حسابداری تورمی (افزایش در سطح عمومی قیمت ها)

حسابداری تورمی (افزایش در سطح عمومی قیمت ها)

اسلاید 1: بهـــار 1395حسابداری تورمی افزایش در سطح عمومی قیمت هااستاد ارجمند : جناب آقای دکتر گودرزیتهیه کننده : مینا شاکریدانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب گروه کارشناسی ارشد حسابداری بررسی موارد خاص در حسابداری

اسلاید 2:

اسلاید 3: افزایش در سطح عمومی قیمت ها که منجر به کاهش قدرت خرید مردم می شود مشروط بر اینکه مستمر باشد.1

اسلاید 4: بنیامین فرانکلین معتقد است که دو واقعیت گریز ناپذیر در زندگی وجود دارد؛ مرگ و مالیات. اما به اعتقاد کی سو باید مورد سومی را نیز به آن ها افزود و آن چیزی جز تورم نیست، بدان معنی که ارزش هر پولی در جهان دچار روند نزول همیشگی است. 2

اسلاید 5: یکی از مفروضات بنیادی و زیر بنای حسابداری ، فرض واحد اندازه گیری است که بیان می کند پول در طی زمان دارای ارزش وقدرت خرید ثابت است. به عبارت دیگرمی توانید با مقدارمعینی پول، مقدارثابتی ازیک کالارادر دو مقطع زمانی مختلف خریداری کنید، ولی در واقع چنین نیست وارزش واقعی پول وقدرت خرید آن درگذر زمان کاهش می یابدواین نشانه ای است ازوجود تورم. بدین ترتیب باید ریال های بیشتری جهت خرید کالایی که قبلا باقیمت پایین تری قابل خرید بود، بپردازید.3

اسلاید 6: سیر تکاملی حسابداری تورمی در هیئت استانداردهای حسابداری مالی 4 اولین کار پژوهشی در زمینه آثار تورم بر اطلاعات حسابداری و صورتهای مالی در سال 1927 توسط هنری سوئینی در رساله دکترای حسابداری انجام یافت.در اواخر دهه 1960 بیانیه ای منتشر شد مبنی بر اینکه صورتهای مالی با اطلاعات تعدیل شده بر حسب تغییر در سطح عمومی قیمتها جایگزین شود.

اسلاید 7: در سال 1978 شاخص قیمت مصرف کننده افزایش قابل ملاحظه ای را در نرخ تورم نشان داد. به طوری که نرخ تورم در ایالات متحده آمریکا در این سال به دو رقم افزایش یافته و مسئله تورم به بحران مالی کشور آمریکا مبدل شد. به دنبال افزایش شدید در سطح قیمتها و نرخ تورم این امر ضرورت یافت که برای نشان دادن تاثیر تورم بر گزارشهای مالی و اطلاع استفاده کنندگان از اثرات فوق بایستی استانداردها و رهنمودهای بیشتری در این زمینه تدوین و مقرر شود. به همین جهت FASB مسئولیت فوق را برعهده گرفت. نتیجه این کار تدوین 10 استاندارد مربوط به تاثیرات تورم بر گزارشگری مالی است. 5

اسلاید 8: 8سالعنوان استانداردشماره1979گزارشگری مالی و تغییر قیمتهاSfas.331980گزارشگری مالی و تغییر قیمتها (معدن،نفت و گاز)Sfas.391980گزارشگری مالی و تغییر قیمتها (صنایع چوبی)sfas.401981گزارشگری مالی و تغییر قیمتها (املاک)Sfas.411981گزارشگری مالی و تغییر قیمتها (فیلم سازی)Sfas.461982گزارشگری مالی و تغییر قیمتها(شرکت سرمایه گذاری)Sfas.541982گزارشگری مالی و تغییر قیمتها(فعالیتهای تولیدی نفت و گاز)Sfas.691982گزارشگری مالی و تغییر قیمتها(تسعیر ارز خارجی)Sfas.701984گزارشگری مالی و تغییر قیمتها(حذف افشاء خاص)Sfas.821986گزارشگری مالی و تغییر قیمتهاSfas.89

اسلاید 9: 7حسابداری تورمی یعنی :روش تعدیل اطلاعات صورتهای مالی جهت انعکاس وضعیت و نتیجه عملیات مالی واحد تجاری بر اساس ارزش های جاری و یا برآوردی قابل قبول از آنها و گزارشگری مربوطه

اسلاید 10: انواع تورم inflation Type ofتورم خزنده : تورمی است که در همه ی کشورها به مقدار مشخص و بصورت عادی وجود دارد .تورم شتابان : تورمی است که یکباره قیمت ها را افزایش می دهد .8

اسلاید 11: 9 تغییرات قیمت زمانی به وقوع می پیوندد که قیمت کالاها و خدمات در بازار ها با قیمت های گذشته تفاوت پیدا کند، بدیهی است که خرید کالا توسط واحدهای انتفاعی در بازار خرید، به قیمتی کمتر از قیمت فروش آن به مشتریان معرف تغییر قیمت آن کالا نیست. بلکه تغییر قیمت هنگامی رخ می دهد که قیمت در بازار خرید یا بازار فروش و یا هر دو افزایش یا کاهش یابد.ماهیت تغییرات قیمت nature of price changes

اسلاید 12: ماهیت تغییرات قیمت به 3 دسته تقسیم می گردد :تغییر سطح عمومی قیمتتغییر خاص قیمتتغییر نسبی قیمت10

اسلاید 13: تغییر در سطح عمومی قیمت هاقیمت کلیه اقلام در یک جامعه افزایش یابد.شاخص هایی که برای تغییرات سطح عمومی قیمت ها استفاده می شود :11شاخص فیشرشاخص لاسپیرزشاخص پاشه

اسلاید 14: 7نحوه محاسبه شاخص‌های قیمت 12

اسلاید 15: 13اگر تغییر در قیمت یک کالای خاص باشد تغییرات قیمت در مبادله آن کالاست و معمولاً تغییر قیمتهای خاص به خاطر تغییرات سلیقه مشتریان یا تغییر مصنوعی یا طبیعی در عرضه برخی کالاها وخدمات می باشد.برای تغییرات قیمتهای خاص معمولاَ افزایش یا کاهش این تغییرات در سود خالص لحاظ می شود اما به صورت سود و زیان غیر عملیاتی ، چون حاصل فعالیتهای عادی و مکرر واحد انتفاعی نیست. تغییر خاص قیمت

اسلاید 16: 9

اسلاید 17: تعییر نسبي نيز منعكس كننده تغييردر ساختار قيمت ها يا تغيير قيمت يك كالا در مقايسه با قيمت هاي تمامي كالاها و خدمات جامعه اقتصادي مي باشد.مثلا چنانچه سطح عمومي قيمت ها به ميزان 20 درصد و قيمت يك كالاي خاص به ميزان 32 درصد افزايش يابد. افزايش قيمت نسبي كالاي مزبورمساوي 10 درصد خواهد بود.درضمن اثر كامل تغيير قيمت هاي نسبي را نمي توان اندازه گيري و افشا كرد مگر اين كه حسابها به ازاي تغيير قدرت خريد پول و تغيير قيمت هاي خاص تعديل شود.15تغییر نسبی قیمت

اسلاید 18: 16اقلام پولی:دارایی و بدهی‌هایی هستند که مبلغ آنها در اثر تورم یا رکود تغییرننموده ولی قدرت خرید خود را از دست داده و یا قدرت خرید اضافی بدست می‌آورند.به عبارت دیگر دریافت و یا پرداخت آنها برحسب واحد پول تثبیت شده و ارزش آنها به تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها وابستگی ندارد زیرا اقلام پولی براساس واحد جاری پول رایج در تاریخ ترازنامه نشان داده می‌شود.در دوران تورم نگهداری دارایی‌های پولی موجب از دست رفتن قدرت خرید و داشتن بدهی موجب بدست آوردن قدرت خرید اضافی می‌گردد.اقلام غیر پولی:اقلامی هستند که با گذشت زمان قدرت خرید خود را حفظ کرده، و قیمت آنها برحسب تغییرات پولی به نسبت سطح عمومی قیمت‌ها یا قیمت‌های خاص تغییر می‌یابد.طبقه بندی اقلام پولی و غیر پولی

اسلاید 19: 17 محاسبه سود یا زیان قدرت خرید مربوط به اقلام پولی شامل دو مرحله است: 1. ابتدا مبلغ ادعا، به نسبت تغییر قدرت خرید پول در دوره مالی یا دوره نگهداری آن در صورت کمتر از یک سال بودن، تعدیل می‌شود. 2. سپس، مبلغ تعدیل شده با ارزش جاری دارایی یا بدهی در پایان دوره مالی یا در زمان کاهش یافتن آن مقایسه می‌گردد. تفاوت دو رقم مزبور معرف سود یا زیان قدرت خرید است.سود و زیان اقلام پولی

اسلاید 20: 18اندازه‌گیری سود و مفهوم حفظ و نگهداشت سرمایه : یکی از هدف‌های اصلی حسابداری مالی اندازه‌گیری عناصر مربوط به وضعیت مالی و نتایج عملیات واحدهای تجاری به مفهوم حفظ سرمایه است. از این دیدگاه تحقق سود واقعی، مبالغی است که بعد از توزیع آن بین سهامداران قدرت خرید سرمایه اولیه محفوظ مانده و خللی در توان عملیاتی واحد تجاری ایجاد نمی‌شود. و سود حسابداری نیز عبارتست از مبالغی که واحد انتفاعی بین سهامداران خود توزیع می کند ودر آخر دوره همان رفاه اول دوره را دارد واین تعریف مبتنی بر رویکرد حفظ سرمایه است.

اسلاید 21: 19انواع تفاسیر رفاه بر اساس حسابداری تغییر قیمتها :حفظ سرمایه مالیحفظ سرمایه برحسب قدرت خريد عموميمفهوم حفظ سرمایه مادی (توان تولیدی)

اسلاید 22: حفظ سرمایه مالی دراین مفهوم سود از افزایش مبلغ اسمی سرمایه حاصل می شود.در رویکرد سنتی بهای تمام شده تاریخی -ریال اسمی ؛مفهوم حفظ سرمایه مالی مصداق دارد زیرا درآمد فروش باید بیش از بهای تمام شده کالای فروش رفته براساس ارزشهای تاریخی باشد تا بتوان سود گزارش کرد.در رویکرد ارزش جاری-ریال اسمی نیز در صورت عدم برابری ارزش جاری دارائی در ابتدا وپایان دوره سود وزیان غیر عملیاتی حاصل می گردد .20

اسلاید 23: حفظ سرمایه برحسب قدرت خرید عمومی دراین رویکرد سود عبارتست از مازاد سرمایه آخر دوره نسبت به اول دوره که هردوبرحسب قدرت خرید عمومی ثابت پول بیان میگردد واین تعریف با رویکرد سنتی بهای تمام شده تاریخی –ریال ثابت مبتنی است . طبق این تعریف تنها قدرت خرید اقلام پولی در محاسبه سود وزیان منظور شده  وتعدیل داراییها وبدهیهای غیر پولی در آن منظور نمی شود .21

اسلاید 24: مفهوم حفظ سرمایه مادي دراين رويكرد فرض براين است كه سرمايه درصورتي حفظ مي شود كه واحد انتفاعي بتواند داراييهاي خودرا با داراييهاي مشابه جايگزين كند يا قادر باشد ظرفيت خودرا براي توليد مقادير ثابت كالاها وخدمات حفظ نمايد كه در كل بكارگيري ارزشهاي جاري مي تواند جايگزين مناسبي براي قدرت خريد ظرفيت فيزيكي واحد انتفاعي محسوب شود.22

اسلاید 25: ارزشهای قابل تخصیص به خالص دارائیها بهای تمام شده تاریخی بهای جایگزینی ارزشهای ورودی ارزش خرید ارزشهای قابل تخصیص به خالص دارائیها بهای جاری ارزشهای خروجی(خالص ارزش بازیافتنی) خالص ارزش فعلی عایدات آتی دارائی 23

اسلاید 26: 24حسابداری مبتنی بر بهای تاریخیارزشهای تاریخی را بر حسب واحد پول اندازه گیری میکند.این حسابداری را، حسابداری سنتی می گویند و جزء الگوهای حسابداری است که تغییر در سطح عمومی قیمت را منعکس نمی کند..1-استفاده از بهای تاریخی به عنوان ویژگی عناصر تشکیل دهنده صورتهای مالی2-پذیرفتن این فرض که واحد پول دارای ثبات است. 3-رعایت اصل تطابق4-رعایت اصل تحققدر این حسابداری سود حاصل از بهای تاریخی عبارت است از تفاوت درآمد تحقق یافته و هزینه های مبتنی بر بهای تاریخی مربوط به اقلام درآمدویژگی ها

اسلاید 27: 25معایب صورت های مالی مبتنی بر بهای تاریخی1- در بر گیرنده خطای زمان هستند.(سودوزیان گذشته درسالجاری ثبت وسودوزیان سالجاری در آینده شناسایی می شود)2- در بر گیرنده خطای واحد اندازه گیری هستند.(تغییرات رخ داده درسطح عمومی قیمت که منجربه ارائه مبلغ برمبنای قدرت خریدعمومی می شودوتغییرات قیمتهای خاص مدنظرقرارنمی گیرد)3- مربوط نمی باشند.

اسلاید 28: 26حسابداری مبتنی بربهای جایگزینیمقصود از بهای جایگزینی مبلغی از پول نقد یا معادل پول نقد است که برای خرید یک قلم دارائی در زمان کنونی باید پرداخت نمود یامبلغی که برای منظورکردن همین مبلغ بدهی دریافت خواهد شد.1-کاربرد ارزش جایگزینی به عنوان ویژگی عناصر تشکیل دهنده صورتهای مالی2-پذیرفتن فرض مربوط به ثابت بودن واحد پول3-طبقه بندی سود به صورت سود عملیاتی و سود و زیان حاصل از نگهداری اقلام4-عدم رعایت اصل تحقق5-تقسیم بندی سود و زیان حاصل از نگهداری اقلام بر حسب مقادیر تحقق یافته یا تحقق نیافتهویژگی ها

اسلاید 29: 27سود خالص حاصل از بهای جایگزینی = سود عملیاتی حاصل از بهای جایگزینی + سود و زیان حاصل از نگهداری اقلام

اسلاید 30: مزایای روش حسابداری برحسب ارزشهای جاری1-دربر گیرنده خطای مربوط به زمان در سود عملیاتی هستند.2-دارای خطای مربوط به واحد سنجش هستند.3-اعداد موجود در صورت سود و زیان در قالب «تعداد دلار» و دارائیها بر حسب قدرت خرید کالا قابل تفسیر هستند.4-با توجه به قدرت خرید کالا معیارهایی را ارائه می کنند که فقط در مورد اعداد متعلق به دارایی ها مربوط می باشند.28

اسلاید 31: 29ویزگی عینیت(قابلیت اعتماد) اطلاعات کاهش یافته ؛مگر اینکه داراییها ی عرضه شده در بازار کاملا مشابه با دارائی واحد انتفاعی مورد نظر باشد .قیمت جاری ممکن است برابر ارزش جاری نباشد چرا که واحد انتفاعی در صورت پرداخت آن می تواند انواع دارائی باصرفه تر را خریداری نماید . بنابراین ارزش فعلی منافع حاصل از دارائی ممکن است با ارزش جاری یا ارزش جایگزینی آن مساوی نباشد .معایب روش حسابداری ارزش جاری

اسلاید 32: 30عدم آشنايي مسئولين حسابداري با مفاهيم حسابداري تورمي،باعث عدم بکارگيري حسابداري تورمي در ايران شده است .ناکافي و غير قابل اعتماد بودن شاخص هاي تغيير سطح قيمت ها در ايران باعث عدم بکارگيري حسابداري در ايران است.

اسلاید 33: 1. قیمتهای تاریخی گزارش شده در صورتهای مالی در صورتیکه قدرت خرید دلار (یا هر پولی) ثابت نماند، انباشتی از اقلام غیر متجانس و ناهمگن خواهد بود. حسابداری مبتنی بر سطح عمومی قیمتها سعی در کاهش این نقیصه دارد.2. برای ارزیابی مدیریت، حسابداری مبتنی بر سطح عمومی قیمتها، اطلاعات مربوط ارائه می نماید. از این رو، سود و زیان حاصل از سطح عمومی قیمتها، نشان دهنده واکنش مدیریت دربرابر تورم است.دلایل موافقان حسابداری تورمی: 31

اسلاید 34: 3. حسابداری مبتنی بر سطح عمومی قیمتها نشان دهنده اثر تورم بر سود است و می تواند نرخ بازده سرمایه گذاری ها را به صورت واقعی تر ارائه نماید.(محاسبه دقیق تر نرخ بازده سرمایه گذاری)4. قابلیت مقایسه صورتهای مالی بین شرکتها افزایش می یابد. 32

اسلاید 35: دلایل مخالفان حسابداری تورمی:بیشتر مطالعات تجربی بیانگر این است که موضوع “مربوط بودن” اطلاعات متعلق به سطح عمومی قیمت یا ضعیف است، یا مورد قبول نمی باشد. تغییر در سطح عمومی قیمت تنها به تغییر در سطح عمومی قیمت و نه به سطح قیمتهای خاص مربوط می شود. از این رو سود و زیان حاصل از نگهداری دارایی های غیرپولی شناسایی نمی شود.33

اسلاید 36: 3. در شرکتهای مختلف، تورم اثرهای گوناگون دارد. شرکتهایی که سرمایه گذاریهای سنگین نموده اند بیش از شرکتهایی که به داراییهای کوتاه مدت تکیه می کنند، تحت تأثیر تورم قرار می گیرند و به همین شیوه، شرکتهایی که وام های سنگین دارند از تورم سود می برند. درنتیجه امکان دارد حسابداری مبتنی بر سطح عمومی قیمت، سود عادی را مخدوش نماید.4. هزینه های اجرای سیستم حسابداری مبتنی بر سطح عمومی قیمت می تواند از منافع آن بیشتر شود.34

اسلاید 37: نتیجه گیری کلیدر ایران به دلیل وجود تورم یا به عبارتی ترقی سطح قیمت ها طی سالهای پس از جنگ تحمیلی نیاز به تعدیل حسابهای شرکتها و موسسات بسیار ضروری و حیاتی بوده است، اما به دلایلی که ارائه شد حسابداری تورمی درایران جایگاهی نیافته واجرانمی شود. فقدان یک استاندارد تورمی درایران به فراموشی انجام حسابداری تورمی کمک کرده است. همچنین جدی نگرفتن مباحث نظری حسابداری تورمی در دروس دانشگاه رشته حسابداری در ایران یکی دیگر از ناکام ماندن حسابداری تورمی درایران است. درحقیقت جامعه حسابداری ما با 2 مشکل روبرواست: تورم، نادیده انگاشتن تورم.35

اسلاید 38: پیشنهادات :36

اسلاید 39: 1. ارائه یک استاندارد حسابداری تورمی توسط سازمان حسابرسی 2. فراهم آوردن انواع شاخص های تغییر سطح قیمت ها توسط بانک مرکزی وسایر سازمانهای زیربط.3. معاف نمودن اضافه ارزش دارایی ها ناشی از تجدید ارزیابی آنها از هرگونه مالیات، حداقل برای چندسال.4. فراهم آوردن شرایطی از سوی دولت برای فزونی منافع حسابداری تورمی درایران برمخارج.37

اسلاید 40: منابع:کتاب حسابداری تورمی - دکتر شکراله خواجویکتاب تئوری حسابداری جلد دوم - دکتر رضا شباهنگمقاله مسائل عملی حسابداری در شرایط تورمی - غلامرضا سلامی (مجله حسابدار)مجله بررسی های حسابداری و حسابرسی - دکتر محسن دستگیر ومحسن امید علی38منابع :

اسلاید 41: 41