تحقیق در متون و اسناد حقوق عمومی

تحقیق در متون و اسناد حقوق عمومی

اسلاید 1: دکتر علی مشهدی به نام خدادوره دکتری حقوق عمومیدرس تحقیق در متون و اسناد حقوق عمومی

اسلاید 2: به نام خدا

اسلاید 3: مباحث مقدماتیتکالیف دانشجویان انتخاب یکی از دسته های موضوعی مرتبط با آراء دیوان و تحلیل آن مطابق الگوی ارائه شده در کلاس و بحث تحقیق در یکی از نظریه های قابل اعمال در تفسیر متون حقوق عمومیارائه گزارش هفتگی از نتایج پیشرفت تحقیقاتارائه یک مقاله ( اختیاری) منابع درس:1- کتاب اصول حقوق اداری: دکتر هداوند و مشهدی 2-کتاب رویه قضایی در شعب دیوان عدالت اداری، دفتر نخست، معاونت آموزش و پژوهش دیوان

اسلاید 4: اهدافآشنایی و تسلط پژوهشگران دکتری حقوق عمومی با مفهوم، قلمرو، انواع، نحوه تحلیل، شکل گیری، کاربرد، تفسیر و نسخ متون حقوق عمومی مشخصا تحلیل محتوای آراء دیوان عدالت اداری در چارچوب مباحث نظری مطروحه

اسلاید 5: موضوعنحوه بررسی، تحلیل و تفسیر متون و اسناد حقوق عمومی( مشخصا قانون اساسی و آراء دیوان عدالت اداری)

اسلاید 6: تحقیق چیست؟فرآیند جستجوresearch و تحلیلanalysis نظام مند پدیده ها و مسائل حقوق عمومیبه نحوه و چگونکی تحلیل دراصطلاح متدلوژی می گویند.به طور کلی يك بررسي علمي نظام يافته، مستمر و یا انتقادي در مورد پديده هاي اجتماعي، انساني و طبيعي است كه روابط احتمالي بين پديده ها به وسيله ي مشاهده و نظريه مطالعه مي شود.

اسلاید 7: متون و منابعمنابع قانون اساسی یا عمل قوه موسسقانون عادی یا عمل قوه مقننهآیین نامه و بخشنامه یا عمل قوه مجریهعرفاصول کلی حقوق عمومی رویه قضایی( مشخصا آراء دیوان عدالت اداری) دکترین

اسلاید 8: روش های علمی 1- استقراء: Inductionحركت از جزء به كلّ. از طریق مشاهده ی جزییات به قاعده می رسید. اعمال واقعه fact بر قاعدهact قوانین تعمیم پذیرند ولی قطعیت و عمومیت کامل ندارند.2-قیاس: Deductionحرکت از کل به جزءاز طریق استدلال منطقی( قضایای منطقی) و تصورات بدیهی و پیش فرض ها( فرضیه) قاعده خلق می شود. اعمال قاعده بر واقعه مثال: همه دولتها سرزمین دارند. ایران یک دولت است. پس ایران سرزمین دارد. 3- روش ترکیبی: روش استقرایی - قیاسی

اسلاید 9: استقراءفرانسین بیکن در ترویج این روش نقش اساسی داشت.نظريهارتباط مفاهيممفهوم سازيمشاهده

اسلاید 10: قیاسرواج این روش در نزد حکمای یونان باستان بود. نظريهفرضيهمشاهده

اسلاید 11: قیاسدر این روش نتایج باید از صغری و کبری درست بدست آید. نتیجه قیاس صوری نمی تواند از محتوای صغری(فرض فرعی) و کبری(فرض اصلی) فراتر رود. لذا نتیجه ای صحیح است که از صغری و کبری صحیح حاصل شود.مثال: ایران یک دولت است.(صغری) همه دولتها سرزمین دارند.(کبری) پس ایران سرزمین دارد( نتیجه) .

اسلاید 12: متدلوژی حقوق عمومیمعنای متدلوژی روشهایی برای شناخت نظام حقوقیروش جامعه شناختی(جامعه شناسی) روش استدلال منطقی(منطق حقوق) روش ترکیبی(شناسایی و اجرای قاعده)

اسلاید 13: روش جامعه شناختیانطباق با روش استقرایی علم هرجا جامعه است حقوق نیز است. مشاهده جامعه و نظم حقوقی آن و شکل گیریopionio juris استفاده از ابزارها و روشهای جامعه شناسی برای تحلیل قواعد حقوق( جامعه شناسی حقوق)

اسلاید 14: روش استدلال منطقی روشهای قیاسی( مکتب هنجارگرا) پیچیدگی و غیر شکلی بودن روش استدلال عقلانی مبتنی بر اصول تفکر در پدیدارهای حقوقی از نظر دکتر فلسفی تحلیل یک مسئله در حقوق:1- سوابق مسئله 2-خود مسئله( دیکتوم) 3-صغری و کبری( قضایای منطقی) 4- استنتاج

اسلاید 15: روش ترکیبی هر یک از روشهای قیاسی و استقرایی به تنهایی کافی نیستنددر این روش کبرای قضایا(فرض اصلی) یک مسئله قطعی نیست( با فرضیه مواجهیم)توصیف و تحلیل هر دو نیاز است.الگوی جان دیویی(شناخت مسئله، ساختن فرضیه(گمان و حدس خردمندانه)جمع آوری اطلاعات؛ تحلیل اطلاعات، تأیید، رد یا تعدیل فرضیه)

اسلاید 16: روش ترکیبی شناسایی قاعده حقوق از طریق مشاهده تأثیر آنها در جامعه.روشهای قیاسی و استقرایی مانعه الجمع نیستند.اعمال واقعه بر قاعده یا قاعده بر واقعه در رویه قضایی: 1-وجود قاعده 2-محتوای قاعده3-توصیف واقعه همراه با تفسیر قاعده4- اعمال واقعه بر قاعده

اسلاید 17: رویکرد روش شناختی پژوهش های حقوق عمومیدگماتیسم حقوقی توصیف نظام حقوقی موجود روش سیستمیکنقد کفایت و سود مندی قاعده

اسلاید 18: متدولوژی تحلیل در حقوق عمومی رویکرد پوزیتویستیرویکرد تحلیل عقلانی رویکرد ساختاری( فانکشنالیستی)رویکرد تفسیری( هرمونتیک)

اسلاید 19: پوزیتیویستم( تجربه گرایی)اصالت با تجربه، آزمایش و مشاهده استسنتی ها( بیکن، هیوم، برکلی،)جدید( راسل، ویتگنشتاین)

اسلاید 20: تحلیل عقلانی حواس انسان برای تحلیل همه مسائل بویژه کلیت اصول و مفاهیم ناکافی است. روش ارسطوییقاعده کلی و فرض مسلمدر حقوق جدایی اخلاق از سیاست و حقوق از اخلاق

اسلاید 21: تحلیل ساختاری برنامه پژوهشی ( زمان و مکان پژوهش)لاکاتوش( نظریه مجموعه ای از ساختارها و چارچوب ها است )کوهن( الگو واره یا پارادایم علمی)پارادایم شامل همه اعضای یک جامعه علمی با هم و هر کدام به تنهایی در آن سهیم هستند و چارچوبی را فراهم می‌سازد که دانشمندان برای حل مسائل علمی در آن محدوده استدلال کنند. پوپر( ابطال گرایی)

اسلاید 22: رویکرد تفسیری (هرمونتیک) ابتدا علم فهم متون دینی بود اما بعدا تبدیل به روش شناسی علوم انسانی شدهر مونتیک1-روشی(شلایر ماخر و دیلتای)= تکنیک فهم متن2-وجودی(هایدگر و گادامر)= مسئله فهم به جای تکنیک فهم فهم هستی با روش پدیدار شناسانه –پیوند فهم جدید با فهم قدیم= تأویل

اسلاید 23: روش های تفسیر متون حقوق عمومی1-روش متن محور: contexteualتفسیر عبارات سند دقت بر روی واژه های سندفهم یک عبارت از طریق عبارات دیگر 2-روش تاریخی :historiqueرجوع به تاریخ سندمذکرات و وقایع منتهی به خلق سند فضا و زمان تصویب سند. «قوانين زندگي تفسيري دارند» از آلن بويل

اسلاید 24: روش های تفسیر3-روش کارکردی:Fonctionelleدرک یک نهاد از طریق نهاد دیگر ( دیوان بین المللی دادگستری و دیوان دائمی دادگستری بین المللی) کارکرد یک سند fonctionدرک یک بخش از سند مستلزم درک بخش دیگر آن است. 4-روش دکترینال:رجوع به نظریه های مکاتب و علمای حقوق عمومی( منتسکیو، دوگی، دایسی، لویی فاورو، هوریو، رسو، جان لاک،

اسلاید 25: روش های تفسیر5- روش مصلحت گرایانه:Prudentielتأکید بر تفسیر سند بر اساس عوامل خارج از سندازجمله ملاحظات دیپلماتیک، سیاسی، اخلاقی، حقوق بشری و ....6- روش مبتنی بر قانون طبیعت: تفسیر ممکن و معقول از سندتفسیر از سند نباید بیهوده باشد.

اسلاید 26: روش های تفسیر7-روش منصفانهمحمد بجاوی« استفاده از روش منصفانه منجر به ایجاد تفسیر های متحول و خلاق می شود.» 1ـ انصاف infra Legum( انصاف معتل کننده ) 2ـ انصاف prata Lagum ( انصاف مکمل قاعده) 3ـ انصاف Contra Legum ( انصاف مخالف قاعده)

اسلاید 27: انواع تحقیق در متون حقوق عمومی تحقیق زمانیتحقیق توصیفی و تحلیلی تحقیق تطبیقی تحقیق بنیادی و کاربردی تحقیق کمی و کیفی

اسلاید 28: برای مثال: پژوهشهای زمانیگذشته نگر: تاریخ تحولات حقوق عمومی ( نهاد حکومت در حقوق رم)حال نگر: مسائل روز حقوق عمومی( قانون اساسی مصر...) آینده نگر: آینده مفاهیم نهادهای حقوق عمومی( چشم انداز نهاد نظریه مسئولیت حمایت)

اسلاید 29: فهم متون و اسناد حقوق عمومیاز لحاظ محدوده: تفسير مضيق restrictive تفسير موسع extensivei

اسلاید 30: فهم متون و اسناد حقوق عمومیاز لحاظ هدف: 1- روش نشانه شناختي Méthode sémiotiqueواژه ها واصطلاحات در معاني اي بكار ميروند كه عادتاً در زبان حقوق عمومی رواج دارند. در حوزه حقوق عمومی اصولاً نبايد واژه به معنايی تفسير شود كه در حوزه هاي ديگر رواج دارد مگر اينكه آن مفهوم همان معناي« رايج» را در حقوق عمومی را بدهد.2- روش تكويني Méthode génétique تفسير تكويني Interprétation génétique بدنبال يافتن قصد نويسنده متن (‌در حقوق مقنن)از طريق بررسي نحوه استدلال، منطق دروني وفرايند بيان است. 3-روش غايت مدار يا غايت شناسا نه téléologique, Méthodeدر اين روش تأكيد بر كاركرد اجتماعي قوانين مي شود. اين روش تفسير به تئوري آمريكايي نزديكتر است. Legal Realism

اسلاید 31: نگرشها در برخورد با متون حقوق عمومی1-نهاد گرایان( دغدغه حمایت از نهاد و سازمان)2- حقوق بشری (دغدغه فرد و حمایت از آزادی)

اسلاید 32: اصول تحلیل متون و اسناد حقوق عمومیاصول تحلیل متون و اسناد حقوق عمومی1-قانون اساسی 2-آراء دیوان عدالت اداری

اسلاید 33: آراء دیوان عدالت اداریالف-موضوع رأی(Dictum)1- توصیف وقایع(Facts)2-ادعاهای طرفین( Claims)ب-مسائل ورای رأی((Obiter Dictum:پیشینه و مباحث مشابهب-بیان قواعد و اصول( Rules & Principles)ج-اعمال قواعد بر وقایع و تفسیر آنها

اسلاید 34: قانون اساسی1- اصل تدوینبا قانون اساسی باید به عنوان یک سند مدون برخورد کرد.2-اصل سازگاریبايد فرض کرد که اصول قانون اساسي با همديگر سازگارند.القانون لايجيز الحشو و لا يقبل التناقض و عدم الانسجام3-اصل حکمت قانونگذار اساسی را باید عاقل و حکیم فرض کرد.4-اصل معنا پذیری: Presumption against Absurdity در سندی مثل قانون اساسی هیچ سندی بی معنا نیامده است. 5-اصل آزادی و حقوق بنیادیندر قوانین اساسی حق ها بايد «موسع» و اختيارات و صلاحيتها بايد «مضيق» تفسير شود.

اسلاید 35: قانون اساسی6-اصل اجمال Vagueness وکلی بودن: قوانین اساسی به جزئیات امور نمی پردازند.7-اصل سکوت درسند قانون اساسی نمی توان تمام مسائل سیاسی مرتبط با حکومت و مردم را مشخص نمود. (حجم قانون اساسی محدود است) : النصوص معدوده و الحوادث ممدوده. ( حوزه مالانص فیه در حقوق اساسی فراخ است).7-اصل ابهام: Ambiguity به دلیل کلی بودن اصول قانون اساسی دچار ابهام می شویم لذا نیازمند تفسیریم.

اسلاید 36: قانون اساسی8- منع نقض غرض در برخورد و تفسیر اصول قانون اساسی نباید به گونه ای عمل کرد که مستلزم نقض غرض باشد.( اصل 85 و 138) تصمیم نامه9-اصل عسر و حرج تفسیر اصول قانون اساسی نباید منجر به عسر و حرج شود.( اصل 107 همه فقهای جامع الشرایط و....)10- قاعد نص: نصوص در حقوق اساسی لازم الاتباع و غیر قابل تفسیرند.( اصل 14 زبان رسمی فارسی است. اصل 16: تعطیلات جمعه و عده نمایندگان، پرچم رسمی، تعدا اعضای شورای نگهبان و ....)11- اصاله الحقیقه: الفاظ در قانون اساسی در معنای حقیقی خویش به کار می روند نه مجازی( لفظ رجل در اصل 115)12- اصل حمل الفاظ قانون اساسی بر معنای عرفیه: اصل 131 بیماری بیش از دوماه رئیس جمهور

اسلاید 37: تقدیردر پایان باید از همکار محقق و گرانقدرم دکتر مسلم آقایی طوق به سبب اجازه استفاده از اثرشان در بحث اصول تفسیر سند قانون اساسی سپاسگذاری نمایم.منبع بحث برخی اصول تفسیر قانون اساسی: آقایی طوق، مسلم، روشها و قواعد تفسیر در حقوق اساسی، انتشارات معاونت حقوقی نهاد ریاست جمهوری( زیر چاپ)

اسلاید 38: پیروز باشید