طبایع چهارگانه

طبایع چهارگانه

اسلاید 1: در این اسلاید ها به تشریح مختصر آشنایی بامزاجها 4گانه به قرار ذیل پرداخته شده است :1- طب سنتی2- تغذیه3- راز اخلاط4- توصیه هافهرست مطالب

اسلاید 2: تشکر و سپاس از استاد محترم ، آقای دکتر مجتبویتهیه کننده : مجید علیمیرزاییرشته تحصیلی : مهندسی بهداشت محیطدانشگاه : علوم پزشکی گنابادسال تحصیلی : 93-92شماره دانشجویی: 9225603013اردیبهشت 1393فرهنگ و تمدن اسلامی

اسلاید 3: مقدمه :بخش نخست: آشنایی با طبایع چهارگانه (Four Humours)، مزاج و تأثیر آن ها در شخصیت و ویژگی های فیزیکی افرادمکتب طب اخلاطی (Humorisme) که پایه گذار آن را بقراط، طبیب یونانی می‌دانند، مدت ۱۶ قرن در سراسر کشورهای جهان حاکم بر اصول علم طب بوده و کلیه پزشکان دنیا کم و بیش از آن پیروی می کرده اند. در چند قرن اخیر، دانشمندان اروپا همان مکتب را که بر اساس مایعات درونی بدن استوار بوده پذیرفته و ضمن تغییرات نامحسوس و تدریجی، بصورت قابل بیان تری در آوردند.    طب اخلاطی مسلماّ پیش از بقراط نیز وجود داشته و آن پزشک دانشمند اصول آنرا از پیشینیان اقتباس کرده‌است.

اسلاید 4:  بقراط، انباذقلس (Empedocle) و دیگران به چهار عنصر (خاک، آب، هوا و آتش) و چهار خاصیت این عناصر (گرمی، سردی، تری و خشکی) معتقد بوده و به وجود چهار مایع اصلی در بدن انسان و حیوانات اعتقاد داشتند که آنها عبارتند از: خون یا دم (گرم و تر)، بلغم (سرد و تر)، صفراء (گرم و خشک) و سوداء (سرد و خشک)، و دخالت این چهار مایع را در کلیه حالات بدنی اعم از تغییرات فیزیولوژیک و پیدایش بیماریها و بهبود حال بیماران موثر دانسته و می‌گفتند: هر گاه این چهار مایع به نسبت طبیعی و متعادل با یکدیگر در بدن وجود داشته باشد بدن سالم است، ولی اگر یکی از این مایعات یا چند تا از آنها از نظر کمی (نسبت بسایر اخلاط) یا از نظر کیفی متحمل تغییراتی شوند (بعلت سوء تغذیه یا تنفس هوای فاسد یا شدت گرمای هوا و…) تعادل این مایعات بر هم خورده، و در این حال ساختمان طبیعی بدن تغییر کرده و مواد مختلفی بوجود می‌آید که طعم آنها تلخ، شور، شیرین، ترش یا بی طعم می‌باشد و بر حسب کم و بیشی مقدار یا کیفیت آنها کم و بیش زیان آور می‌گردند، و باین ترتیب چاقی یا لاغری شدید بروز می‌کند. در دیدگاه طب سنتی روحیات و مشخصات جسمانی افراد با مزاج آنها سازگار است.

اسلاید 5: کسی که عنصر آتش در وجودش بیشتر باشد صفراوی مزاج است. کسی که عنصر هوا در وجودش بیشتر باشد دموی مزاج است. کسی که عنصر آب وجودش بیشتر باشد بلغمی مزاج است. کسی که خاک وجودش بیشتر باشد سوداوی مزاج است. عناصر 4گانه

اسلاید 6: مبحث اول:طب سنتی

اسلاید 7: هدف طب سنتی چیست؟بزرگترین هدف طب سنتی اصلاح مزاج افراد به سمت تعادل است که اطبای سنتی میبایست با استفاده از روش‌های صحیح و اصولی با همکاری مخاطب این اقدام را به نحو احسن انجام دهند. دکتر مجید انوشیروانی، دستیار تخصصی طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این باره می‌گوید: صفات مادرزادی مزاج انسان، حاصل ترکیب صفات کیفیتی مزاج والدین و تأثیر محیط در دوران رشد جنینی است. به معنای عام و کلی شامل محیط جغرافیایی و شرایط اقلیمی، تغذیه، میزان خواب و بیداری و فعالیت و استراحت مادر و رویدادهای روانی مادر و... است.

اسلاید 8: * چرا در قديم به پزشكان و اطبّا، حكيم مي‌گفتند؟ منظور از حكيم، شخصي بود كه به فلسفه، رياضيات، حكمت، حديث و... علاوه بر طبّ احاطه داشت و از آن مهم‌تر اينكه آگاه به احكام و مراعات كنندة احكام نيز بود، از همين رو مي‌توانست محرم راز بيماران قرار گيرد، نه مانند الآن كه... * در طبّ جديد منشأ بيماري را چه مي‌دانند؟ در طبّ جديد مسير اشتباهي در پيش گرفته شده و اشتباه فاحشي در اين راستا مي‌كنند. در طبّ قديم بنا بر اين بود كه كلّ بدن را با نبض و معاينه‌هاي متنوّع بررسي كرده، سپس دربارة عارضة يك عضو مشخّص اظهارنظر مي‌كردند. حال آنكه در طبّ جديد، بيماري به طور جزيي حتّي مولكولي ديده مي‌شود و براي بيماري به كوچك‌ترين اجزاي بدن و سلول و مولكول‌هاي تن توجّه مي‌كنند.

اسلاید 9: روزي امام ششم(ع) بر منصور دوانيقي وارد مي‌شوند و مي‌بينند طبيبي هندي مشغول مداوا و آموزش است. طبيب دقّت ايشان را كه مي‌بيند، مي‌گويد: تمايل داريد تا اين مطالب را به شما نيز بياموزم. حضرت پاسخ دادند: «ما به طبّ تسلّط داريم.» مي‌پرسد: چطور؟ حضرت در جواب مي‌فرمايد: «ما سردي را به گرمي، گرمي را به سردي، تري را به خشكي و خشكي را به تري درمان مي‌كنيم و به دستور رسول گرامي، جدّ بزرگوارمان، گوش فرا مي‌دهيم و بقيّه را به پروردگار تبارك و تعالي مي‌سپاريم.» طبيب هندي نگاهي مي‌كند و مي‌گويد: اگر شما اين را داريد، از طبّ چه نداريد؟!

اسلاید 10: در طبّ سنّتي علّت بيماري، بر هم خوردن تعادل اين مزاج‌هاست؛ به اين معني كه دستگاه‌هاي بدن در كنار هم نمي‌توانند به درستي عمل كنند. اينجاست كه سعدي مي‌فرمايد: چهار طبع مخالف سركش چند روزي بُوَند با هم خوش. چهار طبع مخالف سركش يعني صفرا، سودا، بلغم، دم. اينكه چرا و چگونه اين اعتدال به هم مي‌خورد، باشد براي مجال ديگري. جالب اينجاست كه با برقراري اعتدال ميان اين اخلاط، مي‌توان تندخويي، پرخاشگري و از اين دست بيماري‌هاي رفتاري عدّه‌اي از افراد را نيز مداوا كرد و در اصل ريشة سوء رفتار آنان را بايد در به هم خوردن تعادل داخلي آنان دانست. نكتة مهمّ ديگر اين است كه در طبّ جديد يك دارو براي هفت ميليارد انسان تجويز مي‌شود، در صورتي كه به تعبير حضرت رضا(ع) براي هر بيمارامام صادق(ع) فرمودند: «بي انصاف‌ترين طبيبان آنهايي هستند كه وجود خدا را انكار مي‌كنند.» شما نگاه كنيد اگر زماني بخواهند مجموعه‌اي از كارخانه‌ها را بسازند كه كار كبد انسان را بكند، نياز به فضايي به اندازة يك پنجم خاك ايران است!! خداوند آن عملكرد را در تكّه گوشتي يك كيلويي قرار داده و همچنين توازن و تعادل ميان ميلياردها سلول درون بدن. در طبّ جديد، انسان اشرف مخلوقات خدا دانسته نشده و دانشجويان را نيز به اين سمت سوق نمي‌دهند. آنان انسان را مجموعه‌اي مركّب از مواد و دستگاه‌ها مي‌دانند كه كنار هم قرار گرفته و به صورت مكانيكي مشغول همكاري با هم هستند. در موضوعاتي مانند روح، غربيان به بن‌بست رسيده‌اند، حال آنكه اين مطالب در اسلام و طبّ اسلامي كاملاً حل شده است.

اسلاید 11: * آيا در طبّ سنّتي تعريفي از طول عمر طبيعي وجود دارد؟ نكتة خيلي جالبي كه وجود دارد اين است كه در طول صد سالة اخير، همه چيز را عوض كرده‌اند؛ براي نمونه در منابع گشتم و ديدم گفته‌اند: با يك گل بهار شروع مي‌شود. آمده‌اند اين جمله را تغيير داده‌اند و در حال حاضر تبديل شده است به اين جمله كه با يك گل بهار نمي شود. تغيير از حيث ظاهري جزيي و از حيث محتوايي كلّي است. همانند اين مطلب دربارة سنّ و عمر انسان است. در طول اين سال‌ها ميان ما شايع كرده‌اند كه سن كه رسيد به پنجاه... در واقع با اين شعر دارند به ما تلقين مي‌كنند كه شما براي فهم طول عمرت به شناسنامه‌ات نگاه كن؛ شناسنامه‌اي كه راه افتادن آن عمري كمتر از صد سال دارد. در قديم عكس اين ديدگاه در بين مردم بود؛ يعني مي‌گفتند: بدن مي‌گويد تو تا شصت سالگي از من محافظت كن تا من پس از آن از تو محافظت كنم. اگر كسي با مزاج جبلّي خوب، درست از تنش محافظت كند تا60 سالگي موهايش خيلي سفيد نمي شود و خود ما هم دير متوجّه اين مطلب شديم. مزاج جبلّي محصول مزاج و طبع والدين و شرايط ايّام بارداري و نوزادي است. اينكه كسي از پدر و مادري سالم و با بارداري خوب و تغذية مناسب در ايّام نوزادي بار بيايد، خيلي وضع متفاوتي خواهد داشت. شما نگاه كنيد، فرزند اوّل يك خانواده با ديگر فرزندان آنها كاملاً متفاوت است. سن كه به صد و بيست يا سي سالگي مي‌رسد نه تنها دندان كه كبد و برخي دستگاه‌هاي ديگر بدن از نو ساخته مي‌شوند و موها سياه مي‌شود. اين يكي از علايم اشرف مخلوقات بودن انسان‌هاست. شما ببينيد در زمان علّامه مجلسي افراد بسياري بالاي صد و صد و هشتاد سال در اطراف ايشان

اسلاید 12: طب اخلاطی یکی از روش‌هایی است که پزشکان طب سنتی بر اساس آن توانسته‌اند به درمان بیماری‌ها پی‌ ببرند. طبع و مزاج در انسان هم ارثی و هم ژنتیکی است و تا حدودی به وسیله مصرف غذاهای مختلف قابل تغییر است. عدم تعادل مزاج‌ها موجب تغییر تعادل در بدن می‌شود و بیماری‌هایی بروز پیدا می‌کند؛ نه تنها بیمار‌ی‌های جسمی بلکه تغییر خلق و خو و حالات روحی و بیماری‌های روحی نیز ممکن است بروز پیدا کند چرا که به واسطه پرخوری و مصرف غذاهای گرم، طبع کبد را گرم کرده‌ایم و خلط صفرا بیش از حد در بدن ساخته می‌شود و موجب افزایش بیلی روبین خون شده و در بافت‌های نرمی مانند مغز رسوب می‌کند، سپس موجب تغییر فعالیت مغز می‌شود و حالت‌هایی مانند افسردگی را ایجاد می‌کند. تمام بیماری‌های شما ناشی از بشقاب غذای شماست

اسلاید 13: حضرت علی (ع) می‌فرماید: تمام بیماری‌های شما ناشی از بشقاب غذای شماست و به قول ابوعلی‌سینا با نخوردن درمان می‌شوید. در ابتدا هر کسی که زاده می‌شود، بسته به شرایط خاص ژنتیکی، محل زندگی و زمان تولد طبعی خاصی دارد اما ممکن است در گذر زمان و در طول عمر با توجه به برخی از عوامل مانند جو، محیط، آب و هوا، نوع خوراکی و شیوه‌های زندگی طبع فرد تغییر کند. خون از 4 خلط دم، صفرا، سودا و بلغم تشکیل شده است که شناخت این 4خلط به درمان بیماری‌ها بسیار کمک می‌کند. باید دانست که انسان‌ها دارای 4 خلط هستند ولی یکی از اخلاط به عنوان ذاتی در بدن انسان قرار دارد. صفرا دارای طبیعت گرم و خشک، دم دارای طبیعت گرم و تر، بلغم دارای طبیعت سرد و تر و سودا دارای طبیعتی سرد و خشک است. برای تعادل طبع در بدن راهکارهایی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به پرهیز از پرخوری، پرهیز از غذاهای بی‌ارزش، مهاجرت به نقاط خوش آب و هوا، حمام رفتن، ناخن گرفتن و پوشیدن لباس‌های گرم و مناسب و روزه اشاره کرد.

اسلاید 14: سید علی ابوالحبیب، محقق طب اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبری فارس «توانا» درباره مزاج‌های مختلف در انسان می‌گوید: بدن انسان دارای 4 خلط خون، بلغم، صفرا و سوداست. خلط ماده‌ای مرطوب و روان است که در مرحله اول هضم غذا به وجود می‌آید و در رگ‌ها جریان پیدا می‌کند. سخنی از محقق

اسلاید 15: مبحث دوم : تغذیه

اسلاید 16: غذاهای مناسب برای 4گانه مزاجدزاج صفراوی‌ها گرم و خشك است و افراد با این مزاج پوست خشك، موهایی مجعد و رنگ زردی دارند. یبوست، ادرار تیره، كم‌اشتهایی، عطش، تلخ‌شدن دهان، سردرد، سرگیجه و دیدن خواب‌های ترسناك از نشانه‌های مزاج صفراوی است. غذاهای چرب و سنگین صفرا را زیاد كرده و مصرف غذاهای سرد توصیه می‌شود. مزاج دموی‌ها گرم و تر است و تعادل آن به تركیبات شیمیایی موجود در خون مربوط می‌شود. افراد با این مزاج پوست مرطوب با منافذ باز دارند و پرمو و پراشتها هستند. افزایش این مزاج موجب سنگینی، شیرین شدن دهان، قرمزی زبان و سرخی پوست می‌شود. پرخوری بر حالت دموی مزاج می‌افزاید و استفاده از غذاهای سرد، میانه‌روی در خوردن و نوشیدن زیاد آب رقیقی خون را زیاد و از حرارت بدن می‌كاهد. مزاج سوداوی‌ها سرد و خشك و سنگین‌ترین مزاج است. پوست این افراد خشك و تیره و مزه دهانشان شور یا ترش است. زیادی این مزاج فرد را دلتنگ، بی‌حوصله و افسرده می‌كند و اگر به تعادل نرسد اختلالات روحی ظاهر می‌شود. غذاهای مانده، بیات، نمك‌سود و دودی، سودا را زیاد می‌كند و خوردن یخ و مصرف غذاهای فرآوری و سرخ شده برای این افراد مضر بوده، اما غذاهای گرم توصیه می‌شود.

اسلاید 17: مزاج بلغمی‌ها سرد و تر است. پوست این افراد سرد و نرم بوده و موها صاف و كم‌پشت و ریزش و پیدایش موی سفید پیش از موعد در آنها شایع است. غذاهای سردی بخش همچون لبنیات، ترشی و سركه بلغم را زیاد می‌كند و بهترین غذا برای این مزاج غذاهای گرم است.زاج صفراوی‌ها گرم و خشك است و افراد با این مزاج پوست خشك، موهایی مجعد و رنگ زردی دارند. یبوست، ادرار تیره، كم‌اشتهایی، عطش، تلخ‌شدن دهان، سردرد، سرگیجه و دیدن خواب‌های ترسناك از نشانه‌های مزاج صفراوی است. غذاهای چرب و سنگین صفرا را زیاد كرده و مصرف غذاهای سرد توصیه می‌شود. مزاج دموی‌ها گرم و تر است و تعادل آن به تركیبات شیمیایی موجود در خون مربوط می‌شود. افراد با این مزاج پوست مرطوب با منافذ باز دارند و پرمو و پراشتها هستند. افزایش این مزاج موجب سنگینی، شیرین شدن دهان، قرمزی زبان و سرخی پوست می‌شود. پرخوری بر حالت دموی مزاج می‌افزاید و استفاده از غذاهای سرد، میانه‌روی در خوردن و نوشیدن زیاد آب رقیقی خون را زیاد و از حرارت بدن می‌كاهد.

اسلاید 18: مزاج سوداوی‌ها سرد و خشك و سنگین‌ترین مزاج است. پوست این افراد خشك و تیره و مزه دهانشان شور یا ترش است. زیادی این مزاج فرد را دلتنگ، بی‌حوصله و افسرده می‌كند و اگر به تعادل نرسد اختلالات روحی ظاهر می‌شود. غذاهای مانده، بیات، نمك‌سود و دودی، سودا را زیاد می‌كند و خوردن یخ و مصرف غذاهای فرآوری و سرخ شده برای این افراد مضر بوده، اما غذاهای گرم توصیه می‌شود. مزاج بلغمی‌ها سرد و تر است. پوست این افراد سرد و نرم بوده و موها صاف و كم‌پشت و ریزش و پیدایش موی سفید پیش از موعد در آنها شایع است. غذاهای سردی بخش همچون لبنیات، ترشی و سركه بلغم را زیاد می‌كند و بهترین غذا برای این مزاج غذاهای گرم است.

اسلاید 19: ویژگیهای شخصیتی انواع مزاج ها درطب سنتیصفرا، مزاج گرم و خشکصفراوی مزاج ها رفتارهای تند و تیزی دارند و در تمام اعمال و رفتار سرعت عمل بالایی نشان می دهند. این افراد حتی در سخن گفتن هم سرعت بالایی دارند و پیوسته صحبت می کنند. از دیگر ویژگی های روحی، روانی افراد صفراوی مزاج این است که زود تصمیم می گیرند و خیلی زود تصمیم خود را به اجرا در می آورند. گاهی افزایش صفرا باعث می شود که فرد حرکتی انجام دهد یعنی به محض افزایش صفرا تکانشی دارد و سپس آرام می گیرد.بانی صورتش را با کمی آب خنک شست و شو دهد. 

اسلاید 20: در این افراد عصبانیت آنی بسیار مشاهده می شود. مشکل عمده صفراوی مزاج ها بیشتر در هوای گرم و تابستان بروز می کند و وقتی مشکلشان حادتر می شود که غذای گرم هم مصرف کرده باشند. بنابراین توصیه می شود این قبیل اشخاص در هوای گرم تابستان و به خصوص هنگام ظهر کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرند و توصیه بعدی ما این است که از مصرف خوراکی های گرم مانند خورشت فسنجان و غذاهای پرادویه پرهیز کنند تا حرارت بدنشان افزایش نیابد زیرا افزایش حرارت بدن باعث افزایش حرارت کبد می شود و اگر فرد غذای گرم خورده باشد غذا در کبد تبدیل به صفرا می شود و افزایش صفرا به عصبانیت بیشتر فرد می انجامد، بنابراین بهتر است از خوراکی های خنک مانند آب دوغ، خیار، گوجه، کاهو، آبغوره، آبلیمو و شربت سکنجبین استفاده کرد.نکته مهم دیگر برخورد با افراد صفراوی مزاج در هنگام عصبانیت است، به عنوان مثال با افرادی که در هوای گرم عصبانی و کلافه هستند نباید مقابله به مثل کرد و به راحتی می توان عصبانیت آنان را کنترل کرد. بهتر است به این افراد کمی شربت خنک یا هندوانه خنک داد تا عصبانیت آنان فروکش کند. این قبیل افراد به طور معمول زود عصبانی می شوند و خیلی زود ناراحتی شان فروکش می کند بنابراین بهتر است اطرافیان کمی مراعات کنند و شخص عص

اسلاید 21: ● دم، مزاج گرم و ترشاید شما هم افراد زیادی را بشناسید که بسیار خوش مشرب و بذله گویند. این افراد دموی مزاج هستند، افرادی با روابط عمومی بالا طوری که خیلی زود با اطرافیان ارتباط برقرار می کنند و در جمع به شوخی و بذله گویی می پردازند و به اصطلاح این افراد را به عنوان «خونگرم» می شناسیم.دموی مزاج ها به طور معمول آرام هستند و دیر عصبانی می شوند. اما زمانی هم که عصبانی شوند ناراحتیشان شدید است و به سختی آرام می شوند، به هنگام عصبانیت به اصطلاح خون جلوی چشمشان را می گیرد.ممکن است این افراد هنگام عصبانیت دست به کارهای خطرناک بزنند و حتی در یک حادثه اقدام به قتل کنند، بنابراین باید مراقب بود که از آرامش و صبوری این افراد سوءاستفاده نشود. دموی مزاج ها استعداد شعر و موسیقی خوبی دارند و باید مراقب باشند که این علاقه و استعداد باعث گرایش های انحرافی آنان نشود.

اسلاید 22: افزایش پروژسترون و تری‌گلیسیرید به دلیل افزایش بلغم خون است ابوالحبیب می‌گوید: خلط خون، معادل خون قرمز خوشرنگی است که زیادی آن در بدن ماهیچه می‌سازد همچنین بلغم معادل یک ماده غلیظ و لذیذی است که در خون یا سایر نقاط بدن یافت می‌شود که زیادی آن بافت شل و آبکی ایجاد می‌کند که پرولاکتین، پروژسترون و تری‌گلیسیرید از نمونه‌هایی از خلط بلغم در خون افراد است. وی عنوان می‌کند: صفرا معادل ماده زرد رنگی است و کلسترول نوعی از خلط صفراست که زیادی آن موجب افزایش چربی خون و هورمون‌های بدن می‌شود و بافت هیبری بدن را تکثیر می‌کند که بیلی‌روبین، کلسترول، تستسترون و استروژن نمونه‌هایی از خلط صفرا در خون افراد است. ابوالحبیب بیان می‌دارد: سودا معادل رسوب خون یا املاح معدنی مانند کلسیم است که بافت‌های سفت بدن مانند استخوان، ناخن و مو را می‌سازد. معمولاً بیشتر از همه اخلاط، سودای خون حاصل از متابولیسم یا سوخت و ساز صفرای بدن افراد است.

اسلاید 23: فردی که گرم مزاج است، تفریح و گشت و گذار را بسیار دوست دارد وی اضافه می‌کند: فردی که گرم مزاج است، تفریح و گشت و گذار را بسیار دوست دارد ولی فرد سرد مزاج از شرکت در جمع‌های اجتماعی خودداری می‌کند. این محقق طب اسلامی معتقد است: اخلاق افراد سرد مزاج با گرم مزاج متفاوت است. به عنوان مثال کسی که مزاج سردی دارد منزوی و گوشه‌گیر است و اهل ریسک‌پذیری و حتی تفریح نیست و اگر این فرد، شوهرش دارای طبیعتی گرم باشد، دچار مشکلاتی می‌شود به دلیل اینکه فرد گرم‌مزاج پر شور و هیجان، شوخ‌طبع و اهل گشت و گذار است.

اسلاید 24: مصرف خرما و ارده شیره بلغم را از خون خارج می‌کند وی بیان می‌دارد: می‌توان برای کاهش خلط بلغم در خون این افراد مواد غذایی صفرازا مانند خرما، ارده‌شیره و نوشیدنی‌های گرم مانند چای دارچین و چای زنجبیل به آنها پیشنهاد کرد به این ترتیب بدن دارای گرمای بهتری می‌شود و تاثیر سرما در بدن این افراد کاهش پیدا می‌کند. این دانشجوی دکترای طب سنتی می‌گوید: در طب سنتی درمان بیماری‌ها ابتدا با غذاست و سپس با داروهای گیاهی و اگر غذاها و داروهای گیاهی پاسخگو نباشد می‌توان به اعمال یداوی روی آورد.

اسلاید 25: مبحث سوم:راز اختلاط

اسلاید 26: راز اخلاط چهارگانه / خلط و مزاج در طب سنتی خداوند متعال هر اندام و هر جانواری را مزاجی بخشیده است که به آن سزاوار است و این مزاج با توان و تحمل وی سازگار و به احوال و کردارش متناسب است ...یکی از مهم ترین مبانی طب قدیم ، موضوع اخلاط اربعه یا آمیزه های چهارگانه بوده است . اطبای قدیم با تکیه بر این اصل ، بسیاری از بیماری ها را شناسایی و درمان می کردند . اخلاط مواد سازنده بدن انسان و حيوان حيوانات و انسان از طبيعت تغذيه مي كنند، غذاي مصرف شده پس از هضم و جذب تبديل به موادي مي گردد كه با آن مواد اندام هاي گوناگون بدن ساخته مي شوند و اين مواد صفرا – دم –بلغم و سودا ناميده مي شود. اين اخلاط نيز مانند چهار ركن نظام طبيعت داراي ويژگي هاي از حيث گرمي و سردي هستند، مثلاً صفرا گرم و خشك است، دم گرم وتر است، بلغم سرد و تر است، سودا سرد و خشك است.

اسلاید 27: اين مواد چهارگانه ابزار ساخت اندام هاي گوناگون هستند، و به تناسب بيشي و يا كاستي هر كدام از اين مواد در بدن انسان همان ويژگي را در خود آشكار مي سازد. هر كدام از گياهان يا مزه هايي كه مطرح شد موجب ساخت ماده اي در بدن مي شوند كه آنها را خلط مي نامند، و اين خلط ها به ترتيبي كه ذكر شد نامگذاري مي شود. از اين رو گياهان گرم و خشك را صفرازا مي نامند، و گياهان سرد و تر را صفرازدا مي گويند. هر گاه گياهي گرم و خشك بيش از حد مصرف شود سودازا مي شود و گياهان گس مزه و نفوذكننده نقش سودازدايي دارند- مانند سركه و انار. مصرف گياهاني موجب توليد خون مي شود مانند خرما و انگور كه آنها را غذاهاي دم زا مي نامند. غذاهاي سرد و تر مانند ماست كم چرب، ترشي ها و گس مزه ها مانند خيار و گوجه فرنگي غذاهاي بلغم زا ناميده مي شوند.

اسلاید 28: خلط ماده ای است مرطوب روان که از غذاها در مرحله نخستین هضم بوجود می آید و بچهار نوع تقسیم میشود، خلط خونی، خلط بلغمی، خلط صفراوی زرد و صفراوی سیاه و خلط سودائی. پاولف فیزیولوژیست مشهور روسی در انسان چهار نوع خلط یافته است که دقیقاً با اخلاط چهارگانه بالا مطابفت دارد. به عقیده او تحریک ضعیف و منع ضعیف بیان کننده نوع سوداوی ضعیف است تحریک قوی و منع ضعیف، نشان دهنده نوع آتشی مزاج صفراوی است. تحریک قوی همراه با منع قوی بیانگر نوع آرم بلغمی و زنده دل دموی، بر حسب میزان قابلیت تحریک آنها است.

اسلاید 29: مبحث چهارم:توصیه ها

اسلاید 30: انسان ها از نظر طبع به سه گروه عمده تقسیم می کنند که عبارتند از: 1) دارای طبع گرم 2) دارای طبع سرد 3) دارای طبع معتدل افراد دارای طبع گرم این افراد به طور معمول دارای بدنی گرم اند و با خوردن غذاهای گرمی بخش دچار مشکل می شوند، صورت آن ها جوش می زند، بدنشان داغ می شود، گه گاه دچار خارش پوست می شوند، پوست سرشان تولید شوره می کند و دچار عطش می شوند.دمای بدنشان نسبت به سایر افراد بیش تر است، معمولاً حدود نیم تا یک درجه تب دارند، زود عصبی می شوند، ولی در مجموع، خون گرم و خوش برخوردند.تعدا افراد دارای طبع گرم نسبت به افراد دارای طبع سرد کم تر است.

اسلاید 31: افراد دارای طبع سرد اکثریت مردم جهان از طبع سرد برخوردار هستند. این افراد معمولاًدارای پوست سفید هستند و یکی از علت های مهم آن، فعال بودن سیستم بلغم یا لنفاتیک است.این افراد مــیل زیادی به لبنیات، به خصوص ماست دارند و زودتر از بقیه دچار بیماری نقرس و رماتیسم می شوند، پر خواب هستند وبه راحتی نمیتوانند از رختخواب جدا شوند، غذا یشان دیر هضم می شود، عموماً سست و شاداب نیستند، استعداد چاقی در آنان زِِیاد است، موی سرشان زودتر از موعد مقرر سفید می شود و می ریزد، معمولاً انسان های خوش گذرانی هستند و دیرتر ازبقیه عصبی میشوند.افرادی که از طبع سرد برخوردارند اگر رعایت حال خود را نکنند زودتر از دیگران دچار بیماری های صعب العلاج از قبیل بیماری ام اس (ms)، بیماری ای ال اس (als) و پارکینسون می شوند.

اسلاید 32: افراد دارای طبع معتدل افرادی که دارای چنین طبعی هستند معمولا بین گرم و سرد قرار دارند. تعداد این قبیل افراد در جامعه نسبت به سایر طبع ها کم است. چنین افرادی نسبت به غذا حساسیت زیادی نشان نمی دهند و معمولاً هر نوع غذایی با طبع این گونه افرادسازگاری دارد و نسبت به بقیه مردم کم تر دچار بیماری و کسالت می شوند.اما افرادی که دارای چنین طبعی هستند در داراز مدت دچار بیماری های سختی می شوند و دلیل آن هم این است که غذا روی چنین افرادی به سرعت تاثیر نمی گذارد و همین امر باعث می شود که سموم به مرور در بدن آنان جمع شود و در دراز مدت تاثیر خود را بگذارد.