صدمات سلولی

صدمات سلولی

اسلاید 1: موضوع تحقیق: صدمات و ترمیم سلولی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار – آذر 97

اسلاید 2: مقدمه : هموستاز عبارتست از وضعیت ثابت و پایدار می باشد. سلول کوچکترین واحد ساختمانی بدن فرایندهای سلامتی/بیماری(پاتولوژیک) در سطح مولکولی یا سلولی رخ می دهند.بعضی از صدمات سلول قابل برگشت و بعضی برگشت ناپذیر ( باعث مرگ سلول میشود ) است

اسلاید 3: صدمه (Injury)اختلال در وضعیت پایدار و ثبات سلول را صدمه می گویند .هر عامل تنش زایی که توانایی سلول یا سیستم را برای حفظ تعادل مطلوب و فرایندهای تطابقی تغییر دهد، منجر به صدمه می شود .صدمات ممکن است عملکردی یا ساختاری ، یا قابل برگشت و یا غیر قابل برگشت باشند که به مرگ سلولی منجر می شود.عوامل صدمه زننده ممکن است ناشی از محیط داخلی یا خارجی بدن باشند.عوامل صدمه زننده:شامل هیپوکسی ،عدم تعادل مواد غذایی ،مواد فیزیکی و شیمیایی و عوامل عفونت زا می باشند.

اسلاید 4: عوامل صدمه زننده یا بیماری زای سلول هیپوکسی عدم تعادل تغذیه فاکتور های فیزیکی (درجه حرارت بالا ،اشعه ،شوک الکتریکی ،تروما )مواد شیمیایی عوامل عفونت زا

اسلاید 5: هیپوکسی :هیپوکسی با کاهش قدرت انقباضی قلب و عملکرد آن باعث نقصان گردش خون میگردد.ایسکمی معمولا در صدمات سلولی میوکارد بدلیل تنگی عروق خونی و آترواسکلروز دیده می شود.ایسکمی اغلب ناشی از تشکیل لخته های داخل عروقی می باشد که باعث مداخله در گردش خون، حملات و حوادث مغزی عروقی می گردد.

اسلاید 6: عدم تعادل تغذیه :به دنبال نقصان نسبی یا کامل یا افزایش بیش از حد یک یا چند ماده غذایی اساسی رخ می دهد.افزایش بیش از حد کالری باعث چاقی می گردد.نیاز به انرژی بیشتر به منظور حفظ بافت اضافی باعث فشار بر روی بدن گردیده و به مرور زمان باعث بیماری بخصوص بیماری های ریوی و قلبی عروقی می گردد.بدنبال عدم مصرف مواد غذایی اساسی و حیاتی مثل کمبود پروتئین یا ویتامین اختلال در تغذیه ایجاد می شود که می تواند منجر به سوء تغذیه گردد.

اسلاید 7: فاکتور های فیزیکی :شامل درجه حرارت بیش از حد، اشعه، شوک الکتریکی،و ترومای الکتریکی می باشد که باعث صدمه به سلول یاکل بدن می گردد.افزایش درجه حرارت بیش از حد منجر به بروز هیپرمتابولیسم می گردد، درجه حرارت بالای 41درجه سانتی گراد(105/8 F)را هیپرترمی می گویند که باعث انعقاد پروتئین های سلولی و مرگ سلولی می گردد.اشکال یونیزه اشعه باعث صدمه توسط عملکرد یونها می شوند.شوک الکتریکی در نتیجه گرمای ایجاد شده بهنگام عبور جریان الکتریکی از بدن تولید سوختگی می کند و ممکن است سبب تحریک غیر طبیعی اعصاب شده و فیبریلاسیون قلبی رخ می دهد.ترومای الکتریکی باعث ایجاد زخم و صدمه سلولی در بافتهای بدن می گردد.

اسلاید 8: مواد شیمیایی:صدمات شیمیایی توسط سموم شناخته شده مثل مواد قلیایی که خاصیت خورندگی بر روی سلولهای اپی تلیال بافت دارد.اسید هیدرو کلراید در مقادیر زیاد باعث صدمه معده می گردد.انسولین به مقدار زیاد باعث کاهش سطح گلوکز در خون می شود و منجر به بروز کما می گردد.داروها ممکن است باعث اثرات سمی شیمیایی در بدن گردند.

اسلاید 9: عوامل عفونت زا:ویروسها، باکتریها، قارچها، ریکتزیاها، مایکوپلاسماها، پروتوزوآها، نماتودها باعث بروز بیماری در انسان می شوند. بعضی از باکتریها مثل تتانوس و دیفتری تولید اگزوتوکسین می کنند. که در گردش خون وارد شده و صدمات سلولی را ایجاد می کنند. بعضی از باکتریها مثل باکتری گرم منفی هنگامی که کشته می شوند تولید اندوتوکسین می کنند و سایر باکتریها مثل باسیل توبرکل تولید یک عکس العمل ایمنی می کنند.

اسلاید 10: مکانیسم های ایمنی و پاسخ سلولی :هدف سیستم ایمنی دفاع از بدن در مقابل تهاجم عوامل بیگانه می باشد.بعد از ورود یک آنتی ژن به بدن، آنتی بادی تولید می شود که باعث از بین بردن آنتی ژن می گردد.هنگامی که سیستم ایمنی فعالیت کمی دارد کاهش عملکرد سیستم ایمنی رخ می دهد و هنگامی که فعالیت زیادی دارد بیماری های حساسیتی شدید رخ می دهد.در بیماری های اتوایمیون، سیستم ایمنی در بدن بر علیه بافت های بدن عمل کرده و باعث صدمه و آسیب می گردد.

اسلاید 11: پاسخ به صدمه:التهاب: سلولها یا بافت های بدن توسط هر ماده ای )فیزیکی، شیمیایی و عفونتها(صدمه دیده یا از بین می روند، هنگامی که این اتفاق رخ می دهد، یک پاسخ طبیعی در بافت سالم متصل به محل صدمه رخ می دهد، به این حالت، پاسخ التهابی یا التهاب می گویند.علامت اصلی التهاب شامل قرمزی –گرما –ادم –درد و کاهش عملکرد می باشد.در ابتدای صدمه سریعا یک انقباض عروقی گذرا رخ داده و بعد از آن اتساع عروق، با افزایش جریان خون از طریق میکروسیرکولاسیون می شود که باعث گرما و قرمزی موضعی می گردد.سپس نفوذپذیری عروق افزایش یافته، پلاسما به داخل بافت ملتهب نشت می کند و باعث ادم می گردد. درد محل صدمه دیده ناشی از ادم و فشار حاصل بر روی انتهای اعصاب و همینطور تحریک مستقیم انتهای اعصاب توسط واسطه های شیمیایی آزاد شده در محل باشد، برادی کینین یکی از واسطه های شیمیایی ایجاد کننده درد می باشد، کاهش عملکرد عضو به دلیل درد و ادم می باشد.

اسلاید 12: انواع التهاب:التهاب حاد: در التهاب حاد تغییرات عروقی و اگزوداتیو موضعی معمولا برای کمتر از 2هفته وجود دارد. پاسخ التهابی حاد سریع و فوری است که جنبه حفاظتی دارد .

اسلاید 13: التهاب مزمن:التهابی است که بیش از دو هفته طول می کشد. التهاب مزمن زمانی ایجاد می شود که باکتری توسط فاگوسیتوز نمی تواند کشته شود. التهاب مزمن ماهها یا سالها ممکن است وجود داشته باشد.التهاب مزمن فواید حمایتی نداشته و باعث بروز ناتوانی و اثرات تضعیف کننده می گردد.

اسلاید 14: التهاب تحت حاد:حد واسط التهاب حاد و مزمن است .اجزاء فعال فاز اگزوداتیو پاسخ حاد وجود دارد و همزمان ترمیم در پاسخ مزمن رخ می دهد.

اسلاید 15: فرآیند ترمیم زخم:فرآیند ترمیم از همان زمان صدمه و با التهاب شروع می شود. ترمیم ممکن است توسط رژنراسیون که پرولیفراسیون همان سلولهای محل صدمه یا جایگزینی با نوع دیگری از سلول است بتدریج صورت می گیرد.

اسلاید 16: سلولها از نظر توانایی برای ترمیم به سه دسته تقسیم می شوند:.1سلولهای ناپایدار: شامل سلولهایی هستند که مرتبا جایگزین سلولهای مرده از طریق فرآیندهای فیزیولوژیک طبیعی می شوند. مثل سلولهای اپیتلیال پوست و سلولهای لایه داخلی دستگاه گوارش.

اسلاید 17: 2- سلولهای دائم:شامل سلولهای عصبی می باشد. تخریب نرون یک فقدان دائمی است اما اکسونها ممکن است رژنره شوند.3- سلولهای پایدار:توانایی بالقوه برای رژنره شدن در صورت صدمه دیدن)ترمیم(دارند.این سلولها از بین نرفته و نیاز به جایگزینی وجود ندارد، اما اگر صدمه دیده یا تخریب شوند قابلیت رژنره شدن را دارند، مثل سلولهای کلیه، کبد و پانکراس.

اسلاید 18: فیزیوپاتولوژی فرآیند ترمیم زخم:بهبود زخم در سه مرحله انجام می گیرد:.1مرحله التهاب.2مرحله تکثیر سلولی.3مرحله رشد

اسلاید 19: مرحله التهاب:مرحله التهاب با برش جراحی شروع شده و تا 3الی 4روز بعد از عمل ادامه دارد، بند آمدن خون و فاگوسیتوز که دو عامل مهم فیزیولوژیک فعال هستند، در این مرحله وجود دارد .واکنش التهابی یک آمادگی فوری برای التیام نسج می باشد. در شروع جراحت سندرم تطابق موضعی وجود دارد که در نتیجه آن یک انقباض عروقی کوتاه مدت وجود دارد و اجازه می دهد خون در محل لخته شود و بدنبال آن عروق گشاد شده و باعث افزایش جریان خون در محل آسیب دیده می گردد، سلولهای خونی نظیر لکوسیت ها را برای از بین بردن باکتریها و مواد زائد به محل صدمه دیده می رساند .حدود 24ساعت بعد از جراحت، سلولهای بزرگ فاگوسیت وارد محل شده و بطور اسرار آمیزی فاکتور آنژیوژنزیز را تحریک می کند که باعث تشکیل جوانه های اپیتلیوم در انتهای عروق خونی آسیب دیده شده بنابراین دوباره سازی اتفاق می افتد.در طول مرحله التهاب، بیمار واکنشهای عمومی نظیر بالا رفتن درجه حرارت، افزایش گلبولهای سفید)لوکوسیتوز(، و ناراحتی بیقراری را نیز دارد.

اسلاید 20: مرحله تکثیر سلولی:مرحله سلول سازی 3یا 4روز پس از شروع زخم شروع می شود و حدودا 21روز ادامه دارد. فیبروبلاستها به سرعت کلاژن و مواد اصلی می سازند. این دو شکل مواد چهارچوب و زیر بنای ترمیم نهایی زخم را می سازند .در طول مرحله التهاب یک لایه نازک سلولهای اپی تلیال در سراسر ناحیه زخم تشکیل می شود و هم اکنون عروق خونی کوچک سرتاسر زخم شروع به رشد می کنند و این دوباره سازی عروق خونی باعث رساندن اکسیژن و مواد غذایی برای ادامه التیام را فراهم می کند و فیبروبلاستها همچنین از بستر خونی به داخل زخم مهاجرت می کنند و فیبرین هایی که روی لخته بوده اند از بین می روند، یک لایه نازک سلولهای اپی تلیال در سرتاسر زخم تشکیل شده و جریان خون در زخم برای دوباره سازی برقرار می شود این سلولهای جدید را بنام نسج دانه دار یا نسج گرانوله می نامند. این بافت جدبد دارای عروق خونی فراوان است و قرمز رنگ می باشد وبه آسانی خونریزی می دهد.در این مرحله علائم عمومی از بین رفته و حال بیمار رو به بهبودی می رود و در طول این مرحله تغذیه کافی و اکسیژن رسانی بنحوی از کشش روی بخیه ها جلوگیری کرده که این مسئله برای مراقبت از بیمار اهمیت دارد.

اسلاید 21: مرحله رشد:آخرین مرحله التیام زخم است که 21روز و یا ممکن است حتی طولانی 1تا2سال ادامه داشته باشد .در این مرحله کلاژن ساخته شده تغییر شکل می دهد و زخم بهبود یافته قوی تر شده و نزدیک به نسج طبیعی می شود.جایگزین شدن مداوم کلاژن در مرحله التیام باعث فشردگی عروق خونی می شود. لذا کم کم اسکار صاف، نازک، و صورتی ظاهر می شودکه روی آن مو رشد نمی کند و در نور خورشید قهوه ای می شود.

اسلاید 22: فاکتورهای موثر در التیام زخم:.1سن.2جریان خون و اکسیژن گیری.3وضعیت زخم.4سلامت کلی مددجو

اسلاید 23: سن:التیام زخم در بچه ها و افراد بالغ سالم سریعتر از افراد پیر انجام می گیرد .زیرا تغییرات فیزیولوژیک با افزایش سن، باعث کاهش فعالیت فیبروبلاستها و گردش خون می شود.جریان خون و اکسیژن گیری:تعداد عوامل فیزیکی می توانند در التیام زخم تاثیر بگذارند فرد چاقی که مقدار زیادی نسج چربی زیر جلدی دارد)چون عروق خونی کمتری دارد(ممکن است فرآیند التیام زخم کندتر شود زیرا چربی باعث مشکلاتی در بخیه ها شده و زمینه عفونت زخم را مساعد می کند، در نتیجه زخم دیرتر بهبود می یابد.در افراد مسن نیز ممکن است گردش خون دچار اختلال شده و همچنین در افرادی که اختلالات عروقی محیطی دارند، یا اختلالات قلبی عروقی، افزایش فشار خون و دیابت شیرین جزء عواملی هستند که بر روی التیام زخم تاثیر می گذارند. اکسیژن گیری نیز در افرادی که کم خونی دارند کاهش می یابد و همچنین در اختلالات مزمن تنفسی و افرادی که سیگار می کشند نیز اکسیژن گیری مختل می شود.

اسلاید 24: وضعیت زخم:شرایط ویژه یک زخم روی بهبود زخم تاثیر می گذارد .یک زخم بزرگ، آلوده، عفونی و یا زخمی که جسم خارجی دارد، دیرتر بهبود می یابد.سلامت کلی مددجو:یبمارانی که تغذیه کافی ندارند، از داروهای استروئیدی استفاده می کنند و یا بعد از عمل رادیوتراپی می گیرند، خطر زیادی برای عدم التیام زخمشان وجود دارد و معمولا زخم آن ها همراه با عوارض می باشد. وجود بیماری های جسمی مزمن یا فشارهای روانی می تواند در التیام زخم تاثیر منفی داشته باشد.

اسلاید 25: عوارض زخم:افزایش عوارض زخم، خطر گسترش بیماری و مرگ را دارد.طولانی شدن توقف بیمار در بیمارستان و گران شدن هزینه های درمانی نیز از عوارض زخم محسوب می شود. عوارض زخم شامل: عفونت، خونریزی، باز شدن زخم، و خطر بیرون ریختن احشاء می باشد.

اسلاید 26: عفونت:هجوم باکتریها به زخم می تواند در زمان آسیب دیدگی زخم و یا در طول عمل جراحی و یا در هر زمانی بعد از آن صورت گیرد. همچنین در زخمهایی که بوسیله عمل جراحی روی روده انجام می گیرد، چون با مواد مدفوعی آلوده می شود، نیز احتمال عفونت وجود دارد. علائم عفونی شدن زخم معمولا 2تا 7روز پس از جراحت و یا عمل جراحی بروز می کند. علائم عفونت شامل خروج چرک از زخم، افزایش ترشحات، درد، قرمزی، ورم در اطراف زخم، افزایش درجه حرارت و افزایش گلبولهای سفید می باشد.

اسلاید 27: خونریزی:ممکن است به علت بخیه زدن ناقص برداشتن لخته های خونی با فشار در خط بخیه ها و یا محل عمل جراحی، عفونت، و یا تحلیل عروق خونی به وسیله جسم خارجی اتفاق افتد .بنابراین زخمها بعد از عمل جراحی باید دقیقا توسط پرستار بررسی شود، در طول 48ساعت اول بعد از عمل باید مرتبا کنترل شود و بعد از آن هر هشت ساعت کنترل گردد. علائم خونریزی شامل :افزایش تشنگی، افزایش نبض و تنفس . احساس ضعف عمومی می باشد که ممکن است اضافه کردن پانسمان فشاری لازم شود و جایگزینی مایعات و مداخلات جراحی در صورت نیاز باید انجام شود.

اسلاید 28: بازشدن زخم و بیرون ریختن احشاء از محل زخم:باز شدن زخم عبارت از پاره شدن تمام یا قسمتی از لایه های زخم و ارتشاح عبارت از بیرون ریختن احشاء از محل برش جراحی می باشد. باز شدن زخم اغلب بوسیله یک فشار و یا کشش ناگهانی مانند سرفه، عطسه و یا استفراق روی می دهد. در صورت بیرون زدن احشاء باید ناحیه را با حوله استریل آغشته به محلول نرمال سالین پوشند و سریعا به پزشک اطلاع داد.

اسلاید 29: مراقبت های پرستاری از زخم:زخم مددجو بایستی دو بار در روز بررسی شود. انسزیون طبیعی ظاهرش کمی صورتی متورم است ولی نباید التهاب و قرمزی به طرف لبه های زخم وسعت داشته باشد .ترشحات زخم در ابتدا خونی و بعد سروزی و خونی می گردد و سپس سروزی می شود.چنانچه درن وجود دارد، حجم و نوع مایع بایستی بررسی شود.زخم را بایستی از ضربه های بعدی محافظت نمود و آن را تمیز نگهداری کرد و از تهاجم عوامل خارجی بوسیله پانسمان زخم زا حفظ نمود. معمولا بخیه ها 4تا 7روز و یا 7تا10روز بعد از جراحی برداشته می شوند، بخیه ناحیه دست و پا یک تا دو هفته بعد و یا بیشتر برداشته می شوند. بالاتر قرار دادن عضو برای پیشبرد درناژ وریدی و آنتی بیوتیک برای کاهش میزان عفونت مهم است. رژیم غذایی مددجو از کربوهیدرات بالایی برخوردار باشد و علاوه بر آن چربی، پروتئین، آهن و ویتامین ها برای بهبود زخم مفید هستند. از قرار دادن محلول بر روی زخم که می تواند بهبودی زخم را صدمه رساند بایستی اجتناب نمود )ید، پراکسیدهیدروژن و محلول Dakinsبه زخم صدمه رسانده و باعث تاخیر در بهبودی می شوند(.

اسلاید 30: پایان

اسلاید 31: سوالات 1-کدام یک از گزینه های زیر صحیح است؟الف_اختلال در وضعیت پایدار سلول را صدمه گویندب_هر عامل تنش زایی که توانایی سیستم را برای حفظ تعادل مطلوب تغییر دهد ممکن است منجر به صدمه نشودج_ عوامل صدمه زننده ناشی از محیط خارجی هستند د_هیچکدام2- چند مورد از موارد زیر جزو فاکتور های فیزیکی صدمه زننده به سلول هستند-اشعه –شوک الکتریکی -ویروس –درجه حرارت بالا –دارو –تروماالف-4 ب-3ج-5د-6

اسلاید 32: 3- کدام یک از موارد زیر صحیح میباشد ؟الف-عدم تغذیه از عوامل صدمه زننده به سلول نمی باشد ب-هیپوکسی با کاهش قدرت انقباض قلب و عملکرد آن باعث نقصان گردش خون می گرددج-درجه حرارت بالای 150/8 فارنهایت را هیپرترمیا گویند د-هیپوترمی باعث انعقاد پروتيین های سلولی می شود و از این طریق باعث مرگ سلول می شود 4- کدام یک از اشکالات اشعه یونیزه نیست ؟الف- سوختگی ب-تغییر عملکرد یون ها ج- فیبریلاسیون قلبی د-راش پوستی 5- کدام یک از باکتری های زیر تولید اگزوتوکسین نمی کند ؟الف –تتانوس ب-کلستریدیوم بوتولینیوم ج-کورینه باکتریوم دیفتریا د- مایکوباکتریوم توبرکلوزیس

اسلاید 33: 6- کدام یک از موارد زیر جزو علامت های اصلی التهاب نیست ؟الف-ادم ب- تورم ج-افزایش درجه حرارت د- شوک 7- کدام یک از موارد زیر بعد از صدمه والتهاب رخ نمی دهد ؟الف-انقباض عروق گذرا ب اتساع عروقج—کاهش نفوذپذیری عروقد-دیاپدز نوتروفیل ها در محل التهاب 8- علت درد ایجاد شده در محل ایجاد شده کدام گزینه است ؟الف- ادم وفشار حاصل به روی انتهای اعصاب ب- تحریک مستقیم انتهای اعصاب توسط واسطه های شیمیایی آزاد شده در محل ج-ترشح برادی کینین د-همه موارد

اسلاید 34: 9- کدام یک از موارد زیر صحیح میباشد ؟الف- در التهاب حاد تغییرات عروقی و اگزوداتیو موضعی معمولا برای کمتر از یک هفته وجود دارد ب-التهاب مزمن التهابی است که بیش از یک هفته طول می کشد ج- التهاب مزمن ممکن است سالها وجود داشته باشد د-التهاب حاد زمانی ایجاد میشود که فاگوسیتوزها نتوانند میکروارگانیسم ها را از بین ببرند 10-التهاب تحت حاد چیست ؟الف – التهابی که قبل از التهاب حاد به وجود می آید ب-التهابی که بعد از التهاب مزمن به وجود می آید ج-التهابی که حد واسط بین حاد و مزمن است د-نوعی التهاب حاد ضعیف است که سریعا از بین می رود 11- فرآیند ترمیم زخم از چه زمان آغاز میشود ؟الف-از زمان دیاپدز نوتروفیل ها به محل آسیب دیده ب- از زمان ایجاد صدمه ج-از زمان از بین رفتن التهاب د-از زمان پاکسازی کامل میکرو ارگانیسم ها توسط فاگوسیت ها

اسلاید 35: 12-کدام مورد نادرست است ؟ الف- سلول های لایه داخلی دستگاه گوارش جزء سلول های ناپایدارند ب- سلول های ناپایدار سلول هایی اند که مرتبا جایگزین سلول های مرده می شوند ج- سلول های عصبی جزء سلول های پایدار میباشند د- سلول های دایم شامل سلول های عصبی میباشند 13- کدام یک جزءسلول های پایدار نمیباشند ؟ الف-کبد ب- کلیه ج- پانکراس د-سلول های عصبی 14- مرحله سلول سازی چند روز پس از ایجاد زخم شروع می شود و حدودا تا چند روز ادامه دارد ؟الف- 7 یا 8 روز – 30 روز ب- 20 روز – 40 روز ج- 10 الی 11 روز – 50 تا 55 روز د -3 یا 4 روز – 21 روز

اسلاید 36: 15- کدام مورد صحیح نمیباشد ؟ الف – فیبروبلاست ها به سرعت کلاژن می سازند ب- در طول مرحله التهاب یک لایه نازک سلول های اپی تلیال در سراسر ناحیه زخم تشکیل میشوند ج- در مرحله رشد علایم عمومی از بین رفته و حال بیمار رو به بهبودی میرود د-در طول مرحله تکثیر سلولی تغذیه کافی و اکسیژن رسانی به نحوی از کشش روی بخیه ها جلوگیری می کند 16- کدام مورد از ویژگیهای بافت اسکار نمیباشد ؟الف-در اثر نور خورشید تغییر رنگ نمی دهد ب- روی آن مو رشد نمی کند ج- صورتی و نازک و صاف است د- با بالا رفتن سن کمتر تشکیل می شود 17- کدام مورد از فاکتور های موثر التیام است ؟الف – سن ب- وضعیت زخم ج- سلامت کلی مددجود همه موارد

اسلاید 37: 18- چرا فرآیند التیام زخم در افراد چاق کند تر است ؟الف-به علت چربی زیادی که زمینه ساز عفونت است ب- چون چربی باعث مشکلات بخیه می شود ج- به علت بافت ماهیچه ای زیادی که دارند د-گزینه الف و ب 19- کدام یک از موارد زیر سبب کند شدن روند التیام زخم نمیشود ؟الف – سیگار کشیدن ب- افزایش سن ج- دیابت د- پلی سیتمی 20- کدام گزینه صحیح است ؟الف-اندازه زخم با سرعت بهبود آن رابطه مستقیم دارد ب- هرچه عفونت زخم کمتر باشد سریعتر بهبود می یابد ج- استفاده از دارو های استروییدی باعث کند شدن روند التیام زخم می شود د- فشار های روانی با سرعت بهبودی زخم رابطه مستقیم دارد