غربال گری تکمیلی مصرف مواد

غربال گری تکمیلی مصرف مواد

اسلاید 1: غربال گری تکمیلی مصرف مواد ASSIST24 بهمن 1394تهران؛ مجتمع آدینهدکتر علیرضا نوروزیروانپزشکاداره پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد

اسلاید 2: اهداف آموزشی1- آشنایی با کلیات برنامه2- شناسایی و برقراری ارتباط با گروه های هدف3- آشنایی با غربال گری اولیه و تکمیلی4- آزمایش مواد2

اسلاید 3: عینیات آموزشدر پایان این جلسه شما قادر خواهید بود:1- نحوه شناسایی و برقراری ارتباط با گروه های هدف را تشریح کنید.2- مهارت لازم برای اجرای غربال گری اولیه پیدا کنید.3- آگاهی و مهارت لازم برای اجرای آزمایش ادرار را کسب کنید.3

اسلاید 4: پیوستار مصرف موادعدم مصرفمصرف آسیب رسان Harmful Use سوءمصرف Abuse وابستگی Dependenceاعتیاد Addictionمصرف تفننی Recreational Useمصرف مخاطره آمیزHazardous Use اختلال مصرف موادSubstance Use Disorders

اسلاید 5: خطر بیش مصرفیاچ آی وی هپاتیتخطر اعتیادمصرف موادالگوی شکل گیریدسترسی به خدمات سلامتدرمان و کاهش آسیبمصرف گاهگاهیمصرف دوره ایمصرف روزانهقطع مصرف8-5 سال فاصله زمانی از شروع مصرف تا اعتیادزمان متغیراعتیادمصرف مزمنتصادفاتپرخاشگریمشکلات قانونی

اسلاید 6: منطق غربال گری مصرف موادمشکلات مصرف مواد در تمام کشورهای جهان از جمله کشور ما شایع است.مصرف مواد با بار قابل توجه بیماری ها به لحاظ ناتوانی و مرگ و میر همراه است.شناسایی زودرس (Early Detection)شناسایی زودرس و مداخله می تواند به کاهش مشکلات مصرف مواد کمک نماید.6

اسلاید 7: ما نمی پرسیم و نمی دانیم چه باید کرددر یک مطالعه فقدان آموزش درباره نحوه غربال گری و ارایه بازخورد یکی از اصلی ترین دلایل کارکنان مراقبت سلامت برای عدم غربال گری معمول برای مصرف مواد بود.برخی دلایل دشواری شناسایی مصرف الکل و مواد عبارتند از:نداشتن مهارت درباره نحوه ارزیابیاحساس خجالتنداشتن مهارت برای برخورد با مشکل در صورت یافتن آنانکار یا عدم همکاری فرد7

اسلاید 8: غربال گری چیست؟یک ارزیابی اولیه که نشان می دهد آیا احتمال دارد وضعیتی که مورد جستجو است وجود داشته باشد.رویه غربالگری شامل یک واقعه منفرد است.8

اسلاید 9: فواید غربال گریفرصتی برای آموزش و ارجاعدر افرادی که مصرف مواد دارند، اما مصرف آنها به حد وابستگی نرسیده است، غربالگری اثرات اثبات شده در کاهش مصرف مخاطره آمیز دارد.امکان ارایه مراقبت همه جانبه را فراهم می نماید.9

اسلاید 10: چرا در مراقبت اولیه غربال گری نماییم؟تامین کنندگان خدمات اولیه معمولاً اولین نقطه تماس با نظام سلامت است.پژوهش ها از تاثیر غربالگری و آموزشدر جایگاه های مراقبت اولیه حمایت می نماید.مراجعه کنندگان انتظار دارند کارکنان مراقبت اولیه:توصیه هایی درباره سبک زندگی تامین نمایند.از آن ها درباره مصرف مواد و الکل سئوال نمایند.10

اسلاید 11: برخی از مشکلات شایع سلامتی دیده شده در مراقبت اولیه می تواند مرتبط با مصرف مواد بوده یا با مصرف مواد بدتر شود.غربالگری مصرف مواد اطلاعات مهمی برای تشخیص و درمان مشکلات سلامتی مراجعان در اختیار کارکنان مراقبت اولیه قرار می دهد.11

اسلاید 12: نحوه شناسایی افراد درگیر در مراقبت اولیهشناسایی موارد احتمالی در معرض ابتلاء و مبتلاء به اختلالات مصرف مواد توسط کارشناس سلامت روان و رفتار به چند روش ممکن است اتفاق بیفتد. این روش­ها عبارتند از:غربال­گری اولیه/تکمیلی درگیری با مصرف الکل، سیگار و موادمراجعه فرد با تظاهرات مرتبط با مصرف مواددرخواست کمک از طرف خانوادهدرخواست کمک از طرف خود فرد12

اسلاید 13: غربال گری اولیه/تکمیلیغربال­گری اولیه/تکمیلی مؤثرترین روش برای شناسایی به موقع افراد در معرض خطر ناشی از مشکلات مصرف مواد، به شمار می­رود. توجه به نکات زیر در موفقیت غربال گری اولیه مؤثر است:کارشناس مراقب سلامت به مراجع اطمینان دهید که علت مراجع وی کاملا محرمانه خواهد ماند.کارشناس مراقب سلامت با مراجع بدون حضور دیگران صحبت نموده و همه اصول مربوط به حقوق مراجع را در ارتباط با وی رعایت کنید.فرصت بیان نگرانی ها و احساسات را به فرد بدهد.با استفاده از مطالب ارایه شده در این فصل در خصوص عوارض مصرف سیگار، الکل و مواد وی را آگاه نماید.او را به مراجعه به پزشک/ کارشناس سلامت روان و رفتار تشویق نماید. 13

اسلاید 14: غربال­گری اولیه درگیری با مصرف الکل، سیگار و مواد در صورتی که با رعایت مهارت­های پایه مشاوره، حریم خصوصی و رازداری انجام شود، می­تواند افراد مصرف­کننده اخیر را به تفکیک نوع ماده شناسایی کند. این غربال­گری باید در فراخوان­های دوره­ای (هر پنج سال) تکرار گردد.در صورت مثبت شدن غربال­گری اولیه مراجع باید برای غربال­ گری تکمیلی به کارشناس سلامت روان و رفتار ارجاع گردد. غربال گری اولیه و تکمیلی توسط کارشناس سلامت روان و رفتار باید در مراجعانی که به دلایل دیگر مراجعه نمایند در نظر گرفته شود. 14

اسلاید 15: درخواست کمک از طرف خانوادهدر مواردی اعضای خانواده به مرکز سلامت مراجعه نموده و برای درمان یک عضو خانواده مبتلاء که از مراجعه درمانی امتناع می­نماید، درخواست کمک می­نماید. مشاوره­های اختصاصی برای اعضای خانواده می­تواند در راغب­سازی فرد مبتلاء به مراجعه مؤثر واقع گردد. در این گونه موارد کارشناس مراقب سلامت خانواده باید فرم غربال­گری اولیه درگیری با مصرف الکل، سیکار یا مواد را برای فرد تکمیل یا به روز نماید و در فرم مربوطه قید نماید که منبع شرح حال اعضای خانواده بوده­اند. اعضای خانواده باید برای ارزیابی بیشتر به کارشناس سلامت روان مرکز ارجاع گردند. متناسب با نتایج ارزیابی، کارشناس سلامت روان مرکز، مداخلاتی را ارائه خواهد داد و یا اعضای خانواده را به پزشک ارجاع خواهد نمود. 15

اسلاید 16: درخواست کمک از طرف خود فرددر صورتی که فردی برای ترک سیگار، الکل یا مواد به مرکز مراجعه نماید، کارشناس مراقب سلامت باید پس از تکمیل یا به­روزرسانی فرم غربال­گری اولیه او را بر اساس نتیجه و فلوچارت ارئه خدمت ارجاع نماید.16

اسلاید 17: غربالگری اولیه درگیری با مصرف سیگار، الکل و مواد17

اسلاید 18: نکاتی برای غربالگری اولیهاز یک رویکرد انگیزشی و به دور از داوری استفاده نمایید.از زبان انگ زننده اجتناب نمایید.پرسش های غربال گری را در بستری از ارزیابی وسیع تر از وضعیت سلامتی قرار دهید. درباره رازداری اطمینان خاطر دهید.برخورد همدلانه داشته باشید.آشنایی با مفهوم نیاز به دانستن برای کمک18

اسلاید 19: ASSIST19یادگیری غربال گری اولیه برایASSIST

اسلاید 20: غربالگری اولیهپرسش 1- در طول عمر خود، کدام یک از مواد زیر را تاکنون مصرف کرده­اید؟ (فقط مصرف غیرپزشکی)بلهخیرعدم تمایل به پاسخ­گوییپرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟خیربلهعدم تمایل به پاسخ­گوییالف- انواع تنباکو (سیگار، قلیان، ناس، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   ب- داروهای مسکن اُپیوئیدی (ترامادول، کدئین، دیفنوکسیلات، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   ج- داروهای آرام­بخش یا خواب­آور (دیازپام، آلپرازولام، کلونازپام، فنوباربیتال، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   د- الکل (آبجو، شراب، عَرَق، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   پرسش 2- مواد دیگر چطور؟ (فقط مصرف غیرپزشکی)بلهخیرعدم تمایل به پاسخ­گوییپرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   الف- مواد اَفیونی غیرقانونی (تریاک، شیره، سوخته، هرویین، کراک هروئین، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   ب- حشیش (سیگاری، گراس، بنگ، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   ج- محرک­های ­آمفتامینی (شیشه، اکستازی، اِکس، ریتالین، غیره)   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   د- سایر- مشخص کنید: ...   پرسش 3- در صورت پاسخ مثبت به هر یک: در سه ماه اخیر چطور؟   

اسلاید 21: مقدمه را برای مراجع بخوانیدپیش از شروع پرسش­ گری برای خدمت­ گیرنده توضیح دهید که در این بخش می­خواهید پرسش­ های درباره مصرف سیگار، الکل و مواد بپرسید.برای خدمت ­گیرنده توضیح دهید: «برخی از مواد فهرست ­شده ممکن است توسط پزشک تجویز شده باشد (مثل داروهای آرام ­بخش، داروهای ضددرد یا ریتالین). در این مصاحبه داروهایی که شما مطابق تجویز پزشک مصرف می­کنید ثبت نمی­کنیم. امّا، اگر شما این داروها را به دلایلی غیر از تجویز پزشک، یا با دفعات و مقادیر بیشتر از میزان نسخه­ شده مصرف می­کنید، لطفاً به ما اطلاع دهید.»در خصوص حفظ رازداری اطمینان دهید.به خدمت­گیرنده یادآور شوید این خدمت به عنوان یک فرآیند استاندارد برای تمام مراجعان انجام می­شود.به خدمت گیرنده توضیح دهید پاسخ­گویی باز و صادقانه به تیم سلامت در ارایه خدمات مورد نیاز کمک می­کند هر چند مراجعه­کننده می­تواند در صورت عدم تمایل به این پرسش­ها پاسخ ندهد.21

اسلاید 22: پرسش 1: مصرف در طول عمر (تنباکو، الکل و داروهای تجویزی)در طول زندگی خود، تاکنون کدام یک از مواد زیر را امتحان کرده اید؟ (فقط مصرف غیرطبی)خیربله درباره تمام مواد سئوال فرمایید لیست شده در پرسش 1 سؤال بپرسید.تنباکوداروهای مسکن اُپیوئیدی تجویزی داروهای آرام بخش و خواب آور تجویزنوشیدنی های الکلیهر گونه مصرفی را ثبت نمایید (حتی اگر فقط یک بار آزمایش کرده باشد)اگر پاسخ به تمام موارد منفی بود؛ بیشتر کاوش کنید: حتی در جوانی؟ حتی در یک مهمانی هم نبوده؟22

اسلاید 23: پرسش 2: مصرف طول عمر سایر مواددر طول زندگی خود، تاکنون کدام یک از مواد زیر را امتحان کرده اید؟ (فقط مصرف غیرطبی)خیربله درباره تمام مواد سئوال فرمایید لیست شده در پرسش 1 سؤال بپرسید.مواد افیونی غیرقانونیمواد محرک (مت آمفتامین یا شیشه، قرص اکستازی و... )حشیشهر گونه مصرفی را ثبت نمایید (حتی اگر فقط یک بار آزمایش کرده باشد)اگر پاسخ به تمام موارد منفی بود؛ بیشتر کاوش کنید: حتی در جوانی؟ حتی در یک مهمانی هم نبوده؟23

اسلاید 24: در صورت پاسخ مثبت به هر یک از گروه­های مواد در پرسش 1 و 2 مثبت بود، پرسش 3 را بپرسید.در صورت پاسخ مثبت به هر یک از موارد، از مراجع تشکر نموده، بازخورد ارایه داده و او را برای غربال­گری تکمیلی به کارشناس سلامت روان و رفتار مرکز ارجاع دهید.24

اسلاید 25: پرسش 3: مصرف اخیر (سه ماهه اخیر)پرسش 3 را فقط برای موارد مثبت در طول عمر بپرسید.در صورت پاسخ مثبت به مصرف طول عمر: در 3 ماه گذشته، چطور؟بلهخیر25

اسلاید 26: در صورت پاسخ منفی به تمام موارد، از مراجع تشکر نموده و بازخورد متناسب ارایه دهید.درباره اهمیت موضوع آموزش بدهید و فرد را به مراجعه مجدد در صورت تمایل تشویق کنید.26

اسلاید 27: دستیابی به پاسخ­ها صحیح در غربال­گری اولیه درگیری با مصرف الکل، سیگار و مواد نیاز به رعایت اصول پرسش گری، گذشت زمان و ایجاد ارتباط مؤثر و اعتماد بین جمعیت تحت پوشش و کارشناس مراقب سلامت دارد. هدف اولیه در شروع غربال­گری اولیه درگیری با مصرف الکل، سیگار و مواد دستیابی به پاسخ­های صحیح و دقیق نبوده، بلکه انتقال این پیام به مراجعان است که مصرف مواد پیامدهای منفی جدی بر سلامت آنها داشته و نظام مراقبت­های بهداشتی نسبت به آن حسّاس بوده و آمادگی دارد در این ارتباط به ایشان کمک نماید. 27

اسلاید 28: 28ASSISTیادگیری غربالگری تکمیلیASSIST

اسلاید 29: 29آزمون غربالگری درگیری در مصرف الکل، سیگار و سایر مواد (ASSIST)تدوین شده توسط سازمان جهانی بهداشت8 پرسش درباره الکل، تنباکو و مواد غیرقانونی (شامل مصرف تزریقی مواد)اطلاعاتی درباره مصرف خطرناک، زیان بار یا وابستگی می دهد (شامل مصرف تزریقی مواد) تدوین شده برای جایگاه مراقبت های اولیهفقط مصاحبهمطالعه بین فرهنگی در 8 کشورSource: WHO, 2003

اسلاید 30: 30معرفیASSIST (1)رویکردی غیرمواجهه ای به کار بگیریدمقصود از غربالگری را توصیف نمایید«بسیاری از مواد و داروها می توانند سلامت شما را متأثر سازند. برای من مهم است که اطلاعات دقیقی مصرف مواد گوناگون توسط شما داشته باشم تا بهترین درمان ممکن را برای شما تامین نمایم.»بخش مقدمه را برای مراجع خوانده و کارت پاسخ را به او بدهید.بر دوره زمانی تاکید نمایید:«پرسش های زیر درباره تجربه شما در مصرف الکل، محصولات تنباکو و سایر مواد در طول زندگی شما و در 3 ماه گذشته است.»Source: McGree, 2005

اسلاید 31: 31معرفی ASSIST (2)توضیح دهید که چه موادی را ثبت می کنید.«برخی از داروهای فهرست شده ممکن است توسط پزشک تجویز شده باشد. در این مصاحبه ما داروهای تجویزشده توسط پزشک را ثبت نمی کنیم. گرچه اگر شما این داروها را به دلایلی جز آن چیزی که برای آن تجویز شده است، یا به دفعات بیشتر یا با دوز بیشتر مصرف می کنید به من اطلاع دهید.» بر رازداری تاکید نمایید«ما علاقمند هستیم که از مصرف مواد گوناگون توسط شما با خبر شویم، اما اطمینان داشته باشید که اطلاعاتی که شما به ما می دهید کاملاً محرمانه خواهد بود.»Source: McGree, 2005

اسلاید 32: کارت پاسخ (فهرست مواد)

اسلاید 33: 33کارت پاسخ (آیتم های پاسخ)

اسلاید 34: 34

اسلاید 35: 35پرسش یک: مصرف در طول عمردر طول زندگی خود، تاکنون کدام یک از مواد زیر را امتحان کرده اید؟ (فقط مصرف غیرپزشکی)خیر(0)بله (3)درباره تمام مواد سئوال فرماییدهر گونه مصرفی را ثبت نمایید (حتی اگر فقط یک بار آزمایش کرده باشد)بررسی کنید: حتی در یک مهمانی هم نبوده؟ حتی موقعی که جوان بودید؟اگر پاسخ به تمام مواد «خیر» است، مصاحبه را تمام کنید.Source: Humeniuk, 2005

اسلاید 36: 36دفعات مصرف در 3 ماه قبلدر طول 3 ماه گذشته، چند بار از موادی که به آنها اشاره کردید استفاده نموده اید؟هرگز (0)یک یا دو بار (2)ماهانه (3)هفتگی (4)روزانه یا تقریباً روزانه (6)پرسش 2: مصرف اخیر (3 ماه گذشته)

اسلاید 37: 37پرسش 3: تمایل شدید به مصرفدفعات تجربه میل شدید به مصرف هر ماده در طول 3 ماه گذشتهدر طول 3 ماه گذشته، چند وقت یک بار تمایل شدید به مصرف داشته اید (ماده اول، ماده دوم، و غیره)هرگز (0)یک یا دو بار (3)ماهانه (4)هفتگی (5)روزانه یا تقریباً روزانه (6)

اسلاید 38: 38پرسش 4: مشکلات سلامتی، اجتماعی، قانونی یا مالیتعداد دفعات تجربه مشکلات مشکلات سلامتی، اجتماعی، قانونی یا مالی مرتبط با مصرف مواد، در 3 ماه گذشته در طول 3 ماه گذشته، چند وقت یک بار مصرف مواد شما (ماده اول، ماده دوم، و غیره) منجر به مشکلات سلامتی، اجتماعی، قانونی یا مالی شده است؟هرگز (0)یک یا دو بار (4)ماهانه (5)هفتگی (6)روزانه یا تقریباً روزانه (7)

اسلاید 39: 39پرسش 5: نارسایی در انجام مسئولیت های اصلی نقشتعداد دفعاتی که هر یک از مواد با مسئولیت های نقش در طول 3 ماه گذشته تداخل کرده استدر طول 3 ماه گذشته، چند بار در انجام آنچه به صورت طبیعی از شما انتظار می رود به علت مصرف مواد شکست خورده اید؟هرگز (0)یک یا دو بار (5)ماهانه (6)هفتگی (7)روزانه یا تقریباً روزانه (8)

اسلاید 40: 40پرسش 6: نگرانی بیرونیابراز نگرانی اخیر فردی دیگر، در صورت وجود، درباره مصرف مواد بیمارآیا تا کنون یک دوست، یکی از بستگان یا اشخاص دیگر درباره مصرف مواد (ماده اول، ماده دوم، و غیره) ابراز نگرانی کرده است؟خیر، هرگز (0)بله، در 3 ماه گذشته (6)بله، اما نه در 3 ماه گذشته (3)

اسلاید 41: 41پرسش 7: اقدامات شکست خورده در کنترل مصرف مواداقدامات شکست خورده اخیر برای کنترل مصرف موادآیا شما تاکنون در تلاش برای قطع یا کنترل مصرف مواد (ماده اول، ماده دوم و غیره) شکست خورده اید؟نه، هرگز (0)بله، در 3 ماه گذشته (6)بله، اما نه در 3 ماه گذشته (3)

اسلاید 42: 42پرسش 8: مصرف تزریقی موادآیا تاکنون مواد را به صورت تزریقی استفاده کرده اید؟(فقط مصرف غیرطبی)خیر، هرگز (0)بله، در 3 ماه گذشته (2)بله، اما نه در 3 ماهخ گذشته (1)اگر بله، درباره الگوی تزریق پرسش نمایید:

اسلاید 43: 43الگوی تزریق

اسلاید 44: 44نمره دهی ASSISTبرای هر یک از مواد (از یک تا ده) امتیازهای دریافت شده برای پرسش های 2 تا 7 را وارد نمایید. در این جا امتیاز پرسش های 1 و 8 را وارد نکنید.

اسلاید 45: 45راهنمای ارزیابی سطح خطر با استفاده از ASSISTتوجه: دقت کنید. امتیاز را به صورت چشم بسته تفسیر ننمایید. امتیاز بیمار ممکن است در دامنه «خطر متوسط» قرار گیرد (برای مثال به پرسش های 6 و 7 پاسخ بله، اما نه در 3 ماه گذشته را بدهد)، اما در حال حاضر مصرف مواد نداشته باشد.

اسلاید 46: 46ثبت امتیاز درگیری اختصاصی ماده*ارزیابی بیشتر و درمان شدیدتر ممکن است لازم باشد.

اسلاید 47: فرم بازخورد بیمار

اسلاید 48:

اسلاید 49:

اسلاید 50: آزمایش اخیر مصرف موادتشخیص مصرف زیان بار و وابستگی به مواد تشخیص آزمایشگاهی نیست.آزمایش سریع ادرار توسط کارشناس سلامت روان و رفتار برای تکمیل اطلاعات امکان انجام آزمایش سریع ادرار پیش بینی شده است.مواد هدف: مورفین و مت آمفتامینآزمایش مواد مصرف اخیر را نشان می دهد:نمونه ادرار*- 3 وز اخیر (6 تا 72 ساعت)نمونه بزاق- 2 روز اخیر (4 تا 48 ساعت)50

اسلاید 51: با تشکر از توجه شما!a.norouzi@health.gov.irتصویر اثر استاد کاتوزیان