روش تحقیق و ارائه گزارش (پایان نامه نویسی)

روش تحقیق و ارائه گزارش (پایان نامه نویسی)

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: روش تحقیق وارائه گزارش (پایان نامه نویسی)Research Methodology and Report Presentation (Thesis and /Dissertation Writing)

اسلاید 3: 3تعريف تحقيقتحقيق فرايندي است: برنامه ريزي شده، هوشيارانه، نظام مند (systematic ) و قابل اعتماد براي يافتن حقايق يا فهم عميق مسايل.

اسلاید 4: 4ده نكته در مورد تحقيق تحقيق خيلي وقت گير است. تحقيق يك پديدة ذهني است تحقيق خسته كننده و كسالت آور است اما ممكن است جالب و سرگرم كننده هم باشد.تحقيق ممكن است در طول زندگي محقق تداوم داشته باشد.فرايند تحقيق ممكن است بسيار جالبتر از نتايج آن باشد.

اسلاید 5: 5ده نكته در مورد تحقيقتحقيق نوعي فضولي كردن است.تحقيق را مي توان به راههای گوناگوني انجام داد.تحقيق ممكن است وارد روياهای شما شود.تحقيق ممكن است شمارا به راههای دور از انتظار هدايت كند.درتحقيق از همان مهارت روزمرة محقق استفاده می شود.

اسلاید 6: 6انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف)تحقيق نظري (pure)، كاربردي(applied ) و راهبردي( strategic).توصيفي(descriptive)، تبييني (explanatory) وارزيابي(evaluation).تحقيق آزاد (market research ) وتحقيق آكادميك(academic research ).

اسلاید 7: 7انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف)تحقيق اكتشافي(exploratory ) آزمايشي(experimental or testing out ) حل مشكل(problem solving ).تحقيق پنهاني يا ناآشكار(covert )، رقابتي(adversarial ) ومبتني بر همكاري (collaborative ).تحقيق بنيادي(basic )، كاربردي، ابزاري، مشاركتي و عملياتي

اسلاید 8: 8تقسيم بندی انواع تحقيقبرحسب هدف:بنيادی که هدف آن: آزمون نظريه ها, تبيين روابط و پديده ها ونظريه پردازی, وبالاخره توليد دانش و بررسی نظريه تحول تاريخ است.

اسلاید 9: 9تقسيم بندی انواع تحقيقکاربردی که هدف آن: کاربرد عملی دانش درزندگی است.توسعه ای, که هدف آن: تشخيص مناسب بودن يک دانش, روش, ارزش و... برای هدفی خاص ويا تهيه و تدوين برنامه ها, طرحها و پروژه های توسعه ای است.

اسلاید 10: 10تقسيم بندی انواع تحقيقبر حسب نحوه گرد آوری اطلاعات يا طرح تحقيقتوصيفی (توصيف شرايط, اشياء, امور وپديده ها به منظور شناخت بيشتر آنها).پس رويدادي ( علّي-مقايسه اي) كه هدف آن شناسايي معلول به منظوركشف علل احتمالي آن ويا مطالعة متغير وابسته به منظور يافتن متغير مستقل

اسلاید 11: 11تقسيم بندی انواع تحقيقهمبستگی: تحليل رابطه ميان متغيرها بر اساس هدف تحقيق: مطالعه همبستگی دو متغيری تحليل رگرسيون با هدف پيش بينی تغييرات يک يا چند متغير وابسته با توجه به تغييرات متغيرهای مستقل تحليل ماتريس همبستگی با هدف بررسی مجموعه ای از همبستگيهای دو متغيری در جدولی بنام ماتريس.

اسلاید 12: 12تقسيم بندی انواع تحقيقتحقيق در عمليات يا اقدام پژوهي به منظور: مشخص كردن موقعيت معين و رفع مشكل، آشنائي با روشهاي نو و اشاعة نو آوري.مطالعةموردي به منظور: انتخاب و مطا لعة يك مورد يا واد يا نظام با حد و مرز مشخص به صورت كل گرايانه (holistic)

اسلاید 13: 13تقسيم بندی انواع تحقيقتحقيق تجربي يا آزمايشي با استفاده از شبوه هاي زير: انتساب تصادفي(اختصاص هرآزمودني با شانس مساوي به گروه آزمايشي يا گواه) همتا كردن تصادفي( همانندي آزمودنيهاي انتخاب شده از نظر متغير ناخواسته) انتخاب همگن ( بكسان كردن ميانگين متغيري كه بايد كنترل شود در گروه هاي مورد نظر)

اسلاید 14: 14تقسيم بندی انواع تحقيقتحقيق تاريخي (مطالعة فصل دوم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي كنيم)قوم نگاري براي تحقيقات مردم شناسي از طريق ثبت وقايع و پديده ها در شرايط طبيعي وقوعروشهاي تحليل محتوي (مطالعة فصل چهارم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي كنيم)

اسلاید 15: 15تقسیم بندی انواع تحقیقپيمايشي براي مطالعة: ماهيت يا ويژگيهاي اشياء، امور و پديده ها، شرايط و روابط موجود ميان آنها ويا چگونگي وضعيت موجود و همچنين سنجش آراء و افكار.

اسلاید 16: 16تقسیم بندی انواع تحقیقتحقيق پيمايشي به سه دسته تقسيم مي شود:مقطعي: به منظور گردآوري داده ها در بارة يك يا چند صفت در يك مقطع زماني ( مثلاًً در يك روز، يك هقته، ماه يا سال)طولي: به منظور گردآوري داده ها در طول زمانهاي مختلف.روش دلفي: به منظور گردآوري داده ها در بارة اتفاق نظر يك جمع صاحب نظر در مورد يك موضوع خاص از طريق رتبه بندي درجة اهميت آن

اسلاید 17: ”رساله“,“تز“ یا ”پایان نامه چیست؟Arthur Cole ”....گزارشی است کامل , که محققی آن را به عهده گرفته و به پایان رسانیده است , مشروط بر اینکه همه مراحل موضوع بحث را, از زمانیکه به شکل سوژه یا اندیشه ای بوده تا وقتی که به شکل نتایج مدون و مرتب که با ادله و براهین و مدارک مستدل شده است را در بر گیرد.پایان نامه شبیه سایر درس ها جنبه تمرینی ندارد!!!فرق پایان نامه ورساله؟ جایگاه و اهمیت پایان نامه در فرایند تحصیلی نمود قدرت استنباطی دانشجو در فرایند تحصیلات تکمیلی (Data Gathering to Data finding)Theory as a hypothesis جهانی بیاندیشید و محلی عمل کنید

اسلاید 18: ویژگی های پایان نامه کارشناسی ارشد1-اولین تجربه در تحقیقات دانشگاهی به شمار می آید. دانشجو می تواند با یک نوع تلاش پژوهشی آشنا شود و این مقدمه ای برای کار تحقیقی دوره دکترا و تحقیقات در دنیای واقعیت باشد.2-می تواند دانشجو را دست کم در یک جنبه از موضوع حرفه ای یا اکادمیک ماهر سازد3-می تواند به عنوان یک فعالیت آموزشی مهم در یادگیری تحقیق پیشرفته مطرح باشداهداف پایان نامه ورسالهصرفا یک کار پژوهشی و تحقیقاتی (Scholarly Work )رقابت پژوهشی (Research competence)مشارکت در دانش (Contribution to Knowledge)اهداف چیست؟ پایان نامه ورساله:راه نشان دهد,ذهن دانشجو را در مسیر مسائل جامعه به حرکت درآورد و او را برای آیندهای بهتر آماده سازدمسائل کاربردی و نظری تواما(جاذبه بیشتر ”ثمره فعالیت های خود را بزودی مشاهده نماید)

اسلاید 19: طرح پیشنهادی تحقیق ؟Research Proposal سوالاتی که باید دانشجو پاسخ گوید:آیا این موضوع ارزش تحقیق دارد؟آیا می شود در این موضوع رساله ای نوشت؟آیا من توان انجام آن را دارم؟آیا میل وعلاقه ای به این کار در من است؟نحوه انتخاب موضوع پایان نامه یا رسالهبطورکلی پایان نامه نویسی با سوالات اساسی زیر روبروست:1-اصولا در یک مدرسه عالی,گروه آموزشی و یادانشگاه برای چه مقصد یا مقاصدی پایان نامه و یا رساله نوشته می شود؟2-اگر موضوعات مختلفی در رابطه با دوره کارشناسی ارشد و یا دکتری می تواند مطرح باشد به چه دلیل موضوع انتخابی اولویت دارد؟

اسلاید 20: آنچه به هنگام انتخاب موضوع باید مورد توجه باشد مورد علاقه دانشجو باشد(بدترین شکل انتخاب برای پایان نامه یا رساله)دانشجو توانایی خود را در نظر داشته باشد(عدم تبیین موضوع و یا گستردگی کار وعدم پیش بینی های لازم در تهیه اسناد و مدارک)نیاز جامعه را در نظر داشته باشد(گرهی از مشکلات جامعه را بگشاید)دانشجو بتواند استاد راهنمایی را در این رابطه پیدا کند و با او برای کار به تفاهم برسد( توجیه موضوع تحقیق ,ابتداانتخاب استاد؟ دانشگاه و شهر؟ صلاحیت راهنما) حتی المقدور به زمینه کاری او وابسته باشد.(فهرست زمینه های مورد علاقه, گسترش به PhD ,کار قبلی)

اسلاید 21: آفت زدگی فرایند پایان نامه نویسی در ایران1- تقبل بیش از حد مسئولیت راهنمایی یا مشاوره توسط اساتید.(بالا بودن تعداد دانشجویان,وضع نامناسب معیشتی اساتید,نشانه برتری ومقبولیت استاد,حرص,وضعیت خاص تخصصی,کمبود استاد آشنا,اخلاقیات ویژه استادو...)2-عدم اختصاص زمان لازم(ساعات زیاد تدریس,جدی نگرفتن,عدم آشنایی,مکان مناسب)3-نا آشنایی اکثر اعضای شوراها و کمیته های تحصیلات تکمیلی (ویا مراکز تصویب کننده طرحهای تحقیق در دانشکده ها) با مبانی روش تحقیق.Two waysالف:وارد کردن ایرادهای غیرعلمی وروش شناختیتصویب بیجا4- فقدان مکانیزمی که نحوه هماهنگی تدریجی در طی مراحل تحقیق بین استادان راهنما و مشاور را فراهم آورد.(سرگردانی دانشجو...)5-نبود یک ذهنیت مشخص در بین دانشجویان در میزان و چگونگی انتظار آنان از نقش استاد راهنما و مشاورین در فرایند تحقیق وبالعکس

اسلاید 22: 6-کلیشه ای شدن قالب های ذهنی بعضی استادان در امر تحقیق.7-بحران حجم گرایی:بیربط بودن بخش هایی از ادبیات تحقیق پایان نامه با موضوع و مساله اصلی تحقیق,استفاده از حروف درشت و......8- غیر استاندارد بودن معیارهای ارزیابی یک رساله تحقیقی9-تکراری بودن موضوع اکثر رساله ها و محدود شدن آنها به بررسی نقشها و رابطه ها و ......((DBT10-عدم همکاری سازمانها با دانشجویان ودانشگاه11-دایر شدن مراکز و موسساتی که ”پایان نامه نویسی“ می کنند و رنج پایان نامه نویسی را هموار ساخته اند12-شیوع بی رویه نظرسنجی و کاربردهای بی مورد پرسشنامه برای جمع آوری داده هادر تحقیقات

اسلاید 23: دو رویکرد در پایان نامه نویسیالف-رویکرد فرایندیب- رویکرد تدوینیالف-درواقع انجام وبکارگیری روش علمی است که طی آن بعد از مشخص شدن مسئله اصلی تحقیق,پژوهشگر فرضیه هایی می سازد و سپس آنها را آزمون کرده ودر نهایت نتیجه گیری می کند.ب- در این رویکرد, پژوهشگر با استفاده از یک چارچوب تعریف شده (فصلها ومحتوای انها ),آنچه را که طی رویکرد فرایندی در انجام مراحل و گامهای تحقیق بدست آورده است مدون می سازد.

اسلاید 24: آرم دانشگاه نام دانشکده جهت دریافت کارشناسی ارشد/دکتری در رشته....................گرایش.................. موضوع/عنوان ............................... ............................... استاد راهنما (به راهنمایی) سرکارخانوم دکتر/جناب آقای دکتر استادان مشاور ............... ............... استادان ناظر ............... ................ دانشجو (تهیه کننده) ....................... ترم تحصیلی (نام فصل)

اسلاید 25: تشریح برخی از اجزاء صفحه عنوان (Title Page)عنوان (موضوع):درواقع دریچه ای است که از طریق آن خواننده باافقها و محتوای یک تحقیق آشنایی کلی پیدا می کند و با تامل در آن , می تواند قلمروجستجو وتحقیق پژوهشگر را برآورد کند.قضاوت,انتظارات وتشویق و ترقیب:برای رسیدن به این اهداف:1- استفاده از واژه ها و تعابیر دقیق2-ایجاد وزن و آهنگ خاص در کل عبارات موضوع3-کوتاه و مختصر بودن4-رعایت سلاست و بلاغت5- غیر سوالی بیان کردن عبارات6-بصورت جمله ناقص بیان شدن7-به کارگیری دقیق واژه هایی چون ”بررسی“,“مطالعه“,“تبیین“,“طراحی“,......با توجه به روش تحقیق انتخاب شده8-مشخص کردن جامعه آماریبطورکلی می توان گفت ”عنوان باید فشرده ومختصرباشدوهدفهای تحقیق را به روشنی نشان دهد“

اسلاید 26: استاد راهنما و مشاوریننحوه انتخاب :افراط وتفریط,وظایف متقابل استاد و دانشجویان,مدیریت پروژه,هماهنگی کلی ,بعد از پایان یافتن چه فعالیتی؟متاسفانه گاها این رابطه متقابل به علت آشفتگی درانتظارات مخدوش است. مواردی مثل:اظهارات نامعقول استاد در رابطه با محتوای پایان نامه در حین کارارایه پایان نامه کامل توسط دانشجو به استاد بدون کوچکترین هماهنگی در طول فرایند پایان نامه نویسی.عدم هماهنگی دانشجو دراخذ تایید از استاد در رابطه با طراحی ابزار ”جمع آوری اطلاعات“ و اقدام به کارگیری ابزار در نمونه آماری و ارایه نتایج آن به استاد.تناقض های بین استاد راهنما-مشاوران وسرگردانی دانشجو در کشاکش اظهارات ناهماهنگ آنهامشخص نبودن (ساز وکار) مکانیزم تقسیم کار بین استاد راهنما ومشاورین ودر نتیجه سرگردان ماندن دانشجودربرابراظهارات راهنما یا مشاور ؟

اسلاید 27: تذکر:صفحه عنوان,باید هم روی جلد وهم دراولین صفحه بعد از روی جلد پایان نامه قرار گیردمعمولا دانشجویان برای تیمن و تبرک,بعد از صفحه روی جلد,یک صفحه را به نام خداوند متعال مزین می سازند.تشکر ,سپاسگزاری, قدردانیاهداء,تقدیم ,پیشکشفهرست مطالب:خواننده به سهولت بتواند قسمتی که توجه اورا جلب نموده است پیدا کند., فهرست تا چه حد باید جزئیات را در بر بگیرد؟ یک فهرست محتوایی خوب:خلاصهای از محتوای گزارش را به نحومطلوب ارایه می دهدرابطه میان تقسیمات اصلی وفرعی,با نوشتن عنوان ها,وشماره فصلهای اصلی با حروف و اعداد بزرگ وعنوان های فرعی با حروف و اعداد ریزتر نشان داده می شودفهرست اجمالی وتفضیلی

اسلاید 28: فهرست اشکالضمن تهیه یک فهرست با ذکر شماره صفحات, باید چند موضوع راروشن کنند:الف: تعیین منطق بکار گرفته شده برای شماره گذاری1-شماره گذاری مسلسل از1الی آخر2-شماره گذاری براساس فصل ها,بخش ها ومعرفی این منطق برای خوانندهب-مشخص سازی اینکه اصولادر پایان نامه مورد نظربه چه چیزهایی شکل,تصویر,نمودارونگاره....اطلاق می شود.ج- آوردن شرح کوتاهی برای هرشکل بعد از شماره تعیین شده.فهرست جداول

اسلاید 29: پیشگفتار,دیباچه,مقدمه,درآمد:محقق در این قسمت با اختصاص چند صفحه تلاش می کند دریچه ای کلان وگسترده را بر روی فضای موضوع بگشاید.نقش اساسی مقدمه چیست؟این است که به گونه ای کلی اهمیت وضرورت قلمرویی که موضوع ومسئله در آن شکل می گیرند را نشان می دهد و در آن قالبا با جملاتی خطابه ای ,سخن از شرایط و اوضاعی می رود که پژوهشگر بر اساس درک آن ,به موضوع رساله روی آورده است. نکته اساسی این است که مقدمه نباید بیش از حد طولانی باشد و مطالبی در آن گنجانده شود.چکیده بجای مقدمهتشکرشماره گذاری

اسلاید 30: اهميت فصل اول در ساختار كلي پايان نامه فصل اول پايان نامه به عنوان اصلي ترين فصل ، در واقع شبيه ماكت ، مدل يا مينياتوري براي اين خانه است . به عبارت ديگر فصل اول شكل تكامل يافته ( طرح اوليه تحقيق ) (Proposal ) است و مانند ( نقشه ساخت ) يك ساختمان مي باشد كه توسط آرشيتكت ( = دانشجوي پژوهشگر ) اركان و كليات آن طراحي شده و براي شروع كار نيازمند به ( مجوز ساخت از سوي مراجع ذيربط ) است . لذا مي توان انتظار داشت: هرگاه يك مهندس خبره ( استاد ) ، نقشه اي (‌ طرح تحقيق ) را مورد بررسي علمي قرار مي دهد ، بايد بتواند ساختماني ( پايان نامه اي ) را كه بر اساس اين نقشه ( طرح تحقيق ) ساخته خواهد شد تجسم كند . در نتيجه انتظار معقول اين است كه تأييد ، رد يا هرگونه پيشنهاد اصلاحي پيرامون طرح هاي تحقيق كه از طرف دانشجويان به شوراهاي تحصيلات تكميلي جهت تصويب ارايه مي شود بر پايه چنين رويكرد متخصصانه اي باشد .

اسلاید 31: رويكرد تدويني: قبل از هر چيز پژوهشگر بايد فصل اول را بر اساس مندرجات « طرح اوليه تحقيق » مصوب ، تنظيم مجدد نمايد و در موارد لازم آنها را با توجه به اطلاعاتي كه در فرآيند تحقيق به دست آورده است بطور گسترده تر شرح نمايد . پژوهشگر بايد به اين نكته توجه داشته باشد كه نبايد موارد مشترك بين « طرح اوليه تحقيق » توسط مسئولين و « فصل اول » با هم اختلاف داشته باشند مثلاً: نبايد جامعه آماري ، روش تحقيق ، فرضيه ها ... در فصل اول تغيير كرده باشند و چيزي جداي از آنچه باشد كه شوراي تحصيلات تكميلي تصويب كرده است . معمولاً در فصل اول هر پايان نامه ، تلاش مي شود اركان كلي و اساسي به طور مختصر آورده شود . اين اركان در واقع ، ايجاد كننده چشم اندازي هستند كه به خواننده نشان مي دهند كه محتواي اين رساله چه مي باشد .

اسلاید 32: دانشجو در طول فرآيند پايان نامه نويسي دو بار بندهاي 16 گانه را ارايه مي دهد : اول : براي تصويب:هنگامي كه براي تصويب طرح تحقيق خود نياز دارد اطلاعات لازم را به استادان و مسئولان مربوطه ارايه كند .دوم : براي تدوين پس از تصويب طرح تحقيق و انجام عمليات لازم ( پايان رويكرد فرآيندي ) براي تدوين نهايي ، پژوهشگر فصلي را با عنوان « فصل اول طرح تحقيق / كليات » تهيه مي كند كه در واقع شكل تكامل يافته همان طرح تحقيق اوليه اي است كه براي تصويب ارايه كرده است . اجزاي تشكيل دهنده فصل اول در پايان نامه : 1- مقدمه 2- بيان مسأله ( تعريف موضوع تحقيق ) 3- تاريخچه و سابقه موضوع (مساله) تحقيق (پيشينه تحقيق) 4- اهميت و ضرورت موضوع تحقيق 5- اهداف تحقيق 6- چارچوب نظري تحقيق 7- مدل تحليلي تحقيق 8- فرضيه هاي تحقيق 9- روش تحقيق 10- قلمرو مكاني تحقيق(جامعه آماري) 11- قلمرو زماني تحقيق 12- روش نمونه گيري وتعيين حجم نمونه 13- ابزارهاي گردآوري داده ها (اطلاعات ) 14- روش تجزيه و تحليل داده ها 15- محدوديتهاي تحقيق 16- شرح واژه ها و اصطلاحات بكار رفته در تحقيق

اسلاید 33: 1- مقدمهمعمولاً‌در مقدمه ، پژوهشگر سعي مي كند با آوردن مطالبي براي خواننده ذهنيت مورد نظر خود را در رابطه با موضوع ايجاد نمايد . در واقع از اين طريق مي خواهد خواننده را با مباني و كليات موضوع تحقيق مورد نظر خود آشنا كند و او را براي فهم بهتر موارد ديگري كه آماده سازد . مقدمه نبايد بيش از حد طولاني باشد و در برگيرنده مطالب حاشيه اي و غير مرتبط باشد و يا مطالبي را كه در بخشهاي ديگر اين فصل خواهد آمد مطرح كند . با توجه به اينكه هدف از تهيه فصل اول ، آشنا ساختن خواننده با كليات تحقيق مي باشد لذا معمولاً براي قسمت مقدمه حداكثر 2/1 تا 3 صفحه را در نظر مي گيرند .

اسلاید 34: 2- بيان مسأله ( پرشس آغازي تحقيق / مسأله اصلي تحقيق )صورت يك مسأله غالباً اساسي تر از حل آن است . حل مسأله ممكن است فقط مستلزم مهارتهاي تجربي و و يا رياضي باشد ، حال آنكه طرح سئولات نو و بررسي مسائل قديمي از ديدگاهي تازه ، نيازمند ذهني خلاق است و اين نكته بيانگر آزمودگي فرد در علم است . « آ. انيشستين ، ال . انفيلد »هر پژوهش در واقع با قصد پاسخگويي و راحل يابي براي يك مسأله اصلي كه در قالب يك پرسش ظهور كرده است آغاز مي شود . هر پژوهش براي اينكه انسجام ، هدفمندي و كاربردي بودن خود را حفظ كند بايد بر حول يك مسأله اصلي ، سازماندهي شود . هر مسأله اصلی درواقع,مرکزی است که درحوزه یک مساله ، (Problem Area ) قرار گرفته است . حوزه مسأله در برگيرنده: مسائل حاشيه اي ، پيراموني و پديداري است كه بر گرد مسأله اصلي نمودار شده است .

اسلاید 35: اصلي يا حاشيه اي بودن يك مسأله در واقع به هدف تحقيق وابسته است ، لذا مي توان گفت ، اصلي يا حاشيه اي بودن يك مسأله امري نسبي است .مثالاصلی« چه رابطه اي بين ساختار سازماني و ميزان بهره وري كاركنان وجود دارد ؟ »اما در تحقيق ديگري در همان سازمان(مثلاً نقش انگيزشي شيوه هاي فعلي پرداخت دستمزد ) همين مسأله به عنوان يك« مسأله پيراموني » ( حاشيه اي / جانبي ) مي تواند در نظر گرفته شود ، در چنين حالتي محقق در پي آن است تا با كنترل متغيرهاي غير مرتبط نقش مداخله گري و تعديگري آنها را كاهش داده و اعتبار تحقیق را افزايش دهد .Scientificبه عبارت ديگر مسأله اصلي تحقيق بايد يك مسأله علمي باشد و « مسأله علمي عبارت از تحريك ذهني است كه نيازمند به يك پاسخ از طريق تحقيق علمي مي باشد. (Nachmias & et al , 1987) مساله ، سئوالي است كه در ذهن پژوهشگر راجع به يك پديده ، مشكل يا معضل اجتماعي ، سازماني مطرح مي شود .objective هدف محقق از طرح اين سئوال ريشه يابي علت يا علل به وجود آورنده آن مشكل يا معضل است. بطور كلي اين ريشه يابي را مي توان در اين سئوال خلاصه كرد كه : چه چيزي اين پديده يا مشكل را به وجود آورده است ، و چرا ؟

اسلاید 36: اركان وظايف يك پژوهشگر :انتخاب يك معضل عمومي با بيان عاميانه ، تبديل آن به زبان علمي و صورتبندي آن در قالب يك مسأله علمي ، بررسي و مطالعه آن با استفاده از روشهاي علمي ، نيل به شناخت علمي در مورد علل و روابط مربوط به مسأله مورد نظر و در نهايت برگرداندن آن از زبان علمي به زبان عاميانه به منظور ارايه راه حلها و چاره جوئيها.هر تحقيقي به دنيال طرح مسأله اي آغاز مي شود . اگر اين مسأله در ذهن محقق از وضوح و روشني لازم برخودارنباشد ، به اجبار محقق به كلي گويي مي پردازد و به اين ترتيب ، خود را از علم و روش علمي دور مي كند . لذا براي جلوگيري از كلي بافي و در نتيجه ، كلي گويي ، لازم است كه :اولاً محقق در مورد پديده يا مسأله مورد نظر به تفكر بيشتري بپردازد و در قدم بعدي ، از طريق بررسي ادبيات و منابع مربوط ذهن خود را در مورد مسأله مزبور روشن كند و از مشورت با صاحبنظران دريغ نورزد .

اسلاید 37: حل مسأله نيازمند شناخت خود مسأله است و بدون شناختن و روشن كردن صورت مسأله ، هيچ مسأله اي قابل حل نخواهد بود . حل مسأله به دو امر بستگي دارد : 1 ) محقق بداند چه كاري را مي خواهد يا بايد انجام دهد . 2 ) مسأله خوب چيست ، و يا مسأله علمي چه ويژگيهاي دارد ؟بطور كلي مي توان گفت : « منظور از بيان مسأله ، طرح مسايل اجتماعي بزبان علمي است ، اين امر شامل: محدود كردن مسأله ، اثبات ضرورت مسأله و لوزوم انجام بررسي تجربي در مورد آن . پژوهشگر بايد بتواند مسأله را به گونه اي بيان كند كه اهميت آن را به اثبات برساند در شناسايي مسأله تحقيق ، پژوهشگر سعي برآن دارد تا شواهدي دال بر وجود مسأله عرضه كند به عبارت ديگر پژوهشگر زمينه اي را تصوير ميكند كه در آن مسأله مورد نظر رخ داده است ، در اين مرحله: ويژگيهاي مسأله ، گستردگي و علل احتمالي بروز آن نيز شناسايي مي گردد .

اسلاید 38: بيان يك مسأله روشن ،دقيق و قابل بررسي شايد مشكل ترين مرحله تحقيق باشد . بيان خوب يك مسأله ، بر اطلاعات زير استوار است : الف ) اهميت مسألهب ) تحديد مسأله در يك حوزه تخصصي ج ) اطلاعات كلي درباره تحقيقات انجام شده د ) چارچوبي براي ارايه نتايج تحقيق ه ) مشكلات موجود در سازمان و ) قلمروهاي مورد نظر مديريت براي بهبود ز ) قلمروهاي نظري و مفهومي كه پژوهشگران قلمرو تحقيقات بنيادي بايد از طريق نمودها و عوارض آنها را مشخص تر و محدود تر كنند . ح)تعريف تمامي متغيرهاي مرتبط اعم از متغيرهاي مفهومي يا عملياتيمسايل تحقيق ، مي توانند ‹ساختارمند› يا ‹ غير ساختارمند › باشند . بايد توجه داشت كه درجه ساختارمندي مسأله ، تابع برداشتي است كه از آنها مي شود

اسلاید 39: ويژگيها و چگونگي بيانيه مسأله تحقيق (پرسش آغازي): مجموعه صفاتي كه بايد در يك پرسش آغازي ( بيان مسأله )خوب جمع باشد عبارتند از :2-1-1 واضح ، روشن ، محدود و بدون ابهام بودنتغييرات در سبك مديريت چه نتايجي در زندگي كاركنان سازمان دارد ؟ اين پرسش: بسيار گنگ است ، معلوم نيست منظور از تغييرات چه نوع تغييراتي است ؟ منظور از ‹ زندگي كاركنان › چيست ؟ آيا منظور زندگي شغلي ، خانوادگي ، اجتماعي يا فرهنگي است ؟ آيا امكانات زندگي آنها مورد نظر است ؟ آيا كيفيت زندگي كاري آنان مطرح است ؟ آيا منظور از تغييرات در سبك ، سبك كليه مديران عالي و مياني است ؟ يا فقط مديران عالي ، يا مياني؟ و......بطورکلی يك پرسش آغازي خوب بايد: ‹ عملي› باشد ، يعني اينكه بتوان بر مبناي آن كاركرد و مخصوصاً بايد بتوان: عناصر پاسخهايي را براي آن فراهم آورد

اسلاید 40: علل كاهش بهره وري در صنايع خودروسازي ايران چيست ؟ علي رغم اينكه برخي ابهامها مانند: چه نوع بهروري؟ كل ؟ جزيي ؟ يا عوامل كل ؟ ، علل درون صنعتي يا برون صنعتي ؟ .... را مي توان درباره اين پرسش مطرح كرد ، اما اين پرسش تا حدودي دقيق و روشن است ، و مي توان مدعي شد كه اكثر افراد از آن معناي مشتركي را مي فهمند ، اما دامنه و فراگيري آن بسيار وسيع و تحديد نشده است .كرانه هاي مسأله ابعاد بسياري را در بر مي گيرد و در نهايت به: نتايج كلي تر و غير كاربردي تري مي انجامد ، لذا:اين نكته اساسي را همواره بايد مد نظر داشت كه : هرچه سئوال كلي تر باشد درنتيجه جوابهاي آن مبهم تر و غير كاربردي تر خواهد بود بنابر اين : يك پرسش دقيق و روشن كار تحقيق را از همان ابتدا در چارچوبي تنگ و فاقد امكانات تصميم گيري محصور نمي كند

اسلاید 41: تا چه حدي افزايش مشاركت كاركنان در تصميم گيريهاي مديريتي به منظور افزايش توليد نه صرفاً به خاطر ارتقاء روحيه كاري و افزايش رضايت شغلي بر افزايش بهره وري و وجدان كاري تأثير دارد ؟اين پرسش هم طولاني و هم مبهم است . مفروضات آن متعدد و هدف آن مكرر است . به طوري كه نمي توان اولويت تحقيق را به درستي تشخيص داد .. بطور خلاصه ، براي آنكه پرسش آغازي پردازش پذير باشد ، بايد آن را: روشن، صريح و حتي المقدور كوتاه كرد و بايد موضوعي را برگزيد كه محتاج راه حلي باشد كه از تحقيق به دست مي آيد . تحقيقي كه در صدد حل مشكلات جامعه بشري باشد و در كوتاه مدت ، ميان مدت و يا درازمدت كاربردي نداشته باشد ، جز اتلاف وقت ، منابع مالي و انساني ثمره ديگري ندارد .

اسلاید 42: 2-1-2امکان بررسی داشتن(قابلیت تبدیل به فرضیه شدن/عملی بودن)آیا میان کارایی مدیران واحدهای تولیدی بخش خصوصی ومدیران در بخش دولتی تفاوت معناداری وجود دارد؟چنانچه چندين سال وقت صرف اين تحقيق شود ، بودجه اي چندین ميليون توماني و همكاراني ورزيده و صاحب صلاحيت در اختيار باشد مي توان اميدوار بود كه اين گونه طرحهاي تحقيقاتي به جايي برسد . محقق وقتي كه به طرح پرسش آغازي مبادرت مي كند ، بايد نه تنها از نظر صلاحيت علمي ، بلكه از: ميزان وقت ، پول و امكاناتي كه براي اجراي طرح تحقيق نياز دارد مطمئن باشد . بديهي است كه: يك محقق كه تنها مي خواهد پايان نامه تحصيلي بنويسد ، با امكانات محدودش نمي تواند از عهده اجراي چنين طرح تحقيقي كه امكانات يك مركز تحقيقاتي را مي خواهد ، برآيد

اسلاید 43: 2-1-3- عدم تأكيد بر قضاوتهاي اخلاقي ، ارزشي ، فلسفي آيا نظام مالياتي كه در كشور ما اجرا مي شود از لحاظ اجتماعي عادلانه است ؟ از اين پرسش پيداست كه طراح آن قصد ندارد كاركرد نظام مالياتي را بررسي كند ،بلكه مي خواهد؟ درباره آن از لحاظ ارزشي داوري كند و اين برخورد ، بيرون از صلاحيت علوم اجتماعي و مديريت و... است ، زيرا تفكيك ديدگاه علمي از ديدگاه ارزشي ، هميشه به آساني ميسر نيست .به طور كلي ، يك پرسش آغازي خوب: نبايد در پي صدور حكم اخلاقي باشد . هدف پرسش آغازي ، قضاوت كردن نيست ، بلكه فهميدن است لذا نبايد تحقيق ، نمايشگر يك موضوع اخلاقي باشد يا احكام اخلاقي صادر كندمباني فلسفي شكل گيري سازمانهاي ايراني چيست ؟اين پرسش از مقوله؟فلسفه است و روشهاي تحقيق علوم مهندسی و اجتماعي ( بويژه مديريت ) هيچ راهي در آن ندارد ؟. زيرا اين روشها براي انديشيدن درباره معنا و ماهيت چيزها و كيفيت زندگي اجتماعي ساخته نشده اند ، بلكه فقط مي توانند چگونگي وجود و ماهيت و فرايندهاي تحولشان را تحليل كنند .

اسلاید 44: آيا كارخانه داران كارگران را استثمار مي كنند ؟ اين پرسش يك ‹ پرسش كاذب › است ، يا به عبارت ديگر، ديدگاهي است كه در قالب پرسش استتار شده است . اين مسلم است كه پاسخ اين پرسش در ذهن طرح كننده اش پيشاپيش ‹ آري› يا ‹ نه › است . با چنين پرسشهايي هميشه اين امكان وجود دارد كه تحقيق را به گونه اي اجرا كرد كه پاسخ به آن ‹ مثبت › باشد ، يا بالعكس . ‹‹آيا تقلب مالياتي علت كسري بودجه دولت است ؟››در اين مورد نيز به آساني مي توان پي برد كه طرح كننده پرسش مي خواهد به هر نحو پاسخ از پيش آماده مشخصي را تحميل كند.جا دارد هميشه از خود بپرسيم :آيا هدف طرح كننده پرسش ، شناخت يك مسآله است يا اثبات آن؟يك پرسش آغازي خوب ،بايد يك ‹‹پرسش حقيقي›› يا يك ‹‹پرسش باز ››باشد ، يعني پرسشي كه:؟ از پيش بتوان چندين پاسخ متفاوت براي آن در نظر گرفت ،نه اينكه مجذوب يك پاسخ قطعي از پيش آماده شده براي آن باشيم.

اسلاید 45: 2-1-4- عدم تمركز بر پيش بيني هاي كلي وضعيت آينده مديريت سازمانهاي ايراني چه خواهد شد ؟ اين مسأله بر يك پيش بيني كلي تأكيد دارد كه با روشهاي تحقيق متداول قابل پاسخگويي نيست و در حوزه تحليل آينده نگرها (Futurists) قرار مي گيرد.لذا در چهارچوب اهداف يك پايان نامه نمي توان به چنين تحقيقاتي پرداخت . بنابراين براي يك پژوهشگر تازه كار بهتر است: مسآله خود را پيرامون مقولاتي تنظيم كند كه اكنون وجود دارند نه آنچه كه هنوز وجود ندارد .اين پيش بيني ها ،:؟گذشته از اينكه چندان مفيد نيستند،از قابلييت اعتماد كمي هم بر خوردارند و اعتماد قابل ملا حظه اي به آنها نمي توان كرد .2-1-5- بصورت سوالي مطرح شدن جهاني شدن تجارت بر فعاليت بخش صنعت ايران تآثير دارد.اين مطلب ،علي رغم اينكه برخي از معايب مطرح شده در مثالهاي قبلي ،را دارد ،:جمله اي خبري است و به عنوان يك مسآله مطرح نشده است.لذا: جستجوي پاسخ براي آن بي معني مي شود .در چنين حالتي محقق نمي داند كه از اين پس بايد به دنبال چه چيز يا هدفي باشد .

اسلاید 46: 2-1-6-توجه به رابطه بين حداقل دو مفهوم يا متغير كلي آيا به اجراي مديريت مشاركتي نياز هست ؟ در مسأله بالا رابطه اي مشاهده نمي شود ، لذا مشخص نيست كه محقق در تحقيق خود كدام رابطه را بين چه متغيرهايي دنبال مي كند . در هر پرسش آغازي: ‹‹ حتي المقدور بايد روابط و نوعی بستگي بين دو يا چند متغير را تعريف و روشن نمائيم ›› 2-1-7 – امكان اندازه گيري داشتن ذهنيت فلسفي – تاريخي مديران ايراني چگونه شكل مي گيرد ؟ بطور كلي بايد گفت مسأله تحقيق بايد:قابل بررسي و به سخن دقيقتر ، قابل اندازه گيري باشد . بايد دقت كرد كه در طرح مسأله نه تنها بايد به وجود روابط بين متغيرها توجه داشت بلكه بايد روابط متغيرهاي مورد نظر نيز قابل اندازه گيري باشند .لذا بايد مسأله تحقيق : حل شدني واز طريق روشهاي تجربي ( Empirical Methods )قابل آزمايش باشد.

اسلاید 47: 2-2 – ملاكهاي انتخاب مسائل تحقيقاتي: در خصوص انتخاب مسائل تحقيقاتي نكاتي را بايد مورد توجه قرار داد كه بعضي از مهمترين آنها عبارتند از : خودداري از دوباره كاري در تحقيقات و وفاداري نسبت به تحقيقات انجام شده قبلي درجه اهميت مسأله تحقيق و ارزش ادامه آن علاقه مندي ، كنجكاوي و كشش علمي براي دريافت واقعيات آموزش ، شرايط و كيفيات فردي شخص محقق فراهم بودن اطلاعات و علمي بودن روش تحقيق وجود وسايل و امكانات مورد نياز تحقيق و مناسب بودن شرايط كار امكان همكاري و همياري در انجام تحقيق بين واحدها و افراد ذيربط مخارج تحقيق و استفاده احتمالي از آن مشكلات ، موانع ، رويدادها و خسارات احتمالي در رابطه با تحقيق زمان لازم براي تحقيق((prob. Def.

اسلاید 48: بنابراين بهتراست مشكل را اين گونه تعريف كنيم : هر وضعيتي كه به عنوان فاصله بين واقعيت و وضعيت مطلوب پديدار شود راههاي دستيابي به مسأله عبارتند از : 1 ) خلاء موجود در پژوهشهاي گذشته 2) عدم مطابقت نتايج پژوهشهاي انجام شده 3) واقعيتهاي توصيف و تبيين نشده .و در نهايت انتظار مي رود بتوان با بكارگيري نتايج تحقيقات چهارهدف عمده و مرتبط با هم را برآورده ساخت : 1- كاهش زمان 2- كاهش هزينه هاي زايد 3- افزايش كميت 4- ارتقاء كيفيت

اسلاید 49: 3/2- چگونگي ارزيابي مسأله تحقيق براي ارزيابي مسائل تحقيق و گزاره هاي آن بايد به سؤال زير پاسخ داد : آيا زمينه مسأله, گستردگي و ويژگيهاي آن با توجه به يك پيشينه تحقيق يا تجربي بيان شده است ؟ آيا بيان مسأله دامنه مطالعه را محدود مي كند ؟ آيا بيان مسأله ، قلمرو علمي مسأله را مشخص مي كند ؟ آيا اهميت مسأله برحسب يك يا چند ملاك زير بررسي شده است ؟ الف : دستيابي به يك شيوه نوب : تدوين يك نظريه ج : تعميم پذيرتر كردن و گسترش دانش يا نظريه د : پاسخگويي به مسايل جامعه ه : پيشبرد روش شناسايي در تحقيق آيا گزاره هاي تحقيق ( هدفهاي ويژه سؤالها يا فرضيه هاي تحقيق ) با توجه به ابعاد تشكيل دهنده مسأله تدوين شده است ؟ آيا گزاره هاي تحقيق ، شيوه اجراي پژوهش را آشكار مي كند ؟ آيا متغييرهاي پژوهش مشخص است ؟ آيا تعريف عملياتي متغيرها امكان پذير است ؟

اسلاید 50: 4/2- خطا ها در هنگام انتخاب مسأله اكثر محققان در تشخيص مسأله دچار مشكل مي شوند . اين مشكل هنگام پيدا كردن مسأله براي تهيه يك پايان نامه خود را بيشتر آشكار مي سازد ، زيرا در پژوهشهاي غير دانشجويي غالباً سفارش دهنده تحقيق ، مسأله تحقيق را بيان مي كند و يا اينكه مسأله در يك فرآيند آسيب شناسي ( Pathology ) تعريف و تدوين مي گردد .دالن معتقد است دانشجويان و پژوهشگران هنگام انتخاب مسأله مرتكب چهار نوع اشتباه به شرح زير مي شوند :مسأله اي را بدون تحليل جنبه هاي مختلف آن ، شتابزده انتخاب مي كنند . بدون مطالعه منابع مرتبط با موضوع مورد نظر، اقدام به انتخاب مسأله مي نمايند قبل از انتخاب مسأله پژوهشي ، روش اجراي تحقيق را مشخص مي كنند . به جاي تعريف دقيق و روشن مفاهيم موجود در مسأله ، آن را بصورت كلي توصيف مي كنند .آنچه كه بيش از هر چيز اهميت دارد اين است كه: بدانيم در پي پاسخگويي به چه مسأله اي هستيم . به عبارت ديگر مطمئن شويم كه پيامدها و علايم يك مشكل را به عنوان خود مشكل اصلي در نظر نگيريم .

اسلاید 51: 5/2- رابطه بيان مسأله با عنوان (Topic) تحقيق اولين گام در هر تحقيق ، انتخاب يك عنوان است . براي انتخاب عنوان ، فرمول و قاعده خاصي وجود ندارد . پژوهشگران با: پالودن ،تصحيح ومحدود كردن عنوانهاي انتخاب شده به سئوال و مسأله اصلي تحقيق نزديك مي شوند . راههاي انتخاب عنوان تحقيق الف ) تجارب شخصي ب ) كنجكاوي در اطلاعات منتشره از سوي رسانه هاج ) بهره گيري از دانش قلمرو تخصصي د ) تمايل به حل يك مسأله ه ) فرصتها و تهديدات پيش آمده و ) ارزشهاي فردي ز ) زندگي روزمرهبعد از انتخاب يك عنوان از راههاي بالا و يا ديگر راهها ، پژوهشگر بايد از تكنيكها و فنون لازم در جهت دستيابي به مسايل تحقيق تلاش كند .

اسلاید 52: فنون دستيابي به مسأله تحقيق در عنوان تحقيق آزمون نظريه ها ، مدلها و روشهاي مطروحه در ادبيات قلمرو تخصصي بحث بر سر ايده ها با ديگران بكارگيري يك محتواي خاص تعريف اهداف و خواسته مورد نظر از تحقيقتبديل موضوع به مسأله قابل تحقيق موضوع تحقيق بايد كاملاً معين و تعريف شده باشد . چه بسا علاقه شما به موضوع ناشي از پيچيدگي آن و طريق گوناگون انديشه درباره آن باشد . بهترين راه بررسي نظامند يك موضوع: تقليل آن به سئوال يا سئوالات قابل تحقيق است .اين فرآيند تبديل انديشه ها به سئوالات و سپس جرح و تعديل و پيرايش آنها و رسيدن به مسأله تحقيق شامل يك رشته آزمايش و خطاست . مراحل اين فرآيند بدين شرح است: مرحله اول : توجه به جوانب سئوال برانگيز موضوع مرحله دوم : تعيين هدف مرحله سوم : بيان موضوع به صورت يك رشته سئوال مرحله چهارم : ساختن فرضيه بر مبناي هر يك از پاسخهاي احتمالي

اسلاید 53: براي تنظيم عنوان تحقيق بايد نكات زير را رعايت كرد : الف ) عنوان تحقيق ، بايد شناختي دقيق و روشن از حوزه موضوع تحقيق را عرضه دارد و درعين داشتن ويژگيهايي نظير صراحت ، قاطعيت و اختصار ، خالي از هرگونه ابهام و پيچيدگي باشد .ب ) محقق بايد آگاه باشد كه نظم و ترتيب و كاربرد صحيح كلمات در عنوان تحقيق حائز اهميت بسيار است . ج ) عنوان تحقيق بايد در پرتو امكانات علمي و واقعيتها با توجه به اصول و موازين علمي ، تهيه و تنظيم گردد ,واقع گرايي را بر آرمان گرايي ترجيح دهد .د ) محقق بايستي هنگام انتخاب موضوع يا عنوان تحقيق ، از فرضها ( فرضيه ها ) يا سئوالهايي كه در پي اين موضوع خواهد آمد ، آگاه باشد

اسلاید 54: 6/2- رابطه بيان مسأله و نوع تحقيق پژوهشگر بايد به اين نكته توجه كند كه بين چگونگي بيان مسأله تحقيق و نوع تحقيق رابطه منطقي بر قرار سازد .  1/6/2- چگونگي بيان مسأله در تحقيق توصيفي با توجه به اينكه در تحقيقات توصيفي ، پژوهشگر بدنبال ترسيم تصويري از ‹‹ آنچه كه هست ›› مي باشد ، لذا سئوالهاي زير مي تواند به هر چه دقيق تر شدن مسأله تحقيق و مشخص تر شدن آن كمك كند .دوره زماني مورد توجه ما كدام است ؟ منطقه جغرافيايي مورد نظر ما چيست ؟ آيا خواهان توصيف كلي هستيم يا مقايسه و مشخص كردن الگوي گروه هاي فرعي ؟ در پي چه جنبه اي از موضوع هستيم ؟ در چه سطحي از انتزاع ، مايل به بررسي مسأله هستيم ؟

اسلاید 55: 2/6/2- اشكال مختلف بيان مسأله در تحقيق تبييني الف ) تبيين به معناي جستجوي علل يا نتايجمثال : [ طي 10 سال گذشته ميزان بهره وري در اكثر كشورهاي آسيای جنوب شرقي افزايش يافته است ]اولين قدم در تحقيق تبييني ، مشخص كردن اين امر است كه در پي علل هستيم يا نتايج ؟ قدم دوم تعيين چيزي است كه در پي علل يا نتايج آن هستيم [ مثلاً ميزان بهره وري از 1987 تا 1997 ] . قدم بعدي تهيه فهرستي از علل يا نتايج احتمالي و سپس گردآوري داده هاي مربوط است . روشهاي براي تهيه چنين فهرستي به شرح زير وجود دارد : تحقيقات پيشين انجام شده داده هاي مرتبط با موضوع تصورات و حدسيات شخصيگفتگو با افراد مطلع

اسلاید 56: ب ) تبيين به معناي بررسي يك انديشه ساده اين شيوه طرح و تدوين سؤالهاي تحقيق تبييني ، محدودتر از شيوه قبلي است و به جاي جستجوي علل افزايش ميزان بهره وري ، كار خود را به يك سئوال خاص محدود مي كند : مثلاً [ « آيا X ( مثلاً ثبات سياسي ) باعث افزايش ميزان بهره وري شده است ؟» ] در چنين حالتي نتايج تحقيق محدود به حل يك مسأله خاص مي شودج ) تبيين به معناي بررسي انديشه هاي پيچده تر بعداز روشن شدن اينكه ثبات سياسي با افزايش بهره وري در كشورهاي آسياي جنوب شرقي قرين است ، اما :ساز و كار (مكانيزم) آن چيست ؟ چرا شدت ثبات سياسي باعث افزايش ميزان بهره وري مي شود ؟ آيا مي توانيم چگونگي پيوندهاي آنها را دريابيم َ؟ اگر بتوانيم آيا شناخت بهتري از علل افزايش بهره وري پيدا خواهيم كرد؟

اسلاید 57: خلاصه آنكه درتحقيق توصيفي بايد معين و روشن سازيم كه چه چيزي را مي خواهيم توصيف كنيم و در تحقيق تبييني بايد پرسيد : در پي تبيين چه چيزي هستيم ؟ علل ممكن كدامند ؟ كدام علل را مورد بررسي قراردهيم ؟ سازوكارهاي ممكن كدامند ؟ترسيم اشكال و نمودارها كه بيانگر روابط باشند در ابتداي تحقيق مفيد است : اين نمودارها به روشن ساختن تفكرپژوهشگر كمك مي كنند و به عنوان يك كارمقدماتي در جهت طراحي مدل تحقيقي قلمداد خواهد شد .

اسلاید 58: نكته :  برخي پژوهشگران ، براي تحقيق يك مساله اصلي را مطرح مي كنند كه حالت كلي دارد . سپس آن را به مسايل فرعي و جزيي تر تقسيم مي كنند .در اين كار بايد دقت كرد كه مسايل فرعي دقيقاً قابل نتيجه گيري از مساله كلي باشند و ارتباط محتوايي و منطقي محكمي با آن داشته باشند .اگر اين كار توسط پژوهشگر صورت گيرد ، بايد در فرضيه سازي يك فرضيه كلي( اهم ) ساخته شود ، سپس اين فرضيه ، به فرضيه هاي جزيي و خاص تر تقسيم شوند

اسلاید 59: 3- تاريخچه / سابقه موضوع ( مساله ) تحقيق / پيشينه تحقيق برای اینکه پژوهشگرتحقيقات خود را در راستايي مجموعه پژوهشهاي هم خانواده قراردهد و آن را با دستاوردهاي تحقيقاتي ديگران هماهنگ كند, نياز دارد با مراجعه به مدارك و اسناد پيرامون موضوع و مساله اي كه براي تحقيق انتخاب كرده است ، آگاهي خود را گسترش دهد . هدف از گنجاندن بخش پيشينه تحقيق عبارت است از : برقراري ارتباط منطقي ميان اطلاعات پژوهش هاي قبلي با مساله تحقيق آشنايي با چارچوب نظري و يا تجربي مساله تحقيق آشنايي با روشهاي تحقيق مورد استفاده در پژوهشهاي گذشته براي رسيدن به اين اهداف توجه به نكات زير ضروري است : الف ) انتخاب منابع اطلاعاتي مرتبط با مساله تحقيق ب ) ارايه مطالب از كلي به جزيي ( عمومي به اختصاصي ) ج ) اجتناب از بيان مطالب به طور مجرد و بدون رابطه با يكديگر د ) تنظيم مطالب به طور سازماندهي شده همراه با روندهاي منطقي ه ) ارايه نتايج مطالعات قبلي و نقد آنها

اسلاید 60: 4- اهميت و ضرورت موضوع تحقيق يك مشكل اصلي در برابر پژوهشگر قراردارد و آن اين است كه بايد مشخص كند که: اين تحقيق در چه زمينه اي از اهميت بيشتري برخوردار است؟ 1/4- اهميت تحقيق از نظر تئوري بحث درباره اهميت موضوع تحقيق از نظر تئوري اغلب به صورت استدلالي است ودر سايه بررسي ادبيات مربوط پديدار مي گردد. محقق بايد نشان دهد كه: تحقيق مزبور از ديدگاهي جديد و خلاقانه به مسايل نگاه مي كنداهميت و ارزش تحقيق را نسبت به ادبيات و نظريه هاي موجود به اثبات برساند. اغلب پژوهشگران در مطالعات خود متوجه جاي خالي موضوعي در ادبيات مي شوند كه تحقيق مزبور مي تواند اين كمبود را جبران كند .

اسلاید 61: اگر تحقيق در زمينه اي است كه تئوري سير تكاملي خود را پيموده است در آن صورت تحقيق مي تواند:آزمون مهمي از تئوري يا موجب بسط و گسترش آن باشد و يا امكان دارد: پژوهشگراز مفاهيم يا اصولي استفاده كند كه پژوهشگران قبلي استفاده كرده اند و پرسشهاي خود را همانند پرسشهايي كه آنها در تحقيقات پيشين بكار گرفته اند تنظيم نمايد ، ولي:داده ها از گروههاي متفاوت جامعه ديگري و بدون ترديد در زمان ديگري جمع آوري مي شود از اين رو نتايج حاصل از تحقيق مي تواند موجب گسترش تئوري پيشين گردد2/4- اهميت تحقيق از نظر مديران اجرايي وضرورتهاي سازماني مي توان از طريق ارايه خلاصه اي از نوشته هاي صاحب نظران و خبرگان آگاه كه موضوع را مهم مي دانند و خواستار تحقيق برروي اين مسائل هستند اهميت تحقيق را به اثبات رسانيد و يا درباره آن استدلال كرد ارايه آمار و ارقام از رويدادها و تأكيدي كه به وسيله متخصصان و صاحب نظران مي شود ، بيان كننده اين است كه تحقيق مورد نظر از اهميت خاصي برخوردار است .

اسلاید 62: 5- اهداف تحقيق اهداف تحقيق مي تواند به دو صورت كلي و ويژه مطرح شود : الف : اهداف كلي هدف كلّي مستقيماً از مسأله پژوهش مشتق مي شود ، در واقع يكي از اهداف كلي ، خود موضوع تحقيق است كه معلوم مي دارد پژوهش چه چيزي را دنبال مي كند و يا قصد تعيين آن را دارد . ب : اهداف ويژه اهداف ويژه تحقيق اصولاً ازمسأله پژوهش و اهداف كلي آن نشأت مي گيرد. محقق با بيان اين اهداف دقيقاً تصريح مي كند كه در اين تحقيق : چه انجام مي شود و چه انجام نمي شود .بنابراين ضروري است اهداف ويژه به نحوي بيان شود كه: بر علمي بودن نتايج پژوهش تأكيد داشته باشد و چارچوبي مناسب ، براي تجزيه و تحليل ارايه دهد

اسلاید 63: 6- چارچوب نظري تحقيقبطور كلي مي توان گفت چارچوب نظري پايه اي است كه تمام طرح يا پروژه تحقيقاتي بر روي آن قرار داده مي شود.چارچوب نظري به رابطه بين متغيرهايي مانند متغيرهاي مستقل (Independent) ، وابسته (Dependent)، مداخله گر(Intervening)و تعديل گر(Moderating) كه تصور مي شود در دگرگوني شرايط مورد بررسي نقش دارند مي پردازد . چرا تهيه چارچوب نظري گام مهمي در فرآيند تحقيق است؟در اين مرحله آشكار مي شود كه براي پيدا كردن راه حلهاي خوب جهت مساله ابتدا پژوهشگر بايد مساله را بشناسد و سپس متغيرهايي را كه در مساله نقش دارند معين كند بعد بايد شبكه ارتباطات بين متغيرها به درستي بنا شود ، به نحوي كه بتوان فرضيه هاي مربوط را ايجاد و بعداً مورد آزمون قرارداد. بر پايه نتايج حاصله از آزمون فرضيه ها ، معلوم مي شود كه تا چه حد به كمك يافته هاي تحقيق مي توان مساله را حل نمود

اسلاید 64: اجزاء چارچوب نظري در هرچارچوب نظري بايد پنج ويژگي اساسي وجود داشته باشد : 1- متغيرها ي مورد بحث مربوط به تحقيق بايد به روشني شناسايي و نامگذاري شوند . 2- درتحقيق بايد چگونگي ارتباط بين دو يا چند متغيروابسته و مستقل بيان شود .3- اگر بتوان ماهيت و جهت روابط را براساس يافته هاي حاصل ازتحقيقات قبلي به صورت نظري بيان كرد ، در اين صورت بايد در بحث ها ، نشانه اي دال بر مثبت يا منفي بودن اين روابط آورده شود . 4- بايد به روشني با استفاده از يافته هايي تحقيقات قبلي به اين سؤال پاسخ داد كه چرا ما انتظارداريم اين روابط وجود داشته باشد . 5- نمودار شماتيك چارچوب نظري (مدل تحليلي) بايد ارايه گردد يا خواننده بتواند روابط نظري را مجسم نمايد

اسلاید 65: بطور كلي مي توان گفت (Nachmias & Others , 1987) : چارچوب نظري ، ساختاري را براي تشريح يك پديده ( نمود ) تجربي فراهم مي سازد كه دامنه آن به قلمرو خاص محدود نيست بلكه در برگيرنده مفاهيم مختلف ( توصيفي و عملياتي ) مي باشد وهمچنين مفروضاتي رانيزدربر مي گيردكاركردهاي چارچوب نظري :چارچوب نظري دو كاركرد اصلي دارد : الف ) اجازه مي دهد پرسش آغازي را از نو فرمول بندي يا به صورت دقيق تري بيان كرد ب ) به عنوان شالوده اي براي فرضيه هايي به كار رود كه به اعتبار آنها محقق پاسخ منسجمي به پرسش آغازي خواهد داد . اگر بتوانيم چارچوب نظري مسأله تحقيق را به گونه اي طرح كنيم كه از چارچوبهاي نظري پيشين استفاده كرده واز آنها فراتر رود ، بهتر است جانب روشن بيني و احتياط را از دست ندهيم . نخست براي اينكه بايد انتخابي به عمل آورد و همه چيز را نمي توان همزمان تبيين كرد سپس براي اينكه همه نگرشهاي يك مسأله با هم جمع پذير نيستند .

اسلاید 66: نکته:حتي اگر نظريه اي مشهور به عنوان چارچوب نظري تحقيق انتخاب شده باشد ، باز هم فرمول بندي مجدد صريح ومنسجم مسأله تحقيق ضروري است . بي توجهي در اين كار باعث: ناتمام ماندن كار محقق در مرحله بعدي ، يعني مرحله ساختن مدل تحليلي خواهد شد ، و جاي مدل تحليلي را فرضيه هاي سطحي و نامربوط خواهد گرفت .چگونگي انتخاب چارچوب نظري آنچه در اينجا اهميت دارد طرفداري از اين مفهوم نظري نيست ، بلكه:نشان دادن مقتضيات انتخاب يك چارچوب نظري است. بايد آن را حتماً با آگاهي تمام انتخاب كرد .تنها در اين صورت است كه :محقق آمادگي گسستن از سوابق ذهني ، پيشداوريها و توهمات را پيدا خواهد كرد

اسلاید 67: انتخاب چارچوب نظري چگونه به عمل مي آيد؟ به طور معمول در پي جهتي كه پرسش آغازي ترسيم مي كند وكيفيت اطلاعاتي كه از مصاحبه هاي اكتشافي و آمارهاي موجود فراهم آمده است به عمل مي آيد 1/6- مفهوم ( Concept ) چيست « مفهوم ، يكي از مهمتزين نمادها درزبان ، بويژه در رابطه با پژوهش علمي است . علم براي تشريح دنياي تجربي با تشكيل مفاهيم آغاز مي شود و هر پژوهشگر به منظور درك روابط موجود بين داده هاي خود ، ناگزير به كاربرد آنهاست . مفهوم را مي توان انتزاع يا تجريد رويداهاي مشاهده پذير دانست ، بدين معنا كه:بيانگر يك چيز ، ويژگي ، يا پديده بخصوصي است تشكيل مفهوم راهي كوتاه براي: تعريف و توصيف واقعيتها است و مقصود از آن: ساده كردن امر تفكر است .

اسلاید 68: بطور كلي مي توان گفت ( Newuman ,1997) :« مفاهيم بلوكهايي هستند كه ساختمان نظريه به وسيله آنها ساخته مي شود يك مفهوم ، ذهنيتي است كه در قالب آن نمادها و كلمات بيان مي شود . مفاهيم در علوم تجربي غالباً به شكل نمادهايي مانند (…,x,y) و يا فرمولهاي مختلف و در علوم اجتماعي به صورت كلمات بيان مي شوندقابليت اندازه گيري مفاهيم متفاوت است(انواع مفهوم) ؟ هنگامي كه يك مفهوم بر اساس فعاليتهاي حسي و به صورت عيني و يا حداقل كوشش ساخته شود ، واقعي يا ملموس يا تجربي ناميده مي شود. به عبارت ديگر چنا نچه مفهومي قائم به يك شرايط زماني و مكاني خاص باشد به آن واقعي يا تجربي گويند .مفاهيمي وجود دارند كه از هرگونه شرايط زماني و مكاني خاص مستقل هستند و به توصيف موجوديتها غير قابل مشاهده مي پردازند . اين گونه مفاهيم را مجرد يا نظري گويند ، مانند: وطن ، عاطفه و ارتباط .

اسلاید 69: اولين مرحله در توسعه و گسترش دانش ، تشخيص مفاهيم نظري و تجربي است . اين تشخيص به اين دليل ضروري است كه: هر كدام از اين دو دسته مفهوم ، وظايف مختلفي در توسعه و گسترش دانش دارند . ابهام در گسترش دانش ، ناشي از بكار بردن اين مفاهيم به صورت غلط است برخي از دانشمندان و محققان ترجيح مي دهند كه مفهوم واقعي و ملموس را براي چيزهايي كه مستقيماً قابل مشاهده هستند بكار برند . مشكل اصلي در اينجا:؟ « مشاهده مستقيم » است . هيچ مفهومي بدون فعاليتهاي شناختي قابل مشاهده نيست . مثال: به منظور اجتناب از اين دشواريها ، آن مفهومي را تجربي در نظر مي گيرند كه ماهيتاً مجرد نباشد ومشاهده كنندگان در حضور يا عدم حضور آن توافق داشته باشند .

اسلاید 70: روشهاي توسعه مفاهيمهنگامي كه نوع مفهوم مشخص شد ، بايد آن را توسعه و گسترش داد .توسعه و گسترش يا ادراك يك مفهوم نظري: «توضيح»ناميده مي شود ،در صورتي كه توسعه و گسسترش يا ادراك يك مفهوم تجربي را « تعريف » گويند از مفاهيم نظري به عنوان وسايل تفكر استفاده مي شود در صورتي كه مفاهيم تجربي ،:ابزاري هستند كه از طريق آنها براي آزمون تفكر از مشاهده استفاده مي شود .

اسلاید 71: مفاهيم نظري براي كسب ايده در باره ميزان و چگونگي توضيح يك مفهوم لازم است:به توضيحات پيشين در مورد آن مفهوم مراجعه كرد . چنانچه توضيحات گذشته موافق ايده توضيح دهنده باشد او آن را مي پذيرد ، و در صورتي كه مفهوم مورد نظر قبلاً توضيح داده نشده باشد ويا توضيح مورد قبولي در باره آن وجود نداشته باشد ، بايد توضيح داده شده ، مورد آزمون قرار گيرد . اين عمل معمولاً از راه نقد و مراجعه به نظر ديگران انجام مي شود .

اسلاید 72: مفاهيم تجربي ممكن است مفاهيم يا گزاره هاي يكسان براي افراد مختلف معاني متفاوتي داشته باشند . لذا:پژوهشگر روشهاي معيني را براي دريافت پديده ها به كار مي برد و سپس كوشش مي كند كه يافته هاي خود را به ديگران منتقل سازد .او براي ايجاد ارتباط يا انتقال ، به زبان دقيق و معيني نياز دارد و از اين رو بايد از مفاهيم دقيق و روشن استفاده كند . برداشت يكسان از مفاهيم ، نياز به: تعريف آنها دارد. ملاكهاي ارزشيابي مفاهيم در تعريف و توضيح يك مفهوم ، معناي دقيق و درستي وجود ندارد و نمي توان گفت تعريف مفهوم ، صحيح است يا غلط . تعريف يك مفهوم زماني بهتر از توضيح يا تعريف مفهومي ديگر است كه:در آن ملاكهاي ارزشيا بي مفاهيم ،بهتر رعايت شده

اسلاید 73: ملا كهاي ارزشيابي مفاهيم نظري 1- اهميت و اعتبار تجربي منظور اين است كه هر يك از مفاهيم نظري بايد پژوهشگر و يا جوينده دانش را به يك يا چند مفهوم تجربي راهنمايي كند . رعايت چنين ملاكي ضروري به نظر مي رسد ، زيرا مفاهيم نظري مستقيماً قابل مشاهده و اندازه گيري نيستند . 2- سودمندي يا اثربخشي گاهي اوقات منظور از اثربخشي ، تعداد ارتباط هاي است كه يك مفهوم مي تواند با مفاهيم ديگر داشته باشد . مفاهيم پسنديده و مطلوب بايد با مفاهيم زيادي ارتباط داشته باشند و تعداد اين ارتباط ها بايد به حد اكثر ممكن برسد هنگامي كه تعداد ارتباط هاي بين مفاهيم زياد باشد ، آزمون تجربي اين ارتباط ها به مشاهده هاي بيشتري منجرمي شود . آزمون تجربي همبستگي هاي بين مفاهيم ، موجب كسب دانش و اطلاعات بيشتر مي گردد .

اسلاید 74: 3- ثبات دروني در توضيح مفاهيم نظري نبايد تناقض دروني وجود داشته باشد . اين تناقض نه تنها در معناي مفاهيم نبايد وجود داشته باشد ، بلكه در توضيح آنها نيز نبايد يك مفهوم يكسان در مكانهاي متفاوت و با معاني مختلف به كاربرده شود4- عمليات رياضي مقصود تعيين اين واقعيت است كه آيا مفهوم ، قابل تبديل شدن به كميت است ويا اينكه پژوهشگر در توضيح آن بايد از نماد هاي رياضي استفاده 5- سادگي سادگي يكي از ملاكهايي است كه هم در توضيح مفاهيم نظري و هم در تعريف مفاهيم تجربي مورد نظر است. توضيح يا تعريف يك مفهوم ممكن است براي عده اي ساده و براي عده اي ديگرمبهم باشد . بنابراين سادگي عبارت است از: درجه توافقي كه افراد مختلف در روشن بودن معاني مفهوم دارند .

اسلاید 75: ملاكهاي ارزشيابي مفاهيم تجربي1- پايايي مشاهده گرهامنظور اين است كه مشاهده كنندگان در گزارش از پديده هاي يكسان ، توافق داشته باشند .بايد توجه كرد امكان توافق كامل وجود ندارد و در صورتي كه در ميان مشاهده كنندگان 80 تا 90 درصد توافق وجود داشته باشد كافي به نظر مي رسد .2- انتزاعي بودن مقصود اين است كه مفاهيم تجربي با درنظر گرفتن محدود يتهاي زماني يا مكاني يا هر دوي آنها،بايد آغاز و پاياني داشته باشند .3-ادراكي منظوراز اين ملاك اين است كه مشاهده كننده با حداقل فعاليت هايي كه به منظور شناخت انجام مي دهد ،مفهوم را درك كند .

اسلاید 76: 4-ارتباط با برخي از مفاهيم نظري مراد اين است كه بعد از مشاهده مفاهيم تجربي ، شخص بتواند مفاهيم نظري همتا و مقابل آن را پيدا كند . رعايت اين ملاك مشابه توجه به ملاك اعتبار تجربي در مفاهيم نظري است . 5-سادگي سادگي براي مفاهيم نظري و تجربي معناي يكساني دارد . يك مفهوم وقتي ساده وروشن است كه پژوهشگران پس از مشاهده عيني آن ، در معناي آن توافق داشته باشند

اسلاید 77: كاركردها و نقش مفاهيم الف) مفاهيم در حقيقت به عنوان پديده هاي تجربي وجود ندارند ، يك مفهوم به خودي خود يك پديده نيست ، بلكه نمادي از يك پديده است . مثلا خطاست اگر مفهومي مانند (قدرت ) را به عنوان عاملي كه داراي كششها ، نيازها و غرائز است در نظر بگيريم . ب) مفاهيم ، بيانگر يك دورنما ، يعني راهي براي پديده هاي از طريق (مفهوم سازي ) هستند . مفهوم ، دانشمند را قادر مي سازد كه به جنبه اي از واقعيت ارتباط پيدا كند و به آن كيفيت مشتركي منسوب نمايد .ج ) مفاهيم وسايلي هستند كه از طريق آنها عمل طبقه بندي و تعميم صورت مي گيرد . دانشمندان تجارب و مشاهده هاي خود را به صورت مفاهيم ، طبقه بندي مي كنند ، سازمان مي دهند ، نظم مي بخشند و تعميم مي دهند . ( مقصود از مفهوم سازي تا حدودي يعني تعميم دادن ، و مقصود از تعميم ، يعني كاهش تعداد چيزها از طريق ادراك برخي از آنها است ) د ) مفاهيم به عنوان مؤلفه هاي تئوري عمل مي كنند و بدين ترتيب مؤلفه هاي تبيين و پيش بيني بشمار مي آيند .

اسلاید 78: 2/6-سازه Constructچيست ؟ واژه هاي « مفهوم » و «سازه » معاني مشابه دارند با اين وجود تمايز مهمي در بين آنها وجود دارد ( كرلينجر ، 1374 ، 62 ) براي درك اين تمايز ، بايد به تفاوتهايي بين انواع مفاهيم توجه كنيم : برخي مفاهيم با واقعيتها و چيزهايي كه توصيف مي كند ارتباط نزديك دارند مثلاً مفهوم ميز را مي توان با نشان دادن ميزها به آساني بيان كرد . برخي مفاهيم را نمي توان به آساني به پديده هايي كه اين مفاهيم در برابر آنها ايجاد شده است ربط داد . مثلاً مفاهيمي چون طرز فكر ، يادگيري ، نقش انگيزش ، از اين گونه اند .سازه نيز يك مفهوم است . اما داراي اين معناي اضافي نيز هست كه: به گونه ارادی و خود آگاه براي يك هدف خاص علمي اختراع یا پذيرفته شده است . مثلاً هوش به عنوان يك مفهوم ، انتزاعي است از مشاهده هاي مربوط با رفتارهايي كه هوشمندانه يا غير هوشمندانه بشمار آيد . اما هوش به عنوان يك سازه علمي ، داراي معنايي است كه مي تواند هم بيشتر و هم كمتر از چيزي باشد كه مقصود از يك مفهوم است

اسلاید 79: دانشمندان سازه را به گونه اي نظامدار به دو طريق زير بكار مي برند : نخست آنكه سازه مورد نظر ( مثلاً هوش ) از راههاي مختلف به سازه هاي ديگر ارتباط پيدا مي كند . مثلاً مي توان گفت پيشرفت تحصيلي به نحوي تابع هوش و انگيزه است . دوم آنكه هوش به گونه اي تعريف مي شود كه بتوان آن را مشاهده و اندازه گيري كرد . با اجراي آزمون هوش A مي توانيم درباره هوش كودكان مشاهده هايي بعمل آوريم ، يا از معلمان بخواهيم درجات نسبي هوش شاگردان خود را معلوم كنند .بطور كلي مي توان گفت ( بازرگان و ديگران ، 1376 ) : سازه ها غالباً از نظريه ها مشتق مي شوند مثلاً قابليت اجتماعي يك سازه است ، كه از يك سو به مهارت هاي اجتماعي ، شناختي و عاطفي و از سوي ديگر به فرآيند اجتماعي شدن و تجربه هاي اجتماعي در روابط بين فردي اشاره دارد . مشاهده قابليت اجتماعي تنها با ايجاد شرايط خاص و با كمك متغيرها امكان پذير مي گردد .

اسلاید 80: رابطه مفهوم با سازه تحقيق عبارت است از مقابله و مقايسه انديشه با واقعيت ، براي اين مقابله و مقايسه ، پژوهشگر گاهي از: انديشه به سراغ واقعيتها مي رود و زماني برعكس از: واقعيتها به سوي انديشه رهسپار مي شود. بنابراين ،محقق داراي يك وظيفه دو جانبه يا دو جهته است : در مطالعات و تحقيقاتي كه فرضيه هاي آنها مبتني بر يكي از تئوريهاي رايج است، وظيفه مجقق نزديك كردن ذهنيات به عينيات است ( يعني تئوري را قابل سنجش و مشاهده مي كند )در تحقيقات اكتشافي وظيفه محقق از طريق مشاهده و اندازه گيري جزئيات ، تبديل امور عيني به امور ذهني ( ساختن فرضيه و تئوري ) و نزديك كردن تجارب به تفكرات و تئوريهاست .

اسلاید 81: هر يك از اين دو حركت متضاد ، نام خاص خود را داراست: حركت محقق از بالا به پايين ، يعني از انديشه ( تئوري ، فرضيه يا مفهوم ) به مشاهده ( مشهود ، متغير يا اندازه ) را اصطلاحاً « عملياتي كردن » (Operationalization ) گويند . منظور از عملياتي كردن قابل مشاهده ساختن يك تئوري و پيش بيني طرق اندازه گيري آن است . اگر مفهوم يك پديده غير قابل رويت باشد ، عملياتي كردن به معناي قابل رويت كردن و يافتن مصداقي عيني و واقعي براي مفهوم است . پس عملياتي كردن ،جنبه جايگزين سازي دارد . يعني شيئي را در دنياي واقعي ،جايگزين انديشه كنيم و بدان امكان متجلي شدن و جلوه گري بدهيم بر عكس ، در مفهوم سازي (Conceptualization ) محقق از تجارب و مشاهدات روزانه خود به طرف محفوظات و مفهومات ذهني و انديشه اي گام مي بردارد و سعي بر اين دارد كه از امور جزيي قانون يا اصلي كلي (تئوري ) بسازد تا بدين وسيله بتواند امر جزيي مشابه را تحت نظم وكنترل خود در آورد. پس ، مفهوم سازي قابل فهم كردن و تابع نظم و كنترل كردن مشهود يا سلسله اي از مشهودات Observed)) و تجارب و از آنها تئوري ساختن مي باشد .

اسلاید 82: ليكن براي انجام اين حركتهاي متضاد ،يعني از مفهوم به مشهود ،و بر عكس ،از مشهود به مفهوم ،محقق نيازمند ابزار و وسيله اي خاص است تا بتواند به سر منزل مقصود برسد .اين ابزار يا وسيله ،چيزي جز: سازه نيست .مسلماًاز مفهوم تا مشهود شكاف يا خلايي وجود دارد كه سازه آن را پر مي كند .(مفهوم,سازه,مشهود)مفهوم يعني چيزي كه فهم بر آن واقع شود ،يعني چيزي كه فهميده شود سازه يعني جيزي كه لفظ بر آن واقع شود ، يعني لفظي يا نامي بر آن اطلاق شود . و بلاخره مشهود يعني چيزي كه بر آن مشاهده واقع شود يعني ديده شود .بنابراين ،بشر خواه در مورد انديشه ها و خواه در مورد مشاهدات خود ،با استفاده از الفاظ و عناوين به نام گذاري و در نتيجه ،به طبقه بندي كردن آنها مي پردازد(سازه)پس سازه انتخاب لفظ و نامي خاص براي يك مفهوم يا يك مشهود مي باشد. مجموعه اين الفاظ نهايتاًبه تكوين يك زبان خاص علمي منجر مي شود

اسلاید 83: 3/6 – تعريف (Definition ) چيست ؟ « تعريف قضيه اي است كه ماهيت يا خاصيت يك پديده يا مفهوم را بيان مي كند و به وسيله آن مي توان به معاني يك پديده يا مفهوم پي مي برد » ( ساده ، 1375) به طور خلاصه مي توان گفت كه در تعريف واژه دو نكته مورد توجه است 1- تعريف بايد طوري باشد كه:فضاي مفهوم بطور پايدار تثبيت شود تا همه افراد ، از آن مفهوم فقط يك مطلب را بفهمند و امكان تغيير مفهوم و تعبير گوناگون از آن وجود نداشته باشد ( شرط پايداري ) 2- تعريف بايد به گونه اي دقيق باشد كه بتوان آن مفهوم را به سادگي بررسي نمود ، بدين معني كه:صفات و اصطلاحاتي كه براي تعريف يك واژه بكار گرفته مي شوند بايد دقيقاً تعريف شده وداراي فضاي مفهومي مشخص و صريحي باشند ، بطوريكه :از يكسو از نظر تجربي قابل بررسي باشند و از سوي ديگر نتوان آنها را بطرق گوناگون تعبير نمود .پاسگال در كتاب روح هندسي مي گويد كه :امور معلوم نيازي به تعريف ندارند .هيچ امري هرچند داراي ابهام اندكي باشد نبايد بي تعريف گذاشته شود . در تعريف يك امر ، از اصطلاحات نبايد استفاده برد ، زيرا اصطلاحات خود نياز به تعريف دارند

اسلاید 84: انواع تعريف I) تعريف مفهومي (Conceptual Def.)هرگاه در تعريف يك مفهوم يا سازه از ساير مفاهيم و سازه ها استفاده شود آن را تعريف وضعي مي گويند « تعريف مفهومي تقريباً همان شرحهايي است كه معمولاً در فرهنگ واژه ها آورده مي شود و كاربرد خاصي در امر تحقيق ندارند II تعريف اسمي ( (Nominal Def.تعاريف اسمي چيزي را درباره واقعيت بيان نمي كنند ، لذا نه درست هستند و نه غلط . مزيت آنها در اين است كه: از يك سواز اين طريق معاني واژه ها مشخص وسوءتفاهمهاي احتمالي برطرف شده و امكان سنجش و بررسي متغيرميسر مي گردد و از سوي ديگر وقتي يك مطلب در گفتار و بيان بارها تكرار و هرباربراي تفهيم آن توضيحات طولاني لازم شود ، كافي است كه آن مطلب بصورت يك واژه ، فقط يك بار تعريف و سپس بجاي توضيحات طولاني و مكرر از آن واژه استفاده شود

اسلاید 85: III) تعريف تحليلي ((Analytical Def. مفاهيم گرفته شده از زبان عاميانه ، گاه از نظر گروه هاي مختلف جامعه داراي معاني كاملاً متفاوتي مي باشند ، بطوريكه اگر شخصي از يك گروه بخواهد آن واژه را در گروه ديگر بكار برد ، باسوءتفاهم و يا عدم تفاهم روبرو خواهد شد . لازم است معاني واژه هاي مورد استفاده ( مثلاً در يك پرسشنامه ) را قبلاً بررسي كرده و معاني معمول آن واژه هاي را در گروه يا جامعه مورد نظر تعيين نمود .اين گونه بررسي و تعيين معاني را ، همپل « تحليل معني » و اوپ « تعريف تحليلي » مي نامد

اسلاید 86: IV ) تعريف تجزيه اي:.تعريف تجزيه اي ، روشي نسبتا دقيق است كه واژه مورد نظر را بطور كاملا صريح و مشخص محدود مي سازد (محرك _پاسخ ) اين نوع تعريف كه در آغاز بوسيله كارناپ نشان داده شد و در علوم اجتماعي بسيار معمول است ، مبتني بر جريان (محرك _پاسخ ) مي باشد ، بدين ترتيب كه به يك عده از افراد محركي ( مثلا به صورت يك سوال ) داده مي شود و بر مبناي عكس العمل هاي آنها در مقابل اين محرك ، به آنها يك صفت داده مي شود . تقريبا همه (سوالات ) يك پرسشنامه و خصوصا مقياس هاي سنجش گرايش تعاريف تجزيه اي هستند .

اسلاید 87: V ) تعريف چند مرحله اي: برخي از واژه هاي علوم اجتماعي، بعلت موارد استفاده گوناگون، داراي فضاي مفهومي نسبتاً وسيعي هستند كه نمي توان آنها را با تعاريفي كه گذشت محدود و مشخص نمود. مانند واژه (سازمان).مفهوم سازمان را نمی توان به اين سادگي تعريف نمود. بدين ترتيب كه تعريف آن نه از طريق تعيين خطوط مرزي و محدودة بيروني فضاي مفهوم آن امكان پذير است و نه با شمردن مفعول هاي نامحدودي كه محتواي فضاي مفهوم را تشكيل مي دهند (مانند وزارتخانه، واحد توليدي، بيمارستان، زندان، دانشگاه، مدرسه، ارتش و ...)

اسلاید 88: VI ) تعريف واقعي (Real Def.) : اين گونه تعاريف هدفش تعيين ((ماهيت)) يك واژه با سوالاتی شبيه: (( ... يعني چه؟ يا (( ... چيست؟) مي باشد (مثلاً: تربيت يعني چه؟ دموكراسي يعني چه؟) بدين ترتيب ملاحظه مي گردد كه لغت ماهيت خود بسيار مبهم است و معلوم نيست كه با سئوالات ((يعني چه)) و ((چيست)) چگونه فضاي مفهوم واژه مورد نظر تعيين مي گردد؟ با كمي تأمل و تعمق ممكن است راههايي به نظر برسد كه بتوان اين فضاي مفهوم را مشخص نمود، اما اين راهها جز آنچه كه تا كنون گفته و بررسي شده اند نخواهد بود.

اسلاید 89: VII ) تعريف عملياتي (عملي) (Operational Def.) :گفته شد براي بررسي تجربي يك تئوري، ابتدا لازم است متغيرهاي آن تعريف شوند، سپس مشخص كرد كه مي توان اين متغيرها را از نظر تجربي بررسي نمود؟ چنين تعارفي معاني مفاهيم را لمس پذير مي كند، وروش هاي اندازه گيري که ملاكهايي را براي كاربرد تجربي مفاهيم به دست مي دهد، طرح و خلاصه می کند.بنابراين تعاريف عملياتي :سطح مفهومي (نظري) را با سطح تجربي پيوند مي زند وپژوهشگر را قادر مي سازد كه با استفاده از داده هاي اوليه اي که همواره به صورت واقعيت هاي مشاهده پذير در اختيار اوست، پژوهش را اجرا كند.

اسلاید 90: انواع تعاريف عملياتيالف: تعريف عملياتي اندازه پذير(Measured Operational def.)اين نوع تعريف بیان مي كند كه متغير مورد نظر چگونه اندازه گيري خواهد شد. براي مثال، مدير باهوش ممكن است به عنوان شخصي كه فرصت هاي اقتصادي خوبي براي سازمان به دست مي آورد، يا به عنوان شخصي كه مسائل كاركنان را بخوبي حل مي كند تعريف كرد. يا مدير پرخاشگر را مي توان عنوان فردي كه رفتارهايش جنبه نمايش و دعوا دارد، سر وصدا مي كند،‌بلند حرف مي زند و صحبت وي حالت توهين به ديگران دارد،‌توصيف كرد .

اسلاید 91: ب) تعريف عملياتي تجربي (Experimental Operational def.) اين نوع تعريف جزئيات دستكاري (Manipulation) متغيري را كه بايد به وسيله پژوهشگر صورت گيرد، مشخص مي سازد. در اينجا پژوهشگر سعي مي كند با استفاده از يك شيوه معين موجب شود كه پديده مورد مطالعه رخ دهد. مثلاً تعريف عملياتي ((ناكامي)) مي تواند چنين باشد: ((حالتي كه فرد را از رسيدن به هدفي كه به آن نزديك شده است بازدارد)). براي مثال ] اگر به كارمندي يك عامل انگيزشي نشان دهيم ولي آنرا دور از دسترس او قرار دهيم، يك تعريف عملياتي تجربي است[

اسلاید 92: متغير(Variable) چيست؟الف: متغير چيزي است كه مي تواند از لحاظ مقدار تغيير كند و معمولاً چيزي است كه مي تواند ارزشهاي عددي متفاوتي را بپذيرد(به زبان آماري، يعني واريانس داشته باشد) بنابراين هر چيز كه وجود داشته باشد يك متغير است...و در واقع ويژگيهايي است كه پژوهشگر آنهارا مشاهده، كنترل و يا در آنها دخل و تصرف مي كند. (هومن، 1373،113)ب: متغير، ايده اصلي در يك تحقيق بوده و مفهومي است كه تغيير مي كند. (Neumen, 1997,106)ج: متغير كميتي است كه در دامنه اي معين مي تواند از يك فرد به فرد ديگر يا از يك مشاهده به مشاهده ديگر مقادير مختلفي را اختيار كند، بنابراين چيزي است كه تغيير مي پذيرد. نمادي است كه اعداد يا ارزشها به آن منتسب مي شود، براي مثال X يك متغير است، يعني نمادي است كه مي توانيم مقادير عددي بدان نسبت دهيم. متغير X مي تواند، مجموعه قابل توجهي از مقادير مثلاً نمره هاي يك آزمون هوش يا مقياس طرز نگرش را اختيار كند.(كرلينجر، 1375، 93)د: متغير يك مفهوم است كه بيش از دو يا چند ارزش يا عدد به آن اختصاص داده مي شود. به عبارت ديگر متغير به ويژگيهايي اطلاق مي شود كه مي توان آنها را مشاهده يا اندازه كرد و دو يا چند ارزش يا عدد را جايگزين آنها قرار داد، عدد يا ارزش نسبت داده شده به متغير،‌نشان دهنده تغيير از يك فرد به فرد ديگر يا از يك حالت به حالت ديگر است. ميز يك مفهوم است نه متغير، اما وزن ميز، يك متغير است. مفهوم ميز به تنهايي بر وجود ارزش هاي چندگانه دلالت نمي كند و براي مثال مشخص نمي سازد كه چه ويژگيهايي از آن مورد نظر است... گاهي اوقات ويژگيهايي كه در يك پژوهش اندازه گيري مي شوند ممكن است در پژوهش ديگر ثابت نگه داشته شوند.(دلاور، 1376، 39)ه: متغير عبارتست از ماهيتي كه ارزش هاي مختلف را قبول كند به سخن ديگر، چيزي است كه تغيير مي­پذيرد (ساده، 1375،54)و: يك متغير عبارت از يك نمود تجربي است كه دو يا چند ارزش را مي تواند بپذيرد. (Nachmias, 1385,56)ز:‌يك متغير، چيزي است كه مي تواند مقادير گوناگون را به خود بگيرد، اين مقادير مي توانند در زمانهاي مختلف براي يك شخص متفاوت باشند. (Sekaran, 1992,75)ح: متغيرها شرايط يا خصايصي هستند كه محقق آنها را كنترل،‌دستكاري يا مشاهده مي كند(بست 1371،84)

اسلاید 93: طبقه بندي متغيرهاالف) متغییر وابسته((Dependent Var.: متغییر وابسته,متغییری است که هدف محقق تشریح یا پیشبینی تغییرپذیری در آن است,به عبارت دیگر,آن یک متغییر اصلی است که به صورت یک مساله حیاتی برای تحقیق مورد بررسی قرار میگیرد.ب) متغيير مستقل (Independent Var.) متغيير مستقل يك ويژگي از محيط فيزيكي يا اجتماعي است كه بعد از انتخاب ، دخالت يا دستكاري شدن توسط محقق ، مقاديري را مي پذيرد تا تأثيرش بر روي متغير ديگر مشاهده شودج ) متغير تعديل گر (Moderator Var.) متغيري كه داراي تأثير قوي بر رابطه بين متغير مستقل و متغير وابسته است ، يعني حضور يك متغير سوم ، رابطه مورد انتظار اصلي اوليه بين متغيرهاي مستقل و وابسته را تغيير مي دهد . به عبارتي ديگر ، هرگاه رابطه بين متغير مستقل و متغير وابسته مشروط به متغيير ديگري شود ، آن متغير سوم در واقع نقش تعديل گري را ايفاد ميكند (Sekarn,1992,67) مثال:سطح تحصيلات كاركنان در سازمانهايي با مديريت زنان كمتر از سازمانهايي با مديريت مردان ،میزان بهره وري را پيش بيني مي كند (جنسيت مديران )

اسلاید 94: چ)متغير مداخله گر (Intervening Var.) متغييري است كه محقق براي استنتاج از نحوة تأثير متغيرمستقل بر متغير وابسته مورد نظر قرار مي دهد ، تأثير مداخله گر را نه مي توان كنترل كرد و نه مستقيم و مستقل از ساير متغيرها مشاهده كرد ، لذا به اين تأثير در تحليل نهايي اشاره مي شودمثال :كارآيي مديراني كه وظايف خود را بر پايه مقررات انجام مي دهند بيش از کارایی مديراني است كه توجه كمتري به مقررات دارند .م . مداخله گر : شخصيت مديرانح) متغير كنترل (Control Var.)در يك تحقيق اثر تمام متغير ها را بر يكديگر نمي توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد بنابراين محقق اثر برخي از متغيرها را كنترل نموده و يا آنها را خنثي مي كند ، اين نوع متغيرها ، متغيركنترل ناميده مي شود ( بازرگان و ديگران ، 1376 ) مثالارتقاء سازماني با بلوغ سازماني در زنان رابطه مستقيم دارد ، در حالي كه بين اين دو متغير در بين مردان هيچگونه رابطه اي وجود ندارد .درباره فرضيه بالا پژوهشگر احتمالا عامل: (( سن )) را به عنوان متغير كنترل بايد در نظر بگيرد ولي متغير جنسيت نقش تعديل گر دارد . تفاوت متغير هاي كنترل با تعديل گر آن است كه اثرات متغير هاي كنترل از ميان مي رود در حالي كه اثرات متغير هاي تعديل گر مورد مطالعه قرار مي گيرد .

اسلاید 95: 7) مدل تحليلي ( Analytical Model ) تحقيق گفته شد كه چارچوب نظري الگويي مفهومي و بنيادين است كه تمام تحقيق بر روی آن بنا مي شود و از طريق آن پژوهشگر بين عواملي كه در ايجاد مسأله تحقيق مهم هستند ارتباط برقرار مي كند و فرضيه هاي قابل آزمون خود را ايجاد مي كند . مدل تحليلي , نوعي نمودار سازي براي متغيرهاي استخراج شده از چارچوب نظری تحقيق است . « وقتي كه محقق مي خواهد به آشكار سازي چارچوب نظري تحقيقش اقدام كند همه ابزارهاي نظري را در اختيار ندارد و احتمالاً‌مجبور است چند منبع اضا في ديگر را نيز بررسي كند . مثلاً‌بسيار مفيد و بجا خواهد بود كه محقق متون علمي مرتبط با مفاهيمي را بخواند كه در اثر كثرت استعمال در مکالمات روزمره با آنها مأنوس شده است اما از معاني دقيق و اصليشان دور افتاده است و غالباً‌براي تعريف دقيق آنها حضور ذهن ندارد . اينجاست كه فراگيري درسهای نظري كه به موازت فراگيري درسهاي روش تحقيق دنبال مي شود ، براي پیشرفت در كار تحقيق حائز كمال اهميت است .

اسلاید 96: معرف ( شاخص) (Indicator) چيست ؟مفاهيم براي قابل استفاده بودن بايد شاخصهاي تجربي داشته باشند.ساختن يك مفهوم درگام اول عبارت از: تعيين ابعادي است كه آن را تشكيل مي دهد و امر واقعي را منعكس مي سازد . مثال:مفاهيم « مثلث » و « مربع مستطيل » به واقعيتهاي دو بعدي و از نوع سطحي ناظر است ، در حاليكه مفهوم « مكعب » به واقعيت سه بعدي و از نوع حجمي ارجاع مي دهد . گام بعدي در ساختن يك مفهوم ، تعريف شاخصهايي است كه به كمك آنها بتوان ابعاد مفهوم را اندازه گيري كرد .

اسلاید 97: 8)فرضيه (Hypothesis) تحقيق ((... با انباشتن حقايق علمي ، بدون ساختن فرضيه ، هيچ گونه پيشرفت عميقي در بينش علمي به وجود نمي آيد و بدون برخورداري از انديشه اي هدايت كننده ، ما نمي دانيم چه حقايقي را جمع آوري كنيم و نمي توانيم امور مربوط را از نا مربوط باز شناسيم )) توماس كوهن(( براستي كه تراژدي علم ، قتل فرضيه هاي زيبا ، به دست حقايق زشت است )) تي .اچ . هاكسلي( دلاور ، 1374) ، بيان مساله تنها به صورت كلي پژوهش را هدايت مي كند و تمام اطلاعات ويژه پزوهشی را در بر ندارد ، از طرف ديگر در صورتي كه كليه اطلاعات پژوهشي رادر مساله مطرح كنيم مساله به صورتي بزرگ مي شود كه تدبير و هدايت آن امكان پذير نیست، بنابراين مساله هرگز به صورت علمي حل نخواهد شد مگر اينكه به فرضيه یا فرضيه هايي تبديل شود . رابطه فرضيه با تحقيق مثل رابطه راه با مسافرت است . هر چه راه و جاده هموارتر و مطمئن تر باشد مسافرت راحت تر بي خطر تر مي شود ، بنابراين در تحقيقي كه فاقد فرضيه باشد محقق سرگردان و بلاتكليف است.

اسلاید 98: تعاريفي براي فرضيه :فرضيه بر هر گزاره اي كه در دست آزمون باشد اطلاق مي شود ، خواه آن گزاره يك واقعيت جزيي و خاص را توصيف كند خواه يك قانون كلي را بيان كند ، يا گزارهاي باشد پيچيده تر از اينها ( همپل 1369) فرضيه جمله اي است كه به صورت ربطي بيان مي شود و به توصيف رابطه بين متغير ها مي پردازد ( دلاور ، 1374 ) يك فرضيه ، يك حدس مبتني بر دانش يا تجربه در مورد حل يك مساله است و آن را مي توان به عنوان يك رابطه فرضي بين دو متغير دانست كه به صورت گزاره هاي قابل آزمون ارايه مي شود ((Sekaran , 1992 , ))فرضيه ، در واقع بيان حدسي و فرضي در مورد روابط احتمالي بين دو يا چند متغير است . پس در درجه اول ، فرضيه بياني است مبني بر احتمال نه يقين، در در جه دوم ، فرضيه ها ، معمولاً به شكل جملات تفسيري يا اخباري بيان مي شوند و طبعاً به طور اعم يا اخص متغيري را به متغير ديگر مرتبط مي سازد ، فرضيه را مي توان در حكم پاسخ محقق به سؤال مربوط به مسأله علمي تلقي كرده » ( ساده 1375، )فرضيه ها عبارتند از حد سياتي خاص كه به طور منطقي از نظريه ها بر مي آيد و نظزيه ها را به سوي درگير شدن با واقعيتها در يك فرآيند قياسي سوق مي دهند (Leary,1995 )

اسلاید 99: انواع طبقه بندی فرضيه ها :طبقه بندي نوع اول : فرضيه تحقيقي :فرضيه تحقيقي بياني است كه به توصيف رابطه بين متغيرها مي پردازد . الف: جهت دار (Directional) : به فرضيه اي گفته مي شود كه در آن جهت ارتباط يا تأثير متغير مستقل بر متغير وابسته مشخص و معين است . از اين فرضيه هنگامي استفاده مي شود كه پژوهشگر دلايل مشخصي براي پيش بيني رابطه معيني داشته باشد . ب: بدون جهت (Nondirectional):فرضيه اي كه در آن جهت اختلاف يا روابط مشخص نيست ، بدون جهت ناميده مي شود طبقه بندي نوع دوم : فرضيه ها از نظر محتوايي به سه نوع فرعي تقسيم پذيرند : فرضيه هايي كه بر وجود پديده ها دلالت مي كنند (توصیفی) . معمولاً در هر وزارتخانه ، چند معاونت وجود دارد . در اعمال مديريت ، تنبيه كردن اجتناب ناپذير است . فرضيه هايي كه بر وجود روابط بين پديده ها دلالت دارد . شيوه مديريت مديران به نوع تحصيلات آنها وابستگي دارد .بقاي سازمان با نوع برنامه ريزي رابطه دارد . فرضيه ها در صدد بيان علت وجودي و تكويني پديده ها و روابط بين آنها بر مي آْيند(فرضيه هاي علي Causal Hyp. يا تعليلي و گاه تحليلي .(Analytical Hyp . شيوه مديريت مشاركتي موجب افزايش رضايت كاركنان مي شود. ساختار هاي غير متمركز باعث افزايش بهره وري سازمان مي شود .  

اسلاید 100: طبقه بندي نوع سوم : فرضيه هاي مقايسه اي : پژوهشگر بدنبال بررسي و مقايسه تفاوت تأثير دو يا چند متغير بر يك يا چند متغير ديگر است . مثال( اعمال شيوه مديريت مشاركتي ) 3 (Sدر مقايسه با شيوه مديريت تفويضي ) 4 (Sبر افزايش بهره وري تأثير بيشتري دارد )فرضيه هاي همبستگي : پژوهشگر در پي مطالعه ميزان رابطه و جهت همبستگي بين دو يا چند متغيراست.مثال بین درجه تمركز و ميزان فشارهاي رواني كاركنان رابطه وجود داردفرضيه هاي علي :پژوهشگر در كار كشف و تعيين رابطه علت – معمولي دو يا چند متغير است .مثالفشارهاي رواني موجب كاهش رضايت شغلي كاركنان مي شود

اسلاید 101: مسأله تحقيق به جاي فرضيه « گاهي گفته مي شود در تحقيق فرضيه لازم نيست ، زيرا به گونه غير ضرروري تخيل پژوهشگرانه را محدود ميكند ، ديگر آنكه نقش علم و پژوهش علمي كشف امور است نه كار كردن روي امور بديهي و همچنين فرضيه ها منسوخ شده اند و غيره اين گفته ها كاملاً گمراه كننده اند ، آنها در تفسير هدف فرضيه ها ، بيراهه مي روند » گاهي اين اظهار نظرها از آن ناشي مي شود كه پژوهشگران نتوانسته اند با توجه به بررسيهاي خود به فرضيه هايي دست يابند . « در صورتي كه محقق با توجه به پيشينه تحقق نتواند جهت خاصي را براي يافته هاي خود پيش بيني نمايد و رابطه بين متغيرها را حدس بزند مي تواند به بيان سؤالهاي پژوهش بپردازد . ( بازرگان و ديگران ، 1376 )

اسلاید 102: ويژگيهاي يك فرضيه فرضيه يايد آزمون پذير باشد ، اما فرضيه اي كه اكنون آزمون پذيرتر باشد بر فرضيه اي كه بالقوه آزمون پذير است برتري دارد . فرضيه بايد با ساير فرضيه هاي موجود در زمينه هاي كلي مسأله پژوهش هماهنگ باشد فرضيه بايد به مسايل بخصوصي كه عنوان شده جواب بدهد و نه به مسايل ديگر .فرضيه بايد با ديد صرفه جويي و اقتصادي تدوين شود . اگر دو فرضيه در جهت حل يك مسأله معين پيش رود ، فرضيه اي كه از لحاظ اقتصادي به صرفه تر است ترجيح داده مي شود . اگر توان و قدرت تبيين كنندگي فرضيه ها يكي باشد . فرضيه هاي ساده بر فرضيه هاي پيچيده برتري دارد فرضيه بايد سادگي منطقي داشته باشد فرضيه بهتر بستگي كمتري به فرضيه هاي پشتيباني كننده دارد و مفرضه هاي آن نيز كمتر است .فرضيه را بايد به شكل كمي بيان كرد ( و يا به راحتي كميت پذير باشد )فرضیه باید نتایج زیادی را در بر داشته باشد وچشم انداز وقلمرو آن کلی باشد.

اسلاید 103: 9) روش تحقيق دستيابي به هدفهاي علم يا شناخت علمي ميسر نخواهد بود ، مگر زماني كه با روش شناسي (Methodology ) درست صورت پذيرد . به عبارت ديگر تحقيق از حيث روش است كه اعتبار مي يابد نه موضوع تحقيق . روشهاي تحقيق به عنوان هدايتگر جستجو هاي علمي در جهت دستابي به حقيقت به شكلهاي مختلف دسته بندي مي شوند : مانند : الف : اهداف تحقيقب: نحوه گردآوري داده ها هر كدام از اين دسته بنديها در برگيرنده روشهاي مختلفي هستند كه كاربردها ، مزايا و معايب خاص خود را دارند . پژوهشگر بايد توجه داشته باشد كه اعتبار دستاوردهاي تحقيق به شدت تحت تأثير اعتبار روشي است كه براي تحقيق خود برگزيده است، روابط سه گانه هدف ، روش ، ابزار  ابزار→روش → هدف

اسلاید 104: 10 – قلمرو مكاني تحقيق ( جامعه آماري ) عموماً لازم است اطلاعاتي درباره گذشته وزمينه محيط مورد تحقيق به دست آورد.شناخت از مكاني كه پژوهش در آن صورت گرفته مي تواند به دو شكل در قضاوت خواننده نسبت به دستاوردهاي تحقيق نقش داشته باشد : الف : آگاهي پيشيني : خواننده با مكاني كه تحقيق در آن صورت گرفته است آشنايي دارد و همين شناخت مي تواند موجبات تقويت يا تضعيف يا عدم باور نسبت به دستاوردهاي تحقيق فعلي را ايجاد كند ب : آگاهي پسيني:با ايجاد شناخت در خواننده نسبت به مكاني كه تحقيق در آن صورت گرفته است ، اين شرايط فراهم مي آيد تا اول بتواند روشهاي انجام كار ، آزمودنيها نتايج و تعمیمها را در بستر خود مورد توجه قرار دهد و از اين طريق آگاهي بيشتري نسبت به تحقيق پيدا كند .

اسلاید 105: 11- قلمرو زماني تحقيق در اين قسمت ، پژوهشگر توضيح مي دهد كه اين تحقيق در چه فاصله زماني صورت مي گيرد ، شرح اين مسأله از آن جهت ضروري است كه:بررسي كننده نتايج تحقيق با توجه به اين دوره زماني ، در مورد بكارگيري دستاوردهاي تحقيق مي تواند تصميم گيري كند . بطور كلي مي توان گفت : « بعد از تعيين موضوع تحقيق ، لازم است چارچوب زماني انجام آن را نيز معين كرد . اولين سئوالي كه در اين زمينه مطرح مي شود اين است كه: موضوع تحقيق به چه دوره اي مربوط مي شود ؟ به زمان حاضر مربوط مي شود ؟ به پيشبيني آينده نيز مي كشد ؟ گذشته را نيز بايد به حساب آورد ؟ دومين سئوال به مدت زمان انجام تحقيق مربوط مي شود : تمام مشاهدات در يك مقطع زماني صورت مي گيرد . يا در چند مقطع زماني ؟

اسلاید 106: 12 – روش نمونه گيري و تعيين حجم نمونه انجام هر تحقيق علمي مستلزم صرف هزينه و زمان است ، به همين دليل امكان بررسی كامل جمعيت ( جامعه )‌(Population) بصورت سرشماري (Census) وجود ندارد ، لذا پژوهشگران با توجه به چنين واقعيتي درصدد بر ميآيند كه از طریق نمونه گيري (Sampling) اطلاعات احتمالي را با استفاده از تحليل داده هاي به دست آمده پيرامون نمونه به دست آورندودر نهایت از طریق تعمیم این اطلاعات را به جامعه اصلي منتسب نمايند . محقق بايد با توجه به مقتضيات روش تحقيق ، ماهيت داده ها ، نوع ابزار گردآوري آنها و ساختار جامعه آماري ... نمونه اي را كه معرف كيفيات و كميات جامعه باشد انتخاب نمايد ، در اين گزينش بايد به نكات زير توجه داشته باشد : الف ) نمونه بايستي با توجه به اهداف تحقيق انتخاب شود . ب) رعايت انصاف و عدم اعمال ذهنيتها شرط اساسي است . ج) عواملي در تعيين حجم يا اندازه نمونه موثرند .

اسلاید 107: 13- ابزارهاي گرد آوري داده ها ( اطلاعات )يافتن پاسخ و راه حل براي مسأله انتخاب شده در هر تحقيق ، مستلزم دست يافتن به داده هايي است كه از طريق آنها بتوان فرضيه هايي كه به عنوان پاسخهاي احتمالي و موقتي براي مسأله تحقيق مطرح شده اند را آزمون كرد ابزارهاي گوناگوني براي به دست آوردن داده ها مانند مشاهده ، مصاحبه ، پرسشنامه و مدارك و اسناد وجود دارد . هر يك از اين ابزارها معايب و مزايايي دارند هنگام استفاده از آنها بايد مورد توجه قرار گيرند تا اعتبار پژوهش دچار خدشه نشود و از طرفي نقاط قوت ابزار تقويت گردد . هر پژوهشگر بايد با توجه به ماهيت مسأله و فرضيه هاي طراحي شده يك يا چند ابزار را طراحي كند و پس از كسب شرايط لازم در مورد اعتبار اين ابزارها ، از آنها در جهت جمع آوري داده ها بهره جويد تا در نهايت از طريق پردازش و تحليل اين داده ها ، بتوان در مورد فرضيه ها قضاوت كرد انتخاب ابزارها بايد بگونه اي باشد كه پژوهشگر بتواند از نحوه انتخاب ابزار خود دفاع كند و از اين طريق دستاوردهاي پژوهش خود را معتبر سازد

اسلاید 108: 14- روش تجزيه و تحليل داده هابراي تجزيه و تحليل داده ها ، با توجه به ماهيت آنها ، روشهاي مختلفي وجود دارد كه پژوهشگر بايد به كاربرد و سنخيت اين روشها توجه كند تا در نهايت بتواند استنتاجها و نتيجه گيريهاي معتبر و دقيقي را به عمل آورد . پس بطور كلي مي توان گفت كه در تجزيه و تحليل داده ها: يك بعد كمي وجود دارد كه آن محاسبات آماري خاص است و يك بعد كيفي ، كه آن تحليلها ، استدلالها و استنتاجهايي است كه بر نتايج محاسبات آماري صورت مي پذيرد تا بتوان در نهايت آن را به جامعه آماري تعميم داد .

اسلاید 109: 15- محدوديتهاي تحقيق در ارايه گزارش از يك پژوهش مانند پايان نامه محقق سعي مي كند با بيان محدوديتهاي كه بر سر راه تحقيق دارد ( و يا داشته است ) به خواننده پيام دهد كه: در مورد فرآيند تحقيق او قضاوت عادلانه اي داشته باشد . از طرفي ديگر سعي مي كند :عمليات تحقيقاتي خود را با توجه به اين محدوديتها انجام دهد و به عبارتي با واقع نگري از افتادن در دام (( كلي نگري )) بپرهيزد

اسلاید 110: محدوديتهاي احتمالي مختلفي بر سر راه محقق وجود دارد كه مي توانند به شكلهاي زير طبقه بندي شوند :الف : كمبود منابع علمي ( كتابها ، مجلات تخصصي ، مدارك و اسناد .....) ب : كمبود منابع مالي ( شخصي ، سازمان كار فرما ، كمكهاي دانشگاهي .) ج : عدم همكاري مسئولين در جامعه آماري ( سازمان مربوطه)با پژوهشگر د : نبود سوابق تحقيقاتي پيرامون موضوع ه : گرفتاريهاي شخصي فرد پژوهشگر و :ناهماهنگي استادان با همديگر( كه غالبا توسط دانشجويان بيان نمي شود)ز : تعداد و چگونگي متغير هاي نا خواسته ح : كمبود زمان در اختيار ( بويژه در دانشگاههاي خصوصي ) . ط : طبفه بندي بودن مدارك و اسناد از نظر نوع دسترسي به آنها ي : غيره

اسلاید 111: 16- شرح مفاهيم ، اصطلاحات و متغيرهاي بكار رفته در تحقيقدر اين قسمت پژوهشگر براي ايجاد: ذهنيت مشترك بين خواننده و خود ، اصطلاحات ، مفاهيم و متغيرهايي را كه فكر مي كند ،: نوع برداشتي كه از آنها مي شود تاثیر مهمي در قضات خواننده دارد ، انتخاب مي كند و بطور مختصر به شرح و توضيح آنها مي پردازد . در واقع با اين كار ،‌پژوهشگر سعي مي كند به خواننده اعلام کند كه از اين اصطلاحات و واژه ها چه معنايي را در تحقيق مد نظر داشته است .

اسلاید 112: پژوهشگر بايد توجه داشته باشد كه نكات زير مي تواند در غناي هر چه بيشتراین قسمت نقش اساسي ايفا كند : الف : مطرح نكردن مفاهيم و اصطلاحات واضح و روشن اگر پژوهشگر مفاهيمي كه انتخاب مي كند حالت بديهي داشته باشند به گونه اي که غالب خوانندگان معمولي متون تخصصي با آْن مفاهيم آشنا باشند ، حالت ناخوشایندی نسبت به عملكرد پژوهشگر در ذهن خواننده ايجاد مي شود و اين احساس بوجود مي آيد كه پژوهشگر رفع تكليف نموده است . لذا بايد واژه هايي برای تشريح برگزيده شوند كه پيرامون معناي آنها ابهام و پراكندگي ديدگاه مطرح باشد. ب:اشاره به منابع مستند براي مفاهيم محقق بايد در نظر داشته باشد كه مي توانند برداشت خود را از متغيرها و شرح مفاهیم مطرح سازد و يا اينكه به برداشتها و تعاريف ديگران استناد كند و آنها را مبنای تحقيق خود قرار دهد ، در چنين حالتي بهتر است به منابع اين توضيحات اشاره كند .

اسلاید 113: باتشکر ازتوجه شما