تدابیر جنگی پیامبر اکرم

صفحه 1:
بسم الله ارحمن الرحیم ‏ 

صفحه 2:
موضوع:تدابیرجنگی پیامبر اکرم [' استاد راهنما: أ سركار خانم مينا انصاری ' ارائه دهنده: | الهه جوادی 

صفحه 3:
چکیده: فرماندهی نظامی , آن هم در عالی ترین سطح , از شئون رسول خدا(ص ) به عنوان حاکم اسلامی بوده است . آن حضرت پس از هجرت به مدینه . دهها نبرد را با موفقیت علیه دشمنان اسلام فرماندهی کرد. این مقاله با نگاهی به سیره پیامبر اکرم (ص ) در شاءن و جایگاه فرماندهی , کوشیده است چند گام در شناخت روش آن حضرت در دو بعد اخلاق فرماندهی و سیره نظامی بردارد و آن را بررسی و تبیین کند. توجه به خدای متعال , رعایت حقوق انسانی , شجاعت , گذشت , مهرورزی , تکریم مجاهدان و خانواده شهیدان و مانند آن , سیره اخلاقی پیامبر در فرماندهی جنگ ها بود. نیز جمع آوری اطلاعات , مشورت با مجاهدان , قاطعیت در تصمیم گیری , سازماندهی سیاه و بهر گیری از جنگ روائی بخشی از سیره نظامی پیامبر اعظم (ص ) را در نبردهای متعدد ايشان با كفار و دشمتان تشكيل مى ذاد. 

صفحه 4:
این نوشتار درصدد است با استفاده از کتب سیره و مغازی ‏ که جنگها خدا(ص ) را به تفصیل بازگفته اند - سیره و روش پیامبر اکرم را در فرماندهی نظا دهد. بخش 02ل ا إن ‎es‏ اسث كه ذر عرصه فرماندهی ۵ متجلی شده که از آن می توان با عنوان اخلاق فرماندهی پیامبر(ص ) ياد كرد. بخش ديكرء | سيره نظامی رسول خدا(ص ) است . سیره نظامی پیامبر از آن رو مایه شگفتی است که آن حضرت سابقه نظامی گری چندانی نداشته است . تنها در تاریخ آمده که پیامبر(ص ) در جوانی) د یکی از چنگهای فجار شرکت جسته , که اگر این نقل معتبر باشد, بی گمان برای پرورش فرماندهی برجسته همچون ایشان کافی نبوده است . به نظر می رسد این فرماندهی پیامبر اکرم را - همچون اخلاق فرماندهی آن حضرت - باید ناشی از تاءي دانست ؛ هرچند نبوغ و خلاقیت آن حضرت ‏ که آن هم جلوه ای از تاءییدات | سیره نظامی ایشان تاءثیری در خور داشته است . 

صفحه 5:
۲ 1. اخلاق فرماندهی 1 1. توجه به خدای متعال 00000 0000 ناك *راندهی همواره به جدای متعال توجه داشت . به هنگام اعزام سریه و رنه نام خدا: با استعانت از خداء در راه خدا, و بر آیین رسول خدا حریت ‎es‏ إن ,1ه اخلاص و توكل به خداى متعال فرامی خواند. رسول خدا(ص ) نصرت و ‎uml ee nee Illa ysyee‏ و ازه مین رو متضرعانه از او پیروزی می خواست . پیش از آغاز غزوه بدر با خدای 3330 دا 1۳ و ریش انت که با نار و چشتر خویش روی آورده است وا تو دشمنی می و پیغمبرت را دروشگو می شمارد. خدایا, خواستار نصرتی هستم که خود وعده کرده ای . خدایا, در همین صبح ‎Uma‏ ۱ 1 ی آراني مسلمانان در برایر مشرکان قريش . به محل استقرار خود ر: این کون «عا کزد: [(خدایا اگر امروز این گروه کشته شوند. دیگر پرستش نخواهی شد)): " در پایان کارزار نیز که شاهد پیروزی را در آغوش می کشید, همچون آغاز نبرد. خدای متعال را یاه بر نصرتی که به مسلمانان ارزانی داشته , سپاس می گزارد. پس از فتح مکه , بر در کعبه ایستاد و جز خدای یگانه بی شریک نیست , وعده خود را انجام داد و بنده خود را یاری کرد و دسته ها را به تنهایی ‎volo‏ پس ستایش و جهانداری از آن خداست و شریکی برای او نیست )). به هنكام اعزام سريه اى جون به أو خبر رسيد كه رزمنده فآ رزمندهدیگر می خواهد كه با أو در ابن سري» كند تا خادمى يا جاريابي يا مالى به دست آوردء فرمود: ((اعمال در كرو نيّات هستند, و براى هر كس أنجه نيت كرازه ماند. پس هر کس برای آنچه نزد خدا گد, پاداشش بر خدای متعال است , و هر کس دا دنیا باشد یا زانوبند شتری را بخواهد. پاداشش همان است که نیت کرده است )). رسول خدا(ص ) با اين مجاهدان را به اخلاص ترغیب می کرد. 

صفحه 6:
1 1-2. رعایت حقوق انسانی در جنگ رسول خدا(ص ) مجاهدان را به رعایت حقوق انسانی در جنگ - که امروزه به ((حقوق بشردوستانه بين العللی )) شهره است ‏ سفارش می کرد. هرگاه قصد اعزام سریه ای داشت , فرمانده و نیروها را نزد نشاند و می قرمود: ((خیانت نورزید. مثله نکنید. پیمانی را نشکنید. کهنسالان , کودکان و زنان را نکشید)). در دیگری , از کشتن دیرنشینان و صومعه نشینان نهی می کند. رسول خدا(ص ) همچنین افکندن سم در شهرهاي پشرکان رامین اعلام کرد به خوش رفتاری با اسیران سفارش, می نمود و از کشتن و شکنجه آنان بازمی داشت . | همچنین از کشتن فرستاده دشمن نهی می کرد. این روایات و ادلّه دیگر دستمایه فقبهان برای حرام دانستن کشتن غیر/ نظامیان , مثله کردن , کشتن فرستاده دشمن ؛ کاربرد سلاحهای کشتار جمعی , خیانت ورزی و پیمان شکنی , قتل و شکنجه اسیران جنگی شده است . 3 1 گدشت و بزرگواری رسول خدا(ص ) با دشمن در ‎ae‏ بزرگواری رفتار می کرد. در فتح مکه به قریش امان داد؛ در حالی که او را بسیار آزار دادن از دبارش یرون کردند, انش چندین جنگ را علیه او برافروختند. بهترین خویشان واصحایش را و خودش را مجروح کردند. به هنگام فتح مکه . سَعد بن غباده سخنی مشعر بر انتقام جویی بر ز, سخن او را به رسول خدا(ص ) باز گفتند. به علی (ع ) فرمود: ((خود را به او برسان و پرچم را از وی ب رابه مکه در آر)). دشمن هم به کرامت و بزرگواری پیامبر اعتراف می کرد و از او انتظار گذشت دا پیامبر(ص ) انتظار قریشیان را این گونه پاسخ داد: ((راستی چه زشت همسایگانی بودید برای پیامبر, بروید شدگانید!)) در ی ون ور ناس »در خواست بزرگان هوازن برای آزاد کردن اسیرانشان فرمود: ((آنچه را حق من و عبدالمطلب است به شما بخشیدم و هرگاه نماز ظهر را خواندم , برخیزید و بگویید: ما رسول خدا را نزد مسلمانان : و مسلمانان را نزد رسول خدا در آزادی زنان و فرزنداتمان شفیع قرار می دهیم , تا هم به شما هم براق شما شفاعت كنم )). فرستاذكان هوازن جنين کردند و مهاجران و انصار پس از بخشش پیامبر گفتند: (( هم متعلق به رسول خدا است )). بدین ترتیب , شش هزار اسیر جنگ حنین بدون دریافت فدیه و سریها آزاد شدند. 

صفحه 7:
" 1-4 پرهیز از امتیازطلبی پیامبر اکرم (ص ) در سمت فرماندهی هم عدالت می ورزید و امتیازی برای خود نمی طلبید. برای رفتن به بدر, هقتاد شتر موجود را میان اصحاب تقسیم کرد که به توبت سوار شوند. خود نیز به همراه علی یک شتر داشتند كه به نوبت سوار می شدند, و چون دو همراه او خواستند که به جای وی پیاده بروند و او هم ‎٠000 0003000‏ !( لها و تفر آز من قوى تر نيستيد و من بى نياز از پاداشی که به شما می رسد نیستم )).| رسول خدا(ص ) در جنگ احزاب با به بای اصحاب خندق حفر می کرد.بیل و کنگ می زد و گام توبره هی خاک زا به دوش می کشید. و گاه که فسلمانان از خرد کردن صخره ای ناتوان می شدند: به یاری آنان می شتافت . ۱ 5 1. مهرورزی با زیردستان قرآن کریم بیافبر(ص )را به مهرورزی با مو منان ستوده است ؛ آنجا که مي فرماید: ((بس به برك رحمت | بان و و هر شدی , واگر تتدخو و سختدل بودی , قطعاً از پیرامون تو پراکنده ی شدند. پس از آنان درگذر..:)) این آیه از جمله آیاتی است که درباره جنگ احد نازل شده است . از اين رو اين آیه/به طور خاص به مهرورزی پیامبر(ص ) در سمت فرماندهی نسبت به مجاهدان اشاره دارد, هرچند به طور عامْرنیز بر مهرورزی ‎eae‏ 5 در برخى تفاسير آمده است كه ((ترمخويى ببامبراص ار . فركريا ' fico ‏د, هشتاد گوسفند‎ ens ea) ‏و ان از مر‎ eT ‏ديكر, ثازانة رسول ای تام 0 001 12 رقعه بر كورد كرد. بياصير به أو تكريست و فرضوةة ((نازيا‎ ‏توخورد؟)). كفت : آرى , بدر و مادرم فداى تو باد. جون رسول خدا به جعرّانه رسيد, ابو روعه را خواست و‎ ‏تلافى أن تازيانه . صد و بيست گوسفند به او داد.‎ 

صفحه 8:
۲ 6 -1. شجاعت در برابر دشمن رسول خدا(ص ) در شجاعت و دلیری بی مانند بود و هیچ کس به پای نترسی او نمی رسید. جنگاوران شجاع نیز ‎elles 1007 ee‏ برد جتان كه حضرت على (ع )در لين باره مى فرماید: ([ کت کار ‎tens‏ ی ند ها خود را در بتاه فرستاده خدا(ص ) حفظ مى كرديم و از میان ما کسی او به دشمن قدرت روحی و شجاعت پیامبر(ص ) آن چنان بود که به تنهایی نیز از رویارویی با دشمن پروا نداشث . ۹ وا عی از نوی اب وسفیان با شتاب به مدیته آمد تا رسول | ‎se‏ ۳ ار اه قراس پرساند اما آن حضرت فرمود: ((اگر کسی هم بامن همراهی | نکند. ‎lets‏ می روم )). ‎god DLA) aS sles pe ١‏ یل ال ‎yates V [GES‏ ‎yes‏ او منین...)) (نساء / 84) در اين باره نازل شده , و برخی از آن استفاده کرده اند که پیامیر(ص ) ‎El‏ ترینِ مردم بوده است . 7 1. استقامت در میدان نبرد شجاعت و نترسی بی مانند رسول خدا(ص ) موجب می شد که آن حضرت در هنگامه کارزار, برابر دشمن است ¢ ورزد و ذره ای متزلزل نشود. در | س از نافرمانی برخی کرر تنگه و دور خوردن مسلمانان از سوی گروه سواره نظام قریش به فرماندهی خالد بن ولید. کار/بر مسلم انان سخت شد و تعداد زیادی از جمله حضرت حمزه به شهادت رسیدند. دشمن لین ف رصت/را کر پبامیر بزامد اما آن حضرت و تعداد اندکی از اصحاب از ‎pee alee‏ ا د ‎cere‏ کین تا آینکه در کو پناه گرفنتند, در این جنگ » پیامبر چندین زخم ‎tien‏ كس 5 سر | دو .لآوانى قوارن به فرمائدهى مالك بن عوف.: مسلمانان غافلكير شنا ‎NOE te‏ ۱ كنت تجار حمكر فرار كردند. با فرار مسلمانان رسول خدا(ص ) ابت قدم | 05 ا ارك بيد كه نم ويامير خداه متم محمدين عبذالله )). انگاه ‎cegae‏ دن عا رن فان راافرا بتواند. با پایداری رسول خدا و قریادهای ‎ole‏ ان رت ارت اشتار آنان به صد تفر رسید و جنگ دوباره به سختی د سر‌اآتهام بیامیر و محاهدان به یر وزی رسیدند. و استوار د 

صفحه 9:
| 1-8 تقویت روحی مجاهدان 10 ارس | ولا اش از نیز با دشمن برای مجاهدان خطبه می خواند و انگیزه و توان روحی آنان را 01 1 07 3 اب شمادر منزلی از منازل حق فرار گرفته اید و خدا سد 9 ایتک فقط برای رضای او باشد)) در همين جنگ بیامبر(ص ) از ‎name Ole at ۰۱ ۰ ۱ ۰ ۲‏ در دست آوست . آمروز هر که با این گروه پایداری و شکیبابی و جنک كند و پیش رود و پشت به جنگ ندهد, کشته نخواهد شد, مگر اينکه خداوند او را به بهشت وارد خواهد کرد)). رن | ‎٩‏ 010 ملست جبرى جر ايفكه ‎ae Lys Olid‏ که رش را به دست گرفت و جنگ | ‎٠3 000‏ اد دربن فنرمود: ((امروز شما در منزل مزد گرفتن هستید. البته آنانی که وظیفه 0 ۱ ۱ ۲ ۰ ,اور و کوشش و اندوه زدایی گمارند که جهاد با دشمن سخت ابیت و کسانی ‎ih Sl ie ol‏ مگر نان که برای هدایت خویش مصمم باشند... کردار خود را با صبر و شکیبایی در جوا ای ات وه کرت و براکدگی مایه سستی و ناتوانی و از چیزهایی است که خداوند دوست تمی/دارد و در أ صورت باری و پیروزی ارزانی فرماید)). رسول خدا(ص ) همچنین با بیان فضیلت و ارژ وم تاهان وی پبوان در برد خدای متعال بر انگیزه مق منان برای جهاد در راه خذا مى افزود. 9 - 1. تکریم خانواده شهیدان ‎PT‏ انا رب موته , رسول خدا(ص),به خانه او رفت. و از ۲ ۱ ۱ ۲ ۱ ۲ ۱۱۱۳ اسماء فرزندان جعفر به‌نامهای عبدالله: عون و محمدرابه آورد. اسماء از محبت شدید بیامبر به فرزندانش دریافت که جعفر شهید شده است . از اين رور پرسید: كوبا ف ردان فان رای فرزند بزرگ جعفر از محبت ار عدن سحن كفيد اسك ككاءى كه بار ما آمد و خبر شهادت پدرم را داد, قراموش نمی کنم که آن حضرت چگونه بر سر من و برادرم دست نوازش و مهر, ‎Salle yaks‏ أر ‎Gail Gud lem Ola‏ جاری می شد, می فرمود: (زخداياء جعفر برای رسیدن به بهتن ثوابها پیشگام شد, تو نیز جانشین او برای فرزندانش باش )). رسول خدا(ص ) همچنین برای دلجویی از خا با ‎ales‏ 1 ور ماه بو به منزل وى رفت . 

صفحه 10:
۲ 2. سیره نظامی 1 2. جمع اورى و تجزیه و تحلیل اطلاعات ‎seem ee‏ ان از شم اهمیت بسیار می داد و هیچ نبردی را بدون چ ‎ee‏ ۳ در جنگ بدر, مسلماتان در شب اولی که نزدیک بدر فرود آمدند؛ دو غلام از قریش را دستگیر کردند و به حضور پیامبر آوردند. حضرت از آن دو شمار قریش را جویا شد و چون اظهار بی اطلاعی کردند. پرسید: ((روزانه چند شتر می کشند؟)), گفتند: روزی نه شتر و | روزی ده شتر. پیامبر تخمین زد که شمار قریش باید میان نهصد و هزار ب در جنگ احد, رسول خدا(ص ) خباب بن مُنذر را برای کسب خبر از دشمن اعزام کرد و به او قرمود: ((چون برگشتی , در حضور هیچ یک از مسلمانان به من گزارش مده , مگر دشمن را اندک یافته باشی ‎K(‏ ‏در پایان همین جنگ نیز علی (ع ) را ماءموریت داد تا در پی مشرکان برود و ببیند چه می کز فرمود: ((اگر شتران خود را سوار شدند و اسبها را یدک کشيدند. آهنگ مکه دارند, و 1 17 تس زانوت آهنگ مذینه کرده اند اقا به خدا سوگند که در این صورم همان مدینه با ایشان خواهم جنگید)). پیامبر(ص ) پیش از جنگ بنی قریظه , چند نفر را فرستاد و فرمود: ((بروید و تحقیق کنید که آٍ بنی قریظه - مبنی بر پیمان شکنی و همدستی با قریش و احزاب در جنگ خندق - خبر یافته | 1 #9 .0ل ا الشاره و کنایه بگوبيه که من یفهمم و مردم را سست ‎BUSI‏ ‎cy‏ 0014-05 1 1 كار|: در حضور مردم بكوبيد)) ‎Vouyer 2‏ لاش ایس از بر یافتن از اختلاف نظر و تفرقه اى كه ميان احزاب ‎nck eaalh‏ رش به منان آنان فرسناد. پیامبر(ص ) همچنین با اطلاع از آمادگی هوازن برای جنگ با مسلمانان , عبدالله بن ابی 19585 ‎eater ee sis‏ ی و بت وی آنان را بشنود و بس أز تررسنى كامل باز كددد: 

صفحه 11:
2 2. حفظ اسرار نظامی رسول خدا(ص ) همجنان كه بر كسب اطلاعات از دشمن سعى بليغ داشت » اسرار نظامى تاءكيد مى ورزيد تا دشمن به مقاصد سياه اسلام دست نيابد. عبدالله بن جخش ‎٠‏ رسول خدا فرمانی برای او نوشت و فرمود که تا دو روز راه | نپیماید, آن را نخواند, آنگاه در آن بنگرد و به مضمونش عمل کند. عبدالله پس از دو روز راه پیمایی , نامه را گشود, متن آن چنین بود: ((هرگاه در نامه ام نگریستی , همچنان رهسپار شو تا در نخله میان مکه و طائف فرود آیی , آنجا در کمين قریش ‎a‏ 1 ات ما بكست وجوكن ») / ييامبر در ماجراى فتح مكه به عائشه فرمود: ((وسائل سفر مارا آماده کن و اين خبر را يوشيده بدار)). سيس عرض كرد: ((خداياء اخبار و جاسوسان/ما را ب قريش يوشيده بدار تاغافلكيرانه بر سرشان فرود آييم )). همجنين فرمان راههاى اصلى مدينه را كنترل كنند تا اخبار مدينه به بيرون درز نكز هنگامی که رسول خدا خواست برای فتح مکه عازم نبرد شود, رژ سران قبائل را احضار کرد و اخبار و اسرار لازم را به آنان گفت و دستور داد تا ‎ay‏ 25 تسا كه صرت سراد آنهاتعيين كرده نرسيده اند. اخبار و اسرا ‎ly‏ ‎sly‏ هیچ یک از نیروها و دیگران قاش نکنند. 

صفحه 12:
| 3 - 2. مشورت با مجاهدان و استقبال از نظر کارشناسان ‎١‏ پیامبر اکرم (ص ) در غزوات متعدد درباره چگونگی نبرد با دشمن با مجاهدان مشورت کرده است . در جنگ بدر, با ار حرکت قریتش برای دفاع ار کاروان تجاری قریش , اصحاب خود را با خبر ساخت وبا آنان مشورت کرد. پیامبر 9۳9995 مردم نظر خواست . ستعد بن ‎sled‏ دریافت که پیامبر خواستار شنیدن نظر انصار است . سعد جملاتی در اطاعت انصا رارآن | حضرت بر زیان راند که آثار شادمانی را در چهره مبارک وی پدیدار کرد. ‏د دل ادل دز در آين بآره كه در داخل مدينه با دشمن بجنكد يا بيرون عار اضحاب را جو ۱۳۱ بزرگان مهاجر و انصار جنكيدن در داخل مدينه را ترجيح مى دادند. اصرار جوانان ‏ كه در جنكٌ بدر شركت نكرده بواند ‎0١٠ ٠] eo‏ أظر آنآ وبتى بر جتكيدن در بيرون مدينه مجاب كرد. ‏رسول خدا(ص ) در غزوه احزاب نيز درباره بيرون رفتن از مدينه يا ماندن ذر ‎ol‏ با اصحاب مشورت كرد كه لبان قار راف داشن در هديك و حفر ختدق بيرامون أن را يذيرفت . در همين جنك , آن حضرت با سعد بن مُعَاذْ و سعد عُباده . سروران اوس و کرت «رباره دادن یک سوم میوه های مدینه به عبت بن حطن فزارى و حارثة بن عوف مُرَىُ . سرورا عَطَفان ‎٠‏ براى دست برداشتن از جنك با مسلمانان مشورت كرد و راءى آنان را كه مخالف اين بيشتهاد بودند. يكيرفت . رسول خدا(ص ) افزون بر مشورت با اصحاب , از بيشتهادهاى مفيد برخى كه داراى شم نظامى بودند, | ‏307 3 و ور ارو محل استقرار سپاه اسلام برسبد: ای رسول خداء آبا خدا فره این رن رز نگ هر جاک شایسته است ,مي نان هرود آمد؟ دس جل ‎١ 000 031‏ ليق دير و سياست جنك رفتار كرد)). حباب كفت: أكر + بان جا جای ‎ae ee‏ در رنريت ‎ads sey‏ فرود يم و اما آههای دک ارب 10007 000005 1 اي ار ور از آن كنيم و سپس با دشمن بچتگيم و دستشان را از آب كنيم . رسول دا ‎ole‏ وى را بذيرقت و دستور داذ تا سباه اسلام جنين كنتد. ‎ol pays ee‏ 1 ,اد كره كه مكل استقرار سياه اسلام - كه زمينى تمناك در تزديكى قلعه هاى خيبر بول لير كند نا از تيررس دشمن خارج شوند و از بيمارى مصون بمانند. حضرت اين بيشنهاد را يذيرفت و محمذ بن مسلمه را ما بافدن نكال .تارب كره واب كام دلستور داد كه سياه اسلام به آن مكان منتقل شود ‎ ‎ ‎ 

صفحه 13:
2.41 تصمیم گیری قاطع و با اسحاب با ارائه نظر کارشناسی از سوی آنهاء الي ال ‎WM‏ در جنگ احد پس از پذی راءی جوانان برای جنگ با قریش در بیرون مدینه , لباس رزم يوشيد و فرمان حركت دادم حضرت در پاسخ اصحاب ‏ که به دنبال توبیخ سعد بن مُعاذ و أسَيّد بن خضیر, از اصرار | خويش معذرت خواسنند و گفتند: نمی بایست رسول خدا را به کاری که بدان رغبتی نداشت وادار کنیم و اکنون اگر می خواهی در مدینه بمان ‏ فرمود: ((پیامبری را سزاوار نیست که لباس جنگ بپوشد و بی آنکه جنگ کند. آن را از تن درآورد. اکنون ید که آنچه می فرمایم انجام دهید و به نام خدا رهسپار شوید که اگر ش باشید. پیروز خواهید شد)). | 5 - 2 سازماندهی و استقرار سپاه در مواضع نبرد ‎een 21‏ ها ريه هاء متناسب با ماءموريقى كه براى آنان در نا كرفت , نفرات را مشخص مى كرد و بر آنان فرماندهى مى كمارد. در غزوه ها ني ز/رينث از اغاز حركت ‎٠‏ يرجمداران را _ كه وظيفه مهمى بر دوش داشتند ‏ تعيين مى كرد. در بدر, يرجم بزرك را به مُصعب بن عُمير و دو درفش را به على بن ابى طالب (ع ) و بن معاذ داد. در جنگ احد نیز سه نیزه خواست و سه پرچم بپست ؛ برجمى براى اوس ء پرچمی برای خزرج و پرچمی برای مهاجران که به ترتیب به آسید بن خضیر, خباب بن 6 على بن ابى طالب داد. 

صفحه 14:
| رسول خدا پس از رسیدن به منطقه نبرد به صف آرایی سپاه مى پرداخت و سپاهیان را در مواضع مناسب برای رزم مستقر می کرد. در جنگ بدر, با چوبی که به دست دایز صفوف سپاه اسلام را منظم کرد. در جنگ احد, به صف آرايى سياه يرداخت و كوه يشت سر و مدينه را ييش رو قرار داد و كوه عينين در طرف جب مسلمانان قرار كرفت . عبدالله بن جُتَير را با ينجاه تيرانداز بر شكاف كوه عینین گماشت و فرمود: ((چه پیروز | باشیم و چه با شکست مواجه شویم , شما همین جا بمانید و سواران دشمن را با | تیراندازی از ما دفع کنید كه از يشت سر به ما هجوم نیاورند, اگر کشته شدیم ما را یاری ندهید و اگر غنیمت بردیم با ما شرکت نکنید)). در جنگ احزاب , رسول خدا برای خندق درهایی قرار داد و از هر قبٍ به پاسبانی درها شت و ژبیر بن عوّام را به فرماندهی آنان منصوب فرمود: ((اکر نبردی پیش آمد, نبرد کنید)). در این جنگ , رسول خدا و ل .و و۹ تساستند و زتان و کودکان را در برجها چا در این جنگ , لوای مهاجران را زید بن حارثه و لوای انصار را سعد بن عباده به دس داشتند. 

صفحه 15:
1 6 2. انتخاب تاکتیکهای رزمی مناسب ‎eam‏ ای ۱ منطقه نرد و هدق , استعداد دشمن و نیز استعداد نیروهای خودی , تاکتبکهای رزمی مناسب را انتخاب می کرد که برای نمونه به چند مورد اشاره می شود: 61 2. انجام عملیات پیشگبرانه : هرگاه رسول خدا اطلاع می یافت که دشمن در حال" بزای هییم منت و زرد با مسلمانان است , بیدرنگ سپاه اسلام را برای انجام عملیات پیشگیرانه فرامی خواند و با | ‎eas 030000 0‏ دش فرود مب آمد. در غزوه بنی شلیم شنید که جمعی از بنی شلیم و عطفان لر ضد مسلمانان كرد آمده اتد. ‎So‏ جر ۵" که تممی از نی تیه وشجارب در ذى ‎al‏ فراهم كشته اند لآ 0007ب 03-070 بباول برنند. همچنین در غزوه بتحران خبریافت كه كروه زيادى از بني سليم در نا ‎lle‏ 1 17 !0 ادن شه روه : دشمن بيش از رسيذن مسلمانان كريخته بود و از همین رور جنگی رخ 0020003 ۱ طللو رول خدا(ص ) با اطلاع از تصميم رئيس بنى المصطلق برائ جنك با آن حضرت ‎٠‏ ‎gies ee‏ 20010 سر ع بر سر دشمن فرود أمد و آنان را شكست داد. 6.2 2 ا ره دب تملیا ‎soe cs‏ سال و همراهان وى ديرك م يكردندكه ‎Seon‏ وه که را از مسلمانان باقی مانده است , از ‎tel‏ ا و را رد کرده انست . رسول خدا(ص ) يس از شنيدن اين كزارش و ‎eae‏ ذا .5 3 فى به تعفرىب دشمن ببردازد: از اين رو .به بلال فرمود تا مردم را به تعقيب د فراخوا.: و ۱:۵۹ دز نگ اجد همراه بوده اند, کسی همراهی نکند. رسول خدا لباس زم پوشید و پرچم را به دست علی (ع ) داد. مسلمانان تا حمراءالاسد پیش رفتند و چند شب ماندند و بدون درگ ‎lame seas lanes‏ عبر درون آمدن مسلمانان از مدینه برای تعقیب آنان را از معبد بن ابی معبد خزا و بیمناک گشت و از بازگشتن منصرف و عازم مکه شد. 

صفحه 16:
2-6-3 فریب دشمن : ۲ درغزوه بنی لحیان , رسول خدا(ص ) برای آگاه نشدن بنی لحیان از سمت واة حرکت مسلمانان نیروهایش را در شمال به سمت شام حركت داد. يس از از خبر حرکت مسلمانان , رسول خدا ناگهان نیروهایش را به سوی بنی لحیان | بازكرداند. در غزوه خيبر نيز رسول خدا به سوى رجیع , نزدیک سرزمين غطفان . به | حركت درامد و يس از فرستادن دسته كوجكى از نيروهايش به لشكركاه عَطَفَان , با نيرو: اصلى خود به خيبر بازكشت . با اين حركت ؛ يهوديان و غطفان هر دو پنداشتند که رسول خدا قصد آنها را دارد و در نتيجه , از همکاری با یکدیگر محروم ماندند. رسول خدا(ص ) آنچنان به فریب دادن دشمن اهمیت می داد که جنگ را فریب و خدٌ می دانست استفاده از موانع طبیعی و ایجاد موانع مصنوعی که در جنگ احزاب منجر به ‎ol‏ دية شد ‏ و محاصره قلعه های دشمن ‏ که در جنگهای بنی نضیر, بنی قریظه و خیبر کارایی را نشان داد نيز را دی ناکتیکهای مناسب رزمی انند که رسول خدا در/ نبرلا خود با دشمنان به کار بست . 

صفحه 17:
1 2-7 بهره گیری از جنگ روانی رسول خدا(ص ) در تکمیل عملیات نظامی , گاه از جنگ روانی برای ناکام گذاش بهره می جست . در جنگ احزاب , تعیم بن مسعود اشجعی که تازه مسلمان نزد رسول خدا آمد و گفت : ای رسول خدا, من اسلام آورده ام , اما قبیله ام هنوز آز اسلام من بی خبرند, به هر چه مصلحت می دانی , مرا دستور ده . پیامبر(ص ) فرمود: ((ت۲ در میان ما یک مرد بیش نیستی , پس تا می توانی دشمنان را از سر ما دور ساز. زیرا نیرنگ و فریب است )). نعیم پس از این فرمان , جداگانه با سران بنی قریظه , قریش و غطفان که در جنگ احزاب علیه مسلمانان متحد شده بودند ‏ ملاقات کرد و با آنان به گونه ای سخن گفت که اعتمادشان به یکدیگر سلب شد و از پاری یکدیگر دست شستند. در غزوه حمراء الاسد, رسول خدا(ص ) برای افکندن رعب در دل قرکش , ف ۲ ۱ ۰ ۲ آتش برافروزند تا شعله آنشها از مسافتهای و شود. در فتح مکه نیز در مر الظهرن فرمود تا شبانه ده هزار آتش افروختند. ۱ 3۱ اس ) برای اينکه فکر هرگونه مقاومت را از ذهن لا بیرون کند. به عباس , عموی خود, فرمود: ((ابوسفیان را در تنگنای دره نگه دار سپاهیان خدا بر وی بگذرند و او آنان را ببیند)). ابوسفیان پس از دیدن انبوه سپاهیان شتاب به سوی مکه رفت و دستور امان را ابلاغ کرد و مردم را از مخالفت و ایستادگی سرسختی برحذر داشت . 

صفحه 18:
۲ به فرموده قرآن کریم , رسول خدا(ص ) برای آنان که به خدا و روز بازیسین ‎NOI niin een‏ 9 کند. آسوه حسته است . از قضا این آیه در ميان آيات | ا 00 ‎eee‏ رمه اسست و اين , تاءكيد مى كند که یکی ابغار شخصیت ‎ete‏ 0 0 2-1 أن ناءشى جويندء سيره و روش آن حضرت در/چهاد با 1 اس آبة -طلق است وبر لزوم اقتدا به آن حضرت 4رتمامى 002 ]2 اش ' دلالك دارد. از اين رو. فرماندهان مسلمان در/هر سطحی که هستند باید در جايكاه فرماندهي به فراخور وظايف و اختيارات خو رسول خدا(ص ) را الگوی خویش قرار دهند و به آن حضرت به ویژه در بُعد اخلاق فرصاندهی که کرو سيره وروش فرماندهى رسول خدا(ص/ نيروهاى مسلح جمهورى اسلامي ايران , بايد در دانشكده هاى افسرى و دافوس , فرماندهان جوان را با ابعاد آن آشنا کرد و عملاً نیز به آن پایبند بود.