صفحه 1:
صفحه 2:
(hier
*رانشهو
sede
موشوع: روش تعلیل ریفت رورفاثه
مكباب
صفحه 3:
روش های تفلیلی بررسی ریفت شناسی رورفاثه
: روشسنجشمستقيم - 1
تحلیل اطلاعات ثبت شده از مشخصات و عوامل ریخت شناسی و تعیین روند تغییرات مى بان
+ های اصلی رودخانه مانند: شیب بستر, دانه بندی رسوب. عرض بستر رودخانه. شعاع نسبی, ضريب
خمیدگی و غیره در طول رودخانه به صورت مکانی از بالادست بازه به سمت پایین دست مورد بررسی قرار
گرفته و میزان تفییرات در قالب تجزیه آماری بیان می شود. اطلاعات اولیه از طریق بازدید میدانی, نمونه
برداری. اندازه گیری شاخص های مربوط در محل, نقشه های توپوگرافی. عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای
2) .به دست مى آيد
صفحه 4:
= ی
ws ° sie
م۲
شيميسستر: از رلیج تریرروشهایت حلیل آماریشسییسستر در رودخانه هایبرفتیتسوسط شولیتز ارلئه شده لستشیب ۲
تر روهخانه بسه:طور طبيع إر سرشاغه به طرفي etl te he al yg tal Baal ف سا ۳
تلفرودخانه. روند تقییرلتلنسه دستمیید بالنتخابن قطه مبا در رودخانه یا باه مورد نظر و لندازه گیروو
تعیرش یبک_فدر 9 پلصلم ختل رودخانه و با برازشنمودمنمنحنیتابع ن_مایی رلبطه روند تغییرلتو ضریب
355 1 1
ee که رز cleans) eels را دگرگونساحته ب ررسیش ود
24a
عرضرودخانه: بالند ععرضیستر رودخانه در ف ولصلم ختلفاز مسیر رودخانه ببا نقشه هایتوپوگولفیو -
یا عکسهایهولییو ماهوارد لیو تسرسیم منحنیتفییرلتهرضدر طولرودخانه: روند تغیبراتمرضی ستر حاصلمی
دد. در شرلیط طبیعیعرضی ستر رودخانه بسه طرفپایینستم سیر متناسيسا كاهششيبلفزليش م يابد
۵
u تب
w ۲
صفحه 5:
= ی
vw 09 an
J ضریبخمیدگیبان سبح سیچشنلینمامل_شاندهنده نسبتطولخط محور رودخانه بسه طولدیم یا طولچم میب اشد و - ک
ميزلنتكاملجم را نشازمئجهد معمولادر طول كرودخانه تعناد معتنابهوجم با مشخصاتكوناكونه كلك رفته و لينجم نّ
ها در طولیماننیز در حا(سوسعه ب ملفزلیششدتو ضر كىمىباشد يكواإز عولملتعييننوع رودخانه.
بسریسیخمها و ضریبخمید گیآرها میساشد
41
شعاع نسبئىنسبتشعاع دایره محاط بر قوسو خم بسه عرضرودخانه شعاع نسبیننامیده میشسود. از معیلهایمهم -
.در بسررسیماوییخنشاسیمیباشد هر چه شعاع زرگتر با انه مللیم تسر بسودنخم مربوط میا
51
زاییه مرکزیخم زاویه مرکزیسیردو شعاع متصل قاط عطفدر دو خم متوا- یت شکیلمیگردد. لیرزاویه میزلن-
وه سارودورودحانه را شازميهد: 5 برتیس رلی بان؟ یقت وسعه و ب شرف مارودی دور روحان ها
© ا لبرفتىو تسمايزلرهااز يكديكر بالحاظ نمودنزاويه مركزة قب بالندایه گسبریزاویه مرکزیشمهای
.متو_لورودخانه و مقایسه با جدولک ویتیسرو تعییرورصد eee ودخانه. جا لتفا لنحاصل مشود
“WY #4 /
صفحه 6:
i 3 5
روشاستفلیه از علسهاىهوايىو ماهوايه اى - 2
تغييرات ريخت شناسى رودخانه از طريق مشاهده مستمر بازه مورد نظر و ثبت تغييرات واقعى آن به دست مى
آيد كه معمولا اين روش مستلزم صرف زمان زياد و نيروى انسانى فراوان است علاوه بر اين استفاده از روش
مذكور در مناطق وسيع و بازه هاى طولانى عملا كارى مشكل و غير ممكن خواهد بود. بنابراين عكس هاى
هوايى يكى از بهترين كزينه هاى اقتصادى براى ارزيابى ريخت شناسى رودخانه ها مى باشد كه تاثير به سزايى
در كاهش مدت و هزينه هاى انجام كار خواهد داشت. امروزه عكس هاى هوايى با مقياس هاى
و ۱:۴۰
.از طریق سازمان جغرافیایی ارتش و سازمان نقشه برداری کشور قابل دسترسی می باشد ۱:۲۰۰۰۵
صفحه 7:
— ی
ww, ~
لأ ۳ ۳ ۰ و ب
روش های علس های هوایی و تصاویر ماهواره ای ریفت شناسی 0
الف - روش مقایسه در یک بازه زعانی» در این روش با تخليل aie های, olan و با صاویر عافواره ای و مقايسة
پلان رودخانه از دو یا چند سری تصاویر متعلق به زمان های مختلف نقشه ریخت شناسی رودخانه مورد نظر
تهیه و ترسیم می گردد. با ترسیم نقشه ریخت شناسی بسیاری از تغییرات رودخانه و جابجایی عرضی و تغییرات
.هندسه رودخانه قابل استخراج می باشد
ب- روش تجزیه تصویری : یکی از روش های استفاده از عکس های هوایی. تجزیه رقومی تصویر می باشد. امتیاز
روش تجزیه رقومی تصویر کاهش زمان مورد نیاز برای رقومی کردن است. در تصاویر دو منطقه خاکی و آبی
تشکیل شده است. ویژگی های هر کدام از آنها را می توان به وسیله اطلاعات رنگ های محتلف تشحسی داد.
~~ .معمولا یک سلول تصویر رنگی. اطلاعات رنگ خود را در باندهایی ذخیره می کند
“WY od
صفحه 8:
تعریف پاثرها
- فضای رنگی 1623 که سلول تصویر رنگی ترکیبی از باندهای طیفی قرمز, سبز و آبی می باشد.
- فضای رنگی .5 که سلول تصوير رنگی به عنوان مخلوطی از باند طیفی از کم رنگ تا اشباع است
و با میزان پررنگی تعریف می شود.
صفحه 9:
مت( ی
0 7ب
ىتأ 0 سر
روشسایمونو بر تسون - 3 9
سایمون و آلبرتسون. سعی کرده اند برای پیش بینی عرض یک آبراهه پایداره تثوری نیروی مماسی به تئوری رژیم
ربط بدهند و بر اساس داده های زیادی که از کانال ها و رودخانه های در حال رژیم از هندوستان و آمریکای شمالی
جمع آوری کردنده انواع مختلف کانال ها را با توجه به ذرات تشکیل دهنده کف و کناره به پنچ نوع تقسیم بندی
.نمودند
نوع اول: کف و کتاره ماسه ای
نوع دوم: کف ماسه ای و کناره چسبنده
نوع سوم: کف و کناره چسبنده
CO) نوع چهارم: مواد درشت دانه غیر چسبنده
۱ نوع پنجم: مانند نوع دوم اما با غلظت زیاد مواد معلق (۲۰۰۰ تا ۸۰۰۰ میلی گرم در لیتر)
9
© SD uy /
صفحه 10:
روش اسل 4
ديويد راسكن با بررسى تعداد بی شماری از آبراهه هاى مختلف» شناخت متاسبی از انواع رودخانه ها به دست
آورده و در راستای شناخت رفتار روهخانه هاء مراحل تعيين خصوصيات ريخت شناسى. رودخانه را اراته کرده
است. براساس روش راسگن. خصوصیات ریخت شناسی رودخانه ها در چهار سطح مختلف مورد بررسی قرار می
گیرد و به ترتیب از سطح یک که شناخت مشخصات کلی و بر مبنای تجزیه سطحی است تا سطح چهار که
ارزیابی بسیار دقیق و با جزیبات کامل از ویژگی های ریخت شناسی رودخانه ارائه می دهد انجام می شود. در
روش راسگن با تعیین نوع رودخانه بر اساس طبقه بندی انواع آن در هر سطح از ارزیابی. خصوصیات ریخت
شناسی آن پیش بینی می گردد.
صفحه 11:
سعطوح مفتلفار زیابی lal psig, 1-4
سطح یک - خصوصیات ریخت شناسی که از تلفیق اطلاعات عوارض حوضه آبریز؛ زمین ریخت و ریخت
شناسی دره به دست می آید بیان می کند. در این سطح. ابعاد و الگوها و نیمرخ های طولی و عرضی رودخانه ها
برای ارائه ریخت شناسی رودخانه در مقیاس کلی مورد استفاده قرار می گيرد. بسیاری از معیارهای سطح یک از
.نقشه های توپوگرافی. تصاویر ماهواره ای و نقشه های زمین ریخت شناسی به دست می آید
سطح دو - در اين سطح توصیف دقیق تری از ریخت شناسی و نوع رودخانه که از اطلاعات صحرايى به دست
(cls esis sans) eae) (rene) رو خانه ابعاده الکو و مقاطع طولی , عرحی و مواه سر درا سب
صورت کمی و در قالب نوع جریان ارائه می گردد. در این سطح. يك ارزيابى منطقى و كمى ريخت شناسى به
.همراه اطلاعات ریزتر و دقیق تری برای کاربردهای مدیریتی مهیا می سازد
3
“WY od
صفحه 12:
۹ رب
57 3 24
wy
سطح سه - در این سطح. وضعیت موجود یا حالت جریان و آبراهه از جهت پایداری, قابلیت به روز رفتارآن
العملی رودخانه توصیف می گردد. در اين سطح عوامل میدانی بیشتری از رودخانه مورد ارزیابی Se
قرار می گیرد. این عوامل بر روی حالت جریان موثر خواهد بود. به عنوان مثال پوشش گیاهی. پایداری
.آبراهه. فرسایش کتاری و وجود تلاطم و آشفتگی جریان مورد توجه قرار مى كيرد
سطح چهار - در این سطح اندازه گیری هایی برای تصدیق و تایید روابط ریخت شناسی که از مرحله
قبل استنباط شده. به کار گرفته می شود. در این صورت روابطی تجربی برای پیش بینی خصوصیات
210 رح اس مبیامی کردد این رواط مانند تعیین ضریب مانینگ از سرحت اندازه گری
همبستگی بین بار کف با بده جریان. محاسبه مشخصات اطلاعات ایستگاه سنجش میباشد .
صفحه 13:
— ی
~ 7
© : طبقه بندی توصیفی ogo ch)
دومین سطح از تحلیل ریخت شناسی رودخانه و خصوصیات رفتاری آن در روش تجربی راسگن» توصیف ریزتر و ما
دقیق تری از کلاس بندی رودخانه ها را اراته میدهد . در این سطح با در نظر گرفتن اطلاعات حاصل از بررسی
های میدانی و صحرایی و وضعیت مصالح بستر, تقسیم بندی کامل تری از رودخانه ها داده می شود. مصالح
بستر رودخانه ها متشکل از یکی از موارد بستر سنگی, بستر صخره ای از قطعات سنگی » بستر قلوه سنگی ۰
بستر شنی. بستر ماسه ای و بستر رسی - سیلتی می باشد. بنابراین هر نوعی از رودخانه ها که در سطح یک. از
انواع Gu A برحسب شیب بستر ارائه شده. بسته به آن که مصالح آن از کدام یک از انواع فوق باشد. به دسته
ریزتر تقسیم می گردد و در مجموع در این تقسیم بندی ۴۲ نوع رودخانه با ویژگی های رفتاری خاص خود ارائه
شده است.
صفحه 14:
= ی
ب- شاخص گودافتادگی (نسبت "1): نشان دهنده وضعیت شکل مقطع از جهت فرورفتگی عمقی بستر و 7
یا گسترش در سیلابدشت می باشد و شاخص به صورت نسبت عرض يهنه سيلاب در ارتفاعى ل
معادل عمق دو برابر حداکثر عمق بده لبریز به عرض سطح آب متناظر بده لبریز تعریف می شود.
- نسبت عرض به عمق: عبارت است از نسبت عرض سطح آب در بده لبریز به متوسط عمق آب متناظر
در ده لربر این شاخص مرف شکل رودخانه است.
- ضریب خمیدگی : بیانگر میزان توسعه یافتگی و انحنای قوس های رودخانه ای است و میزان آن
مقدار یک برای بازه های مستقیم و تا فراتر از ۱/۵ در رودخانه های پیچابی در تقسیم بندی رودخانه ها
قرار گرفته |
3
صفحه 15:
ود نز 500 ی زو
*موضوعات ارزیابی سطح سه عپارتنر از
تهيه و توسعه ماني لمقايسه روسخانه هايوكه دارا ريخت اس مشایه میور *
.مرلحلم ختلفی اشند
تشریح وضعیتهایداریرودخانه در شرلیط موجود -
تعييزجابجايىو تغيير نوع روهخانه از حالتمينا -
تهيه مستور ساعملرلیارزیابی|طاهالضافیصحرلییمربوط به عولملم ختلفرودخانه که بسر نوع 7
.رودخانه تافیرگتار لست
تسهیه روشیبرلیپ یش نیت فییرلتو پایداریلبرلهه -
+تسهیه مبانیسولوارزیابیسطح چهار که مرحله تصدیقن_مونه برداریو حلیطاهاتلست
“Ww UY u
صفحه 16:
سطح جهارء تصريق اطلاعات صدحرايى
به صحت سنجی ارزیابی های مربوط به شرایط موجود. پتانسیل و پایداری جریان در سطوح قبلی پیش بینی
شده بود می پردازد. صحت سنجی از طریق مشاهده یک بازه خاص و تحلیل وضعیت رسوب. جریان آب و
پایداری رودخانه به دست می آید. پس از آن که شرایط ریخت شناسی بازه مورد تصدیق قرار گرفت. اطلاعات
آن به منظور برقراری روابط تجربی برای آزمون, تصدیق و توسعه پیش بینی سرعت. مشخصات هندسی؛
خصوصیات حمل رسوب. نرخ فرسایش کناری و پایداری آبراهه مورد استفاده قرار مى كيرد که در آن روابطی
تجربی می تواند برای هر نوع رودخانه در شرایط مشخصی فراهم گردد و برای سایر بازه های مربوط به همان
نوع رودخانه که اطلاعات آن در دسترس نمی باشد. گسترش داده شود.
مراحل سطح چهارارزیبی ریخت شناسی عبارتند از
- اندازه گیری های جریان - تحلیل رسوب - تصدیق پایداری جریان
3
“WY od
06
صفحه 17:
= ی
° لب
بررسىريفدتفناسىرورقائه ها بل مرلهیرایاه ای-5
یکی از روشهاى بررسى و تعیین تغییرات ریخت شناسی رودخانه هاء به کارگیری نرم افزارهای رایانه ای و شبیه
سازی ریاضی می باشد. امروزه نرم افزارهای متعددی با قابلیت های مختلف برای شبیه سازی و جریان و انتقال
رسوب در دسترس می باشد. این مدل ها قادرند رفتار مورفودینامیکی رودخانه و تغییرات عمقی و عرضی و سایر
مشخصات ريخت شناسی را در بازه زمانی مورد نظر شبیه سازی نمایند. استفاده از این نرم افزارها عموما مستلزم
اطلاعات مربوط به مشخصات هندسی مسیر دانه بندی مواد بستره رژیم رودخانه و لحاظ نمودن تاسیسات آبی
و سازه های کنترل جریان می باشد.
صفحه 18:
مرلهائرياضىمتراولور ريفستشناسى - ©
مدل های ریاضی زیادی برای بررسی ریخت شناسی رودخانه. ها توسعه يافته که برخی از آنها جنبه تجاری پیدا
-کرده و به دفعات در پروژه های متعدد در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته اند. مدل هاى 6
MOBED FLUVIAL- 12 .GSTARS3 HEC CCHE (1,2,3D) MIKEL1 SEFLOW ,
MIKE21-C
.از جمله این مدل ها می باشند
صفحه 19:
= ی
0
را
57 0
رلایل پیپاثروری
یبسوضعیدیواره ها که خود بسه دلیلحرکتپسیچشی تنشرشیجریان عدم مقلومتک افیدیوایه ها در -
.برلبر تنش برشيو لشباع شد زخاكهيواره ها بروز مىكند
در لثر حرکتدورانیزمین ت مایله فرسایشجانبیدر جهتشرقی- غربیو یاغربی- شرقیدر بسرخی-
.رودخانه ها لیجاد مود
لنرژیمازاد بر تداهم جریانرودخانه و لتافلنرئیدر بستر -
لثرهاومتقابلتغيير در شرليطو شكلبستر رودخانه سر رویجریلبف رسایشو
شعاع نسبىيكخم فرسايش يذيرىخط اقعر لفزليش. م يابد كه لمي ]مر منجر به ف
عم خوهد شد و در نتیجه لفزلیش رخ فرساية كنوه هارا به هنل يله لشف د تر
ه شعاع نسبیآنسه ۲ میرسد بسه حدلکثر مقدار خود میرسد در مقادير بيشتراز ؟؛ خمدر رلستاییک
.محور فرسایشهیگر پسیشمیرود
3 ی
06
صفحه 20:
تغییر چم دو نوع است :- ۱-مهاجرت و پیشروی به سبمت پایین دست. ۰ ۲ توسعه چم و میانبری.
در طبیعت می توان ترکیبی از دو حالت دانست. حرکت های فوق نیز ترکیبی از مولفه های تغییر در خمها می
باشد حرکت طولی خالص در چم. حاصل انتقال حلقه خم بوده و حرکت جانبی در اثر توسعه خم به وجود می
آید. هر دو نوع این تفییرات در یک چم اغلب در مکان های خاص اتفاق می افتد. چمها طول جریان را زیاد و
شیب را کاهش میدهند. تغییرات چمها در جاهایی که رودخانه پیچ و خم زیادی ندارد. به صورت میانبری رخ
نمی دهد بلکه به صورت حرکت به سمت پایین دست رخ می دهد. اين پدیده به صورت سیستماتیک رخ می
دهد, نرخ پیشرفت به سمت پایین دست اصولی و منظم است. می توان حرکت متناوب پیچاب را از یک کناره به
سمت کناره دیگر رودخانه تعریف کرد. مدت زمان این حرکت تناوبی بستگی به دوره بازگشت سیلاب های رخ
داده و جنس مصالح کناره ها دارد. در بازه های مختلف رودخانه» این حرکت مدت زمان تناوبی متفاوتی می.
تواند داشته باشد معمولا در یک بازه, زمان تناوب ثابت است.
“WY od
صفحه 21:
بررسی پریره وقوع میاثبرها و عوامل موثر بر آنها
طبق تعریف پدیده ای که در روند رخداد آن» جریان در یک رودخانه آبرفتی در طول پیچ و خم هاى مسير. یک
پیج خاص را رها کرده و در طول یک آبراهه نسبتا کوتاه تر و مستقیم تر حرکت نموده و کانال جدیدی را ایجاد
می کند و در نتیجه منجر به حذف پیچ مذکور می گردد میانبر نامیده می شود.
میانبرها ۲ نوع هستند:
۱-میانبر گلوگاهی یا حلقهای
۲میانیر شوتی
2 میانبر گلوگاهی که عمومی تر است. زمانی ایجاد می شود که فرسایش پیش رونده کناره در یک قوس شدید (با
۸ زاویه تند) موجود باشد.
ow Q of »))
صفحه 22:
— ی
eZ 3
17 های ژمین لفزه وکوه ریزش بررفةر ريقت :شنا
ثير پریره های زمین لغزه و لوه ريزش) بر رفتار ریفت شناسی .
9
يك رود خانة بر ندر ره خود با انواع و اقسام يديده ها و مصالج زمین شتاسی روبرو مي شود و در برابر هر كدام از
اینها واکنش مشخص و معینی دارد که تفییرات ریخت شناسی رودخانه یکی از جلوه های ظاهری و قابل
مشاهده این واکتش ها است. لغزش زمین باعث می شود حجم زیادی از مصالح که معمولا محدوده دانه بندی
وسیعی نیز دارند به سمت پایین حرکت کرده و به عنوان سد طبیعی در مسیر رودخانه عمل کند. مسیر
رودخانه را تفییر داده و رژیم جریان و رسوب گذاری آن را عوض کند. بدیهی است که دیگر پدیده های زمین
شناسی نیز از جمله گسلها و حرکات زمین لرزه هم می توانند در جربان طبیعی رودخانه تاثیر گذاشته و
قبلی آن را عوض کنند.
صفحه 23:
SZ, —
~ سب
ارزیابی شرایط مفروره از نظر اپایراری های رامنه ای رورفانه ۰
0
- وضعيت كنونى شيب ها: احتمال نايايدارى و لغزش در توده هاى سنكى و خاكى به طور محلى يا ناحيه اى
- زمين لغزه هاى فعال: منشاء ربخت شناسی و گسترش, چگونگی پویایی کنونی و پیش بینی وضعیت آینده
- زمین لغزه های قدیمی: منشاء ریخت شناسی. بررسی ابعاد گسترش زمین لغزه و احتمال فعالیت دوباره آن
تحت شرایط اعمال بارهای دینامیکی (زلزله؛ بالا آمدن سطح ایستایی و...
صفحه 24:
6
نقش اقرامات مينرسى تغيير رفتار رورفانه ها
تغييرات و جابجايى هايى كه در اثر عوامل طبيعى يا مصنوعى در مسير و مشخصه هاى هندسى رودخانه رخ مى
دهد. نتيجه منطقى عكس العمل سامانه رودخانه در جهت برقرارى موازنه جديد بين فرآيند فرسايش و رسوب
گذاری می باشد. از اين رو انجام اقدامات ساماندهی و دخالت در نظام رودخانه ای مستلزم شناخت قواعد خاص حاکم
آن بوده و قبل از انجام هر نوع اقدام مهندسی رودخانه. بررسی و پیش بینی عکس العمل رودخانه ضروری است.
تغییرات رودخانه ای ناشی از احداث سازه های آبی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. احداث سازه های آبی در
برارودخانه موجب بهم خوردن رزيم طبيعى جريان رودخانه شده و رودخاته براى انطباق و سازكارى مشخسه
هاى هندسى خود با شرايط جديد با رسوب كذارى يا فرسايش وضعيت موجود را در جهت نيل به تعادل تغيير مى
دهد. در چنین شرایطی, عوامل مهم رودخانه از جمله شیب. تراز کف دانه بندى. عرض بستر و عمق جريان ممكن
.است تا رسیدن به وضعیت پایدار دست خوش تغییرات گردد
“WY od
صفحه 25:
مت( ی
2
an hee Ses لبها
JSD ay diay (ose ole OTS سازه و نحوه قرار گیری در مسیر رودخانه می توانند موجب تغییرات ریخت شناسی رودخانه گرد
به طور مثال سازه های عرضی نظیر سدهای مخزنی» انحرافی و تنظیمی می توانند با مسدود نمودن مسیر جریان موجب تغییرات ۷
ریخت شناسی نظیر تغییر شیب و همچنین تراز بستر و سطح آب جریان رودخانه در بالادست و پایین دست سدها گردند و بعضی
از سازه ها نیز نظیر پل ها به صورت موضعی جریان را تحت تاثیر قرار میدهند و برخی نظیر آبشکن ها موجب تنك شدكى مسير
جریان رودخانه می شوند که در زیر به جربيات تاثير هر یک از دیدگاه ریخت شناسی پرداخته خواهد شد.
- يلها :
ایجاد پل در مسير رودخانه بر الگوی جریان تاثیر گذاشته و موجب تغییر در الگوی رفتاری رودخانه و هندسه آبراه می گردد. احداث
پل ها به طور عمده موجب کاهش عرض مقطع جریان گردیده و از این رو سرعت جریان در این بازه افزایش یافته و با افزایش
ظرفیت حمل رسوب. بستر رودخانه در اطراف پایه های پل در اثر فرسایش دچار پایین افتادگی می گردد. از طرفی رسوب حاصل از
وساش به بان دست منتعل کردیده وشکل گیری انناشته های رسوبی را سیب می گردد تشکل انباشته های رو مهد
هی هندسی رودخانه دچار تفییر می نماید. در اثر وقوع سیل برگشت آب در بالادست بل شكل مى كيرد كه اين امر موجب كاهش
/ر سرعت جریان شده و انباشته شدن مواد رسوبی را در بالا دست سب می گردد.
“WY #4 /
صفحه 26:
SZ, —
sl = اها : فك
آبشگ ها سازه هایی هستند که عموما با هدف دور ساختن جریان از ساحل فرسایش پذیر رودخانه. ایجاد مسیر متاسب برای هدایت جربلق»
مهار سیل. فراهم آوردن شرایط لازم برای رسوب گذاری در امتداد کناره ها و تثبیت موقعیت رودخانه و بعضا تأمین عمق لازم جريان براى لأ
کشتی رانی احداث می گردند. بخشی از مواد رسوبی رودخانه تله اندازی شده و زمینه تثبیت کناره های فرسایشی را فراهم می نماید. از طرفی
موجب کاهش مقطع جریان گردیده و در تعامل با جریان رودخانه. وقوع فرسایش های طولی و موضعی به همراه دارد. طبق بررسیهای پترسن
میزان تنگ شدگی و کاهش مقطع طبیعی جریان توسط آبشکن ها از ۳۰ درصد تباید تجاوز کند. اجتناب از تبعات نامطلوب حاصل افزایش
توان بده رسوبی مقطع تنگ شده و انتقال رسوب به بازه های پایین دست است با رسوب گذاری مجدد موجب برهم خوردن سامانه رودخانه به
علاوه تشدید فرسایش در محدوده آبشکن ها بازه های بالادست متاثر نموده و زمینه فرسایش بستر و تاپایداری کناره ها را فراهم می آورد.
- مدهای سخزنی,
احداث سدهای مخزنی سبب تغییر الگوی فرسایش و رسوپ گذاری رودخانه شده که این امر اثرهای زیادی پر هندسه و مشحصات ریخت
شناسى رودخانه بر جاى مى كذارد. اين كونه اثرها در سه بازه بالادست. يايين دست و محل ايجاد سد آشكار مى كردد. در بالادست سد مخزنى
به ولیل وقوع پدیده برگشت آب. تشکیل دلتا و بالا آمدن تراز بستر مشاهده میشود . در مراحل اولیه احداث سد. تله اندازى رسوبات در مخزن
آن مى گردد تا جر به ظرفیت انتقال, بازه هاى
صت اف اش داده و افت عمومی تراز بستر رودخانه را در پایین دست به وجود آورد:
ل
Of x) كا ١
عاری از رسوب از سد خارج گردیده و برای جبران کمبود رسوب خود و رد
صفحه 27:
— ی
~ سب
پیش بینی رونر تفییرات ریفت شناسی رورفانه در آینره
رودخانه ها تحت تاثیر عوامل و متغیرهای مختلف از نظر ابعاده شکل؛ راستا و الگو در تغییر هستند. این تفییرات
دارای بعد زمانی و مکانی بوده و متاثر از بده جریان و رسوب. مشخصات رسوب ورودی به سامانه. دانه بندی
مصالح بستر (کف و کناره ها), پوشش گیاهی کناره ها و دخالت های انسانی ميباشد. تغییر پذیری در رودخانه
رار عدت ممكن است تدريجى و ييوسته بوده وندر كوتاه عفت با عست شرایط خاص ناپیوسته و تاكيالى
باشد. پیش بینی روند تغییرات در آینده. منوط به شناخت رفتار و ریخت شناسی فعلی رودخانه و بررسی
ات گذشته بوده و مطالعه روند تغییرات سامانه رودخانه در گذشته می تواند راهنمای خوبی در پیش بینی
.روند تفییرات آتی باشد
صفحه 28:
پیش بینی مروره باببایی عرضی آلمربنر جاببایی)
از جمله عوامل طبیعی موثر در فرسایش رودخانه ها رشد پیچانرودها میباشد که در زمره فرسایش موضعی قرار
دارد. اين گونه فرسایش که حاصل وقوع جریان پیچشی یا حلزونی در چم رودخانه است. یکی از مهم ترین
عوامل در تفییر شکل بلند مدت رودخانه های پیچاترودی شناخته می شود. جابجایی های عرضی, تغییر پلان
مسطحه و نیمرخ طولی رودخانه در طی سالهای متمادی حاصل فرسایش موضعی در پیچانرودها می باشد.
رودخانه های پیچانرودی در یک محدوده عرضی مشخصی جابجا می شوند. اين گونه فرسایش در رودخانه های
شریانی عمومیت دارد. به علاوه در رودخانه های مستقیم نیز فرسایش متوجه کتاره ها بوده و همراه با تعریض
.بستر مى باشد. در اين نوع رودخانه ها حد نهایی تعریض بستر را اصطلاحا کمربند فرسایشی گویند
صفحه 29:
پیش بینی روثر تفییر لل جم ها
رودخانه های پیچانرودی ۰ مشخصات جریان تحت تاثیر شرایط توپوگرافی در مقاطع بالادست. داخل و پایین
دست خم. مشخصات جریان در مقاطع بالادست و پایین دست خم. مشخصات هندسی خم شامل شعاع انحناء
عرض و زاویه خم و مشخصات رسوب بستر و نیز بار رسوبی ورودی به سامانه می باشد. برای چندین ده
محققین و مهندسین توزیع سرعت و تنش برشی در خم رودخانه ها را مورد بررسی قرار داده اند؛ چرا که این دو
پدیده. تاثیر غالب و مهمی روی جابجایی و تفییر شکل چم رودخانه ها دارند. رودی در سال ۱۹۸۴ جریان ثانویه
و گرادیان طولی فشار کل را به عنوان دو عامل اصلی در نحوه توزیع سرعت و تدش برشی بستر بازه های
.پیچانرودی رودخانه ها عنوان کرده است
صفحه 30:
راهنمای مطالعات hy, شناسی رورفانه ها
جریان های ثانویه به واسطه خاصیت پیچشی جریان در داخل مقاطع عرضی, باعث انتقال جانبی اندازه حرکت
طولی جریان و انتقال جریان پر سرعت به سمت ساحل کناری و در نتیجه افزایش تنش برشی اعمالی از طرف
جریان به کف و کناره های رودخانه می شود. گرادیان فشار ناشی از تغییر تراز سطح آب در امتداد جداره های
داخلی و خارجی. می تواند منجر به انتقال جریان پر سرعت به طرف کناره های داخلی و یا خارجی شود. در
ورودی بازه های پیچانرودی به واسطه کاهش تراز سطح آب در امتداد کناره داخلی و در مقابل, افزایش عمق
جریان در امتداد کناره خارجی» سرعت جریان در امتداد. کناره داخلی افزایش می یابد و اندازه حرکت طولی
جريان به سمت کناره داخلی قوس منتقل می شود. در خروجی بازه های پیچانرودی. عکس حالت فوق رخ داده
و کاهش عمق جریان در امتداد کناره بیرونی منجر به ایجاد گرادیان منفی فشار در جهت طولی رودخانه و
افزایش سرعت میشود.
30
o
Y YY ©
صفحه 31:
= ی
.برایس در سال ۱۹۸۲ انواع تغییرات شکل پلان خم رودخانه ها را به صورت زیر دسته بندی نمود#4ااست
کسترشندر لیزوضعیتحرکتخم رودخانه به طور عمده در جهتجانبیسي اشد لینجا لس رلیخمهایبا شعاع 17
نحنایتسسبیسزگتر از۳/۵ لتفاقمىإفتد =
انتقال: در این حالت خم رودخانه بدون تغییر شکل به سمت پایین دست حرکت می نماید. حالت انتقال خم معمولا -۲
به ندرت اتفاق می افتد مگر در مواقعی که خم در یک دشت سیلابی باریک قرار گرفته باشد و یا توسط خاکریزهای
ءطولی محدود شم باشد.
جرخئودر ليزحا لتخم رودخانه تهايينستجرخش بيدا موكهد حا لتجرخثىغا لبريرث كل غيير_3
شکلخمها میباشد. جابجاییکخم معمولادر لینحا لتصورت رد و لینسه دلیف رسایشن اشیاز تسمرکز زیاد
تنشرشیقوودر انتهایق وس خارجیو همچنین نش رشن سبتا قوودر لبتعل وق وسدخلیخم میسان
: زمانی که انحنا نسبی یک خم به کمتر از ۱/۵ برسد. یک ناحیه تنش برشی قوی در اطراف قوس داخلی خم -۴
ق می افتد. در اين حالت پدیده میانبری توسط شوت صورت می گیرد
) تبدیلشکلخم رودخانه بسه خم م رکب بدیلشده و بسه طور ک لیش کلم سطحه بازد تغییر میکد -5
“WY 4
صفحه 32:
22-2 ی
~ ها
تهیه نقشه های ریفت شناسی در زمان لژشته و هال
مبتنی بر تحلیل عکس های هوایی و تصاویر ماهوارهای سال های مختلف در بازه های مورد مطالعه می باشد. از
جمله نكات اين اسث كه تفاوت در كيفيت» مقیاس و زمان تهیه عکس هاه تصاویر ممكن اسث مشكلات
متعددى را به وجود آورد. ممكن است عكس هاى تهيه شده مربوط به دوره هاى يرآبى و يا كم آبى و يا از نظر
مقياس با يكديكر متفاوت باشد. همجنين به دليل حركات زمين و ماهواره در هنكام تصويربردارى» خطاهایی بر
روى تصاوير يديد مى آيد كه قبل از برطرف كردن آنها ء تصوير ماهواره اى با نقشه هاى همسان مطابقت كامل
ندارد و از اين رو در برخى مطالعات مشكلاتى بروز مى كند. عدم توجه به اين مسايل؛ در دقت تحليل و تهيه
رت شادى تائ بسرابى خواهد داشت
صفحه 33:
— ی
J °
مرامل قبل از بررسی و تهیه نقشه های ریفت شناسی
هيه تصوير مسير رودخانه با لستفاده از همپوشانیو ی کپارچه سازیعکسهایهولیی|فتوموزلییک 1
سيى
مشخص نمودن آدرس مختصات زمينى عارضه هاى همسان موجود در تصویر و دنیای واقعی -۳
رقومى نمودن شكل كلى مشخصات رودخانه -؟
ذخیره سازی اطلاعات به فرمت قابل انتقال در محیط نرم افزارهای مورد استفاده در نهيه
شناسی (اتوکد و سامانه اطلاعات جغرافیایی)
های ریخت ۵7
صفحه 34:
تویه نقشه های ریفت شناسی در زمان آینره
يس از تهیه نقشه ریخت شناسی براساس عکسهای ادوار گذشته و شرایط موجود. مشخصه های ریخت شناسی
همچون میزان با نرخ جابجایی مرکز خم ها و میزانانبساط و انقباض شعاع خم ها در طول سال های مورد
بررسی تعیین گردیده و با توجه به معیارهای موجود. رفتار رودخانه در دوره آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار مى
گیرد. در ادامه با توجه به میزان تغیبر مکان مرکز خمها و طول شعاع منحنی به دست آمده از عکس های سال
های قبل و با عنایت به سال و يا سال های مورد پیش بینی» تغییرات بر اساس سال مورد نظر برون یابی
می گردد. بدین ترتیب می توان براساس نتایج به دست آمده در سالهای مذکور مسیر جدید رودخانه را در
سالهای آتی ترسیم نمود.
صفحه 35:
= ی
° لب
تقسيم بنری رورفانه ها بر اساس ضریب فمیدگی َه
این طبقه بندی در نگاه كلى به نظر مناسب می رسد. در صورتی که از نظر مهندسی برای این طبقه بندی نیاز
به جزییات بیشتر در مورد هویت شکل پلان رودخانه می باشد. این نکته در نظر داشت که تغییر شکل پلان
رودخانه های ماسه ای و شنی به یک روند معین صورت نمی گیرد. در رودخانه های ماسه ای تغییر شکل پلان
از پیچانروی به شریانی در اثر سیلاب های بزرگ قابل مشاهده میباشد . در صورتی که رودخانه های شنی
تمایل زیادی به حالت شریانی دارند. رودخانه های سنگلاخی و قلوه سنگی در مقایسه با رودخانه های ماسه ای
و شنی به میزان کمتری پیچانرود می باشند و اين خود نشان دهنده وابستگی شکل پلان رودخانه به مواد
تشکیل دهنده کف و کناره می باشد. تحلیل ها و بررسی های انجام شده در خصوص تعیین شکل رودخانه در
بخش های قبلی» می توان بر روی نقشه های رودخانه. نوع و شکل رودخانه را براساس پارامتر پیچشی و
بازدیدهای صحرایی مشخص نمود.
3
“WY od
صفحه 36:
ae. ۳ ۲ 7 مر Y
نقشه بازه بنری فرسایش و رسوب لزاری
توسط نرم افزارهایی همچون 13880-6 11۳0-67 11 3011 و
SED2D-WES
به دست می آیند و به روش دستی و کامپیوتری, بازه های فرسایشی و رسوب گذارمشخص می گردند. در روش دستی.
يس از نتايج مدل سازی و تحلیل و کنترل بازدیدهای صحرایی, بازه های فرسایش پذیر و رسوب گذار مشخص می شود.
در روش کامپیوتری از نرم افزارهایی با اطلاعات توصیفی و کمی. پهنه های فرسایش پذیر و رسوب گذار استفاده میشود.
که به سری نرم افزارهای 215) اشاره نمود. داده های محاسباتی و اندازه گیری . پهنه های مذکور را مشخص می نمایند.
روش تهیه پهنه ها ابتدا نتایج حاصل از مدل شبیه سازی رسوب در هریک از نقاط رودخانه. شبکه ای راهنمای مطالعات
ریخت شناسی رودخانه ها (218110)) تعریف گردیده و براساس روش درون یابی. اطلاعات دیگر نقاط شبکه به دست مى
آید. براساس اطلاعات ۰ مدل شبکه نامنظم مثلثی ("[1) از فرسایش و رسوب گذاری تهیه می شود.
كمه يإ ۵اه
صفحه 37:
بت ار ار ت-وهه شط هزیزان ۱