عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار

عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار

اسلاید 1: به نام خدا

اسلاید 2: بنام خداعباس بهرامیعضو هیات علمی گروه بهداشت حرفه ای . دانشکده بهداشتدانشگاه علوم پزشکی کاشانBahrami_a@kaums.ac.ir

اسلاید 3: اهداف یادگیری : انتظار میرود دانشجویان در پایان جلسه بتوانند1- عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار را نام ببرد.2- بیماریهای ناشی از سر و صدا در محیط کار را تو ضیح دهد.3- بیماریهای ناشی از ارتعاش در محیط کار را تو ضیح دهد.4- مشکلات مربوط به روشنایی نا مناسب را بیان کند .5-بیماریهای ناشی از گرما وسرمادرمحیط کار را تو ضیح دهد.6- بیماریهای ناشی از فشار جو در محیط کار را توضیح دهد.7-بیماریهای ناشی از پرتوها در محیط کار را تو ضیح دهد.

اسلاید 4: Auditory EffectsAcoustic Trauma: Sudden hearing damageTinnitus: Ringing in the EarsTTS:Temporary threshold shiftPTS: Permanent threshold shiftInterference with Communication

اسلاید 5: Non-Auditory EffectsAnnoyanceSleep DisturbanceAttentionMotivationStress reactionsCardiovascular problemsEndocrine problems

اسلاید 6: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اين عوامل شامل جا و مکان و وسايل و تجهيزات، روشنايي، تهويه، صدا، ارتعاشات، فشار، و تشعشعات راديواکتيو است که به ترتيب آنها را بررسي مي کنيم.

اسلاید 7: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار1- صدا پيشرفت و توسعه فناوري استفاده وسيع از ماشين‌آلات را باعث شده و در نتيجه، بشر در زندگي روزمره و شغلي خود با آشفتگي‌هاي ناخوشايند آکوستيکي روبرو شده است. مطالعات نشان مي‌دهد که تراز شدت صدا در جوامع ارتباط مستقيم با ميزان جمعيت دارد در نتيجه در جوامع صنعتي و شهري مردم و نيروي کار بيشتر در معرض اين پديده قرار دارند.

اسلاید 8: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارصوت يک انرژي مکانيکي است که توسط مکانيسم شنوايي قابل تشخيص است. طيف 20 تا 20000 هرتز امواج صوتي، را طيف شنوايي مي‌گويند فرکانسهاي کمتر از آنرا مادون صوت و بيش از اين طيف را ماوراء صوت يا فراصوت مي‌نامند فرکانس‌هاي گفتگوي روزانه حدود 500 تا 4000 هرتز مي‌باشد.صدا در انسان آثار مختلف و متعددي دارد بطوريکه از اثر روي اندام بينايي (کاهش عکس‌العمل به نور) سيستم تعادلي (گيجي، تهوع)، اثرات عصبي و گوارشي، رواني، فيزيولوژيک عمومي (ضربان قلب، فشارخون) تا ناراحتي‌هاي اجتماعي را در بر مي‌گيرد.

اسلاید 9: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اشخاصي كه در كارگاههاي مختلف صنعتي مانند صنايع سنگين، موتورجت، چكشهاي پنوماتيك (جك هاي باري و دژبر) ، مته هاي برقي پر سروصدا و ماشين هاي برش سروكار دارند و كارگراني كه به فلزكاري، صاف كاري، آهنگري، نجاري و غيره مشغولند در معرض ضايعات جبران ناپذير گوش قرار دارند. واحد شدت صوت بل مي باشد كه مقياس ديگر آن دسي بل (dB) است. dB =10-12 w/m2

اسلاید 10: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارسطوح صوت برخي از منابع توليد صدا در جدول زير آمده است:

اسلاید 11: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارميزان حد مجاز تحمل سروصدا در روز به شرح زير است:

اسلاید 12: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار اصولاً صداهاي 35 تا 55 دسي بل طبيعي هستند و حد تحمل صدا طبق نظريه (Spieth) براي كار فكري 75 دسي بل و در كار غير فكري 85 دسي بل است.اثر سروصدا روي کارگران:اثر رواني: عصبانيت، تحريک پذيري. مطالعه نشان مي‌دهد که منازعات و اختلافات خانوادگي در کارگان که در محيطي پر سروصدا کار مي‌کنند بيشتر است.

اسلاید 13: اثر روي شنوايي: تشخيص صدا و جهت صدا دشوار مي‌شود افت شنوايي: در اين حالت فرکانس آستانه شنوايي افزايش مي‌يابد که در ابتدا موقتي (Temporary Threshold shift ) و در صورت تکرار دائمي (Permanent Threshold shift Pts) خواهد بود. عواملي مانند سابقه کار، نژاد، تغذيه و بيماري نيز در اين امر دخيل است. پاره‌اي از مسموميت‌ها (اکسيد کربن، جيوه، فسفر، سرب) و برخي داروها مانند استروپتومايسين (Streptomycin) نيز مي‌تواند به افت شنوايي منجر شود

اسلاید 14: چگونگي فرايند شنوايي صوت بصورت امواج مكانيكي و ارد گوش مي شود و پرده گوش را تحريك مي كند توسط مركز شنوايي درك مي شود و در گوش داخلي به امواج الكتريكي تبديل مي شود و به مغز مي رود.

اسلاید 15: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارويژگي هاي فيزيولوژيك امواج صوتيبلندي يا شدت صوتارتفاع يا فركانس صوت : انسان فركانس هاي بين 20 تا 20000 هرتز را مي شنود و فركانس صحبت روزمره بين 500 تا 000 4هرتز است. طنين يا شكل ارتعاشات امواج با فركانس زياد و بلند براي گوش دردناك هستند. بطوريكه در فركانس هاي بالاتر از 4000 هرتز گوش بتدريج آسيب مي بيند و دچار عارضه شنيدن صداي دائمي Tinnus مي شود كه روي اعصاب آثار ناگوار مي گذارد. صداي انفجار نيز ممكن است به پارگي پرده يا ايجاد خونريزي داخل صماخ شود و گاهي گسيختگي زنجيره استخواني را به وجود آورد. آسيب ديدگي گوش داخلي غير قابل بازگشت است.

اسلاید 16: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارآثار سروصداعوارض رواني وعصبي : اين اثر به مشخصات فيزيكي (فركانس، فشار و شدت صدا) دارد و بطور كلي سروصداي زياد باعث كاهش تمركز اعصاب و فعاليت هاي مغزي شده، روي سلسله اعصاب اثر مي گذارد و علائمي نظير سردرد، سرگيجه، ضعف عمومي، بي خوابي و عصبيت ظاهر مي شود و تداوم آن عوارض رواني ايجاد مي كند. تداخل در ارتباطاتخستگي و كاهش راندمان كاراثر فيزيولوژيك : شامل كاهش شنوايي (كري موقت يا دائم) درد گوش، بالا رفتن فشارخون، زخم معده

اسلاید 17: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارقدرت شنوايي بر حسب شدت صوت

اسلاید 18: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاركاهش و كنترل سروصدا مي توان براي كاهش و كنترل سروصدا در كارگاههاي صنعتي از روشهاي تعويض وسايل كار، استفاده از ماشين هاي بدون سروصدا، استفاده از روش هاي معمول مانند روغنكاري، تعويض قطعات فرسوده استفاده از قطعات لاستيكي استفاده نمود. همچنين استفاده از گوشي ها و كلاههاي مخصوص توصيه مي شود. بطور كلي براي حذف سروصداهاي مزاحم مي توان از روش جذب صدا (مانند وسايلي براي تخفيف ارتعاشات و جذب در سقف ها و ديوارها) و عايق كردن صدا (جدا كردن كانونهاي صدا از بقيه محيط) و از بين بردن صدا در منبع (روغنكاري، اتوماتيك كردن بخشهاي مختلف، سيستم ارتباطي مناسب براي جلوگيري از صحبت با صداي بلند، استفاده از كف پوش مناسب، بي صدا كردن حمل بار مثلاٌ چرخ بجاي اصطكاك) استفاده كرد.

اسلاید 19: Introduction Definition of Noise? Unwanted sound.

اسلاید 20: The Physics of Sound

اسلاید 21: The Physics of Sound

اسلاید 22: The Physics of Sound

اسلاید 23: Anatomy of the Human Ear

اسلاید 24: Anatomy of the Human Ear

اسلاید 25: Noise Convection and Conduction

اسلاید 26: Physiology of the Cochlea

اسلاید 27: Cochlea Cilia

اسلاید 28: Operation of the Cochlea

اسلاید 29: Healthy CochleaThe cilia ( sensory hairs) appear normal

اسلاید 30: Damaged CochleaLoss of cilia as a result of Noise

اسلاید 31: Sound Levels

اسلاید 32: OSHA Noise Standard2 Program Strategy – Noise Exposure Program – 90 dBA 8 hour TWA(Equivalent Exposure Concept)Hearing Conservation Program – 85 dBA 8 hour TWATWA- Time Weighted Average

اسلاید 33: Noise Measuring Equipment Sound Level Meters (SLM) Continuous on-mobile sources Noise Dosimeters Mobile/variable noise sources

اسلاید 34: Noise Control Measures Engineering Controls – Enclosure, Sound Dampening and Absorption Administrative Controls Use of Hearing Protection Devices - Noise Reduction Rating (NRR)

اسلاید 35: Hearing Protection Devices and Their Noise Reduction Ratings EAR Foam Plugs (NRR = 29 dB)EAR CARBOFLEX (NRR= 20 dB)Moldex PURAFIT Foam Plugs (NRR=30 dB)

اسلاید 36: Break!

اسلاید 37: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار2- ارتعاشات وسايل و ابزارهاي داراي ارتعاش (نظير مته برقي، چكش بادي و غيره) به بافت هاي نرم دستها صدمه زده و در مفاصل دستها، بخصوص مچ و آرنج توليد درد مي نمايد. علاوه بر آن در اندامهاي كاركناني كه با لوازم بادي و اره هاي زنجيري كار مي كنند كيستها، حفره ها و تغييرات استئوپروز ( )پديد مي آيد. همچنين رنگ پريدگي انگشتان بر اثر ارتعاش ضايعه ديگري است. براي ايمني در قبال ارتعاشات حاصل از لرزش امواج صوتي جداكردن محل قسمتهاي متحرك و دوار و مرتعش از ساير قسمتها، نصب ماشين ها و دستگاههاي متحرك بر تكيه گاههاي منعطف، نصب چرخهاي لاستيكي زبر برخي دستگاهها، عدم استقرار افراد روي قسمتهاي مرتعش، آموزش براي استفاده صحيح از دستگاههاي مرتعش و كاهش مدت كار روزانه يا منقطع كردن مدت كار پيشنهاد مي شود.

اسلاید 38: 38Effects of Vibration at WorkplacesHuman VibrationHand-Arm VibrationWhole-Body VibrationWorking with hand-held machines or driving mobile work machines and vehicles may cause damage to bones, joints, muscles and circulatory problems in the hand-arm system as well as disk damage to the spine.

اسلاید 39: انرژي ارتعاشي از بيشتر تجهيزات و ماشين‌آلات به بدن افرادي که با آنها کار مي‌کنند منتشر مي‌شود. اين انرژي مکانيکي آسايش را مختل مي‌کند، بازده کار را کاهش مي‌دهد و اعمال فيزيولوژيک بدن را دچار اختلال مي‌کند. وسايل و ابزارهايي نظير مته برقي و چکش بادي بيشترين صدمه را در بين وسايل توليد کننده ارتعاش به بدن و بويژه بافت‌هاي نرم در مفاصل دست‌ها، مچ و آرنج وارد نموده و توليد درد مي‌نمايند. کيست‌ها، حفره‌ها و رنگ‌پريدگي انگشتان از جمله صدمات ارتعاشات مي‌باشد.ارتعاش در محيط کار

اسلاید 40: اصولاً ارتعاشات مکانيکي در محدوده 1 تا 2000 هرتز، متناظر با سرعت‌هاي دوراني 60 تا 120000 دور در دقيقه مي‌باشد که حتي در محدوده 1تا 20 هرتز نيز براي شاغلين، زيان‌آور محسوب مي‌شود و سبب برهم زدن اعمال طبيعي مي‌گردد. بدن انسان معادل يک دستگاه ارتعاشي پيچيده است که در اثر بعضي از بسامدها به حال تشديد در مي‌آيد. نتيجه بسياري از اثرات فيزيولوژيک ناشي از ارتعاشات در بدن به پديده تشديد بستگي دارد. “مهندسي کنترل ارتعاش” در بدن امروزه پيشرفت زيادي کرده است. يکي از انواع بيماري ارتعاش بيماري حرکت مي‌باشد که در دريا به درياگرفتگي مشهور است. تکان‌هاي آهنگين يا نا منظم در موارد شديد با سردرد، سرگيجه، اختلال دستگاه گوارش و ديگر ناراحتي‌هاي عمومي همراه است.ارتعاشات در بدن

اسلاید 41: وسايل و ابزارهاي هواي فشرده و بادي که در ساختمان، معدن، سنگبري استفاده مي‌شود انرژي ارتعاشي زيادي توليد مي‌کند و به دست و بازوها منتقل مي‌شود. آسيب در موج نرم، کاهش کلسيم در استخوان‌هاي کف دست، استئوآرتريتOsteoarthritis) ) مفاصل و آسيب‌هاي عروقي مي‌تواند ناشي از اين ارتعاش‌ها باشد. جذب انرژي ارتعاشي با بسامد 30 تا 300 هرتز توسط نسوج به پديده سپيد انگشتي (white finger) منجر مي‌شود (ناشي از کم خوني موضعي انگشتان). درد، خارش، مور مور شدن و تورم از نتايج کار با اين دستگاه‌هاست که در سرما تشديد مي‌شود. استانداردهايي که براي کنترل ارتعاشات بکار مي‌رود مبتني بر حفظ بازده کار، سلامت يا ايمني (تعيين حداکثر گذاري) و حفظ راحتي و آسايش مي‌باشد.آثار ارتعاشات در دست و پا

اسلاید 42: با استفاده از فنربندي‌هاي مناسب، صندلي‌هاي روغني و بادي صورت مي‌گيرد.ميراکردن ارتعاش تمام بدنميراکردن ارتعاش دست و بازوشامل ميرا کردن ابزار از درون، ميرا کردن ارتعاش بين بدنه ابزار و دست کاربر هدايت ابزار از دور و کاهش زمان کار با دستگاه (روزانه براساس ميزان ارتعاشات يا از طريق چرخش شغلي)

اسلاید 43: ارتعاشات وارده به بدن گاه با فرکانس تشديد بخش‌هايي از بدن نزديک است و به وقوع پديده رزونانس منجر مي‌شود اثرات فيزيولوژيک و رواني ارتعاشات مکانيکي در اين شرايط با تحريک گيرنده‌هاي مکانيکي بدن تشديد مي‌شود و به جذب کل انرژي ارتعاشي منجر مي‌گردد.البته عوامل متعددي در اين امر از جمله شکل ساختمان بدن فرد، وضعيتِ بافت، شدت نيروي ارتعاشي جهت و سطح اعمال ارتعاش، ماهيت و توزيع بارهاي خارجي روي بدن در اين پديده دخيل است.تشديد در بدن انسان

اسلاید 44: ارتعاشات در حيوانات گاهي به مرگ منتهي مي‌شود در انسان ضايعات خونريزي در ريه، ميوکارد قلب و ضايعات در مجاري روده‌اي و معده‌اي و ضايعات کليه و مغز نيز پي‌آمد آن مي‌تواند باشد.در کار با تراکتور , وسائط نقليه سنگين و هليکوپتر ضايعات نخاعي نيز ملاحظه شده که توجه به فاکتورهاي ارگونومي در کاهش آنها موثر است ارتعاشات با فرکانس پايين (کمتر از 2 هرتز) توسط و ستيبول گوش داخلي درک مي‌شود.تأثيرات ارتعاشات بر سيستم اعصاب محيطي و مرکزي، سيستم عروق محيطي، ماهيچه‌ها، استخوان‌ها و رباط‌هاي دست و بازو نيز ملاحظه شده است.تشديد در بدن انسان (ادامه)

اسلاید 45: براي ايمني در قبال ارتعاشات علاوه بر جداکردن قسمت‌هاي متحرک و مرتعش از ديگر بخش‌ها، نصب ماشين‌ها روي تکيه گاه‌هاي منعطف، نصب چرخ‌هاي لاستيکي زير برخي از دستگاه‌ها، عدم استقرار افراد روي قسمت‌هاي مرتعش، آمرزش براي استفاده صحيح از دستگاه‌هاي مرتعش و همانطور که گفته شد کاهش کار روزانه يا انقطاع آن گاهي لازم است.تشديد در بدن انسان (ادامه)

اسلاید 46: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار3- روشنايي روشنايي کافي هم بعنوان يک عامل حفاظتي و هم براي افزايش بازدهي اهميت دارد و به طراوت محيط کار مي افزايد. بطور کلي نور مناسب داراي محاسن زير است :جلوگيري از خستگيکاهش اشتباهاتکاهش تعداد سوانح در محيط کاربهبود روحيه کارکنانبهبود کيفيت کار و افزايش بهره وري

اسلاید 47: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتعريف نور: نور آن دسته از امواج الکترومغناطيس است که بين طول موج هاي 380 تا 780 ميلي ميکرون قرار دارد. واحد شدت نور Lux مي باشد.عوامل مؤثر در رويت اجسام - اندازه اشياء رنگ اشياء : هر چه رنگ اشياء به سفيد نزديک تر باشد نور بيشتري انعکاس مي دهند. رنگ سفيد 84%، کرم 70%، زرد60%، سبز روشن 54%، آبي روشن 45%، قرمز تند 14% و سياه 1% انعکاس مي دهند. هر چه تضاد نور بين رنگهاي اجسام بيشتر باشد شناسايي آنها کنار يکديگر آسانتر است. - زاويه ديد ميدان ديد طبيعي انسان، 110از وضع عمودي شخص است و براي رويت بقيه اشياء خارج از اين زاويه بايد حرکات گردن و ديگر اندامها صورت گيرد.

اسلاید 48: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار - فاصله اشياء - مدت رويت اجسام : حداقل زمان ديد که يک شيئي قابل رويت 7/ 0 ثانيه است اما حداقل زمان تشخيص 17/0 ثانيه است. بنابراين کارگران حرکت قسمتهاي مختلف ماشين را با اين تأخير ملاحظه مي کنند. در رفت و آمد بين تاريکي و روشنايي زماني براي تطبيق شرايط جديد تاريکي يا روشنايي نياز مي باشد.

اسلاید 49: (Contrast) تباينتباين بين جسم و زمينه طبق تعريف برابر است با اختلاف نسبي درخشندگي جسم و زمينه.L1 درخشندگي زمينه و L2 درخشندگي جسم است. 0 < C < l . ديد خوب زماني رخ مي‌دهد که تباين درخشندگي بين اجسام موجود در محيط زياد مي‌باشد.

اسلاید 50: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارمنابع نور نور مي تواند منشاء طبيعي يا مصنوعي داشته باشد اگر چه نور طبيعي بهترين نور و داراي آثار بهداشتي نيز هست ولي بدليل عدم امکان کنترل و مديريت آن ناچار به استفاده از نور مصنوعي مي باشيم. نور مصنوعي ممکن است مستقيم، غير مستقيم و يا نيمه مستقيم باشد.

اسلاید 51: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارميزان روشنايي لازم براي برخي مشاغل در جدولي زير آمده است:

اسلاید 52: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار بايد دقت نمود که اگر چه نور کافي براي محيط کار ضروري است اما نور اضافي نيز مضاري دارد. بويژه گاهي انجام کار با توليد نور اضافي همراه است نظير کوره هاي يا تحمل تابش بيش از حد خورشيد. همچنين امواج خارج از محدوده نور ديدني نيز ضررهايي دارد که بترتيب به آن پرداخته مي شود.

اسلاید 53: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاراشعه مادون قرمز: امواج با طول موج 780 نانو متر تا يک ميلی متر تشعشعات مادون قرمز ناميده مي‌شود. اين امواج اگر به حد کافي متراکم شود بوسيله پوست بصورت گرما احساس مي‌شود. در مشاغلي نظير صنايع شيشه، بلورسازي، ذوب فلزات و آهنگري ضرورت دارد که اشخاص به شيشه مذاب يا فلزات گداخته نگاه کنند که اشعه مادون قرمز از خود ساطع مي نمايند که باعث افزايش درجه حرارت عدسي چشم و آب مرواريد يا کاتاراکت مي شود. استفاده از عينک هاي مخصوص در اين مورد ضرورت دارد.

اسلاید 54: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کاراشعه ماوراء بنفش: طول موج اشعه فرابنفش از حدود 100 تا 400 نانومتر مي‌باشد. تابش اين اشعه بويژه براي کساني که زير نور مستقيم خورشيد کار مي کنند بخصوص در کنار دريا و ارتفاعات سبب کم شدن عرق، سوختگي و سرطانهاي پوستي مي شود. همچنين اشعه ماورا بنفش ناشي از جوشکاري (بخصوص جوش الکتريکي) سرخي چشم، ريزش اشک و خارش را ايجاد مي نمايد. استفاده از سايبان ها، پوشش مناسب، عينک هاي مخصوص و سپرهاي حفاظتي حسب مورد توصيه مي شود.

اسلاید 55: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار4- دما ی گرم و سرد تهويه در محيط كار عبارتست از كنترل كيفي هوا از نظر درجه حرارت، جريان هوا و تصفيه مواد مضر موجود در هوا. درجه حرارت مناسب، در شرايط مختلف متفاوت است و با ميزان رطوبت مربوط است. هرچه ميزان رطوبت اضافه شود درجه حرارت كمتري قابل تحمل است. حداكثر رطوبت قابل تحمل، در شرايط معمول70% است و دماي محيط كار نيز نبايد نوعاً از 21 درجه باشد. دماي كمتر از 5/15 درجه نيز باعث كاهش بازدهي مي شود و خشكي هوا نيز باعث كم شدن مقاومت بدن در برابر بيماريهاي ريوي مي شود. براي جلوگيري از آلودگي در محيط كار بايد هوا جريان داشته باشد و تراكم گازها يا تغيير رطوبت يا دما بايد كنترل شود.

اسلاید 56: Heat StressOSHA Technical Manual

اسلاید 57:

اسلاید 58: Age, weight, degree of physical fitnessDegree of acclimatization, metabolismUse of alcohol or drugs, and a variety of medical conditions such as hypertension all affect a persons sensitivity to heatCausal Factors

اسلاید 59: Causal FactorsThe type of clothing worn must be consideredPrior heat injury predisposes an individual to additional injury.

اسلاید 60: Have an Administration program in placeHave engineering controls in placeVentilationAir coolingFansShieldingInsulation

اسلاید 61: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتدابير حفاظتي براي مخاطرات ناشي از دما گرما ناشي از حوادث محيط كار و متابوليسم حاصل از انجام كار مي باشد. كارگراني كه در محيط هاي گرم كار مي كنند بايد استعداد تحمل گرما را داشته باشند و همچنين به استراحت آنان بويژه هنگام تعريق زياد، توجه شود. ممكن است با استفاده از حجابهايي مانند سطوح انعكاس دهنده صاف و صيقلي براي كارگران، پوشاندن منبع حرارت با جسم دافع يا جاذب حرارت استفاده از لباس مخصوص حفاظت از گرما يا لباس خنك كننده گرما را كنترل نمود.

اسلاید 62: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارتدابير حفاظتي براي مخاطرات ناشي از سرما براي كار در محيط هاي سرد استفاده از لباسهاي گرم، استراحت در محيط گرم، غذاي گرم توصيه مي شود و لازم است كساني كه قبلاً سرمازده شده اند يا به اختلالات عروق محيطي مبتلا هستند و معتادين به الكل و سيگار از كار در محيط سرد منع شوند. آموزش هاي مناسب نيز در اين شرايط ضرورت دارد.

اسلاید 63: عوامل ناشي از گرماعوارض حفيف شامل سوختگي پوست و جوش‌هاي گرمايي استعوارض شديد شامل گرفتگي عضلاني مانند کرامپ گرمايي، گرمازدگي و ضعف گرمايي مي‌باشد.کرامپ گرمايي هنگامي رخ مي‌دهد که کارگران در محيط‌هاي گرم کار‌هاي سخت انجام مي‌دهند مانند کارگران معادن کوره‌هاي ذوب فلزات و شيشه‌سازي. گاهي قبل از شروع علائم بيماري نظير دردهاي شديد در ماهيچه‌هاي دست و بازو و سپس شکم و پا، آثاري نظير سردرد و سرگيجه خفيف ملاحظه مي‌شود.علت اصلي اين بيماري عرق زياد و از دست دادن آب و الکتروليت‌هايي نظير سديم مي‌باشد. قرص نمک براي درمان و پيشگيري توصيه مي‌شود.

اسلاید 64: گرمازدگيآغاز اين بيماري ناگهاني بوده و دفعتاً بيمار بيهوش مي‌شود و دماي بدن وي بالا مي‌رود علت بيماري ناتواني مرکز تنظيم حرارت در مغز بوده و براي درمان بايد پوست را سريع خنک نمود و مرطوب نگاه داشت يا شخص را درآب سرد غوطه ور ساخت.

اسلاید 65: ضعف گرمايياين بيماري با اظهار ناراحتي بيمار از ضعف، خستگي و سرگيجه شروع مي‌شود و علائمي چون کار نامرتب دستگاه گوارش ملاحظه مي‌شود دماي بدن بالا مي‌رود و نبض تند مي‌زند پوست مرطوب مي‌شود و علت بيماري ضعف گردش خون در جبران مايعات از دست رفته مي‌باشد. محرک‌هاي قبلي و عروقي و سرم نمکي براي درمان توصيه مي‌شود.

اسلاید 66: روش‌هاي عمومي کنترل گرما در محيط کار

اسلاید 67: کنترل گرماي تابشيديگر روش‌هاي مقابله با آثار گرما، سازش با محيط گرم، رژيم کار و استراحت، معانيات پزشکي و تهيه و تامين آب و نمک مي‌باشد.

اسلاید 68: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کار5- فشار فشار هوا در مجاورت سطح آزاد دريا 76 سانتي متر جيوه است و مقدار نيرويي كه بر هر سانتي متر مربع از سطح بدن وارد مي شود 1033 گرم و بر تمام سطح بدن 17 تا 20 هزار كيلوگرم است. با توجه به تعادل بين فشار بيرون و مايعات و گازهاي داخل بدن به راحتي اين نيرو تحمل مي شود. تغيير اين فشار عوارضي بشرح زير دارد :

اسلاید 69: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارعوارض و بيماريهاي ناشي از كاهش فشارهوا فشار در ارتفاع 5500 متري نصف و در ارتفاع 8000 متري ثلث و در ارتفاع 16000 متري عشر فشار يك جو است. با افزايش ارتفاع, فشار اكسيژن نيز به همين ترتيب كاهش مي يابد. دما نيز 8/9 درجه سانتي گراد براي هر كيلومتر كاهش مي يابد. در ارتفاعات مقدار اشعه ماوراء بنفش بيشتر است. چون انرژي بدن از اكسيداسيون مواد غذايي و تركيب با اكسيژن تأمين مي شود كاهش اكسيژن كاهش انرژي را باعث مي شود و جريان اكسيژن در بدن نيز كم مي شود. همچنين با كاهش فشار گازهاي محلول در مايعات بدن خارج مي شود و عوارضي نظير نفس تنگي، مورمورشدن اندامها، سوزش و خارش پوست، ناراحتي هاي گوارشي. اختلال گردش خون، اختلال در حس شنوايي و سيستم بينايي آشكار مي شود. اگرچه بدن به تدريج و بعد از مدتي با تغييرات فشار تطابق حاصل مي كند. بدين ترتيب کار کردن مبتلايان به اختلالات قلبي عروقي و فشارخون و ريوي در ارتفاعات ممنوع مي باشند.

اسلاید 70: عوامل فيزيکي زيان آور محيط کارعوارض و بيماريهاي ناشي از افزايش فشار عمده محيط هاي كار همراه با افزايش فشار زير سطح رودخانه ها و درياها مي باشد. به ازاي هر ده متر عمق آب يك جو فشار افزوده مي شود بطوريكه در عمق 40 متري، 4 جو فشار اضافه مي شود. تحت فشار زياد گازها بتدريج در مايعات بدن حل مي شوند. مثلاً در عمق چهل متري مقدار ازتي كه در خون حل مي شود پنج برابر شرايط معمول است. بازگشت سريع به سطح آب براي كساني كه زير آب و در فشار زياد كار مي شكنند خطرناك است و اين كار بايد تدريجي صورت گيرد در غير اينصورت عوارضي مثل دردهايي در سراسر بدن، درد اطراف مفاصل و استخوانها و عضلات، سرگيجه و تهوع و عدم تعادل در حركت، ايجاد ملكولهاي هوا در مغز كه به سكته مغزي منجر مي شود ممكن است تا 24 ساعت بعد آشكار شود. محدوديت ساعات كار، معاينات پزشكي دوره اي، آموزش و حساسيت نسبت به بيماري هاي مختلف كساني كه در فشار بالا كار مي كنند ضروري است.

اسلاید 71: 6-تشعشعات و مواد راديو اكتيو تشعشعات يون ساز در اين بخش مورد بررسي قرار مي گيرند. اين تشعشعات شامل تشعشعات الكترومغناطيسي مانند اشعة x و γ و تشعشعات اتمي نظير اشعه x ، الكترون ها، پروتونها و نوترونها مي باشد. اجسام راديواكتيو ايزوتوپهايي از يك عنصر مي باشند كه در حالت تعادل قرار ندارند و با جذب يا دفع يك يا چند نوكلئون و تشعشع انرژي اضافي، بحالت تعادل درمي آيند. عناصر راديواكتيو ممكن است با شكسته شدن نيز به عناصري با حالت پايدارتر تبديل شوند. اجسام راديواكتيو سه نوع اشعه β، xو γ از خود منتشر مي سازند.

اسلاید 72: تشعشعات و مواد راديو اكتيو امروزه خاصيت راديواكتيويته را با ايجاد عدم تعادل در هسته هاي پايدارتر بطور مصنوعي نيز درست مي كنند. منابع توليد اشعه راديواكتيو مي توانند طبيعي يا مصنوعي باشند. راديواكتيويته طبيعي از تشعشعاتِ كيهاني و ديگر منابع طبيعي بوجود مي آيد كه ميزان و آثار سوء آنها، در مقايسه با مواد راديواكتيو مصنوعي، ناشي از فعاليت هاي انساني، ناچيز است.

اسلاید 73: تشعشعات و مواد راديو اكتيوواحدهاي سنجش مواد پرتوزا : كوري : كوري بيانگر تحولات و ميزان كاهشي است كه در يك ثانيه در مقدار معيني از راديوايزوتوپ رخ مي دهد و معادل فعاليت يك گرم راديوم است. گري : مقدار دز جذب شده كه يك ژول انرژي را به يك كيلوگرم انتقال مي دهد يك گري ناميده مي شود. مقدار معادل : از نظر كيفي, پرتوها روي بدن آثار بيولوژيك متفاوتي دارند يعني يك مقدار مشخص از يك نوع پرتو ممكن است اثر بيولوژيك كمتر يا بيشتري از يك نوع ديگر باشد. كميتي كه اين تفاوت را معلوم مي كند دز معادل نام دارد.

اسلاید 74: تشعشعات و مواد راديو اكتيوDE = D * RBE RBEرا ضريب تأثير بيولوژيك مي نامند. واحد دز معادل (DE)، رِم يا سيورت Sivert مي باشد.

اسلاید 75: تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 76: تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 77: تشعشعات و مواد راديو اكتيو

اسلاید 78: تشعشعات و مواد راديو اكتيوشناخت پرتوها و ذرات يونساز: 1- ذره α : ذرات α داراي جرم زياد مي باشند. مسير حرکتشان مستقيم است. انرژي خود را از دست مي دهند و سرانجام با جذب دو الکترون به اتم هليم تبديل مي شوند. ذرات با توجه به انرژي خود بين 2 تا 10 سانتي متر در هوا نفوذ مي کنند. در آب و محيطهاي جامد نفوذ کمتري دارند و بدين ترتيب با يک ورقه نازک فلزي و حتي صفحه کاغذ مي توانند از حرکت آنها جلوگيري کرد. ورود آنها از بيرون به بدن چندان خطرناک نيست اما اگر از طريق استنشاق وارد بدن شوند بسيار خطرناکند.

اسلاید 79: تشعشعات و مواد راديو اكتيو 2- ذره β : انرژي ذرات β که از هسته هاي راديو اکتيو خارج مي شوند متفاوت است و بدين دليل برد آنها اختلاف دارد. قدرت نفوذ آنها زياد است. مسير آنها بدليل انحراف هاي پي در پي مستقيم نمي باشد اين ذرات در هنگام عبور به مرور انرژي خود را از دست مي دهند و موجب يونيزه کردن اتمها مي شوند. مثلاً پرتوي p 32 دربافت نرم حدود 7 ميلي متر نفوذ مي کند و انرژي خود را در صورت ورود به بدن در داخل بدن پراکنده مي کند و صدمات زيادي مي زند.

اسلاید 80: تشعشعات و مواد راديو اكتيو 3- پرتو γ : اين پرتو معمولاً از هسته اتم راديواکتيو که به حالت پايدار مي رود بدست مي آيد. قدرت يونيزاسيون اشعه γ ضعيف است ولي قدرت نفوذ آن بسيار زياد است و بدليل نفوذ در عمق بافت بدن خطرات زيادي دارد. پرتوهاي β با صفحه آلومينيومي به ضخامت چند ميلي متر متوقف مي شوند در حاليکه براي جلوگيري از پرتوهاي γ از بلوک هاي ضخيم سربي استفاده مي شود. 4- پرتو X : اين پرتوها داراي انرژي کافي براي يونسازي و تحريک اتمها و مولکولهاي جسم جاذب مي باشد و از طريق کاهش ناگهاني سرعت الکترونهاي سريع يا خارج کردن يک الکترون از مدار اتم بوسيله الکترون هاي سريع (که باعث جذب الکترون ديگر در مدار مزبور و صدور فوتون مي شود) توليد مي گردد.

اسلاید 81: تشعشعات و مواد راديو اكتيو 5- نوترون: پرتو نوترون فاقد بار الکتريکي است و به صورت نوترون هاي سريع و حرارتي ممکن است آثاري داشته باشد.

اسلاید 82: تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه 1- اثرات مستقيم ايجاد وقفه در تقسيم سلول جهش ژني شکست کروموزومي يا تغيير ساختمان و ترکيب کروموزوم هاي آسيب ديده مرگ سلولي 2- اثرات غير مستقيم تغيير اجزاء شيميايي سلول (مثلاً توليد آب اکسيژنه که سمي است)

اسلاید 83: تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزهآثار زودرس:الف: اثرات پوستي: نظير سرخي، تاول يا مرگ سلولي پوست.ب: اثرات خوني: کاهش گلبول هاي سفيد ، قرمز (خفيف تر) و پلاکت ها و مغز استخوان (در دزهاي بالا تا حدود 6 گري)ج: اثر روي سلولهاي جنسي: اختلال در سلولهاي جنسي مردانه و زنانه که در دزهاي بالا (تا حدود 6 گري) مي تواند به عقيمي در زنان منجر شود.د: اثر روي جنين: بويژه در هفته هاي اول رشد.

اسلاید 84: تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه آثار عمومي در تمام بدن: دز تا حدود 25/0 گري آثار کلينيکي قابل مشاهده اي ندارد اما از حدود 6/0 گري به بعد از بي اشتهايي، تهوع و تا حدود 3 گري به اختلال کامل دستگاه گوارش منجر مي شود. آثاري نظير جوش هاي پوستي و کاهش تدريجي وزن بدن با تأخير ظاهر مي شود و احتمال مرگ هنگام دريافت دز بالاتر از 5 گري پس از 4 هفته 50% است. اقداماتي نظير پيوند مغز استخوان و رفع آلودگي هاي موضعي مي تواند در اين حالت مفيد باشد.

اسلاید 85: تشعشعات و مواد راديو اكتيوآثار تشعشات يونيزه آثار تأخيري: شکست هاي کروموزومي و تغيير در زنجير DNA و نتيجتاً جهش و عواقبي نظير سرطان از جمله سرطان خون تيروئيد، سينه، ريه.

اسلاید 86: تشعشعات و مواد راديو اكتيوحفاظت در برابر پرتوها: حفاظت در برابر پرتو, كسب اطمينان از عدم دريافت دز بالاتر از حد مجاز و به ميزان حداقل ممكن باشد. اصول زير در اين مورد پيشنهاد مي گردد : كنترل دز دريافتي و مراقبت از عدم دريافت دز توسط حداقل افراد.استفاده از فيلم بج توسط افرادي كه با اشعه سروكار دارند. استفاده از موانع متناسب با شدت و انواع تابشها براي محيط كار و محبوس كردن منابع پرتوزاكسب فاصله مناسب.

اسلاید 87: تشعشعات و مواد راديو اكتيوحفاظت در برابر پرتوها: ساير اقدامات احتياطي از جمله ممانعت از افراد با اختلالات متابوليكي، بيماريهاي پوستي، زخم هاي آشكار بيماريهاي دستگاههاي خونساز و امراض عفوني و عدم خوردن غذا، كشيدن سيگار و . . . در محيط راديواكتيو تعويض كليه وسايل و لباس ها و اشياء آلوده.

اسلاید 88: تشعشعات و مواد راديو اكتيورفع آلودگي از مواد راديواكتيو از روش هاي مكانيكي، رقيق كردن ماده، گذشت زمان (در نيمه عمرهاي كوتاه) و شستشو مي توان استفاده نمود. روشهاي شيميايي شامل استفاده از محلولهاي اسيدي و قليايي براي جداكردن موادراديواكتيو از سطوح و جلوگيري از رسوب آنها و طرق بيولوژيك ( بر پايه جذب مواد آلي يا كلوئيدي آلوده توسط باكتري ها) مي باشد.

اسلاید 89: پايان

اسلاید 90: Thanks for your kind attention

اسلاید 91: Break!