تغذیه مادران باردار

تغذیه مادران باردار

اسلاید 1: تغذیه مادران باردار (کراوس 2012)دکتر احمد رضا درستیمتخصص تغذیهعضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

اسلاید 2: مقدمهجنین یک انگل کامل است.فرضیه منشاء جنین به عنوان یك منبع بالقوه برای بیماری­­های بزرگسالی مطرح شده است.طی شیردهی، تغذیه با کیفیت، پایه های اساسی تغذیه ای حداکثر تکامل مغزی و رشد اندام های نوزاد را فراهم میکندبسیاری از زنان سنین باروری تغذیه کمتر حدمطلوب دارند.علاوه بر اسیدفولیک، سایر مواد مغذی مانند ویتامین ها B1، B6، نیاسین، آهن و منیزیم نيز خطر ابتلا به نقایص مادر زادی را کاهش میدهند.!!!

اسلاید 3: عوامل ناباروریسموم محیطی مثل دیوكسین ها، بی­فنیل­های پلی برومینه (PBBS)، استرهای فتالات و سایر تولیدات صنعتی به عنوان موارد تأثیرگذار روی باروری­ ذكر شده اند.با اجتناب از توتون و تنباکو و الکل و با یک رژیم غذایی مطلوب دارای روی، فولات و آنتی اکسیدان ها، اسپرم سالم ترند.زنان با مصرف ماهی بالا در معرض خطر بارداری با سطوح سمی جیوه هستند. دانشگاه ع پ تایوان: ماهی های حاوی سطوح بالایی از جیوه ممکن است برای مغز در حال تکامل جنین مضر باشند، ولی بیش از دو سوم از زنان مصرف ماهی خود را تغییر ندادند. مصرف کافئین مادر وارتباط آن با ناباروری اغلب مورد بحث است. در مطالعات محدودی با افزایش میزان سقط جنین و یا نتیجه سوء بارداری همراه بوده است.!!!

اسلاید 4: هر گونه شرایط نامطلوب مادر جنین را در معرض خطر به دنیا آمدن زودرس قرار می دهد. یک تئوری برای نوزادان نارس این است که جنین در طول بارداری مواد مغذی کافی را برای ادامه رشد و نمو جنین یاجفت بدست نمی آورد.در طول جنگ دوم جهانی اثرات تغذیه ناكافی بر مردمی كه قبلاً تغذیه خوبی داشتند آشكار شد. سوء تغذیه مشكل اصلی برای تولید مثل است، بی اشتهایی عصبی و پر خوری عصبی كه زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می­دهد، می­تواند باعث قطع قاعدگی، ناباروری و سقط جنین شود.!!!

اسلاید 5: 50 ٪ زنان، BMI بالا، بیش از وزن هدف توصیه شده وزن به دست می آورند.زنان چاق و دارای اضافه وزن در معرض خطر مرگ داخل رحمی جنین و یا سقط جنین هستند. خطر دیابت حاملگی (GDM)، فشار خون بالا القاء شده با بارداری (PIR) و سزارین در این گروه افزایش می یابد. در جنین زنان مبتلا به GDM، جنین تسریع نرخ رشد را نشان می دهد. خطر زایمان بسیار زودرس نوزاد (32> هفته) و یا نوزاد مبتلا به نقص قلبی، NTD، و یا افزایش ماکروزومی (وزن 4000< گرم) در زنان چاق بیشتر است. چاقی با افزایش خطر اختلالات فشار خون بالا همراه است. چاقی به خودی خود یک حالت التهابی است. چاقی التهاب سیستمیك با درجات خفیف همراه با افزایش سطوح پروتئین واكنشگر C (CPR)، اینترلوكین – 6 و لپتین در نظر گرفته می­شود.!!!

اسلاید 6: بارداری نوجوانی به عنوان یك مشكل اصلی سلامت عمومی در ایالات متحده ادامه دارد و در ارتباط با خطرات معنی­دار پزشكی و تغذیه­ای است. حدود 1 میلیون نوجوان در آمریكا هر سال باردار می­شوند كه تقریباً 25 درصد حاملگی­های آمریكا را شامل می­شود. در نوجوانان، تولد نوزادان كم وزن (LBW) بیشتر است. نتایج ضعیف به ویژه در نوجوانان چاق که باردار می شوند شایع است. چربی اضافی بدن، به ویژه توزیع احشایی، با سایتوکاین های پیش التهابی، التهاب مزمن با درجه پایین ، متابولیسم پایین آهن بدن، افزایش خستگی و کاهش فعالیت بدنی، مرتبط است. بسیاری از نوجوانان با وضعیت تغذیه ای کمتر از حد مطلوب، به ویژه آهن، کلسیم و اسید فولیک باردار میشوند. سن کم مادر،عامل خطر مهمی برای نقص تکاملی مانند تشکیل ناکافی مینای دندان نوزادان میباشد.!!!

اسلاید 7: اثرات سوء تغذيه مادر بر جنينیك عقیده رایج این است كه جنین درصورت وجود كمبودهای تغذیه­ای با هزینه مادر رشد می­كند، ولی شواهد به دست آمده از قحطی­های موجود در هلند و آلمان در طول جنگ جهانی دوم برخلاف این عقیده اند. اكنون مشخص شده كه مادر نسبتاً كمتر از جنین تحت تأثیر سوء تغذیه قرار می­گیرد. یكی از عوارض محدودیت شدید انرژی، افزایش تولید كتون­ها است. اگرچه جنین توانایی محدودی برای متابولیزه كردن اجسام كتونی دارد، اثرات كوتاه مدت و دراز مدت كتونمی مادر مشخص نیست. اجسام كتونی به طور طبیعی در طول بارداری و در زمان­های مختلف به مغز جنین منتقل می­شوند. !!!

اسلاید 8: الکل و سيگارزنانی كه سیگار می­كشند یا الكل را نیز به میزان متوسط تا زیاد مصرف می­كنند (بیش از یك سروینگ الكل در روز) و یا از داروهای روان­گردان استفاده می­كنند، در خطر كمبود حاشیه­ای فولات هستند. علاوه بر آن، در زنانی كه داروهای ضد بارداری خوراكی و یا ضد صرع مصرف می­كنند و یا به سندرم­های سوء جذب مبتلا هستند، ممكن است مقدار فولات سرم و RBC پایین داشته باشند. زنانی كه داروهای ضد صرع مصرف می­كنند، وقتی استفاده از مكمل اسید فولیك را آغاز می­كنند، باید به دقت تحت كنترل باشند، چرا كه اسیدفولیك آستانه صرع را پایین می­آورد.!!!

اسلاید 9: ویتامین B12 کوبالامین برای واکنش های آنزیمی و تولید متیونین و تتراهیدروفولات مورد نیاز است. Bl2 تقریبا به طور انحصاری در غذاهای حیوانی یافت (گوشت، محصولات لبنی) یافت میشود، در نتیجه گیاه خواران در معرض بیشترخطر ابتلا به کمبود ویتامین در رژیم غذایی هستند و باید مکمل یاری شوند. کمبودهای هر دو ویتامینB12 و فولات در بزرگسالان به افسردگی مربوط است. نگرانی در مورد مقدار ناکافی از این مواد مغذی در تکامل مغز جنین موثر بر تکامل شناختی و حرکتی جنین وجود دارد. !!!

اسلاید 10: اسید اسکوربیک و ويتامين Aویتامین C در ساخت کلاژن و عملکرد به عنوان یک آنتی اکسیدان نقش دارد. مصرف روزانه از منابع غذایی غنی از این ماده مغذی باید توصیه شوند. در این زمان هیچ توصیه ای برای مکمل ویتامین C جهت جلوگیری از پارگی زودرس غشاء و پره اکلامپسی وجود ندارد. کمبود ویتامین A تراتوژن است، به عنوان مثال میتوان به گزروفتالمیا درکشورهای در حال توسعه اشاره کرد. غلظت ویتامین A در خون بند ناف انسان، با وزن، دورسر و قد هنگام تولد، و مدت زمان حاملگی مرتبط است. غلظت کم ویتامین مادر می تواند منجر به کاهش اندازه کلیه در نوزاد شود. نوزادان نارس ذخایر کم ویتامین و عملکرد ضعیف ریوی دارند.مکمل ویتامین دوران بارداری معمولا موجه نیست، و در کشورهای در حال توسعه نباید از 3000 میکروگرم/ روز (10،000 IU) تجاوز کند. مقادیر بسیار بالایی از ویتامین A (> 30،000 IU) ممکن است خطر ابتلا به نقص طناب عصبی را افزایش دهد.!!!

اسلاید 11: ویتامین D ویتامین D و متابولیت های آن از جفت عبور کرده و در خون جنین درهمان غلظت در گردش خون مادر ظاهر می شود. ویتامین D عملکرد ایمنی بدن و تکامل مغز را افزایش می دهد. ویتامین D ممکن است نقشی در تنظیم سایتوکاین (Th2، و Th1)، بیماری MS، دیابت، و اوتیسم داشته باشد.سطوح پایین ویتامین D در طی بارداری استعداد PET (وضعیت فشار خون بالا موثر بر 8 درصد زنان باردار( را افزایش میدهد. کمبود ویتامین D مادر با هیپوکلسمی نوزادان مرتبط است، که می تواند با معدنی شدن ناکافی استخوان جنین، هیپوپلازی مینای دندان، یا تشنج تظاهر کند.!!!

اسلاید 12: ویتامین K رژیم غذایی معمول مقادیر کافی ویتامین K را تامین نمیکند. زیرا مهمترین منابع غذایی، سبزیجات برگ سبز تیره میباشند که به میزان توصیه شده مصرف نمی شوند. ویتامین K نقش مهمی در سلامت استخوان و همچنین در هموستاز انعقاد دارد، بنابر این مقدار کافی در دوران بارداری بسیار حیاتی است. کمبود ویتامین K در زنان که استفراغ شدید حاملگی داشته اند (HG)، بیماری کرون، و بای پس معده گزارش شده است.!!!

اسلاید 13: كلسیمهیپركلسمی جنینی و تطابق اندوكرینی متعاقب آن، سرانجام موجب تحریك معدنی شدن می­شود. در طول دوران بارداری، تقریباً 30 گرم كلسیم تجمع پیدا می­كند كه بیشتر از آن (25 گرم) در اسكلت جنین است. باقیمانده آن در اسكلت مادر ذخیره می­شود كه احتمالاً به عنوان ذخیره كلسیم موردنیاز در دوران شیردهی است. تجمع كلسیم در دوران بارداری بیشتر در سه ماهه آخر و به میزان تقریبی 300 میلی­گرم در روز صورت می­پذیرد.UL كلسیم طی بارداری 2500 میلی­گرم در روز است. دریافت زیاد كلسیم از طریق غذاها معمول نیست، اما مصرف زیاد آنتی­اسید برای رفع سوزش سر دل یا رفلاكس معده – مری (GERD) در بارداری، موجب بالا رفتن سطح كلسیم خون می­شود. !!!

اسلاید 14: مسرژیم غذایی زنان باردار اغلب حاوی مس در حد حاشیه­ای است. کمبود مس، مخدوش کننده ی رشد جنین بوده و نشان داده شده کمبود مس القاء شده، که نه تنها از نظر جهش ژنتیکی در بیماری Menkes، بلکه کمبود ثانویه از روی و یا مصرف بیش از حد آهن، داروهای خاص، و عمل جراحی، وجود دارد، تراتوژن میباشد. این نارساییها باعث کاهش فعالیت cuproenzymes، افزایش استرس اکسیداتیو، تغییر در متابولیسم آهن، اتصال عرضی غیرطبیعی پروتئین،کاهش رگ زایی و تغییر سیگنالینگ سلولی میشود. !!!

اسلاید 15: ید ید بخشی از مولکول تیروکسین، با یک نقش حیاتی درمتابولیسم درشت مغذی ها است. ید کافی بارداری با هوش بالاتر در کودک همراه است و کمبود ید خفیف ممکن است کمبود توجه را به دنبال داشته باشد. در موارد که مصرف ید حاملگی مورد اطمینان نیست، مکمل ها قبل ازپایان سه ماهه دوم، از مغز جنین از اثرات کمبود محافظت میکند. برای اطمینان از ید کافی، مواد غذایی اغلب با نمک یددار غنی میشود. با این حال بسیاری از مردم در سراسر جهان در معرض خطر کمبود ید ناشی از مصرف کم غذاهای دریایی و ماهی،رشد محصولات در خاک فقیر از ید، و یا استفاده صنعت مواد غذایی از نمک بدون ید؛ میباشند. در صورت پایین بودن سطح ید در ادرار زنانی که از کشورهای دیگر مهاجرت کرده اند و ممکن است وضعیت ید پایین به دلیل محتوای ید کم خاک کشاورزی داشته باشند، مکمل مورد نیاز است. !!!

اسلاید 16: آهناز آنجا که بسیاری از زنان با ذخایر ناکافی آهن باردار میشوند که نیازهای فیزیولوژیک بارداری را پوشش نمیدهد، مصرف قرص آهن اغلب لازم است. مکمل ممکن است در سه ماهه سوم، در اوایل حاملگی، و یا در وضعیت غیربارداری که غلظت فریتین سرم کمتر از 20 mcglL، هماتوکریت کمتر از 32 ٪، و یا هموگلوبین کمتر از 10.9 g / dL میباشد، لازم باشد. سطح فریتین سه ماهه اول باید قبل از تجویز آهن ارزیابی شود. در صورت عدم بهبود کمخونی با آهن درمانی، توصیه به چک کردن وضعیت ویتامین B6 میشود. اگر چه پیامدهای مصرف بیش از حد آهن زنان و نوزادان آنها هنوز به روشنی مشخص نشده است، برخی از مطالعات نشان می دهد با GDM مرتبط است.!!!

اسلاید 17: سدیم محیط هورمونی بارداری بر متابولیسم سدیم تاثیر می گذارد. افزایش حجم خون مادر منجر به افزایش فیلتراسیون گلومرولی سدیم از 5،000 به 10،000 میلی اکی والان / در روزمیشود. مکانیسم های جبرانی تعادل مایعات و الکترولیتی را حفظ میکنند. محدودیت سدیم در رژیم غذایی و یااستفاده از دیورتیک ها در زنان باردار مبتلا به ادم توصیه نمی شود. محدودیت شدید سدیم بر سیستم رنین، آنژیوتانسین آلدوسترون استرس وارد کرده، و منجر به مسمومیت با آب و نکروز بافت کلیوی و آدرنال میشود. اگر چه اعتدال در استفاده از نمک و دیگر غذاهای غنی از سدیم برای همه مناسب است، محدودیت شدید معمولا در دوران بارداری بی جا است. مصرف سدیم باید بالاتر از 2 تا 3 گرم / روز باقی می ماند. استفاده از نمک یددار باید توصیه شود.!!!

اسلاید 18: رویکمبود روی در رژیم غذایی به حرکت موثر روی ذخیره شده در اسکلت مادر منتج نمی شود، بنابراین در صورت به خطر افتادن وضعیت روی، به سرعت پیشرفت میکند. کمبود روی بسیار تراتوژن است و منجر به ناهنجاری های مادرزادی، رشد غیر طبیعی مغز در جنین و رفتار غیر طبیعی در نوزاد میگردد. سطح پایین روی همچنین اثرات سوء بر وضعیت ویتامین A دارد. زنان با غلظت پایین روی 2.5 برابر در معرض خطر بیشتری برای تولد نوزاد با وزن کمتر از 2000 گرم بوده و زنان جوانتر از 19 سال سن حتی در معرض خطر بالاتر میباشند. بررسی وضعیت تغذیه ای با استفاده از روی پلاسما، نیازمند احتیاط است به دلیل مکانیزم های هموستاتیک ، غلظت پلاسما می تواند برای هفته ها با وجود مصرف ناکافی حفظ شود. روی در گوشت قرمز، غذاهای دریایی، از جمله صدف خوراکی و غلات تصفیه نشده وجود دارد. مکمل اضافی معمولا لازم نیست.!!!

اسلاید 19: پیکاپیکا (مصرف مواد باارزش تغذیه ای اندک یا بدون ارزش) در حاملگی اغلب شامل خاک خوری (مصرف خاک یا گل) یا نشاسته خواری (مصرف مواد نشاسته ای غیرمغذی مثل پودر رختشویی) است. مواد غیرغذایی دیگر که در دوران بارداری خورده می شوند. شامل یخ، کاغذ، کبریت سوخته، سنگ یا ماسه، زغال چوب، دوده، خاکستر سیگار، قرص های آنتی اسید، شیر منیزیم، جوش شیرین و دانه های قهوه است. بروز پیکا محدود به منطقه جغرافیایی، نژاد، جنس، فرهنگ یا وضعیت اجتماعی نیست و فقط به زنان بارداری منحصر نمی شود.سبب شناسی (اتیولوژی) پیکا به خوبی مشخص نیست. یک فرضیه بیان می دارد که مواد غیرخوراکی تهوع و استفراغ را برطرف می کند. تئوری دیگری می گوید که کمبود یک ماده مغذی ضروری مثل کلسیم یا آهن موجب می شود فرد به خوردن منابع غیرغذایی این املاح تمایل پیدا کند. سوءتغذیه یکی از نتایج پیکا می باشد، چرا که مواد غیرخوراکی نمی توانند مواد مغذی مورد نیاز را فراهم بیاورند. مصرف بیش از حد نشاسته، موجب بروز چاقی می شود و این مسئله بخصوص در زنان مبتلا به دیابت ملیتوس حائز اهمیت است. برخی مواد حاوی ترکیبات سمی مثل فلزات سنگین هستند و بقیه می توانند با جذب مواد معدنی مثل آهن تداخل ایجاد کنند. مصرف بیش از حد مواد غیرخوراکی مثل نشاسته یا گل می تواند موجب انسداد روده شود.!!!

اسلاید 20: سوزش سر دلرفلاکس معدی در اواخر بارداری امری شایع است و اغلب در شب اتفاق می افتد. در بیشتر موارد، این مسئله به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار آن بر روده ها و معده و از سوی دیگر شل شدن اسفنکتر مری و بازگشت محتویات معده به داخل مری است. توصیه به مصرف وعده های غذایی مکرر و کوچک ممکن است تا حدی موجب بهبودی گردد. به این زنان باید توصیه کرد که به جای خوردن شام مفصل،به یک عصرانه مختصر اکتفا کنند تا معده آنها بیش از حد پر نباشد.!!!

اسلاید 21: نیاز به ویتامین Aاز جمله ویتامین هایی است که در بینایی، تولید مثل، عملکرد مناسب سیستم ایمنی، تقسیم سلولی، تشکیل و رشد استخوان و دندان، و سنتز و حفظ اپی تلیوم نیز نقش مهمی ایفا میکند؛ بنابراین کمبود آن می تواند سبب نقائص جنینی شود.این ویتامین در مواد غذایی حیوانی از جمله زرده تخم مرغ و همچنین در لبنیات (بویژه انواع پرچربی) وجود دارد.پیش ساز این ویتامین از طریق غذاهای گیاهی حاوی کاروتنوئیدهای فعال از قبیل سبزیها و میوه های زرد، نارنجی، قرمز و سبز تیره مثل هویج، کدو حلوایی، کدو خورشتی، زردآلو، طالبی، انبه، برگ چغندر، کلم، گل کلم، کنگر فرنگی، مارچوبه، بروکلی، اسفناج، گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای قرمز قابل دریافت است.مصرف مقدار زیاد این ویتامین (بویژه به شکل مکمل) می تواند موجب مسمومیت شود که عوارضی از قبیل تهوع، استفراغ، درد شکم، کاهش وزن، خشک و پوسته پوسته شدن پوست، التهاب استخوانهای بلند، تنک شدن موها، دردهای مفصلی، سردرد، و بزرگ شدن کبد دارد. در زنان باردار ممکنست ایجاد سقط خودبخودی و یا نقائص تولد در نوزاد کند.!!!

اسلاید 22: کمبود ویتامین A با حدود اطمینان ۹۵% در زنان در ماه پنجم بارداری در نواحی ۱۱ گانه (پورا بهار ۱۳۸۰)

اسلاید 23: کمبود روی در زنان باردار با حدود اطمینان ۹۵% در نواحی ۱۱ گانه (پورا بهار ۱۳۸۰)

اسلاید 24: كمبود خفیف و شدید ویتامین D در زنان باردار +۵ ماهه (پورا بهار ۱۳۸۰)

اسلاید 25: انتخاب جنسیت کودک از طریق غذا بررسی ها نشان داده که اگر لارو کرمهای دریایی در آبی که به آن پتاسیم افزوده شده قرار گیرند بیشتر نوزادان نر می شوند در حالیکه اگر آب قلیایی و بویژه غنی از کلسیم باشد، اغلب نوزادان ماده می شوند ولی در آب دارای تعادل یونی در دو جنس تعادل وجود دارد.ظاهرا نسبت پتاسیم به کلسیم و منیزیوم اهمیت دارد بطوریکه با افزایش پتاسیم و سدیم اکثر نوزادان نر، و با افزایش کلسیم و منیزیوم اکثر آنها ماده می شوند.در مطالعه ای گوساله های ۹۰ % گاوهایی که در محیط آکنده از دود پتاسیم بودند و غذای غنی از کلسیم مصرف می کردند نر شدند. مشابه همین نتایج در مطالعات انجام شده روی زنان کانادایی بدست آمده است. بنظر میرسد که تغییر یونها موجب تغییر تمایل غشای اوول می شود. !!!

اسلاید 26: برای موفقیت در این امر لازمست حداقل در پریود ماهانه قبل از بارداری رژیم پرسدیم و پتاسیم برای پسرزایی، و رژیم پرکلسیم مثل لبنیات و فقیر از سدیم و پتاسیم برای دخترزایی شروع شود. برای موفقیت رژیم مورد نظر باید با جدیت پیگیری شود. در مواردی از قبیل فشارخون بالا، ناراحتیهای قلبی و نارسایی کلیه مصرف رژیم پسرزایی (بدلیل سدیم بالا) ممنوع است. در عوض به هنگام وجود اختلالات عصبی، بالا بودن کلسیم خون و نارسایی کلیوی هم رژیم دخترزایی نباید تجویز شود. ذکر این نکته ضروری است که مطالعات انجام شده روی خوکها این نظریه را تایید نکرده است و قراردادن آنها در محیط پرپتاسیم و مصرف غذای پرکلسیم نتوانسته نسبت جنسی را در متولدین تغییر دهد !!!