتسکوی ()NIKOLAI SERGEYEVICH TRUBETZKOY ‏ ‏ از اعضای مکتب پراگ بود پیBش از آBن کBه امپراطوری روسBیه را پBس از جنBگ جهانی اول ترک کنBد ،درباره ی برخBی از زبان های بومBی آBن مرز و بوم مطالعه کرده بود مار ()NICHOLAS JAKOVLEVICH MARR نظریBه ی پذیرفتBه شده ی هندواروپایBی را رها کرد و آراء خود را بر بنیاد باورBهای قرن هجدهBم اسBتوار سBاخت و بBه «خاسBتگاه ایمایی» ِ زبان عقیده مند شد زبان قفقازی را «یافثی» می نامید و زبان های دیگر را زاییده ی آن می دانست زبان شناسی در آمریکا  ‏ ‏ ‏ ‏ در سBال 1924انجمBن زبان شناسBی آمریکBا تاسBیس شBد و نشریه ی «زبان» به عنوان نشریه ی ساالنه ی آن انجمن در نظر گرفته شد «فرانتBس بوآBس»« ،ادوارد سBاپی یBر» و «لئونارد بلومفیلد» از پیشگامان زبانشناسان آمریکایی بودند نظریات اینان به شدت تحت تاثیر رفتارگرایان بود در زمینBه های عملBی و کاربردی هBم بBه مردم شناسBی عالقBه ی بسیار داشتند بسBیاری دیگBر از زBبان شناسBان آمریکایBی در تحقیقات خود سBعی تهیه ی توصBیفی برای زبان بومBی آمریکایBی داشتنBد کBه اغلBب رساله ی دکترای آنان بود زبان شناسی در بریتانیا دنیل جونز ()DANIEL JONES دو کتاب «مجمBل آواشناسBی» در 1914و «فرهنBگ تلفBظ انگلیسی» در 1917را منتشر ساخت تلفظ رسمی انگلیسی بریتانیایی با این دو کتاب به باقی جهان معرفی شد و برخی غیر انگلیسی ها نیز از آن استفاده کردند فرث ()JOHN RUPERT FIRTH نظریه ی زبان شناسی را در بریتانیا تا مرتبتی ممتاز برکشید و زبانشناسی همگانی را در آن سرزمین رسمیت داد مانند زبان شناسان آمریکایی تکیه بر آثار و افکار مردمشناسان داشت و خصوصن متاثر از افکار ملینوفسکی بود. عصر زبان شناسی گشتاری -زایشی نوآم چامسکی ()NOAM CHOMSKY در سال 1957اتفاقی مهم در عالم زبانشناسی رخ داد که از آن می توان همچون نقطه ی آغازی برای اساسی ترین و پر نفوذ ترین جنبش هایی یاد کرد که چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ عملی پدید آمده است .و آن انتشار کتاب «ساخت های نحوی» از نوآم چامسکی بود و این اثر آغازگر زبان شناسی گشتاری زایشی بود  گشتاریان برآننBد کBه اگBر قرار اسBت بر اهداف خود دسBت یابنBد مBی باید توصBیف هایBی را از زبان طرح ریزنBد کBه در قالBب قواعدی بBه دست شده باشدکBه آBن قواعBد بر روی هBم آBن توانایBی خالق هBر سخنگوی بومBی را در خود فراهBم آورده باشBد کBه سBخنگوی مزبور را قادر می سBازد شمار نامحدودی از جمالت زبان خودش را یBا تولیBد کنBد و یا چون از دیگران بشنود بBی درنBگ دریابBد ،علBی رغBم ایBن واقعیBت که بسBیاری از آBن جمالت را سBخنگوی یاد شده هرگBز پیBش از آن بر زبان نیاورده و یا از دیگران نشنیده است پایان تاریBخ نویBس چون بBه اوضاع معاصBر خود برسBد ،مBی باید زبان در بندد و دسBت از روایBت فرو شوید .امBا تاریBخ؛ بBه هBر حال ،در آBن جBا متوقف نمBی ماند .آدمBی در سBعی و جهدی کBه در سBرتاسر تاریخ فکری اش بBه خرج داده تا زبان خود را فهBم کنBد و آBن را بشناسBد ،گوئیBا پیوسته مBی کوشیده اسBت تBا بBه خودشناسBی بیشتری دسBت یابBد ،یعنBی به همان فرمان گوش دل سBپارد کBه فراروی زائران معبBد آپولBو در دلفی قرار مBی گرفت .فرمانBی کBه مBی گفBت Gnothi seautonیا خود را بشناس.