توسعه اقتصادی و برنامه ریزی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
فصل سوم: 4 فرآیند تاریخی توسعه 

صفحه 4:
عمر ادبیات اقتصاد توسعه بسیار کوتاه است و تاریخ شروع آن به نظر اکثر علمای این رشته به اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی یعنی پس از جنگ جهانی دوم و استقلال سیاسی بسیاری از جوامع در حال توسعه امروزی» می رسد. اما در واقع پدیده توسعه نیافتگی پدیده جدیدی نیست و عمر آن به چندین قرن می- اين علماء از دوران اولیه زندگی بشر تا شروع قرن شانزدهم میلادی» اگر- زیادی بین ساختار اجتماعی» سیاسی» فرهنگی و حتی اقتصادی 

صفحه 5:
به بیان دیگر با گذشت هزاران سال از زندگی بش اختلاف چشمگیری در سطح اقتصادی- فنی بین آنها نبوده است. این پرسش که از قرن شانزدهم به بعد چه اتفاقاتی رخ داده است و يا اینکه ارتباط بین دو پدیده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی چگونه است پرسشهایی هستند که در اين فصل به آنها انسح دهم 

صفحه 6:
دید گاه اول: به نظر عده ای از علمای توسعه. اقتصاد جهانی به مثابه مجموعه مرکبی است که اقتصادهای ملی عناصر این مجموعه هستند. اگرچه شکل این مجموعه به طور دائم در حال تغيير» تحول و دگرگونی + اما عناصر این مجموعه ((قتصادهای ملی) با سلسله مراتب خاصی با يككر در ارتباطند. بنابراین هر گونه تغیبری در قسمتی از این مجمو: وت مسا تغیراتی در کل مجموعه و در بقه عناس ۳۹۱۰ 

صفحه 7:
تحولات سه مرحله ای در کشورهای توسعه بافته: به عقیده نظریه پردازان دید گاه اول. توسعه اقتصادی عناصری از این مجموعه که امروزه کشورهای توسعه یافته نامیده می شوند» در سه مرحله انجام شده است. با توجه به ارتباط بین زیرمجموعه های این مجموعه م رکب تغییرات ایجاد شده تنها محدود به خود این کشورها نبوده است بلکه تأثیرات مهمی نیز در کشورهای توسعه نيافته ایجاد کرده است. مرحله ذ کر شده در بالا عبارتند از: 4 اول یا مرحله تراکم اولیه ثروت 

صفحه 8:
۱- مرحله اول يا مرحله تراکم اولیه ثروت شروع این مرحله از قرن شانزدهم میلادی است و تقریاً تا اواخر قرن هجدهم ادامه دارد. در این مرحله که به آن مرحله ترااکم اولیه سرمایه نيز مى كويند» علاوه بر تاراج ثروت کشورهایی نظیر هند» غارت ثروت سرزمینهای کشف شده آمریکایی به خصوص آمریکای لاتین نیز توسط ارهای اروپایی انجام می شود. منظور از کشورهای اروپایی ابتدا. 

صفحه 9:
نقطه شروع تفاوت در زیر مجموعه ها و بوجود آمدن زیرمجموعه غنی و زیرمجموعه فقیر از همین جا آغاز شد. بدین ترتیب تراکم سرمایه در ممالكك غربى در اين محدوده زمانی- 

صفحه 10:
۲- مرحله دوم يا مرحله صدور کالا در اين مرحله به علت تولید وسیع و انبوه که ناشی از ماشین در کار تولید است. تسخیر بازار ممالک مستعمره و نیمه مستعمره اهمیت پیدا می کند. تولید انبوه که منجر به کاهش هزینه های تولید و کاهش ‏ 

صفحه 11:
نتيجه اين فر يند» تخریب و فروپاشی اساس صنایع دستی بومی یا توليدات غير کشاورزی کشورهایی بود که امروزه عقب مانده خوانده می شوند. این روند رو به رشد تا قبل از جنگ جهانی اول (۱۹۱۴) به شکلهای مختلف ادامه یافت و مرحله سوم بعد از جنگ جهانی اول شروع شد. 

صفحه 12:
۳ مرحله سوم یا مرحله صدور سرمایه در این مرحله که به دنبال تراکم بالای کالاهای سرمایه ای و نتیجتاً کاهش انسصارات در غرب بوجود آمد» فروش کللاهای ۰ ۳ زیرمجموعه توسعه نیافته شروع می شود. نکته جالب توجه این, است که حتی در اين مرحله صدور کالاهای سرمایه ای. فروش به صورت غی . ف[ الشروط نيوده و نيست. 

صفحه 13:
نتیجه کیری از نظریات دیدگاه اول: ۱- نقطه شروع و ريشه دو پدیده توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی یکی است و در واقع اين دو پدیده دو روی یک سکه هستند. 

صفحه 14:
دید گاه دوم: عده دیگری از علمای اقتصاد توسعه مبدأ شروع و ريشه اصلی پدیده توسعه یافتگی در جوامعی که امروزه توسعه یافته نامیده می شوند را در 

صفحه 15:
با نگاهی به تاریخ تمدن بشر مى توان به اين نتيجه رسيد كه دو تحول کی واساسی در گذشته تاريخ بشر رخ داده است: ۱- انقلاب نئولتیک یا شروع عصر حجر جدید این انقلاب حدود ده هزار سال پیش اتفاق افتاد و با اختراع یا ابداع کشاورزی آغاز شد و باعث شد اقتصاد بشر که تا آن زمان بر پایه شکار و استفاده از میو: 

صفحه 16:
انقلاب صنعتی: دومین تحول عمیق با نام انقلاب صنعتی در سال ۱۷۶۰ ابتدا در انگلستان اتفاق افتاد. این انقلاب با فاصله زمانی ۳۰-۲۰ سال در فرانسه و سپس به تدریج در کشورهای مجاور گسترش یافت. قبل از توضيح درباره عوامل بوجود آورنده انقلاب صنعتی ذکر دو نکته اساسی ‏ . 

صفحه 17:
عوامل بوجود آورنده انقلاب صنعتی: ۱-عوامل اقتصادی ۲- عوامل اجتماعی - فرهنگی ۲ عوامل فتی 

صفحه 18:
۱- عوامل اقتصادی: یکی از مهترین عوامل اقتصادی بوجود آورنده انقلاب صنعتی؛ تغيير در شيوه توليد کشاورزی در مدت نیم قرن ابتدای قرن هجده در انگلستان است. و تحولاتی که در این مدت در انگلستان در بخش کشاورزی اتفاق افتاد و بعداً نام انقلاب کشاورزی ' خوانده شد. موجب گردید متوسط مازاد محصولات کشاورزی به حدود ۵۰ درصد" یگر در حالیکه انگلیس در ابتدای قرن هجدهم در صادرات ) تقریباً سهمی نداشت. در سال ۱۷۵۰ با مازاد ۲۰۰ هزار تن غله - که معادا 

صفحه 19:
اين مسئله باعث شد كه براى نخستين بار در تاريخ بشر امکان بروز قحطی در آن جامعه به طور اساسی تقلیل یافت. به همین دلیل جامعه انگلیس توانست از بحرانهای دورهای گذشته که باعث از هم گسیختگی اساس زند گی اقتصادی ‎٠‏ - اجتماعی و گاه باعث توقف و حتی اضمحلال تمدنهای قدیمی تر شده ‏بودنده مصون بماند. ‎ 

صفحه 20:
۳۲- عوامل اجتماعی - فرهنگی مطمعنا انقلاب کشاورزی تنها عامل یا مهمترین عامل بوجود آورنده انقلاب صنعتی در انگلستان نبوده است. بدون تردید پیشرفتهای علمی پس از قرون وسطی در اروپا نیز از ‎Sos‏ عوامل انقلاب صنعتی در انگلستان می باشد. مورخین اروپایی قرون پنجم تا چهاردهم میلادی در اروپا را قرون وسطی یا ریکی جهل ‎tc‏ رکود نام نهادند. بر عکس قرون پانزدهم » شانزدهم و هفدهم را در اروپا عصر رنسانس امیده اند 

صفحه 21:
جامعه اروپا در دوران رنسانس با بهره گیری از نتایج و دست آوردهای تمدنهای گذشته و با بهره گیری از کشفیات تحقیقات و مطالعات انجام شده در این دوره در قرن هجدهم به چنان سطحی از رشد علوم و فنون رسيده بود که هیچ یک از تمدنهای گذشته به آن دست نيافته بود. بدون شک چنین سطحی از ترقی و رشد توانست زمینه های لاژم برای پدید. 

صفحه 22:
۳- عوامل فنی 7 داشت که کشور انگلستان در آغاز قرن هجدهم از لحاظ علمی و تکنیکی در اروپا نه تنها مقام نخست را نداشت بلکه بعد از ایتالیا و فرانسه در رده سوم با هلند رقابت می کرد. مطالعات تاريخ پیشرفتهای فنی در اروپا نشان می دهد که بیشتر بيشرفتهاى فنى زمينه ساز انقلاب صنعتى در ابتدا نتيجه زحمات علمى 

صفحه 23:
بعنوان مثال بیشتر ماشینهایی که در مراحل اولیه انقلاب صنعتی به اس ا توسط ييشه وران عادى اختراع شده بودند. به همين جهت اصطلاح مناسب تر از کلمه است. به بیان دیگر در پیشرفتهای فنی که آغاز گر حرکت انقلاب صنعتی شد» علوم نقشی نداشته اند. 

صفحه 24:
انقلاب کشاورزی: انقلاب کشاورزی یکی از عوامل مهم و معمولا فراموش شده شکل دهنده انقلاب صنعتی در انگلستان است. به همین جهت توضیح مختصوی در مورد آتن ضرورت دارد. به طور کلی می توان گفت که انقلاب پرزی در انگلستان از اوایل قرن هجدهم با بکارگیری تکنیکها جدید کشاورزی در آن سرزمین آغاز شد. این تکنیکها حاصل کشاورزی هلند بود که در قرن شانزدهم و هفدهم به ‎ae‏ ججعيت در هلند به تدريج تكميل شده بودند. 

صفحه 25:
انتقال این تکنیکها به سرزمین کم جمعیت انگلستان باعث افزایش چشمگیر بازدهی کشاورزی در آن کشور شد. اگرچه در ابندا انگلیسیها از روشهای کشاورزی هلند تقلید می کردند اما به تدریج خود نیز روشهای جدیدی ابداع کردند. به طوری که از سال ۱۷۳۰ به بعد انگلستان خود به عنوان کشوری پیشتاز در تکنولوژی کشاورزی شناخته شد. 

صفحه 26:
تکنیکهای کشاورزی که توانستند تغیبرات بسیار عظیمی در وضعیت کفاورزی انگلستان بوجود آورند و آنرا انقلاب کشاورزی ناد عبارتند از: ۱- کشت پی در پی زمین و کنا رگذاشتن تدریجی آیش به وسیله کشت گیاهانی که باعث احیا و تقویت زمین می شوند مانند یونجه. 8 فاد بشتر از کود حبوانی به سب کاشت علرفه دامی کشت محصولات جدید مانند سیب زمینی که از آمریکا آورده شده بود: ‎a‏ کشت محصولات جدید. ‎ 

صفحه 27:
۵- اصلاح بذرها و نژاد دامها ۶- توسعه و بهبود زمینهای زیر کشت با خشک کردن مناطق باتلاقى و زه کشی زمینها ۷- استفاده بیشتر از اسب در کارهای کشاورزی و بخصوص در زمینهای باتلاقی» زیرا در چنین مناطقی اسب نسبت به تسایر حیوانات دارای کارآیی بیشتری است. 

صفحه 28:
تغییرات به ظاهر ساده مطرح شده در بالا به دليل آنکه به طور گسترده در اقتصاد انگلستان به کار گرفته شدند چنان تأثیر قابل توجهی بر تولید بخش کشاورزی ‎OT‏ جامعه گذاشت که آنرا انقلاب کشاورزی نامیدند.