فصل دوازدهم: طبقه بندی اقتصادی

فصل دوازدهم: طبقه بندی اقتصادی

اسلاید 1: هوالعلیم فصل دوازدهم: طبقه بندی اقتصادی ارائه دهنده گان: محمدی منش, مهاجر

اسلاید 2: طبقه بندی هایی که تا کنون مورد بررسی قرار داده شده هیچ یک به تجزیه و تحلیل آثار و پیامدهای اقتصادی ناشی از اجرای بودجه نمی پردازد.حجم عظیم هزینه های دولت بر درآمد ملی,درآمد سرانه, تورم اشتغال, رشد, توسعه اقتصادی, عدالت اجتماعی تاثیر می گذارد. به منظور استفاده صحیح از بودجه در جهت تحقق اهداف اقتصادی دولت این طبفه بندی به برنامه ریزان جامعه در اکثر کشورها کمک شایان توجهی می کند.بدون شک اطلاعات بدست آمده از طبقه بندی اقتصادی به دولتهایی که وظایف متنوع و بیشتری به آنها محول شده اهمیت بیشتری می یابد. غالب کشورهای در حال توسعه در این گروه قرار دارند. بیشتر اطلاعات این طبقه بندی از طریق حسابداری اقتصادی تهیه و تنظیم می شود. برخی از مهمترین عناوین مورد بحث در حسابداری اقتصادی عبارتند از: تولید, محصول ناخالص ملی, محصول ناخالص داخلی, درآمد ملی و درآمد سرانه. طبقه بندی اقتصادی فقط برای برنامه ریزی و تصمیم گیری در سطوح عالی سیاسی و اقتصادی مفید بوده و برای تهیه و تنظیم بودجه و نقشهای اجرایی آن در سطوح پایین تر کاربرد ندارد زیرا در سطوح عالی تصمیم گیری و خط مشی گذاری است که مباحث جلوگیری از تورم, رکود, بهبود اشتغال و مسائل مشابه را در سطح کلان مطرح می کند.اهداف اقتصادی دولت

اسلاید 3: سیاست بودجه ای کشور برای توسعه و تثبیت اقتصادی بدون امکان دسترسی به آمار و اطلاعات مورد نیاز درباره تاثیر فعالیتهای اقتصادی دولت بر جامعه میسر نیست. در اینجاست که طبقه بندی اقتصادی این اطلاعات مفید را در مورد نتیجه فعالیتهای اقتصادی دولت را در اختیار قرار می دهد بطوریکه برنامه ریزان حسابهای ملی بتوانند سهم دولت را در تولید ناخالص ملی دریابند. در طبقه بندی اقتصادی هزینه های جاری دولت باید از هزینه های سرمایه ای و نیز خرید کالاها از خدمات و پرداختهای انتقالی دولت تفکیک شود برای این منظور شناخت و طبقه بندی حسابهای زیر ضرورت می یابد. 1- حساب های سرمایه ای 2- حساب های جاری 3- حساب های موسسات بازرگانی دولت 4- سایر حساب هااین نوع طبق بندی نموداری از هزینه ها و دریافتهای طبقه بندی شده دولتی را در قالب های اقتصادی در اختیار سازمان بودجه بندی برای سنجش تاثیر عملیات دولت را در اقتصاد عمومی ضرورت دارد قرار می دهد.

اسلاید 4: طبقه بندی اقتصادی حاصل بودجه برنامه ای پیشرفته بوده و ارتباط بین سیاستهای پولی- مالی و فعالیتهای اقتصادی دولت در تولید ناخالص ملی را نشان می دهد که با چنین طبقه بندی می توان سهم دولت را در بخشهای مختلف و اثرات سیاستهای پولی و مالی او را که از طریق بودجه اعمال می گردد بر اقتصاد جامعه مورد بررسی قرار داد.در این طبقه بندی سهم دولت در هریک از بخش ها مشخص می شود و از طریق سیاستهای پولی- مالی نوسانات آن کنترل می شود و از طرف دیگر نقش سیاستهای پولی و مالی بر فعالیتهای بخش خصوصی جامعه معین می گردد. در ایران این طبقه بندی به دلیل نبود آمار و اطلاعات کافی صورت نمی گیرد و مصارف پرداختهای بودجه ای به دو بخش هزینه های جاری و هزینه های عمرانی تقسیم می شود.طبقه بندی اقتصادی جنبه آماری دارد و ضرورتی برای درج دقیق ارقام آن مانند بودجه نیست.مهم ترین مرحله در طبقه بندی اقتصادی شناخت اجزای تشکیل دهنده حسابهای آن است.

اسلاید 5: 1) جامعیت: کلیه عملیات دولت باید مورد توجه قرار گیرد به عبارت دیگر تمام عملیاتی که از طریق بودجه دولت صورت می گیرد اعم از هزینه های جاری, سرمایه ای و انتقالی در این طبقه بندی قرار دارد.2) دوره های مالی: این طبقه بندی باید بر اساس حسابهای دولتی و در واحد سال مالی تنظیم شده شامل ستونهایی برای سال بودجه, سال جاری و سال گذشته باشد تا امکان مقایسه و کنترل اطلاعات آسان شود.اصول طبقه بندی اقتصادی

اسلاید 6: 3) تفکیک و شناخت هزینه ها: با توجه به اهمیت جداسازی هزینه های جاری از هزینه های سرمایه ای این دو گروه هزینه باید از یکدیگر تفکیک شود. اهمیت این مطلب در کشورهای در حال توسعه که یکی از مهم ترین وظایفشان کمک به تشکیل سرمایه است بیشتر می شود. تشکیل سرمایه از دیدگاه اقتصادی برخلاف موسسات تجاری در موسسات دولتی به دلیل کمبود اطلاعات آسان نیست.مهمترین معیارهای تشخیص هزینه های جاری از سرمایه ای را از یک دید , مولد یا غیر مولد بدون هزینه و از دید دیگر عمر مفید آن تشکیل میدهد. هزینه های مولد درآمد در مجموع هزینه ها ی دولتی بسیار محدودند زیرا قالب هزینه های دولتی بصورت مستقیم موجب افزایش درآمد دولت نمی شود.طبقه بندی بر مبنای عمر مفید بر اساس زمانی که دارایی ها عمر کرده مورد استفاده قرار می گیرد انجام می شود. هزینه های جزئی اگرچه ماهیت سرمایه ای داشته باشند جاری تلقی می شود و برای اقلام بزرگتر حداقل عمر مفید ٣ سال بیشتر ملاک قرار می گیرد.

اسلاید 7: 4) تفاوت میان انواع سرمایه گذاری ها: پس از شناخت حسابهای سرمایه ای باید میان سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم تفاوت قائل شد. سرمایه گذاری مستقیم توسط خود دولت و از طریق خرید دارایی های جدید صورت می گیرد در حالیکه سرمایه گذاری غیر مستقیم از طریق پرداخت وام و کمک به موسسات بخش خصوصی صورت می گیرد در حالت اول نظارت دولت بیشتر از حالت دوم است. سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم دولت در نهایت با هدف تشکیل سرمایه انجام می شود اما باید به تفاوت های سرمایه گذاری حقیقی و انتقالات سرمایه نیز توجه داشت. سرمایه گذاری حقیقی تمام ویژگی های هزینه های سرمایه ای را داراست ولی در انتقالات سرمایه در حقیقت دارایی های موجود خریداری می شود که به صورت مستقیم در افزایش درآمد ملی تاثیر ندارد. در هر حال در بسیاری از موارد تشخیص میان هزینه های سرمایه ای و جاری به سختی صورت می گیرد.

اسلاید 8: 5) حساب های جاری: هزینه ها در حساب هاهی جاری به ٣ گروه کالاها و خدمات, پرداختهای انتقالی, و کمک ها تقسیم می شود.6) حساب های موسسات بازرگانی دولت: هزینه های عملیاتی که در موسسات بازرگانی وابسته به دولت که به صورت مستقل عمل می کنند نیز جداگانه در این طبقه بندی منعکس می شود تا امکان بررسی و تجزیه و تحلیل بهتر اطلاعات و آمار فراهم شود.7) سایر حساب ها: با توجه به اهمیت دریافت و بازپرداخت وامهای خارجی توصیه می شود که در صورت قابل توجه بودن حجم وامهای دریافتی آنها را به دو گروه داخلی و خارجی تقسیم و حساب دریافت ها و پرداخت های هر یک را جداگانه نگه داری کرد.

اسلاید 9: 8) تعیین مبنای حسابداری عملیات: در اغلب کشورها مبنای مناسب حسابداری یکی از سه روش حسابدار نقدی یا تعهدی یا تلفیقی از این دو روش است. در حسابداری نقدی مبنای ثبت عملیات مالی دریافت و پرداخت نقدی است. این روش در دستگاه های دولتی که محاسبه سود یا زیان اهمیت چندانی ندارد کاربرد دارد. در حسابداری تعهدی مبنای ثبت عملیات مالی بر تحقق فعالیت ها استوار است حتی اگر هنوز دریافت یا پرداختی صورت نگرفته باشد این روش در موسسات تجاری کاربرد بیشتری دارد.از تلفیق این دو روش روش سوم نقدی- تعهدی بوجود آمده که در آن دستگاههای دولتی و وصولی های خود را بر اساس حسابداری نقدی و پرداخت های خود را بر اساس حسابداری تعهدی اعمال می کنند.

اسلاید 10: با توجه به آنچه که در طبقه بندی اقتصادی مطرح شده می توان نتیجه گرفت در کشور ما به لحاظ اینکه کشوری در حال توسعه بوده و دولت با توجه به اصول قانون اساسی به منظور تثیبت وضع اقتصادی , وظیفه ای دشوار به عهده دارد. متاسفانه تاکنون طبقه بندی در نظام بودجه ای ایران که مبتنی بر مسائل علمی باشد وجود نداشته است. ولی با توجه به اصلاحاتی که قرار است در نظام بودجه ریزی کشور به عمل آید جهت گیری بودجه نویسی در ایران برای طبقه بندی اقتصادی هزینه ها آغار گردیده است. برای این منظور سقف هزینه های و مخارج سرمایه گذاری به تفکیک اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای و اعتبارات مربوط به هزینه آمده است.در دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه وزارتخانه ها و سازمان های دولتی اقدام به تفکیک و شناخت هزینه ها با توجه به اهمیت این جداسازی در دو گروه “ هزینه ها و اعتبارات سرمایه گذاری“ شده است هزینه دستگاه های اجرایی به هفت فصل جبران خدمات کارکنان, استفاده از کالا و خدمات, هزینه های اموال و دارایی, یارانه, کمک های بلاعوض, رفاه اجتماعی و سایر هزینه ها تقسیم گردیده و اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای نیز به هفت فصل ساختمان و مستحدثات ماشین آلات و تجهیزات, سایر دارایی های ثابت, افزایش موجودی انبار, اقلام گرانبها, زمین و سایر دارایی های تولید نشده تقسیم می شود.طبقه بندی اقتصادی در بودجه ایران

اسلاید 11: پایان