روش تدریس اکتشافی

روش تدریس اکتشافی

اسلاید 1: گردآورندگان:پیمان عباسیفرید حامدی پورسید محمد کیاسید نوید زین العابدیناستاد محترم : سرکار خانم بنی عامریان

اسلاید 2: روش تدریس اكتشافي چیست ؟كشف كردن لذت بخش ترين رخ داد خلقت است. انساني كه دائم درپي كشف و شهود است درجا نمي زند. او در تلاطم رسيدن و رهيافت همواره به (شدن) و (كمال) مي انديشد. كشف حادثه زنده اي است كه گستره انديشه را وسعت مي بخشد و انسان را وامي دارد تا در فراانديشي ها و ديده ورزي هاي خود پيوند شبكه هاي معنايي را دريابد. دراين راه موانع و زنجيره هايي است كه ذهن را از  فعاليت خلاق باز مي دارند، و اين موانع عبارتند از عادت ها، سكون و ناكارآمدي، ترس از مورد استهزاء قرارگرفتن، سنتي فكركردن، نقد و انتقاد زودرس و...

اسلاید 3: تدريس اكتشافي  به شيوه اي گفته مي شود  كه دانش آموز بر اساس  راهنمايي معلم ، مفهوم يا مسأله اي را به طور انفرادي مطالعه، بررسي و مشاهده مي كند و مورد آزمايش قرار مي دهد. سپس ازاطلاعات حاصل نتيجه گيري مي كند تا به استنباط كلي برسد. یادگيري اكتشافي فرايندي است كه دانش آموز طي آن بايد مسئله موردنظر را مشخص كند ؛‌ راه‌حل‌هاي ممكني را براي آن در نظر گيرد؛ اين راه‌حل‌ها را با توجه به شواهد آزمايش كند ، با توجه به اين آزمايش، نتيجه‌ گيري‌ هاي مناسبي به دست آورد؛ اين نتيجه‌گيري‌ها را در موقعيت‌هاي جديد به كار گيردو سرانجام به  قوانين كلي و قابل تعميم برسد. يادگيري اكتشافي از حيث روش تدريس، به آن دسته از موقعيت‌هاي آموزشي گفته می شود كه در آنها دانش آموز با راهنمايي محدود معلم و يا بدون راهنمايي او به هدف موردنظر نايل مي‌آيد.

اسلاید 4: مشاهده رويدادي است كه دانش آموز را جذب مي كند و اين جذب سبب ترغيب به پرسش مي شود و معلم هم دانش آموزان را جهت پيدا كردن پاسخ به جست وجو تشويق مي كند كه به اين روند جست و جوگري ،كاوش و يا اكتشاف مي گويند. يادگيري اكتشافي دو طبقه اصلي دارد: اكتشاف قطعي و نسبي.يادگيري اكتشافي برخلاف استفهامي و حل مسئله، كاملا اتفاقي و تصادفي است. چرا كه در محيط آنها را آزمون كرده و معاني جديد از داده ها ساخته مي شود.

اسلاید 5: در روش اكتشافي معلم هنگام آموزش به فعال بودن و انگيزه دانش آموزان در برخورد به يك پديده يا مسئله توجه دارد. ساچمن (Such man) معتقد است دانش آموزان با پي بردن به اين كه دانش بشري جنبه آزمايش و غيرقطعي دارد و ممكن است دانش جديد جايگزين شود، درك درستي از موضوع درس خواهند داشت.”كالاهان“ و ”كلارك“ معتقدند، مباني نظري تدريس اكتشافي را قياس و استقراء تشكيل مي دهد. اصل اساسي اين است كه دانش آموز، خود به نتايج علمي دست يابد و بتواند نتايج را در موقعيت هاي جديد به كار گيرد. اين نوع شيوه تفكر را قياس مي گوييم. نوع ديگر آن است كه دانش آموزان آزمايشي را اجراء كنند و خودشان تك تك مراحل تحليل موضوع را انجام دهند و در پايان با توجه به يافته ها نتيجه را استنباط كنند كه به اين شيوه تفكر استقراء گويند.عملا در بيشتر مراحل تركيبي از روش هاي استقرايي و قياسي استفاده مي شود، مثلا در شناخت دلايل و پيامد جنگ تحميلي مي توان از طريق قواعد كلي حاكم بر جنگ و خشونت ملي و بين المللي دلايل و پيامدها را كشف و يا از طريق تحليل اجزاء موضوع و دلايل پيامدهاي آن را كشف كرد .

اسلاید 6: مراحل روش تدريس اكتشافيمسئله موردنظر را مشخص كنيد. راه حل هايي براي حل مسئله يا تحليل موضوع پيش بيني كنيد. راه حل هاي پيشنهادي را مورد آزمايش قرار دهيد. نتيجه گيري كنيد، نتايج را در موقعيت هاي مختلف به كار ببريد. سرانجام به قوانين عملي و قابل تعميم برسيد.

اسلاید 7: نقش معلم در روش تدريس اكتشافي1- كنترل و راهنمايي بحث درسي. 2- نحوه جمع آوري اطلاعات، روش هاي مطالعه مشاهده و بررسي منابع علمي را ياد دهد. 3- فرصت لازم به دانش آموزان براي كاوش داده شود. 4- دانش آموزان را با مهارت هاي كاوش گري، مشاهده طبقه بندي نتيجه گيري و پيشگويي آشنا سازد.ويژگي عمده روش اكتشافي عبارت است از ميزان راهنمايي معلم نسبت به دانش آموز.راهنمايي معلم به دانش آموز مي‌تواند در محدوده‌هاي زير باشد:1. معلم مي‌تواند اصول و راه‌حل مسئله را براي دانش آموز توضيح دهد.2. معلم مي‌تواند فقط اصولي را كه در يادگيري اكتشافي به كار مي‌رود، براي دانش آموز توضيح دهد، اما راه‌حل مسئله را در اختيار او نگذارد.3. معلم مي‌تواند اصول و راه‌حل را در اختيار دانش آموز قرار ندهد؛ در اين صورت، آن را يادگيري بدون راهنمايي استاد مي‌ناميم.بين نخستين مورد كه در آن هم اصول و هم راه‌حل مسئله تشريح مي‌شود و آخرين مورد كه اصول و راه‌حل ارائه نمي‌شوند، يادگيري اكتشافي راهنمايي شده، ناميده مي‌شود. در يادگيري اكتشافي، معلم  در به خاطر آوردن اصول مربوط و كاربرد آنها به دانش آموز كمك مي‌كند. در اين روش، معلم اصول را شرح مي‌دهد، اما درباره راه‌حل چيزي نمي‌گويد.

اسلاید 8: محاسن روش اكتشافي برونر (1972) محاسن زير را براي روش اكتشافي برشمرده است:1. يادگيري اكتشافي، توانايي ذهني دانش آموز را تقويت مي‌كند.2. يادگيري اكتشافي، انگيزه دروني دانش آموز را افزايش مي‌دهد؛ زيرا در اين نوع يادگيري، دانش آموز به طور خودجوش فعاليت‌هاي آموختن را دنبال مي‌كند و پاداشي هم كه دريافت مي‌دارد، از فعاليت‌هاي خود او است.3. يادگيري اكتشافي، فنون اكتشاف را به دانش آموز مي‌آموزد و او را خلاق و كاوشگر بار مي‌آورد.4. يادگيري اكتشافي موجب دوام بهتر آموخته‌ها مي‌شود؛ زيرا خود دانش آموز ، آموخته‌هايش را سازمان مي‌دهد و مي‌داند كه چه موقع و چگونه آنها را به دست آورد.*يادگيري اكتشافي، فنون كشف، نحوه خلق را به دانش آموزان مي آموزد و خلاق و كاوشگر بار مي آورد. توانايي هاي فكري دانش آموزان را پرورش داده و سبب افزايش مهارت هاي ذهني مي شود. دانش آموز عادت مي كند در اثبات و نفي يك موضوع دنبال دلايل و برهان منطقي باشد و معلم عضوي از گروه اكتشاف است.

اسلاید 9: محدوديت‌هاي روش اكتشافياين روش نياز به وقت بيشتري دارد و بايد دانش آموزان كمتري در كلاس باشند و نظارت معلم حتمي است، چون دانش آموزان كند ذهن نسبت به تيزهوش ممكن است در درك روابط بين مفاهيم و تحليل دچار مشكل شوند.البته در کلاس های بین 20 تا 25 نفر این روش در بسیاری از دروس هنری به ویژه اگر فضای کافی برای فعالیت هر دانش آموز باشد ، قابل اجرا است. آزوبل عقيده دارد: «هدف اساسي تدريس اين است كه مجموعه سازمان يافته‌اي از دانش و معلومات، به شيوه‌اي سازمان يافته ارائه شود.»اين مجموعه بايد به وضوح تنظيم شود و به وضوح به دانش آموز عرضه گردد. وي معتقد است كه نمي‌توان تفكر اكتشافي را خارج از زمينه كلي رشته علمي بخصوصي - مثل فيزيك، رياضي، زيست‌شناسي و ... - آموخت؛ زيرا دستيابي به تفكر اكتشافي، از طريق ساختار كلي هر يك از رشته‌هاي علوم مختلف، ميسر است.اما همان طور که  ملاحظه فرمودید این روش در تدریس دروس هنری قابل اجرا است.

اسلاید 10: ویژگی های معلم پرورش  دهنده ی خلاقیت مربی یا معلمی  که می خواهد  یک کلاس  ویژ ه  پرورش  خلاقیت  را اداره کند  و یا  این که  علاقمند  است  در جریان  تدریس  روزمره ی خود  به طور جدی  پرورش  خلاقیت  دانش آموزان  را هم مدنظر داشته باشد، اگر چنان چه از خصوصیات  و نگرش  های  ویژ ه ای  که با ماهیت  و فرآیند  خلاقیت  مناسبت دارد ، برخوردار باشد ،مطمئنا  در کار  خود بسیار  موفق تر  عمل خواهد  کرد. البته  یک چنین  معلمی  حتما لازم نیست  که خودش  فردی  خلاق  باشد ،اما اگر  چنان چه  شخصا  از مهارت های  اساسی  خلاقیت   برخوردار  باشد  و بتواند  عملا  از آن ها  استفاده کند ،بدون شک  در پیش  برد  و هدایت  کلاس  و تاثیر گذاری  بیش تر و بهتر بر دانش آموزان  خود موفقیت  بیش  تری  کسب  خواهد کرد.

اسلاید 11: برخی  ویژگی های  معلم  علاقمند  به خلاقیت  که داشتن  آن ها  به بازدهی  بیش  تر  کلاس  و تدریس  او می انجامد، موارد  زیر است :1- فردی  انتقاد پذیر باشد .2-تحمل  عقاید  نو دانش آموزان  را داشته  باشد.3-از  صبر  و تحمل  بالایی  برخوردار  باشد .4-به تفاوت های  فردی  و منحصر به فرد  بودن  تک تک  دانش آموزان  اعتقاد  داشته باشد.5-از انگیزه ای  قوی  برخوردار  باشد.6-پذیرای  ایده ها  و نظرات  غیر عادی  دانش  آموزان  خود باشد.7-دوست دار  هنر  و زیبایی شناسی  باشد.8-تا حد امکان  به دانش  آموزان  خود آزادی عمل  بدهد.9-در چند  زمینه ی مختلف معلومات  و مهارت  داشته باشد .10-برای  هر دانش  آموز احترامی  ویژه  قائل  باشد .11- خیال  پردازی دانش  آموزان  را تشویق کند.12-در مواقع لزوم  بتواند  کودکانه بیاندیشد  و کودکانه  عمل  کند.13-به دانش آموزان  خود اجازه  دهد که گاهی  اشتباه کنند.

اسلاید 12: نتیجه گیری:یادگیری اکتشافی، فنون کشف، نحوه خلق را به دانش آموزان می آموزد و خلاق و کاوشگر بار می آورد. توانایی های فکری دانش آموزان را پرورش داده و سبب افزایش مهارت های ذهنی می شود. دانش آموز عادت می کند در اثبات و نفی یک موضوع دنبال دلایل و برهان منطقی باشد و معلم عضوی از گروه اکتشاف است. این روش نیاز به وقت بیشتری دارد و باید دانش آموزان کمتری در کلاس باشند و نظارت معلم حتمی است، چون دانش آموزان کند ذهن نسبت به تیزهوش ممکن است در درک روابط بین مفاهیم و تحلیل دچار مشکل شوند.