شهرها و شهرک های جدید

شهرها و شهرک های جدید

اسلاید 1: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1بسم الله الرحمن الرحيمنام درس : شهرها و شهركهاي جديد تعداد واحد : 2 منبع : برنامه ريزي شهرهاي جديدمولف : كرامت الله زياريتهيه كننده اسلايد : نفيسه مرصوصيجايگاه درس : جغرافيا ، گرايش شهريانتخاب فصلنمودار مطالبدانشگاه پيام نور – گروه جغرافيا

اسلاید 2: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 2اهداف درس:1. نماياندن اهداف مختلف احداث شهرهاي جديد در طول تاريخ شهرنشيني انسان، در نقاط مختلف دنيا2. تجزيه و تحليل نظريه هاي مختلف شهرهاي جديد و مقايسه آنها 3. بررسي وضعيت شهرهاي جديد در ايران

اسلاید 3: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 3طرح درس : 1. پيدايش و سير تحول شهرهاي جديد با بيان تعاريف و مفاهيم آن 2. سابقه شهرهاي جديد و نظريه هاي آن 3. طبقه بندي شهرهاي جديد 4.تجربه كشورها و نظام هاي مختلف در احداث شهرهاي جديد 5. مطالعه وضعيت نظام شهري و شهرهاي جديد ايران

اسلاید 4: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 4فصل اولفصل دومفصل سومفصل چهارمفصل پنجمفصل ششم

اسلاید 5: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 5فصل اول : پيدايش و سير تحول شهرهاي جديد1- تعاريف و مفاهيم2- سابقه شهرهاي جديد3- شهر و نظريه هاي اجتماعي4- نظريه توسعه پايدار5- نظريه توسعه پايدار شهري6- نظريه باغشهرها7- نظريه شهرك هاي اقماري8- طرح حومه نشيني9- نظريه واحدهاي همسايگي10- نظريه هايي در باب شهرهاي جديد11- شهرهاي جديد و طرح ريزي نوين12- روند شهرهاي جديد13- نتيجه گيري

اسلاید 6: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 6شهر و نظريه هاي اجتماعي تحولات اقتصادي – اجتماعي قرون هيجدهم و نوزدهم ، كلانشهرها ، شهر – ناحيه ها و مجتمع هاي عظيم را به وجود آورد. در اين زمان با گسترش شاهراهها، اختراع ها، تمركز صنايع، مهاجرت هاي روستايي، تراكم جمعيت و آلودگي، دگرگوني هاي اساسي در ساختار و بافت شهرها به وجود آمد، بدين ترتيب نظمي كه در دوره هاي پيش حاكم بود از بين رفت و عملكرد شهر دگرگون و انقلاب صنعتي بر شهر مسلط شد.

اسلاید 7: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 7در اين زمان و همچنين پس از قرن بيستم نظريه هاي متعدد شهري و طرحها و الگوهاي مختلفي براي ساماندهي فضايي شهرها به خصوص شهرهاي بزرگ ارائه مي شود تمام اين نظريه ها بر بي نظمي و آشفتگي شهر صنعتي تأكيد و نوعي آمايش شهر صنعتي را پيشنهاد مي كنند. از جمله اين نظريه ها و مكاتب، مي توان به مكاتب آرمان گرايي و اصلاح گرايي در پيش از قرن بيستم و مكاتب فرهنگ گرايي، شيكاگو، طبيعت گرايي ، فن گرايي و فلسفه گرايي در قرن بيستم اشاره كرد.

اسلاید 8: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 8مكتب آرمان گراييمكتب اصلاح گراييمكتب شيكاگومكتب مدرنيسممكتب فرا مدرنيسمنظريه هاي اجتماعي و شهرمكتب فرهنگ گراييمكتب طبيعت گراييمكتب فلسفه گراييمكتب فن گراييمكتب آمايش انساني

اسلاید 9: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 9مكتب آرمان گرايي مكتب آرمان گرايي، بر بهره گيري از روش شناسي كل نگر و انديشه سياسي – ايدئولوژيك براي نقد جوامع صنعتي تأكيد مي كند و نيز ايجاد نوعي اجتماع هاي جديد همانند فالانستر و دهكده هاي تعاوني را پيشنهاد مي نمايد. اين مكتب شهرهاي آرماني را انتخاب انسان در برابر جوامع صنعتي مي داند، زيرا اين شهرها را مستقل از جوامع صنعتي و بر اساس عدالت اجتماعي، محدوديت بخش خصوصي و دگرگوني محيط كالبدي – اجتماعي بيان مي كند.

اسلاید 10: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 10مباني نظري اين مكتب يافتن راه حل مشكلات شهرهاي بزرگ در خارج از اين شهرهاست كه به ايجاد نوعي اجتماع ها يا شهرهاي جديد منجر مي شود. در اين مكتب انسان به صورت يك عنصر بيولوژيك مطرح است. رابرت آون، شارل فوريه، پير ژوزف پرودن ، ويكتور كونسيدران، بنجامين وارد ريچاردسون و هانري دوسن سيمون از بزرگان اين مكتب هستند.

اسلاید 11: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 11مكتب اصلاح گرايي مكتب اصلاح گرايي با تأكيد بر جنبه هاي فن شناختي، معتقد به يافتن راه حلهايي براي رفع مشكلات شهري در چهارچوب جوامع صنعتي است. در اين مكتب عقيده بر آن است كه بهسازي و ساماندهي محيط شهري بايد از درون همين جوامع صورت پذيرد، بنابراين بر اصلاح تنگناها و عوارض نظام اجتماعي موجود، بدون نفي كليت آن تأكيد مي كند. اصلاح گرايان ، زمين را ثروت شهر و حومه مي دانند و بايد براي زراعت و اشتغالات زراعي از آن استفاده شود. ويليام موريس و جان راسكين از بزرگان اين مكتب هستند.

اسلاید 12: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 12مكتب شيكاگو مكتب شيكاگو، بين سالهاي 1883 و 1893 رشد كرد. پيروان آن بي نظمي جامعه صنعتي در اروپا را ناشي از كم بودن زمين در شهر مي دانند، بدين ترتيب الگوي روستا – شهر را براي حل مشكلات شهري ارائه مي دهند و توجه به طبيعت را نيز در سطح وسيعي مطرح مي كنند. در اين مكتب توجه به اكولوژي يا محيط طبيعي اهميت ويژه اي دارد، به طوري كه محيط انساني در دل آن مطرح مي شود.

اسلاید 13: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 13اين مكتب از داروينيسم اجتماعي، در زمينه عامل رقابت ميان شركتها، بنگاههاي تجاري و خانواده ها براي دستيابي به نقاط مطلوب شهر بهره مي برد و علم اقتصاد را فقط اصل مسلم انسان براي بهره گيري بيشتر و با كوشش كمتر مي داند و براي تحقق اين هدف معتقد به عدم دخالت دولت در امور اقتصادي، نفع فردي و اجتماعي است صنعت را منشأ ثروت مي داند.

اسلاید 14: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 14مكتب شيكاگو در علوم معماري و جامعه شناسي شهري مطرح است. ويليام لوبارن جني از بنيانگذاران مكتب معماري شيكاگو و نيز ارنست برگس و رابرت ازرا پارك از بنيانگذاران مكتب جامعه شناسي شهري شيكاگو هستند. در همين زمان نظريه باغ شهرها بيان مي شود و هاورد از اين مكتب بهره بسياري مي برد. در قرن بيستم و بويژه از 1910 تا 1970 نگاه به شهر و بخصوص ساخت آن در تيول معماران قرار مي گيرد و موضوع شهر برعكس گذشته غير سياسي مي شود.

اسلاید 15: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 15مكتب مدرنيسم مكتب مدرنيسم در اوايل قرن بيستم به وجود آ‌مد. توني گارنير، والتر گروپيوس، لوكوربوزيه، استروملين، ميس وان درروهه، الوار آلتو و اود از بزرگان اين مكتب هستند. اين مكتب بر به كارگيري هنرهاي تجسمي و معماري يا هنر و فن استوار است. بدين ترتيب اين گروه، «مكتب مدرنيسم» را به وجود آوردند. اين مكتب به شهر حول محور مدرنيسم و قطع با گذشته و تاريخ و زمان نگاه مي كند و فقط و فقط به مسائل معماري مي پردازد.

اسلاید 16: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 16انسان در اين مكتب عنصري بيولوژيك و داراي عملكردهاي «سكونت، كار، رفت و آمد و اوقات فراغت» در يك ناحيه خاص است. آنان الگوهاي «شهر – پارك» «شهر – شيئي» «شهر – عمودي» «عملكرد گرايي» و «توليد انبوه» را در شهر ابراز مي دارند. اين گروه معتقدند زمين بايد از هر كاربري آزاد شود و شهر در فضاي سبز به شكل عمودي ايجاد شود. در اين مكتب به روابط اجتماعي در مقوله اوقات فراغت نگريسته مي شود.

اسلاید 17: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 17مكتب فرامدرنيسم برنامه ريزان شهري نخستين كساني بودند كه مكتب مدرنيسم را مورد انتقاد قرار دارند. آنان در رويارويي با چهارچوب نظري مدرنيسم (مسكن، كار، رفت و آمد و اوقات فراغت)، مطالعات شهري را مطرح و شهرها را در قالب مفاهيمي چون خوشه هاي شهري، جابه جايي جمعيت و مسكن بررسي كردند. به دنبال اين انتقادها، وان آيك نيز با طرح مباحث مردم شناسي و طراحي شهري و معماري از اين مكتب به دليل يكنواختي و بي هويتي كالبدي آن انتقاد كرد.

اسلاید 18: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 18در طرحهاي ديگر اين گروه، بر توپوگرافي و احياي بافتهاي موجود شهرها تأكيدي خاص شده است. بزرگترين نقاد مكتب مدرنيسم چارلز جنكس است. جنكس، مدرنيسم را به دليل تك ظرفيتي و تهي بودن از سطوح معنايي يا مفاهيم ماوراي طبيعي سرزنش مي كرد. وي به جاي مدرنيسم، تركيبي از عناصر جديد و سنتي را با مفاهيم هنر بومي و هنر متعالي در ساخت و سازهاي شهر پيشنهاد مي كند. نوخردگرايان و بخصوص برادران كراير در دهه هاي 1960 و 1970 از مكتب مدرنيسم به دليل نابودي بافت تاريخي

اسلاید 19: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 19شهرهاي اروپايي انتقاد مي كردند. اين جنبش براي حفاظت كالبدي و اجتماعي مراكز تاريخي شهرها، استفاده از فضاي شهرها را مهمترين عنصر سازمان دهنده آن ها مي داند و براي رسيدن به اين هدف تأكيد بر مطالعات ريخت شناسي و گونه شناسي را در طراحي بازسازي سنتي خيابانها، ميدانها و محلات پيشنهاد مي كند. در حقيقت واژه پست مدرن در دهه هاي 1950 و 1960 براي مشخص كردن گرايشهاي ادبي جديد به كار مي رفت. اين مكتب كوشيد خود را از آثار ادبي دوره جديد متمايز سازد.

اسلاید 20: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 20در دهه 1970 پست مدرن به شعاري با بار عاطفي و لحن سياسي صريح بدل شد و پيروان آن در دو جبهه از اين واژه استفاده كردند. در يك طرف نومحافظه كاران بودند كه مي خواستند خود را از شر محتويات به اصطلاح مخرب «فرهنگ بيگانه و متخاصم» برهانند و به سنتهاي بازيافته رو آورند و در طرف ديگر برخي از منتقدان رشد اقتصادي بودند كه در نظر ايشان ساختمان نوين معماري مدرن، مظهر نابودي و برخاسته از مدرنيزاسيون (نوگرايي) بود.

اسلاید 21: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 21مكتب فرهنگ گرايي مكتب فرهنگ گرايي در نگاه به شهر محورهاي معنوي را بر مادي مقدم مي دارد. اين مكتب پيش از سال 1900 در آلمان و اتريش ظهور مي كند. يكي از بنيانگذاران آن كاميلوسيت معمار اتريشي است. اين مكتب معتقد است كل يعني مجموعه شهر بر جزء يعني افراد غلبه دارد و مفهوم فرهنگي شهر بر مفهوم مادي آن مقدم است.

اسلاید 22: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 22در اين مكتب تفكر ناحيه بندي در شهر وجود ندارد. شهر فقط از طريق سازمانهاي اجتماعي – فرهنگي زنده مي شود. برگشت به گذشته و توجه به زيبايي شناسي از مشخصات آن است. كاميلوسيت، هاورد، پاركر و آنوين از صاحبنظران اين مكتب هستند. از اين مكتب به علت ارزش گذاري بيش از حد به گذشته و اينكه زمان را قابل بازگشت و بازسازي مي داند، انتقاد شده است.

اسلاید 23: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 23مكتب آمايش انساني گروهي در رويايي با ديدگاه فن گرايان، نظريه آمايش انساني يا شهر انسان را مطرح و به معماران ، كه شهر را در تيول خود دارند حمله مي كنند. اين گروه معتقدند كه به شهر و ساخت شهر بايد به صورت بين رشته اي نگريسته شود؛ بدين ترتيب برنامه ريزي شهري را مطرح مي كنند كه در ساخت شهر، بايد جغرافيدان، جامعه شناس، تاريخ شناس، روانشناس، اقتصاددان و معمار با هم شركت داشته باشند و شهر را فقط معماران نسازند.

اسلاید 24: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 24اين گروه به نقش مطلق انسان در طبيعت اهميت مي دهند و معتقدند در تفكر معماران، انسان در نظر گرفته نمي شود. اين گروه مدرنيسم را زير سئوال مي برند و شهر را مكان فرهنگي مي دانند و معتقد به ناحيه شهري هستند. گفتني است روش مطالعات شهري كه پس از نظريه باغ شهرها به وجود آمد، بر اساس نظريه هاي اين مكتب است. در اين باره گروهي نيز «نظريه سلامت روان» و مشاركت شهروند در شكل بخشيدن به شهر را توصيه مي كنند. اين نظريه نقش برنامه ريزي را به عنوان عاملي در كاهش بزهكاري گوشزد مي كند و ديدي هجران زده نسبت به شهرهاي بزرگ صنعتي دارد. اين گروه مسأله سرانه ها، آستانه ها و معيارهاي مناسب زندگي را مطرح مي كنند. مهمترين نظريه پردازان مكتب آمايش انساني گدس، مامفورد و كوين لينچ هستند.

اسلاید 25: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 25نظريه توسعه پايدار واژه توسعه پايدار را اولين بار به طور رسمي برانت لند در سال 1987 (1366 شمسي) در اين گزارش «آينده مشترك ما» مطرح كرد. اين واژه در مفهوم گسترده آن به معني اداره و بهره برداري صحيح و كارا از منابع پايه، طبيعي، مالي و نيروي انساني براي دستيابي به الگوي مصرف مطلوب است كه با به كارگيري امكانات فني و ساختار و تشكيلات مناسب براي رفع نياز نسل امروز و آينده به طور مستمر و رضايت بخش» امكان پذير مي شود.

اسلاید 26: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 26تعاريف و مفاهيمشهرهاي جديد در نظامهاي اجتماعي – اقتصادي جهان و با توجه به تحولات نظريه اي بسيار دگرگون شده اند. هنوز تعريف جامعي براي شهرهاي جديد ارائه نشده است، اما مي توان تعاريف زير را براي آنها پذيرفت: - شهرهاي جديد، اجتماعهاي برنامه ريزي شده اي است كه در پاسخ به اهداف از پيش تعيين شده ايجاد مي شود. - ايجاد شهر جديد عملي ارادي است كه فرض را بر وجود يك منبع قدرت يا سازماني مي گذارد كه تأمين كننده مكان و منابع براي توسعه شهر و اعمال كنترل مداوم بر آن است تا شهر به اندازه بادوامي برسد.

اسلاید 27: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 27- معمولاً شهرهاي جديد براي تمركز زدايي كالبدي، اقتصادي و اجتماعي در ناحيه شهري شهرهاي بزرگ طراحي مي شوند تا با وجود جاذبه نزديكي به شهرهاي بزرگ، جمعيت تشويق به خروج از مادر شهر شوند تا اسكان به همراه اجراي برنامه هاي توسعه اقتصادي – اجتماعي فراهم آيد. نتايج تعاريف شهرهاي جديد: بنابر تعاريف قبلي شهرهاي جديد داراي تاريخ تولد مشخصي هستند و در زمان كوتاه و معيني ساخته مي شوند. اينگونه شهرها در تضاد كامل با پيدايش و تحول --

اسلاید 28: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 28شهرهاي متراكم هستند و بر اساس يك هسته، پيش از آنكه به وجود آيند تشكيل مي شوند و به كندي رشد مي كنند. معمولاً برنامه ريزي شهر جديد مبتني بر پيش بيني جمعيت است تا اين جمعيت تخميني، پايه اي براي پيش بيني نيازهاي كالبدي، اقتصادي و اجتماعي آينده باشد. شهرهاي جديد در الگوهاي متعددي طبقه بندي مي شوند. شهر جديد با حومه اختلاف اساسي دارد.

اسلاید 29: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 29سابقه شهرهاي جديد اگر منظور از طراحي شهرهاي جديد را ايجاد نظامي از پيش فكر شده براي نحوه استقرار كاربريهاي شهري و نحوه ارتباط بين آنها و در كل مجموعه و نيز نحوه ارتباط اين نظام در چهارچوبهاي وسيعتر ناحيه اي و ملي فرض كنيم، اين امر سابقه اي طولاني دارد. به طور كلي شهرهاي جديد در بيشتر دوره هاي تاريخي، بويژه از زماني كه شهرنشيني شروع شد، در اقصي نقاط دنيا طراحي و احداث شده اند. احداث اين شهرها در مواردي به مثابه برنامه اي براي تحقق بخشي از سياست حكومتها بوده است.

اسلاید 30: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 30كه در اين زمينه مي توان از شهرهاي جديد بابلي و آشوري در بين النهرين، موهنجودارو در ايندوس، كاهن در مصر، ميليتوس، اولين توس و پرينس در يونان و تعدادي مراكز شهرهاي جديد در افريقا نام برد. تا اواسط قرن حاضر معيار اصلي طراحي شهرهاي جديد، اندازه معين تمام عناصر شهري آن بوده است. از اواسط قرن حاضر در طراحي شهرهاي جديد تجديدنظري اساسي شده است كه هدف مناسبي براي فعاليتهاي متنوع افراد و توانايي رشد و تحول پذيري آنان بوده است، بدين ترتيب--

اسلاید 31: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 31 شهرهاي جديد امروزي با گذشته اختلاف دارد، چون امروز شهرهاي جديد ابتدا طراحي و سپس احداث مي شود، بنابراين ايده هاورد كه در سال 1898 طرح شد با توجه به تحولات عيني هر كشوري، تغيير بسياري كرده است.

اسلاید 32: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 32نظريه توسعه پايدار شهري نظريه توسعه پايدار شهري، حاصل بحثهاي طرفداران محيط زيست درباره مسائل زيست محيطي بخصوص محيط زيست شهري است كه به دنبال نظريه «توسعه پايدار» براي حمايت از منابع محيطي ارائه شد. در اين نظريه موضوع نگهداري منابع براي حال و آينده از طريق استفاده بهينه از زمين و وارد كردن كمترين ضايعات به منابع تجديدناپذير مطرح است. اين نظريه ، پايداري شكل شهر، الگوي پايدار سكونتگاهها، الگوي مؤثر حمل و نقل در زمينه مصرف سوخت و نيز شهر را در سلسله مراتب ناحيه شهري بررسي مي كند؛ زيرا ايجاد شهر را فقط براي لذت شهرنشينان مي داند.

اسلاید 33: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 33در يك ديد اجمالي مباني نظري مفهوم پايداري در شهر و ناحيه شامل اين موارد مي شود: كاهش آ‌لودگي نگهداري منابع طبيعي كاهش حجم ضايعات شهريافزايش بازيافتها كاهش انرژي مصرفي افزايش بيش از حد جانداران مفيد در شهر و روستا با ايجاد جامعه جنگلي و درختان شهري و نواحي سبز عدم تمركز شهري و كاهش پراكندگيها افزايش تراكم متوسط در حومه هاي شهري و شهرهاي كوچك كاهش فواصل ارتباطي

اسلاید 34: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 3410. ايجاد اشتغال محلي 11. توسعه متنوع مساكن در مراكز اشتغال 12. توسعه شهرهاي كوچك براي كاهش اتكا به شهرهاي بزرگ 13. ساختار اجتماع متعادل 14. حمل و نقل عمومي و كاهش ترافيك جاده اي 15. مديريت ضايعات بازيافت نشدني 16. توزيع منابع و تهيه غذاي پايدار محلي 17. راههاي رسيدن به توسعه پايدار شهري18. اتخاذ سياست كاربري صحيح و محافظت از زمين بالا مي رود. 19. برنامه ريزي شهري و ناحيه اي و ساماندهي فضا

اسلاید 35: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 35نظريه باغشهر اشكال متعدد شهرهاي جديد از ايده باغشهر هاورد الهام گرفته اند. هاورد در سال 1850 در لندن متولد شد. او با طرح نظريه باغشهرها در سال 1898 ، مؤسسه باغشهر و برنامه ريزي شهري و نيز مجله اي را در سال 1899 بنا نهاد. مالكيت و ارزش زمين، مسائل مالكيت ، زاغه هاي شهري موضوعهاي مورد توجه هاورد و ديگر كساني بود كه از آنها تأثير پذيرفته بودند. ايده وي در زمينه طراحي شهر، مبتني بر جنبه هاي اقتصادي، بهداشتي، بصري و معماري بود. هاورد ديدگاه تخيل گرايان را در تدوين چهارچوب كلي نظريه اش آورد و از ديدگاه اصلاح گرايان درباره زمين استفاده كرد.

اسلاید 36: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 36تشديد مشكلات شهري و هجوم جمعيت روستايي به شهرهاي بزرگ پيامد انقلاب صنعتي بود كه به طرح پيشنهادهايي از سوي متفكران بسياري منجر شد. يكي از اين متفكران هاورد است. وي در زماني نظريه خود را ارائه داد كه لندن با رشد سريع و بي قواره، مهاجرت شديد روستايي، ازدحام، زاغه هاي ناسالم و كاهش سطح زندگي سالم اجتماعي مواجه بود. او چاره كار را نفي پيشرفتهاي صنعتي نمي ديد، بلكه به دنبال راهي بود تا جوامع انساني از مزاياي عصر صنعت برخوردار شوند و مشكلات شهرهاي بزرگ نيز رفع شود، هاورد در سال 1902 با تجديدنظرهايي كتاب خود را با عنوان باغشهرهاي فردا تجديد چاپ مي نمايد.

اسلاید 37: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 37وي در اين كتاب ديدگاهي كه اصلاح سياسي و اجتماعي شهرهاي متمركز را در عدم تمركز آ‌نها مي داند، مجموعه باغشهر و شهر اجتماعي ناميده مي شود. هاورد يك سيستم ناحيه باغشهر را پيشنهاد مي كند، طرح وي شامل يك مادرشهر با جمعيتي معادل 58 هزار نفر و تعدادي باغشهر در اطراف آن است، كه به وسيله وسايل نقليه سريع السير با يكديگر مرتبط مي شوند. اين باغشهرهاي اقماري با كمربند مزارع و پارك جنگلي از يكديگر و از شهر مركزي جدا مي شوند.

اسلاید 38: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 38هاورد ايجاد شهركها را اقتصادي مي داند؛ زيرا چنين باغشهرهايي در زمينهاي عمومي و متعلق به شهرداري ها احداث و نيز از بورس بازي زمين جلوگيري مي شود. طرحهاي كالبدي، تركيب شهر و روستا، خانه هاي ويلايي و فضاي سبز وي مشابهت هايي با سيستم ناحيه اي آرمان گرايان دارد. با اين تفاوت كه وي روي روابط اجتماعي بيشتر و استقلال در زندگي شخصي تكيه دارد. نظريه هاورد همان ايده جان راسكين است.

اسلاید 39: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 39نظريه شهركهاي اقماري تا اوايل قرن بيستم، ايده هاورد در قالب ايدئولوژي و باغشهر لچ ورث دور مي زند و از آن به بعد اين ايده توسعه مي يابد. ريموند انوين و ديگران روي نظريه هاورد كار مي كنند، در نتيجه شهركهاي اقماري به عنوان شهركهاي اجتماعي براي تمركز زدايي از شهر بزرگ احداث مي شوند كه آنها را «شهركهاي اقماري» مي نامند.

اسلاید 40: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 40نظريه شهركهاي اقماري براي كنترل رشد جمعيتي و كالبدي شهرهاي بزرگ به كار گرفته مي شود. نظريه شهركهاي اقماري يك مرحله حدواسط ميان باغشهرها و شهرهاي جديد است. اين ايده بر راهبرد گسترش سطوح ناحيه شهري تأكيد مي كند، كه در حقيقت ديدگاه ديگري از برنامه ريزي ناحيه اي است.

اسلاید 41: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 41طرح حومه نشيني در دهه 1920 با طرح آنوين و تشويق دولت انگليس، طرحهاي حومه نشيني با تراكم كم اجرا مي شود. اين طرحها كه شامل مساكن كوچك است، در برنامه هاي اجرايي شهرداري اين كشور مطرح مي شود، در نتيجه بيش از يك ميليون مساكن ويلايي در حومه شهرهاي بزرگ انگليس تهيه مي گردد كه بعداً اين الگو به ساير نقاط جهان نيز گسترش يافت.

اسلاید 42: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 42نظريه واحدهاي همسايگي از جمله نظريه هايي كه در اوايل قرن بيستم بر تحولات برنامه ريزي شهري جهان، بخصوص در اروپا تأثير گذاشت، نظريه كلارنس پري در سال 1923 با عنوان «واحد همسايگي» است. پري معتقد بود خدمات عمده و اساسي بايد در نزديكي خانه مسكوني مستقر شود و مسيرهاي دسترسي به خدمات نبايد خيابانهاي اصلي را قطع كند. لازم است گفته شود كه اتومبيل عامل قدرت بخشيدن به نظريه واحدهاي همسايگي و نيز محرك تفكيك شهرها به تعدادي از واحدهاي ساختاري بود كه يك نظام سلسله مراتبي شهري را به وجود مي آورند.

اسلاید 43: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 43نظريه هايي در باب شهرهاي جديد اصلاحات اجتماعي نظريه باغشهر كه به اصلاحات محيطي منجر شد و جنبه هاي فني و حرفه اي برنامه ريزي شهري را مطرح كرد، به عنوان مجموعه اي از مفاهيم برنامه ريزي فني و محيطي در اشكال مختلف تعديل شد. اين نظريه ها عبارتند از: سيلك باكينگهام در سال 1849 در رساله اي با عنوان شهرهاي جديد، جمعيت بهينه شهرهاي جديد را معادل 10 هزار نفر بيان مي كند. بنجامين و ريچاردسون در سال 1875 حد متناسب جمعيت را 100 هزار نفر براي شهر سالم بيان مي كنند.

اسلاید 44: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 44اسپنيارد آرتور سورياماتا در سال 1882 نظريه شهر خطي را كه مي بايست در اطراف مادريد احداث شود بيان كرد. نظريه گارنيه يك سال پس از انتشار نظريه هاورد در زمينه طراحي يك شهر نمونه بيان شد. شهر جديد صنعتي وي، جمعيت بهينه اي معادل 35 هزار نفر داشت. اين تعداد مشابه تعداد جمعيت باغشهر هاورد است. هاورد در باغشهر خود فقط تعدادي از صنايع كوچك و متوسط را در باريكه اي از پيرامون محلات مسكوني جا داده بود، اما گارنيه مجموعه صنعتي عظيمي را پيشنهاد مي كرد.

اسلاید 45: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 45در سال 1919 پل ولف نظريه ايجاد سه يا چهار باغشهر را در گروههاي 100 هزار نفري ارائه كرد. مهمترين تفاوت اين نظريه با نظريه هاورد ، در پيش بيني محوطه بزرگ صنعتي با تمام تأسيسات فني، درون مجتمعي از باغشهرها بود. در سال 1922 آنوين، نظريه اي متفاوت با نظريه هاورد بيان نمود. در طرح وي شهركهاي اقماري به صورت حومه هاي خوابگاهي در اطراف يك شهر بزرگ قرار مي گرفتند. پس از جنگ جهاني اول، مدرسه برنامه ريزي و معماري در فرانسه و آلمان به وجود آمد. نظريه هاي استادان اين مدرسه با نظريه باغشهرهاي هاورد متفاوت بود. لوكوريوزيه ، مي وان در روهه و والتر گروپيوس، عقايد جديدي درباره برنامه ريزي --

اسلاید 46: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 46شهرها داشتند زيرا آنان به انسان جديد فكر مي كردند. در سال 1933 اريك گلودن نظريه مجتمعهاي شهري را براي تمركززدايي از شهرها به پيروي از نمونه هاي روستايي ارائه مي دهد. در ارزيابي طرح گلودن مي توان چنين گفت كه مجموعه اين سلولها مي تواند چندين ميليون نفر را در خود جاي دهد. اين امر گوياي تمركز شديد جمعيت و انباشتگي است، از اين رو مشكلي را حل نخواهد كرد. فرانك لويدرايت نظريه «شهر پهندشتي» يا «شهر فردا» را براي تمركززدايي از شهرهاي بزرگ ارائه كرد. اين نظريه امكان زندگي پراكنده را در خانه هاي ويلايي تك خانواري مطرح مي كند. (آرمانگرايان، عناصر شاعرانه روستا گرايانه)

اسلاید 47: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 47شهرهاي جديد و طرح ريزي نوين در آ‌ستانه جنگ جهاني دوم، «انگليسيها مسأله پژوهش درباره يك سياست هماهنگ طرح ريزي كشوري را مطرح كردند». بارلو گزارش خود را در سال 1940 ارائه داد. اصول اين گزارش به قرار زير است: اجراي فوري طرح ريزي كشوري به خصوص براي حوزه فضاهاي متراكم؛ برقراري يك سياست عدم تمركز و توزيع فضايي صنعت؛ پژوهش درباره تعادل ناحيه ها از نظر تعدد فعاليتهاي صنعتي؛ ايجاد سازمان ملي براي هماهنگي طرح ريزي در سطح منطقه اي يا محلي.

اسلاید 48: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 48اصول گزارش بارلو، توسط ابركرامبي در سال 1944 در لندن بزرگ مطرح و بر آن تأكيد شد. او در طرح خود پيشنهاد كرد تا براي سياست تمركززدايي، ده شهر جديد اقماري در اطراف لندن ساخته شود و نيز براي كنترل رشد لندن به هيچ وجه نبايد به تأسيسات صنعتي در حومه لندن و نيز در فضاهاي متراكم خارجي مجاور آن اجازه احداث داده شود. بدين ترتيب در انگلستان ابتدا بر اساس نظريه باغشهر هاورد و سپس بر اساس نظريه هاي بارلو، ابركرامبي و ريت، سياست طرح ريزي سرزميني در قالب ساخت «شهرهاي جديد» اتخاذ شد.

اسلاید 49: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 49در اين شهرهاي جديد تأكيد اساسي بر توسعه اجتماعي بود. احداث شهرهاي جديد بريتانيا طي سالهاي 1945 تا 1950 كه ايده باغشهرها را براي دهه هايي به فراموشي سپرد خود به دنبال ظهور ايدئولوژي تاچريسم در دهه هاي 1980 و 1990 متوقف مي شود و فقط به عنوان يك چهره هنري از گذشته باقي مي ماند.

اسلاید 50: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 50روند شهرهاي جديد دوره اول، باغشهرها به عنوان الگوي اوليه شهرهاي جديد (1938 – 1898): در اين دوره باغشهرها، شهركهاي اقماري و سپس شهر جديد به عنوان گزينه اي در برابر رشد نابسامان و فزاينده برخي از شهرهاي انگلستان بويژه شهرهاي صنعتي مطرح مي شوند. دوره دوم، سياست رويارويي با رشد مناطق مادر شهري (1960 – 1938): با پايان جنگ جهاني دوم، بريتانيا بار ديگر، در توسعه شهرهاي جديد پيشگام مي شود. در اين دوره به باغشهرها با دگرگوني هايي، به عنوان ابزار ساماندهي مناطق شهري مادرشهر

اسلاید 51: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 51و به منظور رفع مشكلات آن توجه مي شود؛ از اين رو شهرهاي جديد در فاصله اي از مادرشهر ايجاد و شهرهاي بزرگ به عنوان مركز اصلي فعاليت يا قطب ناحيه شهري بالقوه پذيرفته مي شوند. در كشورهاي در حال توسعه موارد متعددي از برنامه ريزي شهرهاي جديد طي اين دوره طرح مي شود. دوره سوم، تحول در اهداف شهرهاي جديد (1970 – 1960): شهرهاي جديد به عنوان ابزار ساماندهي فضاي ملي، برنامه ريزي ناحيه اي و سياست تمركززدايي جمعيتي و اقتصادي طرح مي شود. ايجاد پايتختهاي جديد (شانديگار، برازيليا و اسلام ‌آباد) در كشورهاي در حال توسعه نيز گونه اي از اين اهداف تلقي مي شود. توجه به تمركززدايي از جمله اهداف نوين ايجاد شهرهاي جديد است.

اسلاید 52: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 52نتيجه گيري شهرهاي جديد با توجه به تحولات نظريه اي در نظامهاي مختلف اجتماعي – اقتصادي زمان خود دگرگونيهاي اساسي اي را پذيرفته اند. در حال حاضر شهر جديد به اجتماعهاي از پيش برنامه ريزي شده، جامعه اي خود اتكا، با جمعيت و مساحت مشخص، فاصله اي معين از مادرشهر، اهداف معين و برخوردار از تمام امكانات و تسهيلات لازم براي يك محيط مستقل گفته مي شود. الگوي اوليه شهرهاي جديد امروزي، بيشتر بر پايه نظريه باغشهر استوار است.

اسلاید 53: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 53شهرهاي جديد بر اساس وسعت، فاصله، جمعيت، نوع و سطح فعاليت اقتصادي در چندين الگو طبقه بندي مي شوند: 1) شهرهاي جديد مستقل 2) شهرهاي جديد اقماري 3) شهرهاي جديد پيوسته.

اسلاید 54: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 54شهرهاي جديد مستقل واحد توسعهشهرهاي جديد اقماريشهرهاي جديد سرريز پذيرشهرهاي جديد پيوسته پايتختهاي جديدشهرهاي موازي شهرهاي جديد صنعتيفصل دوم

اسلاید 55: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 55شهرهاي جديد مستقل شهرهاي جديد مستقل، اجتماع هاي برنامه ريزي شده اي هستند كه با اهداف بهره برداري از منابع طبيعي، انتقال مزاياي قطب رشد به نواحي عقب مانده، صنعتي كردن مناطق مستعد، تقويت نواحي صنعتي و تغيير ساخت سياسي و خدماتي نواحي و كل كشور ايجاد مي شوند؛ زيرا هدف از ايجاد شهرهاي جديد مستقل در اصل ناشي از «سياست تمركز زدايي» ملي و ناحيه اي و تعادل بخشي به نواحي مختلف كشور است.

اسلاید 56: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 56چگونگي مكانيابي شهرهاي جديد اولاً با ناحيه اي كه در آن هستند پيوند منطقي داشته باشند، ثانياً فاصله آنها از شهرهاي بزرگ بايد به اندازه اي باشد كه سفر روزانه از اين شهرها را به شهرهاي مجاور تشويق نكند. شهرهاي جديد مستقل در كشورهاي سوسياليستي با اهدافي كاملاً متفاوت بوجود آمده اند. تسهيل در طرح ريزي سرزميني با ايجاد يك فضاي مناسب زندگي براي كارگران صنعتي است

اسلاید 57: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 57و نيز براي تقويت پايه هاي اقتصادي ناحيه نفوذ به كار گرفته مي شوند. مثلاً در انگلستان شهرهاي جديد مستقل براي عدم تمركز و جلوگيري از مهاجرتهاي روستايي به مادرشهر ، رقابت سياسي بين شهرهاي بزرگ براي پايتخت شدن مانند كانبرا و واشنگتن. شهرهاي جديد مستقل معايب و محاسني دارند كه در زير به نمونه هايي از معايب آنها اشاره مي شود: 1. اين شهرها بيشتر در نواحي كمتر توسعه يافته و در زميني بكر بنا مي شوند، بنابراين در مقايسه با دو الگوي ديگر شهرهاي جديد چون از تأسيسات و تجهيزات شهري كمتري بهره مند مي شوند، هزينه هاي گزافي را ايجاد مي كنند.

اسلاید 58: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 582. محيط اينگونه شهرها به دليل انزواي جغرافيايي از نظر رواني و اجتماعي، محيطي كم جاذبه و فاقد زمينه هاي لازم براي ايجاد زندگي پرشور و شوق است. 3. اينگونه شهرها در ايجاد اشتغال و جذب جمعيتهاي ناحيه اي موفق نيستند. 4. اينگونه شهرها اقتصادي تك پايه اي دارند و به همين سبب نسبت به تحولات اقتصادي و رونق و ركودهاي ناحيه اي و ملي حساس و ‌آسيب پذير هستند.

اسلاید 59: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 59شهرهاي جديد اقماري شهرهاي جديد اقماري، اجتماع هاي برنامه ريزي شده اي در درون حوزه كلانشهرها هستند كه با شهر مركزي پيوندهاي عملكردي مستحكمي را حفظ مي كنند. به همين سبب وجود ارتباطات مناسب امري حياتي است و زمان جابجايي نبايد از 30 تا 45 دقيقه تجاوز كند. در اين شهرها نياز به ايجاد توازن در تأمين مشاغل نيست، زيرا اين شهرها از بازار كار كلانشهر بهره مند مي شوند. عموماً شهرهاي جديد اقماري كه براي جذب جمعيت اضافي طراحي مي شوند، شهرهاي خوابگاهي مي نامند.

اسلاید 60: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 60شهرهاي جديد پيوسته اين اصطلاح را هاروي پارلوف براي توصيف شهرهايي كه در محدوده شهرهاي موجود احداث مي شوند به كار برد در واقع اين الگو در جوار مادرشهر و مجتمعهاي بزرگ براي رفع مشكل انباشتگي هاي مسكوني ‌آنها ايجاد مي شود؛ بنابراين هدف از ايجاد آنها، ساماندهي فضايي و تراكم زدايي از مادرشهر است. نظريه شهرهاي جديد پيوسته با انباشتگي مسكوني اي كه نتيجه مكتب شهرسازي استكهلم است، در كشورهاي اسكانديناوي با تكيه بر اصل تراكم زدايي و اصلاح ساختار شهري پايتخت و شهرهاي بزرگ آنان مطرح شد.

اسلاید 61: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 61نتيجه همان طور كه قبلاً گفته شد، شهرهاي جديد مستقل، اقماري و پيوسته سه الگوي اصلي تقسيم بندي شهرهاي جديد هستند. بر اساس اين سه الگو، الگوهاي ديگر شهرهاي جديد در ساير نقاط دنيا احداث شده اند

اسلاید 62: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 62شهرهاي موازي اين الگو زماني مطرح مي شود كه محدوديتهاي جغرافيايي در پيرامون مادرشهر وجود داشته باشد يا مسأله تأمين آب، مشكلات حل نشدني ايجاد كند كه در حالت اول از شهر ريو و در حالت دوم از مكزيكوسيتي و كلكته مي توان نام برد.

اسلاید 63: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 63واحد توسعه واحد توسعه ناحيه شهري، يكي از عرصه هاي رايج طراحي در معماري است. وسعت اين واحدها معمولاً بين 40 تا 200 هكتار است و مي توان آن را بخشي از ساختار شهرهاي جديد يا توسعه الگوي حومه نشيني به حساب آورد. تعادل ميان جمعيت و محيط در كلانشهرها و بهره مندي از نيروي انساني و منابع طبيعي يك ناحيه است.

اسلاید 64: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 64شهرهاي جديد سرريز پذير اين شهرها براي خنثي كردن و كنترل رشد شتابان شهرهاي بزرگ و نيز جذب و انتقال بخشي از جمعيت آنها احداث مي شود. معمولاً براي اين هدف قطبهاي رشد جديدي به شكل شهرهاي جديد اقماري، مستقل، موازي، دوقلو و غيره احداث مي شود.

اسلاید 65: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 65پايتختهاي جديد پايتختهاي جديد به طور كلي براي تشكيل يك دولت جديد يا انتقال حكومت از مكاني به مكان ديگر احداث مي شدند. اين پايتختها به دلايل متفاوتي احداث شده اند كه عبارتند از احداث پايتختها در مستعمره هاي قديمي پس از استقلال، تغيير در قلمرو يك ناحيه، بي بهره شدن ناحيه از مركز سنتي خود؛ به سبب تشكيل دولت جديد به دنبال ائتلاف سياسي.

اسلاید 66: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 66شهرهاي جديد صنعتي اهداف عمده ايجاد شهرهاي جديد صنعتي بدين قرار است: بهره برداري از منابع طبيعي ناحيه ، راهبرد توسعه منطقه اي، ايجاد قطب رشد، اسكان شاغلان بخش صنعت، امكان دسترسي به صنعت، توليد و سرانجام ايجاد محيطي براي زندگي كارگران و شاغلان بخش صنعت. شهرهاي جديد صنعتي معمولاً به دنبال دوره گذر از جامعه پيش صنعتي به صنعتي ايجاد مي شوند. اين شهرها معمولاً در نزديكي منابع مواد خام احداث مي شوند. فاصله مطلوب بين ناحيه صنعتي و محل شهر جديد صنعتي حدود ده تا پانزده كيلومتر است.

اسلاید 67: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 67كشورهاي اروپاييكشورهاي اسكانديناوي كشورهاي امريكاييكشورهاي سوسياليستيكشورهاي آسياييكشورهاي افريقايينتيجه گيريفصل سوم

اسلاید 68: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 68كشورهاي اروپايي نظريه شهرهاي جديد كه بر اساس نظريه باغشهر به وجود آمده، از كشور انگلستان شروع شده است. احداث شهرهاي جديد در انگلستان بر طبق دو طرح ابركرامبي و كميسيون ريت انجام شده است. بدين ترتيب تا سال 1950 در بريتانيا، 14 شهر جديد ساخته شد كه در 8 شهر در اطراف لندن براي اسكان و اشتغال ناحيه شهري لندن بود. اين تعداد در سال 1971 به 29 شهر و در سال 1973 به 33 شهر رسيد.

اسلاید 69: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 69اين شهرها براي اجراي سياست تمركز زدايي مراكز جمعيتي و صنعتي، جذب سرريزهاي جمعيتي، رشد و توسعه اقتصادي، در ابعاد ناحيه اي ايجاد شدند. شهرهاي جديد ناحيه لندن بيشتر با شبكه راه آهن به لندن متصل شده اند. مامفورد در سال 1971 در مقاله اي با عنوان «ايده باغشهرها، مقدمه اي بر برنامه ريزي جديد» ضمن اشاره به مشكلات شهرهاي جديد انگلستان، در مجموع آنها را موفق مي داند.

اسلاید 70: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 70در فرانسه در پايان قرن نوزدهم براي مشكل كمبود مسكن باغشهرهاي چندي در اطراف پاريس احداث شد؛ هر چند طرح اين باغشهرها مانند باغشهرهاي هاورد بود و با مباني نظري آ‌ن ارتباط محدودي داشت. بنيانگذاران باغشهرهاي فرانسه جورج بينوت لوي، جولز زيگفريد و جورج رايسلر هستند. در سال 1919 طرح شهركهاي اقماري در اطراف پاريس اجرا شد. گروهي به نام پدرگرايان در دهه 1920 نظريه باغ مسكنها را مطرح كردند.

اسلاید 71: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 71در آلمان ، در اوايل قرن بيستم دو راهبرد براي شهرهاي بزرگ مطرح شد: اولين راهبرد بر تمركززدايي، جذب مازاد طبقات كارگر و جمعيت از نواحي داخلي شهرهاي شلوغ به حومه هاي پيراموني استوار بود. اين راهبرد شكل دهي حومه و انتقال صنايع به بيرون از شهرها را در نظر داشت. دومين راهبرد بر توسعه شهرهاي مهاجرنشين تأكيد داشت كه مبتني بر عدم تشويق مردم در مهاجرت از روستا به شهرهاي بزرگ بود.

اسلاید 72: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 72ديدگاه ديگري هم وجود داشت كه بهبود استانداردهاي زندگي كشاورزي در حومه ها و نگهداري جمعيت را پيشنهاد مي كرد كه بيشتر به وسيله مالكان استانها حمايت مي شد.

اسلاید 73: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 73كشورهاي اسكانديناوي پنج سال پس از انتشار طرح لندن بزرگ، طراحان سوئدي چند شهر جديد اقماري پيرامون استكهلم براي ايجاد مترو پيشنهاد كردند. در اين طرحها، شهرهاي جديد اقماري هرگز به صورت خود اتكا در نظر گرفته نشدند، بلكه عناصر تكميل كننده استكهلم بزرگ بودند و نقش تخليه كننده مركز و تأمين كننده چهارچوبي براي رشد ناحيه را برعهده داشتند كه اهداف تمركززدايي استكهلم را تكميل مي كردند.

اسلاید 74: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 74در فنلاند شهرهاي جديد براي سياست تمركززدايي از شهر بزرگ احداث شدند؛ مانند شهرك اقماري هليسنكي با جمعيتي معادل 15 هزار نفر. در اين شهرها ايجاد مشاغل با ميزان تقاضاي كار مناسب تر بود و نود درصد مساكن به كارگران ساده و متخصصان تعلق داشت. شهرهاي جديد در دانمارك در سال 1949 با طرح دست گشوده در پيرامون كپنهاگ براي تمركززدايي يكپارچه و توسعه ناحيه اي مادرشهر به كار گرفته شد. در اين طرح خوداتكايي شهرهاي جديد، مبتني بر الگوي شهرهاي جديد اقماري بود.

اسلاید 75: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 75كشورهاي امريكايي برنامه ريزي احداث شهرهاي جديد در ايالات متحده به عنوان روندي ملي در احداث نواحي شهري و حومه اي به كار گرفته شد. اين الگو كه از دهه 1920 در امريكا شروع شد، مبتني بر كسب سود بوده است. در اين كشور تا دهه 1960 حدود 600 شهر جديد كه 5 ميليون واحد مسكوني را در بر مي گرفته احداث شده است. اولين تجربه شهر جديد در اين كشور به شهر جديد رادبرن و نيوجرسي بر مي گردد.

اسلاید 76: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 76در دهه 1970 شهرهاي جديد امريكا در الگوهاي اقماري، درون شهري، ييلاقي، آموزشي و پژوهشي و نيز مركز خريدي احداث شدند. ارائه مسكن، ايجاد اشتغال، گذران اوقات فراغت و رونق تجارت از نقشهاي عمده اين شهرهاست. اين شهرهاي كوچك با پتانسيل رشد براي سرويس دهي و جلوگيري از رشد بي قواره شهري و جذب مهاجرين از شهرهاي بزرگ طراحي و احداث شده اند. يك سوم اين شهرهاي جديد خود اتكا هستند. در امريكاي لاتين شهرهاي جديد، بيشتر به صورت قطبهاي رشد براي توسعه ناحيه اي احداث شده اند، مثلاً پايتخت جديد برزيل (برازيليا) در بخش داخلي كشور براي توسعه ناحيه اي طراحي و احداث شده است.

اسلاید 77: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 77در مكزيك اخيراً شهرهاي جديد، براي اجراي سياست عدم تمركز شهر بزرگ به كار گرفته مي شوند. در ونزوئلا شهرهاي جديد براي توسعه صنعتي و ناحيه اي و تمركززدايي از مادرشهر طراحي شده اند. شهر برايزيليا به عنوان شهر جديد پايتختي برزيل، در شرايط نامتعادل اقتصادي، نابرابري اجتماعي و نيز فقر و ورشكستگي اجتماعي، اقتصادي و سياسي ساخته شد و بدين ترتيب ساخت آن جنبه سياسي داشت. لوسيوكوستا معمار برجسته برزيلي، طراح برازيلياست.

اسلاید 78: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 78تأثيرات اقتصادي اين پروژه بر اقتصاد كشور آشكارا فاجعه آميز بود. در واقع با احداث شهر جديد برازيليا قرار بود كه يك قطب رشد در برزيل ايجاد و نيز از شهرهاي بزرگ تمركززدايي شود، اما موجب ركود اقتصادي كشور شد. پس از ده سال (1967)، زاغه هاي چندي در اطراف برازيليا ظاهر شدند و 10 درصد از جمعيت اين شهر را در خود جاي دادند. در مجموع مي توان گفت، برازيليا، جزيره اي است كه به طور روزافزون از هر سو به وسيله زاغه نشينها احاطه شده است.

اسلاید 79: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 79كشورهاي سوسياليستي شهرهاي جديد در كشورهاي سوسياليستي بخصوص در شوروي سابق، لهستان و مجارستان به طور وسيعي احداث شد. اهداف اصلي سياست شهري شوروي سابق عبارتند از: محدود كردن رشد شهرهاي بزرگ و تقويت شهرهاي جديد اقماري كوچك و متوسط. بهره وري بهتر از منابع عظيم نفت، چوب، زغال سنگ و هيدروالكتريك در سيبري و نيز سازندگي مناطق دورافتاده و عقب مانده. طراحي شهري، محيط زيست و بناهاي تاريخي حفظ شوند و زمينهاي كمياب كشاورزي از توسعه شهري مصون بمانند.

اسلاید 80: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 80نابرابريهاي كمي و كيفي مسكن و خدمات حمايتي در شهرها و نيز اختلاف سطح زندگي شري و روستايي كاهش يابد. شهرهاي كوچك و متوسط به شكل خوشه اي در گروههايي قرار گيرند تا ارتباط دروني و خدماتي مناسب ‌آنها از طريق مراكز ناحيه اي تأمين شود. بدين ترتيب در اين كشور، اهداف اسكان در سطح ملي بر سيستم يكپارچه و متمركز با برنامه ريزي بلندمدت و جامع اقتصادي، اجتماعي و كالبدي استوار بود.

اسلاید 81: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 81در لهستان شهرهاي جديد بر اساس طرح ريزي كشوري و توسعه اقتصادي متعادل بين نواحي آن، با توجه به تخريب ناشي از جنگ و با الهام از طرح لندن بزرگ سال 1944 ايجاد شده اند. شهرهاي جديد در اين كشور سه نوع است: شهرهايي كه براي عدم تمركز ناحيه صنعتي طبق طرح ناحيه اي ايجاد مي شوند؛ شهرهايي كه در قطب صنعتي ايجاد مي شوند؛ شهرهايي كه براي توسعه مجموعه هاي جديد صنعتي ايجاد مي شوند.

اسلاید 82: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 82از ديدگاه ناظران غربي، شهرهاي جديد لهستان يأس آور و خانه هاي مسكوني آنان كوچك است. مسأله مديريت و شيوه سرمايه گذاري ضعف شهرهاي جديد لهستان مي باشد. در مجارستان شهرهاي جديد ماهيتي اقتصادي و شهرسازانه دارد و معمولاً پس از جنگ براي احداث صنايع به وجود ‌آمده است. اهداف شهرهاي جديد مجارستان ايجاد مراكز متعادل و اسكان شاغلان بخش صنعت مي باشد و بر اساس طرح ريزي سرزمين و جلوگيري از رشد بوداپست است كه با اهداف شهرهاي جديد غربي متفاوت است.

اسلاید 83: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 83نكات منفي شهرهاي جديد مجارستان عبارتند از: اشتباه انگليسيها و فرانسويها را در غفلت از توسعه فعاليتهاي رده سوم مشاغل (خدمات) تكرار مي كند. يكنواختي در ساختمان آنها به طرح ريزي اقتصادي مشروط است. ساختار اشتغال اين شهرها نامتعادل است و مهاجرت آونگي وجود دارد. ساختار سني شهرهاي جديد جوان و عدم تعادل در تركيب جنسي مشهود است.

اسلاید 84: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 84كشورهاي آسيايي شهرهاي جديد در كشورهاي مختلف آسيا به طور وسيعي احداث شده اند. مهمترين نقش اينگونه شهرها در آ‌سيا عبارت است از تمركززدايي از مادرشهرها و شهرهاي بزرگ، جذب سرريزهاي جمعيتي، ارائه مسكن، ساماندهي فضايي مادرشهرها، اسكان شاغلان بخش صنعت، توسعه ناحيه اي و كاهش زاغه ها. در آسيا كشورهاي ژاپن، اردن، هند، كره جنوبي، سنگاپور، اندونزي، مالزي، عربستان سعودي و بنگلادش اين شهرها را در الگوهاي مختلف طراحي و احداث كرده اند.

اسلاید 85: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 85در ژاپن باغشهر را دن ان تاشي مي نامند. تاشي يعني منظر زيبا و دن ان يعني روستا يا حومه. در واقع كلمه «دن ان» در برابر شهر است. ژاپنيها: ابتدا كلمه دن ان تا كي (روستا – شهر) سپس كلمه كن تاش (باغشهر شكوفه) و سرانجام كلمه دن ان تاشي را انتخاب كردند. ابتدا تصور گروه از باغشهر باغي پر از شكوفه و مركز فيزيكي شهر بود، سپس به يك دهكده صنعتي كه صنعت، كشاورزي و مساكن شاغلان بخش صنعت را در برمي گرفت تغيير كرد.

اسلاید 86: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 86كره جنوبي در سال 1989 سياست احداث شهرهاي جديد را به علت تورم قيمت مسكن در پيش گرفت. تورم قيمت مسكن در اين كشور به علت رشد سريع اقتصادي در سالهاي پيش از 1989 به وجود آ‌مده است. در اين سال دولت طراحي پنج شهر جديد در اطراف سئول را اعلام كرد. سياست احداث شهرهاي جديد در اين كشور در جهت اهداف و نقشهاي زير هم مطرح بوده است: از جمعيت و فعاليتهاي صنعتي در مراكز شهرهاي بزرگ از جمله سئول تمركززدايي شود.

اسلاید 87: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 87شهرهاي جديد صنعتي يا خوابگاهي براي صنايع بزرگ به منظور رشد و توسعه اقتصادي احداث شود. مناطق عقب مانده توسعه يابد. در اندونزي با متوسط رشد شهري 3/ 4 درصد در سال، تا سال 2000 تقريباً يك ميليون هكتار زمين روستايي براي توسعه شهري استفاده خواهد شد. در اين كشور شهرهاي جديد در چهار الگوي:1. شهرهاي جديد بزرگ، 2.شهرهاي جديد معدني و صنعتي، 3. شهرهاي جديد مرزي 4. شهرهاي جديد پايتختي طراحي و احداث شده است.

اسلاید 88: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 88در اردن سياست ايجاد شهرهاي جديد براي پاسخ به تقاضاي روزافزون مسكن و كاهش رشد مشكلات شهري اتخاذ شده است. طي سالهاي 84 – 1970 رشد سريع اقتصادي به افزايش جمعيت شهرنشين عمان منجر شد كه نتيجه مهاجرتهاي روستايي و خارجي بود؛ از اين رو دولت تصميم به ايجاد شش شهر جديد براي رفع نياز مسكن گرفت، اما شهرهاي جديد اردن از جمله ابونصير در نزديكي عمان موفق نبوده اند و از نظر خدمات منابع اداري و اقتصادي به مادرشهر متكي مانده اند.

اسلاید 89: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 89دولت سعودي در دومين برنامه پنجساله دوم، در سال 1975 تصميم گرفت وزارت خارجه، سفارتخانه ها و نمايندگيهاي خارجي را از جده به رياض انتقال دهد؛ بدين ترتيب شهر رياض به عنوان يك شهر جديد ديپلماتيك معرفي شد. هدف از احداث رياض، ايجاد مسكن براي هشتاد سفارتخانه و اسكان جمعيتي معادل 11 هزار نفر بود كه به تدريج تا 25 هزار نفر را نيز در بر مي گيرد و هنوز هم ادامه دارد. هم اكنون رياض پايتخت سياسي – اداري عربستان سعودي همانند برازيليا و اسلام آباد است.

اسلاید 90: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 90كشورهاي افريقايي تعدادي از شهرهاي جديدي كه در افريقا بر اساس طرحهاي جامع طراحي شده اند. هدف مهمي چون جذب سرريزهاي جمعيتي مادرشهر را داشته اند. بعضي از اين شهرها دقيقاً مانند الگوهاي اروپايي و امريكايي هستند كه با فرهنگ ملي افريقا ناسازگار مي باشند. اين شهرها را مي توان به الگوهايي تقسيم كرد: شهركهاي اقماري: براي تراكم زدايي از نواحي شهر مركزي با جذب مهاجرينپايتختهاي جديد: در افريقا براي ايجاد نقش تمركز اداري در يك مكان جديد ملي احداث شده اند.

اسلاید 91: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 914. شهرهاي جديد به منظور بهره برداري از منابع: نمونه اي از اين شهرها، شهرهاي جديد معدني است كه تعدادي از آنها در دوره استعمار ساخته شده و شماري هم در 25 سال گذشته احداث شده اند. 5. شهرهاي جديد به مثابه قطب سرويس دهي به نواحي روستايي: شهرهاي جديد همانند «دهكده هاي سوسياليستي» طراحي شده است.

اسلاید 92: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 92اهداف عمده ساخت يك هزار دهكده در افريقا عبارتند از: 1) اهداف اقتصادي: ترويج نوگرايي در نواحي روستايي ؛ 2) اهداف اجتماعي: توزيع زمين بين روستاييان؛ 3) اهداف سياسي: يكپارچگي جمعيت. تجديد ساخت شهرهاي تخريب شده: اين شهرها براي تجديد ساخت مساكني كه بر اثر بلاياي طبيعي انساني همانند سيل، زلزله و جنگ تخريب شده اند، احداث مي شوند، مانند طرحهايي كه در مصر، سودان و مراكش اجرا شده اند.

اسلاید 93: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 93نتيجه گيري بيش از نيم قرن است كه نظريه شهرهاي جديد، به اشكال مختلف در نظامهاي سرمايه داري، سوسياليستي سابق و جهان سوم به كار گرفته شده است. نظريه شهرهاي جديد در كشورهاي سرمايه داري غرب، براي اجراي راهبرد عدم تمركز، مهار رشد شهرهاي بزرگ جذب سرريزهاي جمعيتي، توزيع فضايي بهينه جمعيت و صنعت و ساماندهي فضايي پايتخت و مادرشهرها به كار گرفته شد كه نتايج گوناگوني به بار آ‌ورده است. در كشورهاي سوسياليستي سابق، نظريه شهرهاي جديد

اسلاید 94: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 94براي اجراي راهبرد ايجاد قطب رشد، جلوگيري از رشد شهرهاي بزرگ، استفاده از منابع داخلي، توزيع فضايي جمعيت و صنعت، توسعه نواحي عقب مانده و آمايش سرزمين به كار گرفته شده كه نتايج متفاوتي داشته است.در جهان سوم اين نظريه براي اجراي راهبرد عدم تمركز، آمايش سرزمين، ايجاد قطب رشد، توسعه ناحيه اي، انتقال مراكز اداري، ساماندهي فضايي شهرهاي بزرگ، ايجاد قطب سرويس دهي به نواحي روستايي، ايجاد مراكزي براي يكپارچه سازي روستاها و تجديد ساخت شهرهاي تخريب شده به كار گرفته شده و نتايج گوناگوني به بار آ‌ورده است.

اسلاید 95: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 95تحولات شهر و شهرنشيني در ايرانانباشتگي جمعيت در شهرهاي بزرگتحولات برنامه ريزي طرحهاي شهري و ناحيه اي در ايران سابقه ي ايجاد شهرهاي جديد در ايراندلايل ايجاد شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلاميبررسي مسائل مربوط به شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلامي اهداف عمده شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلامينتيجه گيريفصل چهارم

اسلاید 96: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 96تحولات شهر و شهرنشيني در ايران كشور ايران، پيش از 1300 هـ. ش از نظام شهري و شهرنشيني مطلوبي برخوردار بوده است. جمعيت ايران را در سال 1279 شمسي (1900) 9 ميليون و 860 هزار نفر و جمعيت شهرنشين را 2 ميليون و 33 هزار نفر ذكر مي كند. تعداد شهرها 99 عدد، ضريب شهرنشيني 6/20 درصد و جمعيت شهرها بسيار اندك بوده است؛ يعني فقط يك شهر بيش از 500 هزار نفري، سه شهر 100 تا 500 هزار نفري. بيشترين تعداد شهرها در طبقه شهرهاي كوچك قرار داشته ، اما در سلسله مراتب شهري تعادل نسبي برقرار بوده است.

اسلاید 97: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 97برابر سرشماري سال 1335 جمعيت شهرنشين كشور به 5 ميليون و 997 هزار نفر ، ضريب شهرنشيني به 4/31 درصد و تعداد شهرها به 199 مي رسد. جمعيت شهرنشين كشور به 9 ميليون و 790 هزار نفر، ضريب شهرنشيني به 7/38 درصد، تعداد شهرها به 271 شهر و رشد جمعيت شهرنشين طي دوره ده ساله 1335 – 1345 به 5 درصد مي رسد. مهمترين ويژگيهاي نظام شهري ايران در سال 1345 عبارتند از:‌1) افزايش سهم جمعيت شهر تهران نسبت به كل جمعيت شهري كشور؛ 2) افزايش تعداد و اندازه شهرهاي بزرگ و متوسط نسبت به دهه پيش؛

اسلاید 98: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 983) افزايش تعداد شهرهاي كوچك و كاهش مجموع جمعيت آنها نسبت به جمعيت شهري دهه پيش؛ 4) وجود تنها يك شهر ميليوني در نظام شهري كشور (تهران). در سرشماري سال 1355 ، جمعيت شهرنشين كشور به 15 ميليون و 855 هزار نفر، تعداد شهرها به 373 شهر كه از اين تعداد بيست شهر بيش از 100 هزار نفر جمعيت دارند، ضريب شهرنشيني به 7/38 درصد و متوسط رشد سالانه جمعيت در دهه 1345 – 1355 به 93/4 درصد مي رسد.

اسلاید 99: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 99مهمترين ويژگيهاي نظام شهري ايران در سال 1355 عبارتند از: 1) ظهور سه شهر با جمعيتي بيش از 500 هزار نفر بجز تهران؛ 2) افزايش سهم جمعيت شهر تهران نسبت به كل جمعيت شهري كشور؛ 3) كاهش تعداد شهرهاي مياني (شهرهاي بين 250 تا 500 هزار نفر) نسبت به دهه پيش؛ 4) افزايش تعداد شهرهاي كوچك. در سرشماري سال 1365 جمعيت شهرنشين كشور به 26 ميليون و 845 هزار نفر، تعداد شهرها به 496 شهر، ضريب شهرنشيني به 3/54 درصد و متوسط رشد سالانه جمعيت شهرنشين به 4/5 درصد مي رسد.

اسلاید 100: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 100ويژگيهاي نظام شهري كشور طي دهه 1335 – 1365 عبارتند از:1) به علت پديده مهاجرت تعداد جمعيت، اندازه و كالبد شهرهاي بزرگ افزايش يافت؛ 2) تورم جمعيت روستا – شهرهاي عمده به تعداد شهرهاي كوچك افزود؛ 3) فقدان شهرهاي مياني در طبقه جمعيتي 250 هزار تا 500 هزار نفر. در سرشماري سال 1370 جمعيت شهرنشين كشور به 31 ميليون و 837 هزار نفر، تعداد شهرها به 514 شهر، ضريب شهرنشيني به 57 درصد و متوسط رشد سالانه جمعيت در دوره پنجساله 1365 – 1370 به 46/3 درصد مي رسد.

اسلاید 101: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 101در سرشماري سال 1375 جمعيت شهرنشين كشور به 36 ميليون و 700 هزار نفر، تعداد شهرها به 614 شهر، ضريب شهرنشيني به 3/61 درصد و متوسط رشد سالانه جمعيت طي دهه 1365 – 1375 به 17/3 درصد مي رسد.

اسلاید 102: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 102انباشتگي جمعيت در شهرهاي بزرگ مهمترين شهرهاي ايران را تهران، تبريز، مشهد، اصفهان و شيراز تشكيل مي دهند. جمعيت اين شهرها نسبت به كل جمعيت كشور طي بيست سال اخير، افزايش يافته است؛ يعني از 4/16 درصد در سال 1345 به 4/20 درصد در سال 1355، 9/20 درصد در سال 1365 ، 4/20 درصد در سال 1370 و 2/20 درصد در سال 1375 رسيده است.

اسلاید 103: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 103در مجموع طي دهه هاي اخير، پيدايش ناحيه شهري در محدوده جغرافيايي اطراف شهرهاي بزرگ، يعني تهران، مشهد، اصفهان، شيراز و تبريز مسائلي همچون تمركز بسيار جمعيت و سرمايه گذاريها، گراني خريد و اجاره مسكن، افزايش قيمت زمين و عدم امكان اسكان اقشار پايين و مياني جامعه را پديد آورده است.

اسلاید 104: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 104تحولات برنامه ريزي طرحهاي شهري و ناحيه اي در ايران نخستين اقدام در مورد نوگرايي نظام شهري و تدوين قوانين نوين شهرسازي در ايران طي دهه هاي اول قرن اخير صورت گرفت؛ بر اين اساس قانون توسعه معابر در سال 1312 تدوين شد و مبتني بر آن، ساخت فيزيكي – سنتي شهرهاي قديمي به هم ريخت و در شهرها با احداث خيابانهاي وسيع بر اتصال ‌آنها به بزرگراههاي كشور نوسازي انجام شد.

اسلاید 105: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 105در سال 1339 لايحه قانوني تملك زمين براي اجراي برنامه هاي شهرسازي و اقدامات عمراني، در سال 1336 واحد شهرسازي وزارت كشور طرحهاي هادي را براي شهرهاي مختلف تهيه كرد. در سال 1342 قرارداد تهيه اولين طرح جامع براي تهران بين سازمان برنامه و بودجه و مهندسان مشاور منعقد شد. طي همين سالها قرارداد تهيه طرح جامع براي نوزده شهر ديگر بين سازمان فوق و مؤسسات مهندسان مشاور به امضا رسيد. در سال 1344 به دنبال تشكيل وزارت آباداني و مسكن، شوراي عالي شهرسازي تشكيل و نظارت بر كار تهيه طرحهاي جامع به اين شورا واگذار شد.

اسلاید 106: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 106دولت در آغاز دهه دوم (1350) ، تصميم گرفت تا براي كليه شهرهاي با جمعيت بالاي 25 هزار نفر طرح جامع و براي شهرهاي كمتر از آن طرح هادي تهيه كند. بر اساس سرشماري سال 1365 ، ساخت و سازهاي غير مجاز در خارج از محدوده هاي شهري طي سالهاي 1355 – 1365 بيش از 50 درصد است. هر چند اخيراً دامنه نفوذ تهيه طرحهاي جامع در حدود ناحيه شهري» گسترش يافته، اين ناحيه هيچ نوع تعريفي كه مشخص كننده كميتي باشد ندارد و حوزه شمول آن شهرستان هم نيست.

اسلاید 107: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 107پيش از انقلاب شهرهاي جديد ايران در سه مقطع زماني طراحي و احداث شده اند: در فاصله بين دو جنگ جهاني – به صورت ايجاد شهرهاي سياسي – نظامي، 2)پس از جنگ جهاني دوم تا اواسط دهه 1340 به صورت ايجاد نفت شهرها و كويهاي كارمندان كاركنان صنعت نفت 3) از دهه 1340 تا سال 1357 به صورت شهرهاي جديد صنعتي براي اسكان شاغلان بخش صنايع و قطبهاي رشد. به عنوان يكي از كاربردها و الگوهاي توسعه شهري در جهت جذب سرريزهاي جمعيتي شهرهاي بزرگ و اسكان جمعيت مهاجر طراحي و احداث شده اند.

اسلاید 108: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 108پس از انقلاب حدود 28 شهر جديد بر اساس ضوابط وزارت مسكن و شهرسازي در اطراف شهرهاي بزرگ طراحي و احداث شدند و يا در حال احداث مي باشند. الف) فرآيند برنامه ريزي شهرهاي جديد در ايران: به استناد ماده هفت قانون تغيير نام مكان يابي سايت شهر جديد، فرايند برنامه ريزي شهرهاي جديد به شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران پيشنهاد مي شود و وزارت مسكن و شهرسازي آن را تصويب مي كند. و زير نظر همين ارگان «شركت عمران شهر جديد» براي عمليات احداث آن تأسيس مي شود.

اسلاید 109: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 109سابقه ي ايجاد شهرهاي جديد در ايراندوره دوم: پس از جنگ جهاني دوم تا اواسط دهه 1340: در اين دوره كه مصادف است با رشد سريع صنايع وابسته به نفت و توسعه ساير صنايع و رشته هاي نوين اقتصادي، عمده نوشهرهاي ساخته شده را نفت شهرها و كويهاي كارمندان تشكيل مي دادند. اما امروزه سرمايه به كار رفته در آ‌نها از دست رفته تلقي مي شود. دوره سوم: از نيمه دوم دهه 1340 تا پيروزي انقلاب اسلامي (1357) : در اين دوره كه انباشت دلارهاي نفتي در صنايع و بخشهاي نوين اقتصادي به بيشترين حد خود رسيد و نيز-

اسلاید 110: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 110جمعيت شهرنشين كشور افزايش چشمگيري يافت، احداث نوشهرهاي صنعتي مستقل و شهركهاي اقماري – صنعتي در پيرامون شهرهاي بزرگ رونق گرفت. در اين دوره دو پديده اتفاق افتاد: براي نخستين بار اين نوشهرها در فواصل بسياري از بافت شهري و بدون تكيه بر هر گونه هسته اوليه روستايي پي ريزي شدند و ديگر اينكه به احداث شهرهاي جديد آ زاد چند عملكردي، نه وابسته به يك صنعت خاص، گرايش به وجود آ‌مد. هدفهاي مترتب بر ايجاد شهرهاي جديد را در اين دوره مي توان در دو مورد خلاصه كرد:

اسلاید 111: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1111) ايجاد مراكز جديد براي بهره برداري از امكانات بالقوه منطقه اي و رشد اقتصادي، تحقق اهداف اجتماعي ملي و توزيع متعادل امكانات و سرمايه گذاريها در سطح كشور 2) جذب جمعيت مازاد يا سرريز شهرهاي بزرگ و اسكان جمعيت مهاجر. در حالت دوم مجموعه هاي مسكوني بزرگ با فاصله اي معين از شهرهاي اصلي يا حتي متصل به آنها با عنوان شهركهاي خوابگاهي يا اقماري يا پيوسته شكل مي گيرند. در اصل ايجاد اينگونه شهرهاي جديد از نظر مالي، مديريت، سيستمهاي اجرايي و قوانين حقوقي ضابطه خاصي نداشته

اسلاید 112: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 112است و به اين دليل موفق نبوده اند. زرند كرمان و رامشهر و جراحي و مس سرچشمه نمونه هايي از اينگونه شهرها هستند كه از طرفلي به اهداف خود نرسيده اند و نيز هزينه گزافي را به دوش صنايع تحميل كرده اند. دوره چهارم: سالهاي پس از انقلاب اسلامي (1357 تاكنون): در سالهاي نخست پس از انقلاب، تفويض و تجديد نظر در الگوي توسعه از يك سو و بروز جنگ تحميلي از سوي ديگر، كار احداث شهرهاي جديد را تعطيل كرد اما در سالهاي اخير دوباره به احداث شهرهاي جديد توجه شده است. تفاوت مهمي كه ميان شهرهاي جديد پيشنهادي امروز با شهرهاي جديد سه دوره پيش به چشم مي خورد، در عملكرد آنهاست.

اسلاید 113: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 113طي سالهاي پيش از انقلاب، هدف از احداث شهرهاي جديد نوعي عملكرد گرايي اقتصادي – تك يا چند پايه – بود، در حالي كه شهرهاي جديد امروزي محل اسكان سرريزهاي جمعيت شهرهاي بزرگ تلقي مي شوند و اين ويژگي، ‌آنها را بيشتر به شكل شهرهاي جديد اقماري در مي ‌آورد تا شهرهاي جديد صنعتي.

اسلاید 114: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 114دلايل ايجاد شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلامي: در اين باره وزارت مسكن علاوه بر وجود مشكلات كالبدي شهرها، دلايل زير را ارائه داده است: جمعيت كشور در سال 1400 به 130 ميليون نفر خواهد رسيد كه 96 ميليون نفر در مناطق شهري و 34 ميليون نفر در مناطق روستايي اسكان مي يابند. برابر اين پيش بيني جمعيت شهرنشين كشور در سي سال آينده سه برابر مي شود. حل مشكل مسكن شهري و حل مشكلات ناشي از نارساييهاي امور زيربنايي شهرها و هرج و مرج و نابساماني كالبدي شهرها.

اسلاید 115: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1153. تمركز زدايي از شهرهاي بزرگ و جذب سرريزهاي جمعيتي ‌آنها، جلوگيري از توسعه بي رويه شهرهاي بزرگ. ليكن به زودي عدم كارايي اين راه حل، بويژه در شهرهاي بزرگ به اثبات رسيد، از اين رو براي كمك به واگذاري زمين به نيازمندان و جلوگيري از زمين بازي در اين شهرها، قانون زمين شهري وضع شد.

اسلاید 116: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 116بررسي مسائل مربوط به شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلامي شركت عمران شهرهاي جديد در مقدمه گزارش «عملكرد شهرهاي جديد تا پايان سال 1367» دلايلي را براي ايجاد اين شهرها ارائه داده است: «شهرهاي بزرگ ايران بويژه تهران كه در دو سه دهه اخير به سرعت رشد يافته اند با گسترش سريع و بي رويه و تراكم و تمركز بيش از حد خود، ديگر قادر به تداوم حيات سالم شهري خود نبوده و امكانات ارائه خدمات لازم براي ساكنان خود را ندارند، از اين رو به

اسلاید 117: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 117منظور توزيع رشد متعادل اقتصادي، اجتماعي و كنترل رشد بي رويه آنها،ايجاد شهرهاي جديد اقماري در فاصله مناسب از اين شهرها مناسبترين راه حل توسعه آنهاست. حال اين سئوال ها مطرح است: آيا شهرهاي جديد مي توانند پاسخگوي مشكلات شهري باشند؟ شهرهاي جديد چه نقشي در روند شهرنشيني ايفا مي كنند؟ آيا شهرهاي جديد مي توانند موجب تعادل فضايي، ايجاد مراكز اشتغال زايي و خودكفايي و جذب بخشي از جمعيت مادر شهر شوند و مسكن لازم را به خانوارها بدهند؟

اسلاید 118: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 118اهداف عمده شهرهاي جديد پس از انقلاب اسلامي: مهمترين اهداف شهرهاي جديد را به شرح زير مي توان برشمرد. 1-جلوگيري از توسعه بي رويه و كلانشهر شدن مادر شهر 2-انتقال كارگاهها از مادر شهر به شهر جديد 3-جذب سرريز جمعيت با ايجاد كانونهاي اشتغال در شهر جديد 4-جلوگيري از بالا رفتن قيمت زمين در مادرشهر و بورس بازي زمين به علت توسعه نامحدود مادرشهر 5-پالايش مادرشهر براي سازماندهي توسعه آن به شكل منفصل

اسلاید 119: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1196-كاهش هزينه رفت و آمد از مادرشهر به مناطق صنعتي اطراف شهرهاي بزرگ و حذف زمان تلف شده كاركنان مناطق صنعتي مذكور و جابه جايي ساكنان به عل ت وسعت شهر بزرگ. 7-جلوگيري از ايجاد حاشيه نشيني در شهرهاي بزرگ 8-سبك شدن بار ترافيك در داخل مادر شهر 9-احداث محل سكونت در نزديكي محل كار 10-استفاده از اراضي غير زراعي براي ايجاد شهرهاي جديد و جلوگيري از تخريب اراضي كشاورزي حومه شهرهاي بزرگ

اسلاید 120: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 12011-ايجاد اشتغال در شهر جديد و جلوگيري از خوابگاهي شدن آنها. 12-تنزل بهاي تمام شده واحدهاي مسكوني به علت پايين بودن بهاي زمين با توجه به نسبت هزينه ساخت و قيمت زمين در شهرهاي بزرگ و در نتيجه امكان ارائه مسكن به مردم. 13-انتقال سرمايه هاي كوچك مردم از فعاليتهاي واسطه اي به سرمايه گذاري در مسكن وصنايع و كارگاههاي توليد، به علت پايين بودن قيمت زمين و حذف سرقفليهاي كلان در شهرهاي بزرگ.

اسلاید 121: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 12114-كاهش هزينه هاي توسعه زيربنايي مادرشهر. 15-آزاد شدن سطوح كارخانه ها و كارگاههاي مزاحم داخل مادرشهر براي ايجاد تأسيسات مورد نياز زيربنايي از قبيل فضاهاي سبز، آموزشي، خدماتي و ترافيكي. 16-جلوگيري از آلودگي محيط زيست در شهرهاي بزرگ كه در بعضي از شهرها از جمله تهران به شكل خطرناكي درآمده است. 17- احداث شهر از پيش برنامه ريزي شده و متناسب با نياز واقعي جامعه.

اسلاید 122: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 12218- امكان كنترل ساخت و سازها در شهر جديد طبق ضوابط مطلوب مطالعه شده. 19- پالايش شهر از شغلهاي كاذب و مخرب كه با توسعه رشد شهرهاي بزرگ رو به ازدياد است.

اسلاید 123: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 123نتيجه گيري رشد شهرنشيني در ايران را مي توان با نظريه رشد اقتصادي رستو مقايسه كرد، يعني دوره 30-1300 كه اقتصاد سنتي شكسته مي شود (جامعه سنتي) و سرمايه داري وابسته از طريق صنعت نفت و روابط پولي رسوخ مي كند (دوره انتقالي). شهر درر دوره سنتي بيشتر كاركرد سياسي و ارتباطي دارد. در مرحله خيز (57-1340)، به سرمايه داري جهاني مي پيوندد و براي انجام اين امر زيربناهاي لازم جهت استقرار كامل نظام سرمايه داري ايجاد مي شود تا به دوره بلوغ برسد.

اسلاید 124: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 124در دوره خيز علاوه بر كاركرد موجود شهرها، به كاركرد صنعتي به طور وسيعي نيز افزوده مي شود. رشد شهرنشيني در ايران در دوره خيز به علت رابطه شديد مركز – پيرامون و توسعه برون زا كه ناشي از دلارهاي نفتي و راهبردهاي جايگزيني واردات بود، موجب تقويت نظام تك شهري ابرشهر تهران و مادر شهرهاي ناحيه اي مي شود، در نتيجه شهرهاي پيراموني از امكانات و جمعيت تهي مي ماند كه نتيجه آن تمركز شديد جمعيت و سرمايه در كلانشهر تهران و مادرشهرهاي ناحيه اي، شكسته شدن نظام سلسله مراتب شهري و عدم تعادل فضايي در كشور است.

اسلاید 125: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 125درباره جايگاه و نقش شهرهاي جديد در روند و نظام شهرنشيني ايران چهار دوره كاملاً متمايز را مي توان بررسي كرد: 1) در فاصله بين دو جنگ جهاني يا مرحله انتقالي، شهرهاي جديد در ايران بدون راهبردي مشخص و مبتني بر كاركردهاي عمده و بر پايه يك هسته اوليه روستايي تكوين مي يابد. 2) در دوره جنگ جهاني دوم تا اواسط دهه 1340 ، شهرهاي جديد بدون راهبرد مشخص و بر پايه يك هسته شهري و مبتني بر عملكرد تك پايه اي و خوابگاهي و براي توسعه صنعت نفت 3) از اواسط دهه 1340 تا سال 1357

اسلاید 126: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 126كه از آن به نام دوره خيز مي توان ياد كرد شهرهاي جديد با راهبرد بهره برداري از منابع طبيعي و بدون وجود يك هسته اوليه شكل مي گيرند كه نقش عمده آنها توسعه ناحيه اي، ارائه مسكن وسوداگري زمين بوده است. 4) پس از پيروزي انقلاب اسلامي بر پايه راهبرد پالايش و ساماندهي فضايي مادر شهرهاي ناحيه اي و ابرشهر تهران و توزيع رشد متعادل اقتصادي – اجتماعي، 28 شهر جديد اقماري به شكل مصوب و غير مصوب.

اسلاید 127: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 127برنامه ريزي شهرهاي جديدكليات مراحل برنامه ريزيمطالعات آمايش سرزمينطرح ريزي كالبديمطالعات ناحيه شهريمطالعات مكان يابيمطالعات محدوده راهبرديمطالعات طرح توسعه و عمرانمطالعات طرح آماده سازيمطالعات و تهيه طرح تفصيليشركت عمران شهر جديدچهارچوب مكان يابي شهرهاي جديد شاخصهاي فيزيكيشاخصهاي اجتماعي – اقتصاديشاخصهاي محيط زيستشاخصهاي سياسيشاخصهاي تهيه نقشه مبناچهارچوب برنامه ريزي شهرهاي جديدفصل پنجم

اسلاید 128: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 128پيش بيني جمعيت و اشتغالبرنامه ريزي اجتماعي و الگوي همجواريبرنامه ريزي مسكنبرنامه ريزي كاربري زمينبرنامه ريزي تقسيمات كالبديبرنامه ريزي حمل و نقل و تأسيسات زيربناييپيش بيني ميزان هزينه ها و چگونگي سرمايه گذاريبرنامه ريزي پدافندمطالعات طراحيارزيابي كاركرد شهرهاي جديد در ايراننتيجه گيري

اسلاید 129: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 129برنامه ريزي شهرهاي جديد طراحي و ايجاد شهرهاي جديد در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه بيشتر براي سياست اسكان و جذب سرريزهاي جمعيتي كه مشكلات شهرنشيني را سبب مي شود، اجرا مي گردد. مهمترين مشكلات شهرنشيني جهان سوم عبارتند از: 1)رشد بالاي جمعيت؛ 2) رشد بالاي شهرنشيني؛ 3) هجوم جمعيت به شهر اول و مادر شهرهاي ناحيه اي؛ 4) عدم تعادل و توازن ميان رشد جمعيت با رشد اشتغال؛ وجود بيكاري بالا و حاشيه نشيني؛ 5) كمبود مسكن و ساير خدمات رفاهي و زير ساختهاي اصلي؛ 6) تمركز شديد جمعيت و اسكان در شهرهاي بزرگ.

اسلاید 130: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 130كليات مراحل برنامه ريزي سير مراحل برنامه ريزي شهرهاي جديد بيشتر با مطالعات آمايش سرزمين در سطح ملي ارتباط دارد؛ زيرا طرح آمايش سرزمين در سطح ملي ابتدا به بررسي و تحليل امكانات، توانها و نيازهاي بالفعل و بالقوه شهرهاي بزرگ و نواحي خاص كشور مي پردازد، سپس راهبرد توسعه آ‌ينده را تعيين مي كند؛ بدين ترتيب طرحهاي ناحيه اي (استاني) و ناحيه شهري تهيه مي شود. و طرحهاي ناحيه شهري امكانات، نيازها، تنگناها و توانهاي بالقوه و بالفعل توسعه را مطالعه و چگونگي راهبرد توسعه ناحيه شهري را در ارتباط با مادرشهر تعيين مي كند.

اسلاید 131: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 131مطالعات آمايش سرزمين مطالعات آمايش سرزمين در يك دوره بلندمدت، ناظر بر مسائل فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي و نظامي كشور است. اين طرح ، سيماي مرحله آينده توسعه يافتگي را به تصوير مي كشد و نيز ابزاري را براي تجهيزات و سازماندهي آگاهانه فضا در جهت رسيدن به اهداف توسعه به دست مي دهد. در واقع مي توان گفت، طرح پايه آمايش سرزمين طرحي است كه در چهارچوب هدفها و سياستهاي كلي توسعه، سازماندهي فضاي ملي را پايه گذاري مي كند و برنامه ريزي آمايش سرزمين، جزئي از نظام جامع برنامه ريزي توسعه ملي و شامل مراحل زير است:

اسلاید 132: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 132مرحله اول، تهيه طرح پايه آمايش سرزمين كه پايه اقدامات آمايش سرزمين است. مرحله دوم، تهيه طرحهاي آمايش نواحي كه از بررسي نقش ناحيه در مقياس آن بدست مي آيد و جزئيات در سطح را طرح مي كند. مرحله سوم، تهيه برنامه هاي توسعه نواحي بر پايه طرحهاي آمايش كه شامل آن دسته از فعاليتهايي است كه در يك دوره معين برنامه، بر اساس سهم ناحيه از سرمايه گذاريهاي ملي مي تواند اجرا شود.

اسلاید 133: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 133طرح ريزي كالبدي طرح ريزي كالبدي مديريت خردمندانه فضاست. پس تخصيص «عاقلانه» زمين به فعاليتهاي مورد نياز، از جمله مباحث برنامه ريزي است كه طرح ريزي كالبدي يا آمايش سرزمين خوانده مي شود. طرح ريزي كالبدي معمولاً در سه سطح ملي، ناحيه اي و محلي انجام مي گيرد. تصميم گيريهاي سطوح بالاتر رهنمودي براي طرح ريزي سطوح پايين تر است. مهمترين محورهاي طرح ريزيهاي كالبدي عبارتند از:

اسلاید 134: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 134جمعيت و فضا: در اين مبحث اتخاذ سياست ملي اسكان جمعيت به عنوان ركن اصلي طرح ريزي كالبدي بررسي مي شود. مديريت فضا: الگوي توزيع فضايي فعاليتهاي انساني تركيبي از سه نظام زير است: الف) نظام گروههاي سكونتي (شهرها و آباديها)، كه ويژگي آنها اندازه ، كاركرد و مرتبه است. ب) نظام شبكه هاي ترابري و ارتباطات، كه گردش اشخاص، كالاها و اطلاعات را ميان گرهها ميسر مي كند.

اسلاید 135: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 135ج) نظام نواحي، كه مبين كاربرد زمين توسط فعاليتهاي «زمين بر» انسان است؛ مانند كشاورزي ، جنگلداري، مرتعداري، صنعت، معدن و غيره. در طرح ريزي كالبدي مفهوم استخوان بندي شهري از تركيب دو مفهوم «تار و پود شهري» يعني پيوستگي و حتي تداخل حوزه نفوذ شهرها و «سلسله مراتب شهري» يعني وجود قطبهاي اصلي و فرعي و به طور كلي رتبه بندي ميان شهرها پديدار شده است. حفاظت محيط زيست و آثار باستاني. سوانح طبيعي.

اسلاید 136: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 136مطالعات ناحيه شهري: گدس اولين بار و بعدها لوييز مامفورد متخصص شهرهاي متروپليتن ، طرح ناحيه شهري را مطرح كردند. ناحيه شهري عبارت است از شهرهاي بزرگ و كوچكي كه در يك محدوده جغرافيايي با محدوده سياسي و اداري معين استقرار يافته است كه بزرگترين آنها مادرشهر يا كلانشهر آن ناحيه به شمار مي آيد؛ مانند ناحيه شهري تهران، مشهد، اصفهان و شيراز. مطالعه ناحيه شهري، ساماندهي فضايي مادرشهر و منطقه شهري است كه ممكن است منجر به احداث شهرهاي جديد شود.

اسلاید 137: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 137مطالعات مكان يابي در ايران مطالعات مكان يابي شهرهاي جديد پس از انجام مطالعات طرح جامع ناحيه اي يا ناحيه شهري انجام مي شود. وزارت مسكن و شهرسازي و شركت عمران شهرهاي جديد به عنوان كارفرما به مهندسان مشاور معمار و شهرساز انجام اين مطالعات را با شرح خدمات معين محول مي كند كه در مبحث چهارچوب مكان يابي شهرهاي جديد اصول، معيارها و محورهاي آن تشريح خواهد شد.

اسلاید 138: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 138مطالعات محدوده راهبردي مطالعات محدوده راهبردي پيش از تهيه طرحهاي جامع، تفصيلي و آماده سازي تهيه مي شود. اين طرح نقطه شروع طرحهاي بعدي تلقي شده، با ‌آنها همساز خواهد شد. در اين طرح مساحت و محدوده شهر جديد از نظر فني مطالعه مي شود. اين طرحها بر اساس اهداف و ضوابط توسعه در سطح ملي، ناحيه اي و ناحيه شهري و خط مشيهاي پيشنهادي براي شهر جديد انجام مي گردد. هدف از مطالعه راهبردي، تدوين چهارچوبي نسبتاً شخص و واقع بينانه براي تهيه طرح توسعه و عمران شهر جديد است.

اسلاید 139: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 139مراحل اين مطالعه عبارتند از: مطالعات جغرافيايي و زيست محيطي، اقتصادي، اجتماعي و جمعيتي، كالبدي و جمعبندي و استنتاج از نتايج. منظور از مطالعه و برنامه ريزي محدوده راهبردي شهر جديد تعيين ميزان جمعيت آن در دوره هاي مختلف (دراز مدت، ميان مدت و كوتاه مدت) با توجه به ساختار اقتصاد محلي، محدوده كلي توسعه آن، اهداف كمي و ارائه سيماي كلي كالبدي آن است كه در نهايت براي دوره دراز مدت انجام مي شود.

اسلاید 140: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 140مطالعات طرح توسعه و عمران (جامع) طرح توسعه و عمران يا جامع براي تدوين برنامه و تعيين جهات توسعه شهر و نيز تأمين نيازمنديها بر مبناي پيش بينيها و اهداف توسعه شهري تهيه مي شود. طر جامع شهر جديد، بيشتر به شكل راهنما عمل مي كند؛ بنابراين طرح جامع، نظامي است كه در آن خط مشي اصولي و سياستهاي شهر جديد تا 25 سال تعيين مي گردد. در واقع اين طرح براي انتخاب الگوي صحيح استفاده از اراضي شهر جديد است. همچنين در طرح جامع ضوابط شهرسازي، كنترل توسعه و جهت گيري برنامه ريزي اجتماعي – اقتصادي با توجه به كيفيت محيط زيست و بر اساس شناخت حوزه هاي نفوذ طبيعي، اجتماعي و اقتصادي شهر جديد تهيه مي شود.

اسلاید 141: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 141مطالعات طرح آماده سازي آماده سازي زمين شامل تسطيح و پروفيل كردن كليه معابر تا سطح بستر، جاگذاردن جدول و كانالهاي دفع آ‌ب سطحي، تفكيك قطعات، مشخص كردن كليه مختصات هندسي معابر و قطعات، تعيين رقوم بر و كف قطعات و جمع آوري و دفع آبهاي سطحي است. طرح آماده سازي شهرهاي جديد پس از تهيه طرح جامع و تفصيلي آنها انجام مي شود. در طرح آماده سازي براي هر شهر جديدي، موارد ذيل مورد مطالعه قرار مي گيرد: آماده سازي، سرانه هاي مسكوني و غير مسكوني، ضوابط و مقررات مربوط به چگونگي استفاده از

اسلاید 142: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 142اراضي، تفكيك زمين، احداث پناهگاه و ميادين، مناسب ترين جهت براي استقرار بناها، عوامل آسايش، وضعيت مصالح و فنون ساخت بنا، نظام اجرايي ساخت مراكز توليد، نوع مصالح، ايده كلي درباره فضاي شهري، شرايط آب و هوايي، گزينه هاي عملكرد اجتماعي و ارتباطي شهر، بافت فيزيكي شهر، سلسل مراتب فضايي (اجتماعي- كالبدي).

اسلاید 143: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 143مطالعات و تهيه طرح تفصيلي اين مطالعات در محدوده توسعه ميان مدت و يا كوتاه مدت شهر جديد و معمولاً پس از تهيه طرح جامع آن تهيه مي شود. طرح تفصيلي عبارت است از تنظيم و طراحي برنامه هاي مفصل و انجام اقدامات جز به جز در نواحي و محلات شهري. اين طرح شامل چهار مرحله است: 1) بازشناسي، 2) تثبيت برنامه ها و طرحهاي اجرايي، 3) تشخيص و تعيين اولويتها، 4) انجام و اجراي محتواي طرح و كاربرد اراضي.

اسلاید 144: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 144شركت عمران شهر جديد پيش از احداث شهر جديد، بايد شركت عمران اين شهر تشكيل شود. وظيفه اين شركت تهيه و تصاحب زمين، برنامه ريزي براي زمين، اجراي برنامه توسعه، تهيه خدمات اصلي، اجتماعي و تجهيزات مورد نياز، مديريت منابع مالي، ‌آماده سازي زمين و مسئوليت انجام مطالعات مكان يابي ، اقتصادي ، اجتماعي، كالبدي، طراحي و برنامه ريزي شهر جديد است كه اعتبارات آن توسط وزارت مسكن و شهرسازي تأمين مي شود الزامي دانسته شده و در ايران، اعتبارات شركت عمران از طريق چگونگي قيمت گذاري زمين در شهر جديد تأمين مي گردد كه به عنوان اساسي ترين منبع بازگشت سرمايه و سرمايه گذاري است.

اسلاید 145: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 145ساختار تشكيلاتي هر شركت عمران شامل چهار بخش است: تيم برنامه ريز: اين تيم در شركت عمران از متخصصان ذيل تشكيل مي شود: برنامه ريز شهري و منطقه اي، طراح شهري، معمار، جامعه شناس، اقتصاددان، زمين شناس، جغرافيدان، برنامه ريز بهداشت و رايانه و كارشناس محيط زيست، مسكن علوم سياسي و حمل ونقل. كميسيون مشورتي: اعضاي اين كميسيون را معمولاً مردم ناحيه يا داوطلبان علاقه مند به پروژه شهر جديد تشكيل مي دهند.

اسلاید 146: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 146هيأت مديره: اين هيأت شامل صاحبان زمين، سرمايه گذاران، نمايندگان ناحيه و نمايندگان تيم برنامه ريزي است. دايره ساخت و ساز: هيأت مديره اين دايره را منصوب مي كند و طبق تصميمهاي اين هيأت تجهيزات لازم را براي ساخت و ساز شهر جديد دارد.

اسلاید 147: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 147چهارچوب مكان يابي شهرهاي جديد چگونگي مكان يابي شهرهاي جديد موازي با سياست آمايش سرزمين در كشورهاي مختلف، با زمينه هاي اجتماعي – اقتصادي متفاوت در الگوهاي ذيل انجام شده است: 1- توسعه شهرهاي موجود؛ 2- ايجاد شهرهاي جديد در نقاط دورافتاده و عقب مانده؛ 3- ايجاد شهرهاي جديد در اطراف شهرهاي بزرگ و مادرشهرها.

اسلاید 148: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 148شاخصهاي فيزيكي1- شيب 2- قابليت اراضي 3- دسترسي مناسب به منابع آب در مكان يابي شهر جديد بايد به خصوصيات ماكروكليما و ميكروكليماي محل در رابطه با كاربري زمين توجه كرد؛ يعني درجه حرارت، مقدار تابش خورشيد و مطلوب بودن يا نبودن آن، سرعت باد غالب روزانه و تغييرات روزانه و فصلي. 4-آسيب پذيري : وضعيت مكان شهر را از نظر زلزله، گسل، آتشفشان ، لغزش زمين، سيل و غيره بايد به طور دقيق مورد بررسي همه جانبه قرار داد و نيز نقشه هاي آسيب پذيري ناحيه را ترسيم نمود تا بتوان با توجه به شدت و ضعف درجه آسيب، استحكام مناسبي براي ساخت و سازها در نظر گرفت.

اسلاید 149: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1495-دسترسي: امكانات دسترسي به مكان شهر جديد، تعيين كننده ميزان تقاضاي مسكن در آن است. از آنجا كه شهركهاي جديد در نواحي دوردست احداث مي شوند، اگر امكانات دسترسي كافي نداشته باشند براي تهيه كارگر و كالا در سالهاي اوليه مشكلاتي خواهند داشت. وسايط نقليه كارآمد و مداوم در سالهاي اوليه مي تواند ابعادي ويژه به موقعيت شهر جديد بدهد.

اسلاید 150: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 150شاخصهاي اجتماعي – اقتصادي براي احداث شهر جديد، آگاهي از خدمات اجتماعي، تسهيلات اوقات فراغت و وجود توانهاي طبيعي ناحيه لازم و ضروري است. اندازه شهر جديد پيشنهادي ميزان جمعيت را مشخص مي كند. از نظر مركز بودن جغرافيايي آن در ناحيه اهميت دارد و اين مركز بودن از نظر استعداد بالقوه رشد اقتصادي، آموزشي و امكانات اشتغال براي توسعه شهر جديد مهم است. همچنين قيمت زمين در توسعه شهر جديد اثر مي گذارد.

اسلاید 151: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 151در كشورهاي در حال توسعه مسائل اجتماعي و اقتصادي شهر جديد بايد در مقياس ملي بررسي شود تا بتوان در سلسله مراتب فضايي متعادل به توسعه اقتصادي دست يافت. در كنار آن، خرده مالكان مي توانند در شركت توسعه شهر جديد به عنوان سهامدار سرمايه گذاري كنند.

اسلاید 152: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 152شاخصهاي محيط زيست مكان شهر جديد بايد امكان توسعه گوناگون مناظر طبيعي و فضاي سبز را براي غني سازي شكل زندگي داشته باشد. همچنين چگونگي استفاده از آب و گياه در طراحي شهر مهم است. به طور كلي توسعه نبايد باعث فرسايش خاك شود، گياهان و حيوانات را از بين ببرد يا گونه هاي جانوران غير بومي را به وجود ‌آورد، تپه ها را بخراشد، آب و هوا را آلوده سازد و مواد سمي را وارد محيط كند؛ به سخن ديگر توسعه بايد با حداقل آسُيب به محيط زيست انجام شود.

اسلاید 153: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 153شاخصهاي سياسي براي جلب همكاري در زمينه اقدامهايي مثل محله بندي بايد ساختار سياسي در محدوده شهر جديد و محيط اطراف آن بررسي شود. معمولاً ساختار سياسي محلهاي نزديك به شهر با محلهايي كه در نواحي روستايي قرار دارند متفاوت است.

اسلاید 154: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 154شاخصهاي تهيه نقشه مبنا پس از انتخاب مكان شهر جديد، چندين نقشه از ناحيه و مكان بايد تهيه شود؛ زيرا كسب اطلاعات اساسي فيزيكي براي ارزيابي صحيح از ناحيه و نيز كمك به انتخاب محدوده شهر جديد (مكان) ضروري است. عكسهاي هوايي از هر مكاني بهترين منبع براي تهيه نقشه هستند كه از آنها مي توان كمك گرفت. روي اين نقشه بايد موارد زير نشان داده شود: چگونگي گستردگي كليه آبهاي سطحي (رودها) و زهكشيها. تمام عوارض توپوگرافي و خطوط منحني ميزان.

اسلاید 155: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 155تمام خطوط حمل و نقل ، سيستمهاي ارتباطي و زيربنايي. كليه خطوط محدوده هاي سياسي و اداري. كليه آثار آماري و خطوط نواحي رفت و آمد ماشينها. كليه ساختمانهاي موجود و كاربري آنها. تمام نواحي جنگلي يا كشتزارها. اسامي كليه نواحي و نقاط جمعيتي. نقشه مبنا براي محدوده شهر و زمينهاي مجاور آن بايد پس از انتخاب نهايي مكان شهر جديد تهيه شود. اين نقشه براي راهبرد احداث و طرح جامع شهر جديد لازم است و شامل موارد زير است:

اسلاید 156: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 156تمام اجزايي كه در نقشه مبناي ناحيه وجود دارد. تمام عوارض توپوگرافي و خطوط منحني ميزان با فاصله 5/1 متر. تمام قطعات چهارگوش و شماره هاي آن ها (اين اطلاعات را مي توان روي نقشه اي جداگانه ولي با همان مقياس نيز تهيه كرد). تمام عوارض فيزيكي منحصر به فرد مثل معادن، غارها، تونلها، نقاط مرتفع، پرتگاهها و فرورفتگيها.

اسلاید 157: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 157چهارچوب برنامه ريزي شهرهاي جديد پس از اينكه شهر جديد مكان يابي شد برنامه ريزيهاي اجتماعي، جمعيتي، اقتصادي و كالبدي آن انجام مي شود. از آنجا كه در دوران معاصر، شهرسازي مقدم بر شهرنشيني است، مهمترين مسائل برنامه ريزي شهر جديد عبارتند از: پيش بيني جمعيت و اشتغال. برنامه ريزي گروههاي اجتماعي و الگوي همجواري. برنامه ريزي مسكن و خدمات. برنامه ريزي كاربري زمين. برنامه ريزي تقسيمات كالبدي.

اسلاید 158: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 158برنامه ريزي حمل و نقل و تأسيسات زيربنايي. پيش بيني ميزان هزينه و چگونگي سرمايه گذاري. برنامه ريزي پدافند. مطالعات طراحي. 10-برنامه ريزي مديريت شهري.

اسلاید 159: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 159پيش بيني جمعيت و اشتغال پيش بيني جمعيت و اشتغال در شهرهاي جديد معمولاً در چهارچوب اهداف كلي و در مقياس برنامه ريزي آمايش سرزمين و ناحيه انجام مي شود. در شهرهاي جديد رسيدن به هدفهاي جمعيتي و اشتغال همواره لازم و ملزوم يكديگرند، زيرا براي جذب جمعيت نياز به ايجاد اشتغال است و نيز ايجاد فعاليتهاي اقتصادي به جمعيت مشخصي نياز دارد.

اسلاید 160: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 160پس از تعيين جمعيت كه معمولاً با ساير عوامل، از قبيل آب رابطه تنگاتنگي دارد، تعيين اشتغال (پايه و غير پايه) در بخشهاي مختلف اقتصادي ميسر مي شود كه در پيش بينيهاي اشتغال مي توان از الگوهاي ضريب تكاثر و تغيير سهم (Shift-Sere Analysis) ، رابطه بين كاربريها و تعداد كاركنان، روابط بين واحدهاي توليدي و صنعتي و متوسط تعداد كاركنان ، UNIDO و غيره استفاده كرد.

اسلاید 161: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 161برنامه ريزي اجتماعي و الگوي همجواري برنامه ريزي اجتماعي شهر جديد معمولاً در مرحله تهيه طرح جامع شهر انجام مي شود. در اين بررسي احتمالات مختلفي را كه در زمينه شكل گيري قشربندي اجتماعي شهر مؤثر هستند، يعني سياست جذب گروههاي كليدي و آثار قشربندي اجتماعي بر الگوي مسكن و محله بندي شهر در نظر گرفته مي شود كه در مجموع وجوه اجتماعي توسعه شهر را در مسير تحقق اهداف كلان آن مشخص مي كند.

اسلاید 162: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 162سه راهبرد اصلي براي شرهاي جديد با هدف جذب سرريز جمعيت: ايجاد تنوع اجتماعي در شهر (اسكان گروههاي اجتماعي مختلف)؛ كنترل عملكرد خوابگاهي شهر؛ ايجاد محيط مطلوب شهري.

اسلاید 163: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 163برنامه ريزي مسكن يكي از اهداف مهم شهرهاي جديد ارائه مسكن به گروههايي با درآمد پايين است كه با جذب سرريز جمعيت كم درآمد مادرشهرهاي منطقه اي اجرا مي شود. برنامه ريزي ايجاد مسكن مناسب براي اقشار مختلف مردم بيشتر بر اساس پيش بيني جمعيت و اشتغال لازم در مقاطع زماني مختلف مطرح است. معمولاً ارائه مسكن بدون كمك و حمايت دولت عملي نيست، به طور كلي سياستهاي عمده ي برنامه ريزي مسكن عبارتند از:

اسلاید 164: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 164آماده سازي زمين براي اقشار كم درآمد و متوسط؛ احداث واحدهاي مسكوني متنوع براي گروههاي مختلف درآمدي و ابعاد متفاوت خانوارها؛ ايجاد صندوقهاي مختلف وام تسهيلات وام مسكن؛ تشويق و ايجاد زمينه براي خنثي شدن مسكن و توليد مصالح؛ تحقيق درباره مصالح و روشهاي ساخت مسكن بومي؛ تشويق بخش خصوصي براي سرمايه گذاري در امر مسكن؛ نظارت بر ساخت و ساز بخش خصوصي؛ تأمين كمكهاي فني.

اسلاید 165: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 165برنامه ريزي كاربري زمين منظور از نظام كاربري زمين، مشخص كردن نوع مصرف زمين در شهر جديد، هدايت ساماندهي فضاي شهر، تعيين ساختها و چگونگي انطباق آنها با يكديگر و با سيستمهاي شهري است. تفاوت نظام كاربري زمين در شهر جديد با شهر موجود در استفاده از كليه امكانات برنامه ريزي، ايجاد طرحهاي از پيش انديشيده شده و پيش بينيهاي لازم براي حداكثر كردن كارآيي اين نظام در شهر جديد است. برنامه ريزي كاربري زمين در شهر جديد بايد چهارچوبي را براي طرح كاربري بهينه زمين به وجود ‌آورد تا اساس طرح كالبدي و تفصيلي هر بخش شهري مشخص شود.

اسلاید 166: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 166فرايند تدوين كاربري اراضي شهر جديد در ايران طي سه مرحله انجام مي شود: 1) مطالعات راهبردي و ميداني كاربري اراضي 2) مطالعاتي براي مشخص كردن جايگاه منطقي شهر جديد در ناحيه از نظر سلسله مراتب عملكردي، خدماتي، كاركرد و تعيين راهبردهاي جمعيتي، اقتصادي و كالبدي كه با جمعبندي مطالعات راهبردي و طرحهاي تجديدنظر احتمالي انجام مي شود.

اسلاید 167: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 167در مرحله سوم با تلفيق كاربري اراضي حاصل از مطالعات مرحله دوم با توجه به وضع موجود كاربري اراضي در سطح شهرهاي ناحيه و ايران ، كاربري نهايي اراضي شهر جديد مشخص و ارائه مي شود. دوره هاي برنامه ريزي معمولاً 25 ساله است كه در پنج دوره پنجساله مي توان كاربريها را محاسبه كرد.

اسلاید 168: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 168برنامه ريزي تقسيمات كالبدي در شهرهاي جديد براي توزيع بهينه خدمات در سطح شهر و فراهم آوردن زمينه مناسب براي بهره برداري شهروندان از اين خدمات، لازم است زير تقسيمات كالبدي شهر تدوين تا بر اساس آن خدمات مورد نياز در سطوح مختلف شهر توزيع شود. يك شهر جديد به لحاظ زير تقسيمات كالبدي از سطوح زير تشكيل مي شود: واحد همسايگي متشكل از 500 – 550 واحد مسكوني؛ محله متشكل از 4-3 واحد همسايگي با 2500 – 1700 واحد مسكوني و جمعيتي بين 7 تا 9 هزار نفر؛

اسلاید 169: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 169ناحيه مشتكل از 4-3 محله با جمعيتي قريب 25 تا 30 هزار نفر ؛ شهر متشكل از 3 ناحيه با جمعيت حدود 80 هزار نفر. بدين ترتيب خدمات مورد نياز شهر بر اساس موقعيت استقرار آنها در زير تقسيمات فضايي شهر جديد به شرح زير خواهند بود: خدمات واحد همسايگي : اين دسته از خدمات شامل خدمات گذران اوقات فراغت كودكان است. خدمات محله اي: شامل خرده فروشي – دبستان و پارك محله

اسلاید 170: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 170خدمات ناحيه اي : شامل خدمات تجاري در حد رفع نيازهاي هفتگي و نيز خدمات گذران اوقات فراغت بزرگسالان است. خدمات مركز شهر: شامل خدمات تجاري در حد رفع نيازهاي فصلي و سالانه شهروندان و نيز خدمات درماني، آموزشي سطح يك و ... خدمات لبه شهر: شامل مجموعه خدماتي كه در سطح شهر و مناطق همجوار آن عملكرد خاصي دارد. خدمات پيرامون شهر: شامل دو ويژگي عمده هستند: الف) آنكه عملكردي در مقياس شهر و فراشهري دارند؛ ب) استقرار آنها در كنار بافتهاي مسكوني موجب خسارت و سلب آسايش و امنيت شهروندان خواهد شد.

اسلاید 171: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 171برنامه ريزي حمل و نقل و تأسيسات زيربنايي شهرهاي جديد در كاهش مشكلات حمل و نقل مادرشهرها و شهرهاي بزرگ نقش عمده اي بر عهده دارند. در برنامه ريزي حمل و نقل اين شهرها، نوع وسيله نقليه بايد با توجه به اندازه شهر، وضعيت كالبدي آن، حفظ محيط زيست و صرفه جويي در زير ساختها تعيين شود؛ وسايل نقليه با توجه به عملكرد آنها ، ميزان هزينه ها ، زمان سفر، مصرف انرژي ، چگونگي تأثير بر محيط زيست و ظرفيت آنها بررسي و انتخاب مي شوند.

اسلاید 172: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 172پيش بيني ميزان هزينه ها و چگونگي سرمايه گذاري در مبحث اقتصادي – اجتماعي احداث شهر جديد بايد از هزينه هاي ايجاد شهر جديد و چگونگي تأين اين هزينه ها برآورد معقولي بشود. سرمايه گذاري در شهر جديد در بخشهاي كشاورزي، صنعت و معدن، ساخت و سازهاي مسكوني و خدمات است كه از طريق هزينه هاي ملي، تأمين زمين ، ايجاد فضاهاي تجاري و كارگاهي انجام مي شود. به طور كلي بايد در ساخت و سازهاي شهرهاي جديد موضوع هزينه – فايده را در نظر گرفت؛ در غير اينصورت هزينه سنگيني متوجه بخش عمومي مي شود.

اسلاید 173: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 173برآورد حجم سرمايه گذاري عمراني شامل چند مرحله است: برآورد جمعيت شهر برآورد كلي سرانه ها و تراكم هاي پيشنهادي در اين مرحله برنامه زماني اجراي عمليات احداث شهر جديددر اين مرحله درصد و سطح كل انواع كاربريهايي كه در هر مرحله بايد ساخته شود. اين مرحله برآورد قيمتهاست. اين مرحله شامل تعيين چگونگي تأمين منابع مالي و هزينه هاي شهر جديد از طريق بخش عمومي (دولت) و بخش خصوصي (مردم و يا مشاركت بانكها) است.

اسلاید 174: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 174برنامه ريزي پدافند در دنياي امروز چگونگي فعاليتهاي نظامي در شهر بايد مبتني بر ضوابط خاصي باشد. معمولاً بخشهاي ساخته شده از نظر نظامي در چهار گروه طبقه بندي مي شوند: دهكده با جمعيتي معادل 1000 نفر يا كمتر؛ بخشهاي نواري كه ميان شهر و دهكده موازي راهها ساخته شده است؛ شهر و شهرك با جمعيتي معادل 100 هزار نفر؛ شهر بزرگ با جمعيتي معادل چند ميليون نفر. پدافند دو نوع است، پدافند عامل و پدافند غير عامل.

اسلاید 175: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 175پدافند عامل، بكارگيري اقدامات آفندي و پاتك براي بازداشتن دشمن از دسترسي به منطقه با نيروي پدافند است و پدافند غير عامل، به كاربردن روشهايي است كه از آ‌ثار زيانهاي ناشي از اقدامات دشمن بكاهد يا آن را به حداقل برساند. معمولاً در گزينش جايگاه تأسيسات، نظامي موارد زير در نظر گرفته مي شود: بررسي اثر عوامل طبيعي در پدافند غير عامل؛ بررسي ملاحظات پدافندي با توجه به موقعيت جغرافيايي ناحيه ؛ هماهنگي ملاحظات پدافندي و طرح توسعه شهر؛

اسلاید 176: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 176كمك رساني به موقع رويدادهاي ناگوار. تأسيسات و نهادهايي كه از ديد پدافند بررسي مي شود عبارت است از: پناهگاه؛ بيمارستان؛ انبارهاي سوخت (فرآورده هاي نفتي)؛ انبارهاي آب؛ جايگاه فروش فرآورده هاي نفتي (پمپ بنزين)؛ آتش نشاني؛ نيروي انتظامي؛ سازمان پدافند شهري.

اسلاید 177: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 177مطالعات طراحي مجموعه اصول و معيارهاي حاكم در طراحي را مي توان بدينگونه دسته بندي كرد: الف) معيارهاي محيطي، اين معيارها عبارتند از: رعايت ويژگيهاي اقليمي و استقرار كاربريها و روابط آنها با يكديگر؛ توجه به توپوگرافي و ويژگيهاي آن در استقرار كاربريها؛ تحليل شيب اراضي و استقرار كاربريهاي همساز با آن؛ بهره گيري از ديد و منظر در استقرار كاربريها. ب) معيارهاي منتج از عوامل اجتماعي – اقتصادي: اين معيارها عبارتند از:

اسلاید 178: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1781- فراهم ‌آوردن زمينه رشد و توسعه شهر جديد در هر مرحله، زيرا ممكن است مرحله اي از احداث شهر جديد به طور كامل انجام نشود؛ 2- رعايت سلسله مراتب دسترسي؛ 3- رعايت تقسيمات كالبدي و سلسله مراتب توزيع خدمات محله اي در بخش طراحي؛ 4- ايجاد تنوع در بافت شهر جديد؛ 5- اقتصادي بودن طرح. در طراحي شهرهاي جديد علاوه بر مسائل فوق چهار گروه، معيارهاي ديگر را نيز بايد در نظر گرفت كه عبارتند از:

اسلاید 179: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 179الف) معيارهاي كلي برنامه ريزي و طراحي، اين معيارها عبارتند از: معيارهاي كلي برنامه ريزي و طراحي موارد انعطاف پذير در كالبد شهر؛ پيش بيني توانايي رشد و توسعه شهر نيز پيش بيني و طراحي تقسيمات شهري با تواناييهاي متوازن و همگون از نظر وسعت؛ طراحي چگونگي توزيع خدمات در سطح شهر به شكل متوازن؛ طراحي شهر به گونه اي كه هر مرحله از توسعه از نظر ساختار و عناصر لازم شكلي كامل داشته باشد. در نظر گرفتن امكان رشد همزمان فعاليتهاي پايه شهر در طراحي.

اسلاید 180: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 180ب) نتايج ارزيابي الگوهاي كلاسيك شهري : در الگوي پيوسته، شهر مي تواند به شكل محور خطي، دو محور موازي يا سه محوري توسعه پيدا كند و تمركز آن به شكل متمركز، متداخل و پراكنده است. در توسعه غير پيوسته شهر مي تواند به شكل دو قطبي با الگوهاي متمركز متداخل توسعه يابد. ج) عناصر تعيين كننده ساخت شهر: عوامل تعيين كننده ساخت شهر در طراحي عبارتند از: 1- شبكه راههاي اصلي شهر (شطرنجي، شعاعي، گسترده و غيره)؛ 2- تقسيمات شهري (محله ، ناحيه، منطقه و شهر)؛

اسلاید 181: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 1813- شكل مركز شهر (محور خدماتي با دو هسته متمركز و غيره)؛ 4- چگونگي و مراحل توسعه و مرحله بندي (خطي، دايره اي، مربعي و غيره)؛ 5- چگونگي ارتباط شهر با محيط اطراف؛ 6- فضاهاي سبزكاربريها (مرزبندي شهر به شكل لبه هاي مشخص با حريمهاي سبز، اراضي كشاورزي، ‌آبها و غيره) ، ناحيه خدمات رساني روستايي و ناحيه خدماتي فراشهري. 7- چگونگي توزيع تراكم در سطح شهر (تراكم كم و متوسط در محلات اصلي شهر، تراكم متوسط در مراكز نواحي شهري و تراكم متوسط و زياد در محدوده مرز شهر).

اسلاید 182: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 182د) الگوي پايه طرح جامع: پس از تعيين هر يك از عناصر ساختاري شهر، الگوي پايه طرح جامع شهر جديد تهيه مي شود. در طراحي شهر جديد بخشي از اهداف تعيين دشه آن در ارتباط با محيط اطراف شهر و محدوده راهبردي آن است؛ از اين رو براي زمينه سازي در جهت تحقق اين اهداف پيشنهادهايي به اين شرح بيان مي شود: - ايجاد نوار سبز حفاظتي در حاشيه شهر - تقويت پوشش گياهي در اطراف شهر جديد - مكان يابي پاركهاي طبيعي - ايجاد مزارع نمونه آموزشي -

اسلاید 183: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 183مكان يابي گورستان - تدوين ضوابط طراحي براي استفاده از منابع مجاز - تدوين ضوابط تفكيك باغها - تدوين ضوابط براي چگونگي استفاده از زمين حوزه استحفاظي و نيز كنترل ساخت و سازها - مقررات تفكيك اراضي مسكوني، تجاري، آموزشي، مذهبي، فرهنگي و ...

اسلاید 184: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 184برنامه ريزي مديريت شهر جديدمديريت شهر جديد شامل سازماندهي كلي شهر در مراحل مختلف برنامه ريزي، ساخت و اداره شهر پس از شكل گيري است كه بايد موارد زير را در رأس اهداف خود قرار دهد: حداكثر مشاركت شهروندان در توسعه و اداره شهر؛ تأمين استاندارد بالايي از خدمات اجتماعي و زير ساختها؛ دسترسي متعادل همه شهروندان به تسهيلات شهري؛ حفظ و هدايت نظام كاربري زمين براي حفظ منافع عمومي و حقوقي شهروندان؛ توسعه و ارتقاي محيط طبيعي و تأمين محيط مناسب اجتماعي؛

اسلاید 185: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 185تأمين فرصتهاي مناسب اشتغال و سكونت شهروندان. نظام مديريت شهر جديد بايد از ابتداي برنامه ريزي و ساختماني شهر طرح و ايجاد شود تا بتواند با مسائل ساخت و ساز و اداره به موقع رو به رو گردد، اما در بيشتر موارد اين بخش ناديده گرفته مي شود و معمولاً پس از بروز مشكلات موضوع مديريت مطرح مي گردد. بطور كلي براي اداره شهر جديد در مرحله اوليه طرح ريزي و احداث آن بايد به دو شكل عمل كرد: 1) ايجاد شركت عمران با كليه اختيارات قانوني، مالي و اجرايي، 2) استفاده از يك شهرداري.

اسلاید 186: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 186ارزيابي كاركرد شهرهاي جديد در ايران در سال 1381؛ از تعداد 18 شهر جديد جمعيت بسيار كمي در حال حاضر در شهرهاي جديد اسكان يافته و برخي از اين شهرها نيز بدون جمعيت هستند. از پنج شهر جديد اطراف تهران لتيان هنوز جمعيت پذير نيست. در شهر جديد بهارستان 50 هزار نفر جعيت اسكان يافته است كه اين شهر شرايط بهتري نسبت به بقيه شهرهاي جديد ايران دارد. در شهرهاي جديد علوي، رامين، رامشار، طيس جمعيتي اسكان نيافته است.

اسلاید 187: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 187نتيجه گيريمعمولاً پيش از احداث شهر جديد شركت عمران شهر جديد تشكيل مي شود. اين شركت مركب از بخشهاي مختلفي است و وظيفه آن عبارت است از تهيه و تصاحب زمين، تعيين نوع كاربري زمين، اجراي برنامه توسعه، تهيه خدمات اصلي، اجتماعي و تجهيزات مورد نياز، مديريت منابع مالي، آماده سازي زمين و برنامه ريزي شهر جديد و مديريت آن.

اسلاید 188: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 188فصل ششمالگوي طبقه بندي شهرهاي جديد در ايرانشهرهاي جديد تهرانشهر جديد پرديس

اسلاید 189: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 189الگوي طبقه بندي شهرهاي جديد در ايران شهرهاي جديد ايران از نظر استقرار در فضا و كاركرد در پنج الگو طبقه بندي مي شوند: شهرهاي جديد سازماني – صنعتي اين الگو به عنوان نخستين اقدام در زمينه ايجاد شهرهاي جديد و براي استفاده بهينه از منابع و امكانات بالقوه در مناطق مختلف كشور طراحي و احداث شده است و بيشتر آنها از خوداتكايي برخوردار بوده اند. مانند آبادان، انديمشك، مسجد سليمان.

اسلاید 190: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 190شهرهاي جديد اقماري متداولترين نوع ايجاد شهرهاي جديد در ايران شهرهاي جديد اقماري است و نقش عمده آن ساماندهي فضايي شهر اصلي و جذب سرريزهاي جمعيتي شهرهاي بزرگ مي باشد و بعضي از شهرهاي جديد در قبل و بعد از انقلاب كه عبارتند از شاهين شهر، مجلسي و بهارستان در اصفهان، هشتگرد ، پرند و انديشه در تهران. شهرهاي جديد با هويت مستقل اين الگو براي تعادل در توزيع جمعيت و امكانات، توسعه ناحيه اي، خودكفايي نسبي از نظر اشتغال و خدمات، رعايت اصول

اسلاید 191: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 191زيست محيطي و در نهايت جدايي گزيني از مشكلاتي كه شهرهاي بزرگ با آنها مواجه هستند به كار مي رود. در ايران از نظر كاركرد هيچ كدام از شهرهاي جديد ساخته شده موفق به ايفاي كاركردي از اين نوع نبوده اند. شهرهاي جديد پيوسته شهرهاي جديد پيوسته بيشتر در چهارچوب طرح جامع مادر شهر مكان يابي شده اند و به عنوان بخش مسكوني يا صنعتي آن عمل مي كنند. بيشتر اين شهرها با گذشت زمان از نظر فيزيكي در شهر اصلي ادغام شده اند و فضاي زيستي- توليدي

اسلاید 192: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 192دوگانه اي را با آن ايجاد كرده اند، كوي ولي عصر در تبريز ، رضا شهر در مشهد، لويزان ، كن و اكباتان در تهران. شهرهاي شركتي شهرهاي شركتي، اجتماعهاي برنامه ريزي شده اي براي اسكان شاغلان مجتمعهاي جديد صنعتي است، همانند كشت و صنعتها و مجتمعهاي صنعتي – معدني و كشاورزي. اينگونه شهرها براي اقدامهايي نظير استقرار صنايع جديد در نواحي دورافتاده و بهره برداري از منابع طبيعي در نقاط جديد به وجود ‌آمده اند.

اسلاید 193: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 193از جمله مشكلات اينگونه شهرها مي توان به موارد زير اشاره كرد: وابستگي شهر به يك فعاليت اقتصادي و اشتغال ناشي از آن؛ محدوديت جمعيت شهر كه ناشي از فقدان تشكيلات آزاد رشد جمعيت است، زيرا فقط كاركنان شركت، جمعيت شهر را تشكيل مي دهند؛ مالكيت انحصاري شركت بر اراضي؛ الگوي مسكن سازماني به عنوان شيوه عمده تصرف مسكن؛ وابستگي خدمات شهر به شركت؛

اسلاید 194: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 194جدايي شهر از شبكه شهرها و آباديهاي ناحيه؛ فقدان رونق شهري؛ تضادهاي اجتماعي و فرهنگي؛ هزينه سنگين نگهداري شهر و مشكلات توسعه آن.

اسلاید 195: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 195شهرهاي جديد تهران سياست ايجاد و توسعه شهرهاي جديد در اطراف تهران با توجه به اهداف زير اجرا شده است: توزيع مناسب و برنامه ريزي شده جمعيت در ناحيه شهري تهران تمركز زدايي از كلانشهر ناحيه با انتقال برخي از وظايف آن به شهرهاي جديد پالايش تهران و بهبود و ارتقاي معيارهاي زيستي جلوگيري از بالا رفتن بي رويه قيمت زمين و مسكن برآورده شدن اهداف فوق، شهرهاي جديدي در ناحيه شهري

اسلاید 196: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 196تهران مكان يابي شده اند. به عنوان ناحيه شهري تهران براي مكانيابي شهرهاي جديد مطالعه مي شود، از شمال تا ارتفاعات البرز، از شرق تا شهرستان دماوند، از جنوب تا شهرستان ري و از غرب تا شهرستان قزوين است. طي سالهاي اخير از رشد جمعيت تهران كاسته شده، اما به رشد جمعيت ناحيه شهري تهران افزوده شده است. هم اكنون شهر تهران با محدوديتهاي جدي توسعه روبه روست؛

اسلاید 197: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 197مكان يابي پنج شهر جديد ناحيه شهري تهران: دسترسي مناسب به شبكه هاي ارتباطي اصلي در ناحيه و فاصله مناسب با شهرهاي بزرگ ناحيه امكان تأمين نيازهاي اساسي به تأسيسات زيربنايي از قبيل آب، برق و انرژي امكان بهره برداري از توانهاي بالقوه اقتصادي عدم همجواري با نواحي كشاورزي مناسب بودن محل استقرار شهر از نظر ايجاد تعادل ميان قطبها و شهرهاي موجود در ناحيه دارا بودن شرايط مناسب اقليمي، توپوگرافي ، زيست محيطي و چشم اندازهاي مطلوب دارا بودن شرايط مناسب براي احداث شهر

اسلاید 198: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 198شهر جديد پرديس برابر مصوبه مورخ 23/12/1368 شوراي عالي شهرسازي و در تاريخ 1/5/1369 اساسنامه شركت عمران آن به تصويب رسيد. شهر جديد پرديس در فاصله 35 كيلومتري شرق تهران در كنار جاده ترانزيت تهران – آمل احداث مي شود. اراضي آب انجيرك به دليل عوامل مناسبي كه در زير مي آيد براي احداث شهر جديد پرديس با ظرفيت 200 هزار نفر جمعيت برگزيده شده است: فاصله مناسب با تهران (حدود 35 كيلومتر)

اسلاید 199: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 199استقرار آن در مسير يكي از جاده هاي اصلي كشور وجود موانع توپوگرافي كه مانع اتصال اين ناحيه به تهران مي شود. تراكم بسيار كم جمعيت در اين ناحيه كه از متوسط تراكم سطح كشور با احتساب زمينهاي كويري نيز كمتر است. وجود شرايط مناسب زيست محيطي و چشم اندازهاي طبيعي زيبا. در بخش شرقي ناحيه شهري تهران مي توان نقش شهر مياني را براي شهر جديد پرديس در نظر گرفت. استقرار جمعيت بيش از ظرفيت جمعيتي تعيين شده براي اين شهر مي باشد.

اسلاید 200: مرصوصي نفيسه دكتربرنامه ريزي شهرهاي جديد 200براي اين شهر از نظر نقش خدماتي، دو عملكرد تحقيقاتي علمي و توريستي – تفريحي پيش بيني شده است؛ بنابراين شهر جديد پرديس به كانون علمي ، تخصصي و فني ناحيه شهري ناحيه و احتمالاً تحقيقات اجتماعي كشور مبدل مي شود. چنانچه شهر جديد پرديس بتواند در نظام سلسله مراتب فضايي شهري تهران نقش شهر مياني را ايفا كند و خدمات اداري، سياسي و تجاري ناحيه شرق تهران بزرگ را سامان دهد، مي توان به تحقق عملكردهاي آن اميدوار شد.