رشد حس حرکتی

رشد حس حرکتی

اسلاید 1: 1رشد حس حرکتی

اسلاید 2: رشد حسی حرکتی رشد سیستم حس حرکتی برای اجرای حرکتی مهم است زیرا اطلاعاتی را در موارد ذیل به ما می دهد : 1- وضعیت نسبی قسمتهای مختلف بدن با یکدیگر . 2- وضعیت بدن در فضا .3- اگاهی فرد از حرکات بدن خود4- ماهیت اشیایی که بدن با آنها تماس حاصل میکند

اسلاید 3: احساس حرکت اطلاعات مربوط به حس حرکت متکی به گیرنده های حسی متفاوتی است که در تمامی بدن قرار دارند .دوکهای عضلانی یکی از انـواع گیرنده های حسی این قسم اطلاعات است که در بین سلولهای عضلانی قرارگرفته درجه و شدت انقباضات و تنش عضلانی را مشخص می کند . انــدامهای تاندونی گلــژی همانند دوکهای عضلانی عمل میکنند و نسبت بــه تغییرات تنش عضـلانی واکـنش نشــان می دهند .

اسلاید 4: سه نوع گیرنده حسی مختلف در بافتهای کپسول مفصلی یـــــا رباطهای مفصلی وجود دارند :1- پایانه های شاخه ای شکل روفینی 2- گیرنده های گلژی شکل 3- اجسام تغییر شکل یافته پاسینی ایـــن گیرنده های حسی میزان و دامنه حـــرکات مفــاصل و وضعیت یکنواخت و ثــابت آنها را دریافت و به سیستم عصبی مـــرکزی ارسـال میدارند .

اسلاید 5: تحقیق: بررسی ارتباط بین حس وضعیت با تحرک مفصل شانه ، زانو و مچ پا در افراد سالم اعتقاد بر این وجود دارد که هایپرموبیلیتی مفصلی منجر به کاهش درک حس وضعیت مفصل شده و مفصل را مستعد آسیب ها و ضایعات می کند.ولی در این تحقیق با بررسی ارتباط بین تحرک مفصل و ادراک حس وضعیت مفصل نشان داده شد که رابطه معنی داری بین هایپرموبیلیتی و ادراک حس وضعیت وجود نداشت.

اسلاید 6: رشد گیرنده های حس حرکتی بسیاری از رفلکسها از طریق گیرنده های حس حرکتی تحــــــریک می شوند بنابراین شروع یک بازتاب حاکی از درگیری گیرنده حس حرکتی است . قبل از تولد بازتابی که توسط تحریک لمسی در اطراف دهان در 5/7 هفتگی از عمـر جنین ایجــــــاد میشود . تــا 5/12 هفتگی از عمر جنین گیــرنده های پوستی در دستهــا و گیرنده های حسی در عضلات بزرگ دو سربازو در حال رشد کردن است در طی چهارمین تا ششمین مــاه از بارداری ، گیرنده های پوستی مخصوص لمس کردن و فشار بــــه رشد خود ادامه می دهند و همین طــــور دوکهای عضلانی ، اندامهای گلژی و گیرنده های مفصلهـای در حال رشد هستند .وضیت کارکرددستگاه دهلیزی قبل از تولد روشن نیست، اما مشاهده شده است که تعادل ، در رفلکسهای حدود ماه دوم بعد ازتولد ظاهر شده اند بنابراین دستگاه حس حرکتی در همان اوایل زندگی دارای کارکرد است .

اسلاید 7: ادراک حس حرکتی افراد میتوانند اطلاعات و حسهای حــرکتی را همانند حس بینایی از اوایل زندگی پـردازش کنند لیکن پیشرفت ادارک حـرکتی در طــول دوران کـودکی ادامه می یابد جنبه های اصلی ادراک حرکتی عبارتند از : 1- موضع یابی لمسی 2-نقاط چند گانه لمس 3- لمس اشیاء4-لمس بدن 5-حرکات اندامها 6- جهت یابی فضایی

اسلاید 8: موضع یابی لمسی :عبارت است از توانایی تشخیص نقطه ای از بدن که به تازگی لمس شده لیکن فرد لمس کردن آن را مشاهده نکرده کودکان چهار ساله در مورد لمس دستها و ساعد نسبت به کودکان 6 تا 8 ساله دقت کمتری دارند .

اسلاید 9: نقاط چند گانه لمسی :یکی از انـواع ادراک نقطه لمس شده ، شــامل تمیــز دادن بین دو نقطه نزدیک به یکدیگر و به طور همزمان در روی پوست است. آستانه تمایزات یعنی کــوتاهترین فــاصله قـابل تشخیص در نقاط مختلف بدن با هم متفاوت است .

اسلاید 10: تحقیق: تعیین توانایی در ادراک فضاشناختی دهانی در تحقیقی که بر روی کودکان 3 تا 5 ساله انجام شد ، به منظور بررسی تغییرات ادراک فضاشناختی دهانی آزمون آستانه تمیز دو نقطه در نقاط مختلف دهان و زبان انجام گرفت نشان داد که میانگین آستانه تمیز دو نقطه در لب، قدام زبان و خلف زبان برای کودکان 3 تا 5 ساله به طور معنی داری کاهش می یابد و نیز لازم به ذکر است که در میان مناطق ذکر شده قدام زبان دارای کمترین آستانه بود.

اسلاید 11: ادراک اشیاء : بازشناسی اشیاء دیده نشده و تشخیص صفات آنها از طریق لمس کردن با دستها این امر در اطفال به صورت دستکاری اشیاء انجام میشود که در اکثر مـــوارد هدفمند نبوده اتفاقی انجام میشود .در سن 4سالگی کودک معمولی میتواند اشیاء را به طور هدفمند دستکاری کند وکودک 5 ساله میتواندخصلتهای اصلی اشیاء را بررسی ودر مورد آن تحقیق کندآگاهی جسمی ( ادراک بدن ) : برای انجام فعالیت های روزمره و اجرای مهارتهای پیچیده ، افراد به حس و آگــــاهی جسمی اندامهای مختلف بدن و ابعاد آن نیازمند ند.یک جنبه از اگاهی جسمی،شناسایی اندامهای وبخشهای مختلف بدن است

اسلاید 12: در ارتباط با شناخت ابعاد فضایی بدن باید دو مورد را مورد توجه قرار دهیم 1- برتری جانبی : اگر چه کودکان در سن 3 سالگی نسبت به ابعاد بالا و پایین ، جلــــو و عقب آگاهی پیدا میکنند اما نسبت به سمت چپ و راست دیرتر آگاهی می یابندکودکان به تدریج متوجه خواهند شد با وجود اینکه دو دست ، دو پا مشابه دارند میتوانند آنها را در موقعیتها و وضعیت های متفاوت قرار دهند و به طور مستقل از هم حـــــرکت دهند .2- تسلط جانبی :تسلط جانبی یعنی استفاده بیشتر از یک دست و یک پا و یک چشم . هر گاه دست برتر ، پای برتر و چشم برتر همگی در یک طرف بدن قرار داشته باشند در این صورت تسلط جانبی را خالص می نامند در غیر اینصورت تسلط جانبی مختلط است .که درسالهای اولیه زندگی ظاهرمی شود

اسلاید 13: برخی نظرات در ارتباط با تسلط جانبی : پژوهشگران نظرات گوناگونی در این زمینه ارائه کرده اند مشهورتـــرین آنهـــا تسلط جانبی را به تسلط یکی از نیمکره های مغـــزی نسبت به دیگری مربوط ساخته اند یعنی اینکه کسی که ترجیح می دهد از دست راست خود استفاده کند دارای نیمکره چپ مسلط است و بالعکس .نظریه دیگر در این ارتباط نظریه ادراکی حرکتی دومن و دلاکاتو است . آنها معتقدند همان سمت یا نیمکره مغزی باید ،در استفاده از دستهـــا ، پــاها و چشمها مسلط باشد آنها میگویند کسانی که از تسلــط مختلف استفاده میکنند ممکن است در اجراهای ادراکی حرکتی مانند خواندن ، سخن گفتن و سایر توانایی ذهنی با مشکل مواجه شوند .

اسلاید 14: جهت یابی فضایی : جهت یابی فضایی شامل ادراک بدن در فضا و جهت یابی مستقل از بینایی می شود . مثلاً از کودکان بخواهیم با چشم بسته روی خط مستقیمی راه بروند و میزان انحراف آنها را از خط مستقیم اندازه گیری کنیم .ادراک جهت : آگاهی کودک از سمت چپ و راست و توانایی او در اجرای طرحهای حرکتی در ابعـــاد فضایی اطـراف او را جهت یابی می نامند. افراد اطلاعات مربوط به جهت شناسی را از طـــریق بینایی بـــدست می آورند لــذا این قضاوتها بـراساس یکپارچگی حس بینایی و حس حرکتی صورت می گیرد .

اسلاید 15: تغییرات حسی حرکتی ناشی از افزایش سن :اطلاعات در این زمینه بسیار محدود است اما بــرخی افـراد مسن حساسیت پـوستی ، حساسیت ارتعاشی و حساسیت نسبت به درد را از دست میدهند.

اسلاید 16: یکپارچگی بین حواسدر اکثر ورزش ها بـازیکن داخل زمین باید ادراکات دریافتی از هــر یک از چند سیستم را با هم ترکیب کرده به قضـاوتهای درست و پیچیده بـرسد بـه این جنبه از ادراک یکپــــارچگی بیـــن حسی می گوییم .بنابــراین یکپارچگی بین حسی تقریباً برای بیشتر اجراهای ماهرانه مهارتها ضروری است .

اسلاید 17: رشد یکپارچگی بین حسی پژوهشگران به طور متعارف تحقیقات مربوط به یکپارچگی بین حسی را با جفت کردن دو سیستم حسی - ادراکی مختلف انجام می دهند آنها کودک را ابتدا در معـرض دیدن یک شی یا محرک دیگر قرار داده سپس محرک دوم را به او ارائه می کنند .یکپارچگی بینایی – حس حرکتی تحقیقات گودنو در ارتباط با یکپارچگی بینایی حسی حرکتی پنج شکل مختلف از حـروف یونانی و روسی را با مشاهده یا لمس کردن به سه گروه از کودکان 5 تا 15 ساله نشان داد سپس این پنج شکل را با پنج شکل جدید به انها ارائه کرد تا اشکالی را که بـــا آنها آشناهستند شناسایی کنند بدین ترتیب چهار الگوی ارائه شده به شرح ذیل امکان پذیر بود : 1- ارائه بصــــــــری – بازشناسی بصری 2- ارائه حسی حرکتی – بازشناسی حس حرکتی 3- ارائه بصــــــــری – بازشناسی حس حرکتی 4- ارائه حسی حرکتی – بازشناسی بصری

اسلاید 18: یکپارچگی بینایی – شنوایی گودنو یک وظیفه شنوایی – بینایی را به کودکان با ضربه های 1 و 3 با انگشتان به روی میز ارائه کرد و از آنها خواست این ضربه ها را یادداشت کنند و هر کجا وقفه ای احساس کردند بین نقاط فــاصله بگذارند . او بدین وسیله تـوانست با معکوس کردن این کار یعنی مشـاهده نقاط مربوط به ضــربه ها کودکان را وادار کند تا وظیفه حرکتی مورد نظر را اجرا کنند . وی نتیجه گرفت یکپارچگی بین دو حس بینایی و شنــوایی بین سنین 5 تا 12 سالگی پیشرفت می کند .

اسلاید 19: یکپارچگی فضایی – زمانیاستریت مارتین و رودنیک وظیفه حرکتی را طـــراحی کردند که از لحاظ یکپارچگی بین حسی با یکدیگر اختلاف داشتند و شامل یکپارچگی خصلتهای فضایی - زمانی نیز میشدند. مثلاً : کودکان باید یک وقفه کوتاه بین دو تٌن مختلف “ زمانی “ را با یک فاصله کـوتاه بین دو نقطه “ فضایی “ یکپارچه میکردند.

اسلاید 20: فعالیت های ادارکی حرکتی الف – ادراک بصری : فعالیت های بصری – حرکتی کودکان موجب میشود تا شکل بصری را با حـرکت جفت و جور کنند اشیایی را که می توانند ببینند دستکاری کنند و به طور مناسب بــرای رسیدن به یک مسافت یا فضای معین حرکت کنند . 1- ادراک شکل و زمینه : در بسیای از فعالیتها مانند ضربه زدن یا گرفتن اجراکننده باید به تــوپی که از یک زمینه فریب دهنده و چند رنگ به او نزدیک می شود توجه داشته و به آنهــا ضربه بزند یا ان را بگیرد .

اسلاید 21: 2- ادراک فاصله و عمق کودکان باید ادراک فاصله و عمق خود را پالایش کنند ، ادراک عمــق به تیز بینی مربوط میشودبــرای این کار میتوانید یک وظیفه حــــرکتی را مانند پرتاب تـــوپ به هدفهایی که در فــاصله های متفاوت قرار دارد تعیین کنید و از کودکان بخواهید تا آنرا اجرا کنند . 3- ادراک الگو وشکل : یکی از جنبه های جهت یابی فضایی بصــــری ادراک شکل است یعنی قابلیت بازشناسی اشکال بدون توجه به اندازه و رنگ آنها و از این قبیل چیزها . معلمان بسیاری از اشکال هندسی را بعنوان هدف استفاده میکنند . 4- آگاهی فضایی : حدس زدن و تخمین موقعیت فضایی براساس اطلاعات بصری ضرورت پیدا می کند شکل ساده این نوع ادراک آن است که اشیاء را در فضا موضع یابی کنیم . یک وظیفه دشوار برای ادراک آن است که کودکان، فضایی را ملاحظه کرده سپس حـدس بزنند آیا می توانند بدن خود را در آن جا دهند و از داخل آن عبور کنند یا نه

اسلاید 22: ب : ادراک حس حرکتی فعالیتهای حس حرکتی به کودکان کمک می کند نسبت به بـــدن خود و تمیـز دادن آن در محیط به وضـــوح آگــاهی پیدا کنند و بتوانند نــام بخشهای آن را بــه زبان آورند و همچنین جهات مختلف را نسبت به بدن و فضای اطراف آن شناسایی کنند .1- تمایز لمسی : لمس کردن جنبه مهمی از ادراک حــس حرکتی است و بــه آگاهی دقیق از بـدن مربوط میشود کودکان به تجاربی مربوط به موضع یابی و تمایز و شناسایی لمس کــردن های همــزمان چند موضع بدن نیاز دارند مربیان غالباً جنس کف پوش یا سطوحی را که کـــودکان بــا آنها در تماس هستند تغییر می دهند بازیهای بــا چشم بسته که در آن کـــودکان سعی میکنند اشیاء را شناسایی کرده یا آنها را جفت و جور کنند برای آنها مفیدند . 2- ابعاد فضائی : مــربیان غالباً در بـــرنامه های ادراکی حــرکتی توجه خود را معطوف به برتری ادراک تمـــایز چپ و راست توسط کــــودکان میکنند لیکن آگاهی ازســایرابعــادبــدن نیز به همان اندازه مهم است این ابعاد عبارتند از بالاو پایین ، جلو وعقب ، پهلو

اسلاید 23: 3- آگاهی جسمی : آگاهی جسمی شامل ادراک موضع یابی و نـام بردن بخشهای مختلف آن و حــرکت و رابطه آنها با یکدیگر میشود کودکان می توانند با لمس کـردن و نام بـــردن بخشهـای مختلف بدن از عهده کارهای زیر بـرآیند مانند وقتی که بـــه آنها گفته میشود “ مـچ دست خـــود را لمس کن “ پای خود را تکان بده یا اشکال و حــــروف مختلف بــــا بدنشان بسازند .4- عبور از خط میانی بدن بسیاری از مهارتهای حرکتی به الگو های متناوب حرکتی در سمت راست و چپ بــدن نیــــاز دارد مانند : سکسکه دویدن ، شنــا کردن ، یا حرکاتی که در آن انــدام ها از یک طرف به طرف دیگر می روند مانند مشت زدن ، یا زدن ضربه به توپ بیسبال بــــا چوب دستی .5- برتری جانبی آگاهی از دو جانب بدن به طور مشخص است کودکان می توانند سمت راست و چپ خود را به طریقه های مختلف از یکدیگر تمیــز دهند فعالیتهای ساده ، موزون غالباً با قدم برداشتن و لی لی کردن روی یک پـا ممکن است .

اسلاید 24: 6- تسلط جانبی : بسیاری از ما استفاده از یکی از دستها ، پاها و چشمها را بر دیگری ترجیح می دهیم در اغلب برنامه های حرکتی معلمان به کـــودکان این فرصت را میدهند تا مهارتهای حرکتی را ابتدا با اندام برتر خود فرا گیرند در نهــایت آنها را تشــویق می کنند تــا مهــــــارتهای حرکتی را با اندام دیگر نیز یاد بگیرند مانند : شوت کردن در فوتبال ، دریبل کردن در بسکتبال7- جهت یابی یکی از جنبه های آگاهی از جهت شناسی و مربوط به برتری جانبی است و تــــوانایی فرستادن ابعاد مختلف بدن در فضای اطراف را شامل میشود . مثلاً از کودکان بخواهید تا اشیاء را در محلهایی که با اندامها ارتباط داشته بـاشند قرار دهند مانند گذاشتن حلقه در مقابل پا و غیره ، سپس از آنها بخواهید تـــا اشیاء را در محلهایی که با اندامها ارتباط نداشته باشند قرار دهند مثلاً حلقه را پشت صندلی قــرار دهند یا به سمت معینی حرکت دهند . همچنین قدم زدن گروهی و موزون یا حرکاتی از این قبیل به کودکان فرصت می دهد تا در جهت های مختلف حرکت کنند .

اسلاید 25: ج : ادراک سمعی : فعالیتهای سمعی حرکتی موجب پیشبرد موضع یابی ، تمیز دادن و شنیدن صداهای مختلف می شود که در پاره ای مواقع در میان صداهای زمینه وجود دارد . 1- موضع یابی سمعی : توانایی گوش دادن به نشانه های آوایی و سپس شناسایی منبع صــدا در زنــدگی روزمره و همین طور به هنگام اجرای مهارتهای حرکتی ضروری و مهم است مثلاً برای عبور از خیابان از صداها برای تشخیص شناسایی و موضع یابی وســایل نقلیه استفاده می کنید و بنابراین دربازیها نیز شنیدن صدا بــرای بچه ها ضـروری است و به موضع یابی آنها کمک می کند . 2- تمایز و ادراک شکل و زمینه سمعی تمایز و ادراک شکل و زمینه شنوایی شامل توجه به صــدای خاص در میان صداهای متنوع و مختلف دیگر میشود . هنگامی که از بچه ها می خواهیم تا با شنیدن صدای مشخص، جهت حرکت خود را عوض کنند از تمیزدادن صداها و تمرین کردن آن لذت می برند

اسلاید 26: د: تعادل تاندونها و مفصلها در میان عناصر مربوط به سیستم حس حرکتی ، دستگاه دهلیزی در گوش داخلی ، و گیرنده های حسی در عضلات سر و گردن قرار دارند . که برای حس تعادل بسیار مهم هستند. حسهای دریافتی توسط این گیرنده ها و از اطلاعات بصری باعث فراهم شدن اطلاعاتی می شود که بـــرای حس تعادل بسیار مهم است . تعـــادل بــرای اجرای هر یک از مهارتهای حرکتی امری خاص و در وضعیتهای مختلف متفاوت است .

اسلاید 27: با تشکر