صفحه 1:
بسمه تعالی
» کارگاه آموزشی شبیه سازی حریق و
بررسی علل حریق
هدف از كار گاه
صفحه 2:
سرفتار شناسی حریق
- بررسی مراحل شروع»رشدءتوسعه وافت حریق
- بررسی سرعت و چگونگی گسترش حریق
- خطرات ناشی از حریق
2 بررسی تولیدات حریق
الف- تولیدات به صورت انرژی (گاز هاومحیط داغ)
ب- تولیدات به صورت ماده(گازهای تولید شده و دود)
صبررسی پدیده فلش اور
<#بررسی طریقه صحیح استفاده از آب در اطفاء حریق
هبررسی علل حریق(کانون یابی حریق و بررسی
فاکتورهای مربوط به آن)
صفحه 3:
مثلث آتش
ماده سوختی FUEL
صفحه 4:
مرحله 4 اشتعال اولیه : در اين لحظه آتش بروز کرده است.
dla ye © رشد آتش : این مرحله از چند دقيقه تا چند ساعت ممکن
است متفاوت باشد در اوایل این مرحله معمولا سوخت كند مي
سوزد وتولید دود وگاز مي کند.
مرحله © پيشروي شعله : در این مرحله آتش به اغلب مواد
سوختني سرایت کرده و درجه حرارت سریعاً افزایش مي یابد.
مرحله اوج احتراق : آتش به حداکثر شدت خود رسیده و مواد
سوختني براحتي در حال احتراق هستند.
مرحله 6 - پس نشيني : سوخت کاهش يافته و درحال از بین رفتن
مي باشد حجم آتش کم کم کاهش مي يابد.
مرحله 0 نیمه سوختن و دود کردن: زنجیره واكنشهاي خودکار
احتراق در حال از هم گسیختن است.
مرحله ۲" - خاموشي: در اين لحظه آتش خاموش شده است.
صفحه 5:
55988
نمودار درجه حرارت به زمان
صفحه 6:
سوختن سه نوع میباشد
الف - سوختن آرام
در ظرف بسته اي که در آن مواد سوختي و اکسیژن آميخته در حالت
گازي به آرامي گرم شوند دماي سیستم از اندازه معيني بالاتر
نرود. گرماي آزاد شده در واکنش شيميايي از راه دیواره هاي ظرف
هدر میرود تا به پایان برسد
ختن سرعت متوسط
ن دما از يك حد بحراني معيني» سرعت واکنشها و آزاد شدن
انرژي در واکنش شيميايي» از سرعت هدر رفتن گرما بیشتر ميشود. لذا
درمحيط نور و حرارت خواهيم داشت
5
“Eg
€- - سوختن با سرعت تند
اكر در كسري, از ثلثية «مواعؤتهايوببوخت نكة بصووت كازي باريخاديا
شده اند بصورت يكنواخت واکنش دهند كه ايجاد تورء حرارت و تراك
نمايد انفجار كويند. اين نوع انفجار را انفجار ناشي از احتراق كويند.
صفحه 7:
ارتفاع شعله
ارتفاع شعله تابع مقدار تولید مولکول آزاد از سطح ماده
سوخت مي باشد. هر چه مقدار تولید بیشتر و سریعتر
صورت گیرد مولکولها ناچار باید مسافت بيشتري طي کنند
تا خود را به اکسیژن هوا برسانند » لذا ارتفاع شعله بالا مي
رود. در سوختهاي مایع این میزان بسیار زیاد است. در
چوب کمتر و درذغال به حداقل مي رسد و در فلزات غير
معتوین آمنتاز
صفحه 8:
گسترش حریق
گسترش افقي » عمودي
افقي شامل جاري شدن مایعات قابل اشتعال » انتقال حرارت به
روش تشعشعي , انتقال حرارت به روش هدایت از طریق
دیوار مجاور ۰ انتقال حرارت در اثر انفجار ناشي از احتراق یا
ازدیاد فشار و کانال کولر و دیگر موارد و همچنین ازمسيرهاي
عمودي شامل راهروها و راه پله ها » کانال آسانسور و کانال
کولر» پنچره ها روزنه ها و منافذ » سقف کاذب » کانال تهویه و
كابلهاي برق » جاري شدن مایعات قابل اشتعال به طبقات زیرین
» ریزش سقف ۰ انتقال حرارت به روش جابجايي و در آشر
انفجارات با آثار عمودي گسترش یابد و معمولاً در آتش
سوزیها تركيبي از آنها وجود دارد.
صفحه 9:
انتقال حريارت يا كرما
حرارت از ناحيه اي كرمتر به ناحيه اي كه از دماي
ناجيزياكمي برخوردار است انتقال مي يابدو
اهميتي هم ندارد كه اختلاف دما جه اندازه باشد.
سه روش براي انتقال حرارت وجود دارد.
صفحه 10:
خطرات ناشي از حریق
دراثر سوختن مواد» انرژيي و مواد جدید تولید مي شوند که بسیار متنوع
میباشند. شکل زیر نمایانگر اين تنوع میباشد.
- تولیدات به شکل انرژی
- كاز داغ
بطور كلي استنشاق گازهاي داغ باعث گرفتگي حلق و مرگ مي شود.
- محيط داغ
درمحيط داغ ركهاي خون منبسط شده و جنانجه ١ زحد معيني تجاوز كند
فشار خون يايين مي أيد و درنتيجه جريان خون در مغز بسيار كم شده
و ضعف كلي رخ مي دهد
-توليدات به شكل ماده
صفحه 11:
مكازها و بخاریات ناشي از حریق
بیشترین گازهاي متصاعد شده در. حریقها عبارتند از :
اکسیددوکربن ۰ اسيداستيك » اکرولئین »استالدنیدها »
اسيدفرميك » فرمالدئيدها » آمونياك» فورفورال » قطران و
بي اكسيدكوكرد
صفحه 12:
چوب , پنبه و روزنامه
اکسیدکربن دي اکسید کرین » فرمالدئیدها ۰ اسیدفرميك » الکل متيليك » اسب
استيك و ..
فرآورده هاي نفتي
دي اکسید کربن » اکسید کربن ۰ اکرولئین
پشم و ابریشم
دي اكسيد کربن و اکسید کربن » هیدروژن سولفوره » اسیدهیدرو سیانید
HCN 5 آمونياك تولید نمایند
کره و چربي هاي حيواني
مقدار قابل توجهي دي اکسید کربن و اکسید کربن و اکرولئین
فيلمهاي سلولز استات داراي تولیدات احتراقي برابر چوب و مواد متشابه مي
باشند
صفحه 13:
پلاستیکها
رزین پلي استر که با پشم شيشه تقویت شده
اسيد كلريدريك و اكسيدهاي کربن تولید نماید.
صفحات اكريليك (۸6۲۷۱۱6)
نمي سوزد و دود نمي کند.
اسفنجهاي پلي پورتان
ایزوسیاناتها را تولید کرده که محرك مجاري تنفسي و چشم است.
اسفنجهاي پلي استایرن
تولید گازهاي سمي می کنند
پتوها با پوششهاي ۳۷/6 مقدار قابل ملاحظه اي اكسيدهاي DS ©
هیدروژن کلراید و کمي هیدروژن سیانید و فسژن تولید مي نماید.
صفحه 14:
پلي اتیلن بیشتر 20 تولید می کنند
رزينهاي ايكسي تولیدات محركي دارند
رزينهاي ملامین » هیدروژن سیانید تولید مي کنند
بطور کل گازهاي محرك اعضاي مخاطي چشم وجهاز تتفسي را
تحريك کرده وتولید درد و سوزش وناراحتي مي نمایند ؛
معذالك از لحاظ كشندگي در درجه دوم اهمیت قرار دآرند » ولي
چنانچه مدت زيادي در معرض چنین گازها قرار گیرند
صدمات شدید ممکن است به ریهها وارد آید که هیچگاه از بین
ag
گازهاي ذکر شده در بالا معمولاً با بوهاي تند و زنندهاي كه دارند
بموقع باعث اعلام خطرمي شوند. گرچه پعضي از اوقات ممکن
است با جذب شدن روي درات دود عمیقا داخل ریهها گردند »
قبل از اينکه اعلام خطر نمایند
صفحه 15:
مدود
در کلیه حریقها دود تولید مي شود و با دود مقادیر مختلفي غبار » گرد
الياف » بخارات و گازها توأم است,
دود مخلوط بسيار درهمي است از توليدات فرار احتراق تركيبات آلي
مركب از ذرات بسيار ريز جامد يأمايع كه درون كارها متصاعد أ
از ذرات کرب
میکرون عرض دارند وبرخي دیگر معکن است تا کمتر از 0
میکرون برسند
از حريقهايي كه جوب وپارچه در بر دارند دودي بر مي خيزد با ذراتي
مرکب از دود بخارات معلق ات ای فبری که نتیجه
سوحت ناقص وققطير مخرب يواد اصلي ات ,كار هاي متضاعدة
ازجنين حريقها » » مخلوطي هستند ازمحصولات احتراق عادي مانند دي
۱ يد كرب ن و اك يد كرب ن توام باهواي
کشیده شده و به مصرف احتراق نرسیده.
آب دروني مواد مورد حریق نيز دردود سازي موثر است. رطوبت از
شدت احتراق
مي كاهد ». لذا احتراق كامل صورت نمي گیرد. در نتيجه دود بيشتري
توليد مي شود
صفحه 16:
خطرات جاني دود
در حریق بناها و محتویات بیشتر, از سوختگي است. متجاوز
از 9060 تلفات جاني حریق مربوط به دود است نه
شعله . دود وگازهاي داغ بسیار پیش از رسیدن شعله
تلفات مي گيرند.
در بسياري از حریقها مرگ افراد به هیچ وجه آثاربي از
تماس با شعله یا حتي حرارت زیاد مشاهده نشده است.
صفحه 17:
مکانیسم دود
ازدیاد پیوسته درجه حرارت در نزديكي محل توسعه حریق موجب انبساط
گردیده و در نتیجه حجم زيادتري ازگازها یکباره تغییر محل مي دهند. حجم
اين گازها ممکن است در يك حریق تا 0 برابر شود که به نقاط دور مي
رود » حتي به هنگام سردشدن نیز همین باقي خواهد ماند. این انبساط
ممکن اس بسیار سریع صورت گرفته و تولید فشارفوق العاده گندکه در
صورت عدم وجود مسیر بطرف بالا موجب انتشار سریع به اطراف حتي به
طبقات پایین خواهد شد
ولي اين انبساط تنها به هنگام بالا رفتن درجه حرارت بوجود مي آید وحال آنکه
« اثر دودكشي» تا موقعي که درجه حرارت بین خارج و داخل بنا متفاوت
است ادامه خواهد داشت. به هنگام حریق « اثر دودکشي » بمراتب بیش
از عمل انبساط موجب مهاجرت دودهاست و چون معمولا يك سطح حرارتي
بین فضاي دروني بنا و هواي خارج وجود دارد لذا اثر دودكشي موجب
چریانات داخلي بیشتر ميشود» واز طرف دیگر چون اختلاف حرارتي
گازهاي دوددار در مسافتي ازکانون حریق بسرعت کم مي شود لذا بازهمان
جریان عادي هواي داخلي است که بیشتر باعث انتشار همه جانبه دود مي
a
صفحه 18:
اث دود كشي
عبارت از ورود هوا به داخل بنا از سطح يايين وخروج گازها
از سطح بالا است
به عبارت ديكر در سطح يايين» فشار خارجي بيش ازفشار
داخلي است و حال آنكه در سطح بالا عكس آن است ؛ لذا
دريك سطح مياني داخلي هر دو فشار با يكديكر برابر شده
و سطح خنثي بوجود مي آيد. همجنين يادآور مي شود كه
اثر باد در اثر دودكشي » خود تابع شكل و اندازه و ارتفاع
صفحه 19:
کر گرفتگي (Flash Over)
شعله ورشدن یا گر گرفتن به مرحله اي گفته میشود که آتش با يك حرکت
سریع و همه جانبه تمامي مواد سوختني و فضا را یکپارچه مشتعل مي
ند. ابتدا بخارات حاصل از سوخت در نزديکي سطحي که متصاعد
شده اند مي سوزند و در اين فاصله به طور عادي مقدار هواي دسترس
بیش از مقدار مورد نیاز است. دراین زمان عامل کنترل کننده سرعت
احتراق» مساحت سطح ماده سوختي است. تداوم دوره رشد به عوامل
متعددي بستكي داردء اما لحظه بحراني وقتي فرا مي رسد که شعله
هاي آتش به سقف برسند. باگسترش آتش به سطح زیر سقف »
مساحتي كه دجار آتش سوزي شده است به مقدار زياد افزايش مي
يابد. در نتيجه تابش حرارت به طرف سطح مواد قابل احتراق به
طور محسوسي افزایش مي یابد دريك اتاق معمولي» با مبلمان و
دکوراسیون معمولي این اتفاق در دماهاي حدود 6600 درجسه
سانتیگرادرخ یدهد. در اینجا باقیمانده مواد سوختي به سرعت به
دماي آتش خود رسیده و ظرف 6۳-2 ثانیه مشتعل مي شوند.
صفحه 20:
تقلیل درجه حرارت بوسیله سرد كردن
حرارت يكي از صورتهاي مختلف انرژي در طبیعت مي
باشد و به كمك آب یا خاموش
كننده هاي سرمازاء مي توان سوخت را سرید نمود و از
بوجود آمدن گاز هاي قابل اشتعال جلوگيري کرد
صفحه 21:
خواص آب بصورت اسپري
اسف - حرارت را از مواد مشتعل میگيرد. ( قدرت بالاي جذب
حرارت دارد وحرارت جسم را زیر نقطه اشتعال مي آورد)
ب - از برخاستن بخارات قابل اشتعال جلوگيري مي نماید.
ج - بخارهاي آب از انتقال تشعشعي حرارت جلوگيري مي کند.
د - آسب يس از تبخير 2000 برابر شده و غلظت را کاهش
میدهد.
هدف از استفاده از آب در حریقها
)-استفاده از حداکثر قدرت خنک کنندگی آب
<Q استفاده از کمترین مقدار آب
0جلوگیری از جمع شدن آب در محل حریق
صفحه 22:
تم فشا
لوله هاي هورزیل به قسمت فشار قوي پمپ گریز از مرکز وصل شده اند
و فشار کارکرد آنها 4*00 بار مي باشد.
مزاياي سیستم هوزریل
براحتي قابل استفاده است ومیتوان آنرا تا فاصله 000متري انتقال داد.
با مصرف کمترین آب بیشترین بازدهي رادارد
با توجه به فشار بالاي آن آب براحتي بصورت پودر درآمده واز حداکثر
قدرت سرد كنندگي آن میتوان استفاده کرد
باتوجهبهفث شار بالاي آسن قدر ت نفوذي آسب حداكة بباشد وبراحتي
ميتوان ذرات آتش را اطفاءنمود.
بتوجه به حجع كم نب در اطفاء حريق از خسارات ناشي از أحب در
يي ميشود
باتوجه به مقاوم بودن شيلنكهاي فاير هوزريل در حريقها ازرسوراخ شدن
آنها در تماس با خورده شيشه ها واجسام تيز وبرنده جلوكيري ميشود
صفحه 23:
بررسی le حریق و حوادث
کانون يابي حریق
کانون حریق : کانون حریق منطقه اي است که حریق از آنجا
شروع و گسترش يافته است .
صفحه 24:
فاكتور هايي كه بمنظور كشف كانون بابد در نظر داشت را ابتدا بصورت
فهرست و سپس به شرح و بسط هر كدام جداكانه خواهيم يرداخت
جهت و جكونكي كسترش حريق .
ميزان سوختكي در نقاط مختلف حريق (عمق سوزي )
سطج سوزي اجناس »زمانيكه در محل خاصي عمق سوزي وجود نداشته
اسد
يزان بار اشتعال در هر نقطه از منطقه حریق (بازسازي صحنه
حری
طریقه انتقال حرارت در جهت هاي گسترش .
خصوصیات مواد و عناصر سوخته شده در رابطه با انتقال حریق و
عمق سوزي
جهت وزش باد و بررسي ساختار فيزيكي محل یا عوارض زمین (وجود
تيه يا دره يا شيارها در مناطق باز
صفحه 25:
جهت سوختگي اجناس (درختان و وسایل سوخته شده ),
ذوب شدن لامپ یا شيشه در جهت گسترش حریق .
کاووش شعاع کانون حریق کشف شده در رابطه با وسعت حریق .
میزان دودزدگي در قسمتهاي مختلف دیوارها و سقف .
تعداد کانونها .
لامپ : لامپها در اثر وقوع حریق اگر گازي باشند در آثر انبساط حجمي گاز داخل آنها
میترکند و در صورتیکه از نوع تنگستن باشند «شکسته و یا ذوب مي شوند .اگر نوب
شوند در سمت گسترش حریق طاولهاي درشت ایجاد مي گردد.
شیشه: شیشه پنجره ها در مكانهاي حریق زده عمدتا شکسته و یا ذوب مي شوند ,
صفحه 26:
بررسي علل شکسته شدن و پا ذوب شدن شيشه :
الف در اثر حرارت ترد و شکسته شده است .
ب: شکسته شدن شيشه ها در اثر ضربه وارده به آنها قبل یا بعد از
حریق.
ج: شیشه در اثر موج ناشي از انفجار شکسته شده باشد .
د: ذوب شدن شيشه ها در جریان وقوع حریق .
الف)زمائيكه شيشه ها در اثر شدت حرارت ترد و شكننده مي شوند بايد
داراي علایم زیر باشند :
دودزده و كاملا سياه هستند (خود شيشه سياه مي شود ) .
براحتي در بين انكشتان مي شكند وخرده شيشه ايجاد نمي نمايد.
معمولا بصورت تكه هاي بزرك مي باشند و شكستكي در يك خط است
و تركهاي جانبي ايجاد نمي SS © 0
صفحه 27:
لبهاي شکسته شده تیز و برنده نمي باشند
ب)اگر شیشه ها بر. اشر ضربه شکسته شده باشند داراي
شكستگي بصورت تركهاي تار, عنكبوتي بوده »که مرکز آن
محل ورود ضربه است .
لبه هاي قسمت شکسته شده تیز و برنده مي باشند .
با بررسي عرضي قسمتهاي شکسته شده در زیر ذره بین به
تركهاي داراي شيب برميخوريم كه سمت بالاي شيب »سمت
ورود ضربه مي باشد و قسمت يايين شيب »سمت خارج را
نشان مي دهد.
صفحه 28:
تذکر 0:
همواره در زمان وقوع حريق يك سمت شيشه دود زده و سياه و سمت
روشن است كه بررسي انجام شده در قسمت روشن شيشه
صورت مي بذيرد .
تذکر e
اگر شیشه در اثر ضربه قبل از وقوع حریق شکسته شده باشد ؛هیچگونه
آثار دودزدگي و سوختگي برروي آن وجودندارد.
تذکر 0:
اگر شیشه بعد از وقوع حریق شکسته شده باشد در يك طرف آن آثار
دودزدگي و سوختگي وجود دارد که در اینگونه موارد همانطور که
در تذکر ) گفته شد و بررسي برروي قسمت روشن انجام مي DS
صفحه 29:
ج)شكستگي شيشه در آثر موج انفجار داراي خصوصیلت زیر مي
زد بجنز سمتهاي لب«های جارچرب زتبر«سابقی* قسبت هاي
شيشه بصورت تكه هاي كاملاً ريز شکسته مي شوند زیرا در
آثر موج ناشي از انفجار ضربه به تمامي قسمتهاي شيشه وارد
مي شود .
2 دفرمه يا کنده شدن چارچوب پنجره ها در بیشتر موارد
- اگر انفجار قبل از وقوع حریق صورت گرفته باشد ءتکه هاي
شیشه بصورت شفاف مي باشد و اگر بعد از وقوع حریق
انفجار صورت گرفته باشد »يك سمت شیشه ها دودزده مي باشد
د)شیشه در ار حرارت زیاد ذوب شده باشد :
اگر در حریق شیشه یا اجسام بلورین ذوب شوند ءجهت ریزش
مذابها از سمتي است که حرارت به آن وارد شده است .
صفحه 30:
0کاووش شعاع کانون حریق کشف شده در رابطه با وسعت حریق :
در حريقهايي که وسعت آنها زیاد مي باشد مانند ساختماني که چند طبقه
آن دچار سوختگي شده است »طبقه اي که حریق از آن به طبقات دیگر
سرايت نموده (معمولا طبقه يايين تر إشعاع كاووش در ساختمان مي
باشد و با بررسي طبقه اي كه بعنوان شعاع كاووش ساختمان در نظر
كرفته ايم به اتاقها و قسمتهاي مختلف بر مي خوريم .اتاق يا قسمتي كه
حريق از آنجا به قسمتهاي ديكر سرايت كرده در هر طبقه اي
بود »شعاع كاووش در آن طبقه است .
در مكانهاي باز که وسعت حریق زیاد مي باشد »منطقه اي که احتمال
وقوع حریق از آن به مناطق دیگر مي رود با توجه به فاكتورهاي
كانون حريق به عنوان ث شعاع كاووش در نظر گرفته مي شود. همواره
در مكانهايي که اختلاف . ح وجود دارد »پایین ترین مناطق به عنوان
شعاع كاووش در نظر كرفته مي شود يكا ود يحرسقارن! معمولا وگ
مترمربع در داخل شعاع كاووش درنظر مي كيريم
صفحه 31:
حبس حرارت (کند سوزي):
در مكانهايي که درب و پنجره بسته باشند و اکسیژن كافي جهت
سوختن وجود نداشته باشد اجناس بصورت کندسوزي سوخته و
دودزيادي عمدتا قهوه اي رنگ در دور درها و جداره پنجره ها
از خود بجاي مي گذارد »که در زمان بازکردن در و یا پنجره
ها بدلیل رسیده اکسیژن كافي جهت سوختن امکان انفجار وجود
دارد به اين حالت (بك درافت )مي گویند .
لائم كندسوزي :
وجود دود به مقدار جند سانتيمتر برروي اجناس و قسمتهاي
مکان حریق زده است ,در حريقهايي مانند اتصالي برق
یا حريقهايي که در اثر انداختن ته سیگار روشن برروي آجناس
بوجود مي آید يکي از علائم لن وجود كندسوزي بعني قشري
از دود به مقدار زیاد برروي اجناس است
صفحه 32:
فرسوزي :
زمانیکه شعله هاي حریق به زیر سقف برسند از. زیرسقف
حرکت کرده و به نقاط مختلف ساختمان سرایت مي کند و
اجناس از قسمت فوقاني آنها فرسوز مي شوند . مخصوصا
اجناسي که از جنس .0.۷ مي باشد در فرسوزیهااز
قسمت فوقاني ذوب مي شوند .