قواعد عربی ۲

قواعد عربی ۲

اسلاید 1: قواعد عربی 2عربی عمومی دوم دبيرستان 1إنّا أنزَلناهُ قُرءاناً عَربيّاً لعلّکُم تَعقِلون...بسم الله الذّی خلَق

اسلاید 2: فهرستدرس اول (7-3)درس دوم و سوم (23-8)درس پنجم (49-41)درس ششم (57-42)درس هفتم (64-58)درس هشتم (69-65)درس نهم (72-70)درس دهم (80-73)2درس چهارم (40-24)

اسلاید 3: درس اول (معرفه و نکره)اسم را از نظر شناختن به دو نوع تقسيم مي كنند: اسم معرفه و اسم نكرهاسم مَعرفه: اسمي شناخته شده است كه بر فرد يا چيزمشخّصيدلالت مي كند و يا براي بار دوم در جمله تكرار مي شود.اما اسم نَكره: اسمي ناشناس است كه بر فرد يا چيز نامعلومي دلالمي كند. مثال: ديروز پسري را در بازار ديدم: رأيتُ ولداً فـﻰ السّوقِ أمسِ. نکره معرفه نکره معرفه3

اسلاید 4: درس اول (معرفه و نکره)در فارسي، معمولاً معرفه نشانه ندارد ولي نشانه نكره سه چيز است: يك، يكي، ی، يك+ ي . مثال:معرفه: مرد        مردينكره يك مرد        يك مرديمعمولاً نشانه نكره در عربي تنوين است: ــًـ ــٌـ ــٍـ4

اسلاید 5: درس اول (معرفه و نکره)آيا اسم خاص داراي تنوين نكره است؟خير اسم خاص حتي اگر تنوين داشته باشد؛ نكره نيست بلكه معرفهاست.مثال: أشهَدُ أنَّ محمّداً رسولُ اللهِ. در اين مثال، «محمداً» معرفه است.5

اسلاید 6: درس اول (معرفه و نکره)انواع اسم معرفه: در زبان عربي، اسم معرفه شش نوع است:1- اسم معرفه به « ال » : الذِّئب: گرگ2- ضمير: هو، أنتِ3- عَلَم: ناصرٌ، سوسنُ، بغدادُ(اسم عَلَم يعني اسم خاص. نامي كه مخصوص يك فرد، يك مكان و يا يك چيزاست)4- موصول: الّذى، الّتـى، الّذينَ، اللّاتـﻰ، مَنْ، ما 5- اشاره: هذا، هذه، هذانِ، هاتانِ، هؤلاءِ، ذلك، تلك، أولئك6- اسم معرفه به اضافه:بابُ الغُرفة، محفظةُ جوادٍ.(هر گاه اسمي به اسم معرفه اي ديگر اضافه شود؛ اسم اوّل از نكره بودن خارج شدهمعرفه مي گردد.)6

اسلاید 7: درس اول (معرفه و نکره)آيا به نظر شما «ال» و «تنوين» با هم در يك اسم مي آيند؟خير، زيرا ال نشانه معرفه و تنوين، نشانه نكره است و نمي شود با همبيايند.مضاف « ال» و « تنوين» نمي گيرد.7

اسلاید 8: درس دوم و سوم (انواع اعراب) ظاهریعلامت های اعراب محلی تقديریعلامت های اعراب، عبارتند از: ــَـ ــُـ ــِـ ــًـ ــٌـ ــٍـ ــْـبه اين علامت ها اعراب ظاهري مي گويند.هرگاه اعراب كلمه اي ظاهر شد؛ مي گوييم اعراب آن كلمه ظاهري است.مثلاً در اين كلمات مي بينيم كه اعراب كلمات، ظاهر شده پس اعراب آنهاظاهري است.القربةُ ثقيلةٌ للمرأةِ. يرسمُ الطالبُ صورةَ جبلٍ علي اللوحِ.8

اسلاید 9: درس دوم و سوم (انواع اعراب)اعراب محلّي در كلماتِ مبني است كه در كلاس اوّل با آن آشناشده ايد.كدام كلمات مبني هستند؟ ضميرها، اسم هاي اشاره، اسم استفهام،اسم موصول، فعل ماضي، فعل امر، دو صيغه جمع مؤنث در فعل مضارع، حروف.اعراب اسم هاي مبني، محلي است. ضمناً اعراب جمله و شبه جملهنيز محلّي است.شبه جمله چيست؟ شبه جمله همان جار و مجرور است.9

اسلاید 10: درس دوم و سوم (انواع اعراب)اعراب ظاهری اصلی فرعیاعراب ظاهري نيز دو نوع است: اصلي و فرعياعراب اصلي همان علامت هاي معروفِ اعراب است كه عبارت است از:نصب ﹷﹱ / رفع ﹹـٌ / جرّ ﹻـٍ / جزم ـﹿـامّا اعرابِ فرعي، مطلبِ جديدي است كه در اين درس با آن آشنا ميشويم.10

اسلاید 11: درس دوم و سوم (انواع اعراب)گاهي علامت اعراب ــَـ ــِـ ــُـ ــًـ ــٍـ ــٌـ ــْـ نيست.اعراب فرعي در پنج مورد است: 1- اسم مثنّي 2- اسم جمع مذكّر سالم 3- اسماء خمسه4- اسم جمع مؤنّث سالم5- اسم غير منصرف6- فعل مضارع 11

اسلاید 12: درس دوم و سوم (انواع اعراب)121- اسم مثنّیمرفوع منصوب مجرور مفرد مذکرتلميذٌتلميذاًتلميذٍمفرد مؤنثتلميذةٌتلميذةًتلميذةٍمثنّی مذکرتلميذان ِتلميذَينِتلميذَينِمثنّی مؤنثتلميذتان ِتلميذَتَينِتلميذَتَينِفهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 13: درس دوم و سوم (انواع اعراب)13علامت رفعِ جمع مذكّر سالم، حرف و در ونَ است. علامت نصب و جرّ جمع مذكّرسالم ، حرف ی در ـِينَ است. فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 14: درس دوم و سوم (انواع اعراب)اسماء خمسه:«اسماء خَمسَة» يعني اسم هاي پنج گانه و عبارتند:أب: پدر/ أخ: برادر/ ذو: داراي/ حَم: پدر شوهر وخويشاوندان شوهر فَم: دهاناز حَم و فَم چون پُر كاربرد نيستند؛ صرف نظر مي كنيم.14فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 15: درس دوم و سوم (انواع اعراب)15 علامت رفعِ اسماء خمسه حرف و است. علامت نصبِ اسماء خمسه حرف ا است. علامت جرّ اسماء خمسه حرف ی است. علامت رفعِ مثنّي ، حرف الف در ان ِ است. علامت نصب و علامت جر، حرف ی در ـَيْنِ است.فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 16: درس دوم و سوم (انواع اعراب)16در جمع مؤنّث سالم، علامت نصب وجود ندارد و كلمه در حالت نصب، كسره مي گيرد.فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 17: درس دوم و سوم (انواع اعراب)5- اسم غير منصرف (ممنوعٌ مِنَ الصَرف):بيشتر اسم ها منصرفند يعني تنوين پذير هستند. امّا اسم هايي كهتنوين پذير نيستند؛ در اصطلاح غير منصرف ناميده مي شوند. اين اسم ها همچنين بيشتر اوقات به جاي كسره، فتحه مي گيرند.اسم هاي غير منصرف عبارتند از: 1- عَلَم مؤنّث (نام زنان و دختران و شهرها و كشورها): هذه فاطمةُ. / سوسنُ أمامَ فريدةَ.2- عَلَم غير عربي (نام هاي فارسي، عِبْري، لاتين و ....):هذا بهروزُ. / جاءَ إسماعيلُ.17فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 18: درس دوم و سوم (انواع اعراب)3- صفت بر وزن أفْعَل: اللهُ أكْبَرُ. / لَونُ الرُّمّان ِ، أحْمَرُ.4- جمع مكسّر بر وزن مَفاعِل و مَفاعيل و يا شبيه اين دو وزن: « وَ زَيَّنّا السَّماءَ الدُّنيا بِمَصابيحَ » : آسمان جهان را با چراغهايي زينت داديم. فـﻰ زُقاقِنا مَنازلُ كثيرةٌ.5- ضمناً نام اغلب شهرها و كشورها چون عَلَم مؤنّث هستند نيز غير منصرفند. ذَهَبْتُ إلَي بغدادَ.نام هاي غير عربي را چگونه تشخيص دهيم؟ معمولاً نامهاي غير عربي دارايوزن يا حروف اصلي نيستند. مثال:إسماعيل، إبراهيم، داود، يعقوب، يوسف، بنيامين، آدم، ميكائيل،إسرافيل، يونس، مريم، أيّوب،دقيانوس، فرعون، شهربانو، شهرزاد.18فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 19: درس دوم و سوم (انواع اعراب)6- فعل مضارع:فعلِ مضارع، در حالتِ رفع، همراهِ نون ِ إعراب مي آيد. مانند:يذهبان ِ/  يذهبونَ / تذهبان ِ/ تذهبونَ / تذهبينَامّا در حالت نصب و جزم اعراب آن فرعي مي شود يعني با حذف نون اعراب،منصوب يا مجزوم مي شود. مانند: لم يذهبا / لن يذهبوا / لا تذهبا / لِتذهبوا / أن تذهبـی19فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 20: درس دوم و سوم (انواع اعراب)تا به حال با اعراب ظاهري و محلي آشنا شده ايم. حال نوبت اعراب تقديري است. اعراب تقديري در اسم مقصور و اسم منقوص است.مهمترين كلماتي كه اعراب آنها تقديري است عبارتند از :1- اسم مقصور2- اسم منقوص3- اسم مضاف به ياي متكلمكُبْرَيمصطفَي عيسَياسم مقصورهُدَيمرتضَي موسَيفَتَيمجتَبَي يحيَيرضادنيا عليا20فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 21: درس دوم و سوم (انواع اعراب)چه كسي مي تواند بگويد اسم مقصور چه علامتي دارد؟ اسم مقصور، اسمي استكه آخرين حرف آن الف ( ا- ي) باشد. گاهي كلمات مقصور مانند كبرَي بهصورت كبريٰ نوشته مي شود: كبرَي : كبريٰ اسم منقوص: قاضی، باقی، حامی، هادی، ساعی، راعی، راضی، ماشی، متعدی 21مرفوعمنصوبمجروراسم منقوص دارای الالقاضىالقاضىَالقاضىاسم مقصور دارای الالفَتَيالفَتَيلفَتَياسم منقوص بدون القاضٍقاضياًقاضٍاسم مقصور بدون الفتیًفتیًفتیًفهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 22: درس دوم و سوم (انواع اعراب)چه كسي مي تواند بگويد كه اسم منقوص چه علامتي دارد؟اسم منقوص، اسمي است كه آخرين حرف آن ـِی است.درجدول صفحه قبل، اِعراب تقديري نمايش داده مي شود.حَكَمَ القاضی العادلُ. فاعل تقديراً مرفوعأحتَرِمُ القاضیَ العادلَ. مفعول به منصوبنَحنُ بحاجة إلَي القاضی العادلِ. تقديراً مجرور به حرف جر22فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 23: درس دوم و سوم (انواع اعراب)ديديد که اعراب اسم منقوص، در حالت نصب، تقديري نيست بلكه ظاهري است.حال با اسم مضاف به ياي متكلم آشنا شويم:اسم مضاف به ياي متكلم اسمي است كه به ضمير متكلم وحده (ی) اضافه شود. مانند: بَيتـیحميدٌ صديقـی: خبر، تقديراً مرفوعشاهَدْتُ صديقـی: مفعولٌ به، تقديراً منصوب سَلَّمتُ عَلَي صديقـی: تقديراً مجرور به حرف جر 23فهرست اعرابهای فرعی

اسلاید 24: درس چهارم (انواع جمله)241- انواع فاعل 2- شناخت فعل لازم و متعدّي 3- جار و مجرور 4- مفعول انواع جمله: جمله فعليّه – جمله اسميّهجمله فعليّه با فعل شروع مي شود. مثال:جاءَ الربيعُ.جمله اسميّه با اسم شروع مي شود. مثال:الربيعُ جاءَ.اجزاي جمله فعليّه: فعل + فاعل (مرفوع) + مفعول (منصوب) + بقيه جمله اجزاي جمله اسميّه: مبتدا + خبر (كه هر دو مرفوعند)در صيغه هاي غايب جمله ي فعليّه، هر گاه بعد از فعل، فاعل به صورت اسم ظاهر باشد، فعل به صورت مفرد مي آيد.

اسلاید 25: درس چهارم (انواع جمله)ضَحِكَ الأولادُ : پسرها خنديدند.فعل مفرد فاعل جمعضَحِكَت البَناتُ : دخترها خنديدند.فعل مفرد فاعل جمعآيا اگر بعد از فعل، فاعل نيامد باز هم فعل به صورت مفرد مي آيد؟خير طبيعي است كه چنانچه بعد از فعل، فاعل به صورت اسم ظاهر نيايد، ايننكته صِدقْ نمي كند. مثال:يذهَبونَ إلي المدارس: به مدارس مي روند. ضَحِكوا بِصَوتٍ مرتفع: با صداي بلند خنديدند.                       25

اسلاید 26: درس چهارم (انواع جمله) اسم ظاهرانواع فاعل ضمير بارز ضمير مستتراسم ظاهر به فاعلي مي گويند كه كلمه مستقلّي باشد. مثال: يحصُدُ الفلّاحُ المزرعةَ فِى الخريفِ.ضمير بارز همان ضمير متصل فاعلي است كه در درس ششم با آن آشنا شديم. مثال: ذَهَبتُم عند أصدقائكم. اِرجِعوا من المكتبة. تَخسَران ِ فِى البَيع.26

اسلاید 27: درس چهارم (انواع جمله)ضمير مستتر نيز در بعضي از صيغه ها مي باشد. مثال:كَتَبَ واجبَهُ:كَتَبَ (هو) واجبَهُ.نَزَلَتْ مِن السّيارةِ: نَزَلَتْ (هىَ) مِن السّيارةِ.تدخُلُ فِى غُرفتِكَ: تدخُلُ (أنتَ) فِى غُرفتِكَ.نَعمَلُ بوظائفِنا: نَعمَلُ (نحن) بوظائفِنا.ألعَبُ فِى الحديقةِ: ألعَبُ (أنا) فِى الحديقةِ.آيا امكان دارد در فعلي هر دو شكل جايز باشد يعني فاعل به صورت اسم ظاهر و ضميرمستتر بيايد؟ آري در صيغه شماره 1 ماضي و مضارع، فاعل، هم مي تواند به صورت ضمير مستتر و هم به صورت اسم ظاهر بيايد. مثال: أرسَلَ المسافرُ رسالةً.27

اسلاید 28: درس چهارم (انواع جمله)فاعل به صورت اسم ظاهر:أرسَلَ رسالةً. ( فاعل، ضمير مستتر هو بعد از أرسَلَ)فاعل و نوع آن را در « ذَهَبَتْ مَعَ الأسرة» معلوم كنيد: « ضمير مستتر هىَ كه بعد از فعل قرار مي گيرد.در فعل ماضي در دو صيغه للغائبة و للغائبتَين حرفِ ت فاعل نيست و نشانهمؤنّث است. مثال:‌ذَهَبتْ إلَي البيت. ( فاعل، ضمير مستتر هیَ ) ذَهَبتا هُناكَ ( فاعل ضمير ا در ذَهَبَتا)28

اسلاید 29: درس چهارم (انواع جمله)مفعولٌ به:تعريف مفعولٌ به: كلمه اي در جمله است كه كار بر آن انجام شده و در دستور فارسي به آن مفعول مي گويند. غَرَسَ الفلّاحُ شجرةً :كشاورز، درختي را كاشت.نَظَّفَ الطفلُ الغرفةَ :كودك، اتاق را تميز كرد.جاي مفعول كجاي جمله است؟ فعل + فاعل + مفعول + بقيه ي اجزاي جملهحروف جر:مِن: از فِى : در عَلَي: بر، روي بِـ : با، به وسيله عَن: از، درباره كَـ : مانند لِـ :براي، دارد إلي : به، به سوي، تابه اسم بعد از حرف جر، مجرور مي گويند. مثال: يدخُلونَ فِی دين اللهِ29

اسلاید 30: درس چهارم (انواع جمله)به مجموع « حرف جر و اسم بعد از آن» جار و مجرور مي گويند.مثال: ذهب الطلّاب إلي الحديقةِ.تذكّر: مِن را با مَن اشتباه نگيريد. مثال: مِنْهُم: از آن ها           مَنْ هُم: آن ها كيستند؟فعل لازم فعلي است كه معني آن با فاعل كامل مي شود. مثال: حميد خنديد: ضَحِكَ حميدٌ. امّا فعل متعدّي فعلي است كه براي كامل شدن معني، علاوه بر فاعل به مفعولهم احتياج دارد.مثال: حميد سعيد را خنداند. أضْحَكَ حميدٌ سعيداً. 30

اسلاید 31: درس چهارم (انواع جمله)مبتدا و خبر:اللهُ رحيمٌمبتدا و خبر تقريباً همان نهاد و گزاره فارسي هستند.مبتدا: اسمي است كه در ابتداي جمله اسميّه مي آيد و مرفوع است يعني علامت ـُــٌ دارد.خبر: كلمه يا كلماتي است كه بعد از مبتدا مي آيد و همان طور كه از اسمشپيداست، خبري است كه درباره مبتدا گفته مي شود و مرفوع است يعنيعلامت ـُــٌ دارد.31

اسلاید 32: درس چهارم (انواع جمله)تذكّر: در اين دو جمله كلمه « بهار» در هر دو جا فاعل است.1- بهار آمد. 2- آمد بهار. فاعل فعل   فعل فاعلامّا همان طور كه قبلاً نيز آموخته ايم در عربي چنين نيست. مثلاً دو جمله بالابه عربي چنين است.1- الربيعُ جاءَ. 2- جاءَ الربيعُ. مبتدا خبر فعل فاعل32

اسلاید 33: درس چهارم (انواع جمله)انواع خبر:انواع خبر: غالباً خبر به يكي از سه نوع زير است.1- خبر مفرد: العالِمُ محترمُ / العالمان ِ محترمان ِ / العالماتُ محترماتُ2- خبر جمله فعليّه: الطّفلُ يلعَبُ / الطّفلتانِ يَلعَبانِ3- خبر جار و مجرور: النّظافةُ مِنَ الإيمان ِ / الإيمانُ بِالعَمَلِ.منظور از مفرد در خبر مفرد، در مقابل جمله است . به زبان ساده تر مفرد،همان طور كه در مثال شماره « 1» مي بينيم واقعاً مفرد نيست بلكه خبر مفرديعني خبر غير جمله است.به جار و مجرور، شبه جمله نيز گفته مي شود.33

اسلاید 34: درس چهارم (انواع جمله)إعراب به دو شكل است: اعراب ظاهري و اعراب محلي إعراب ظاهري عبارت است از: (ـَـــِــُــًــٍــٌــْـ)امّا إعراب محلّي چنين نيست. همه كلمه هاي مبني داراي إعراب محلّي هستند.مانند: ضميرها، اسم موصول، اسم هاي اشاره، كلمه هاي پرسشي، فعل هاي امرو ماضي.همان طور كه مي دانيم علامتِ حرفِ آخرِ كلمه هاي مبني بدون تغيير است. يعني نه در حالت فاعلي، مرفوع مي شوند و نه در حالت مفعولي، منصوب.34

اسلاید 35: درس چهارم (انواع جمله)همان طور كه مي دانيد مبتدا و خبر نيز هر دو مرفوع هستند.1- العلمُ نورٌ / 2- سعيدٌ مؤدَّبٌ / 3- فريدةُ عالمةٌحال اگر يك كلمه مبني در جاي مبتدا يا خبر قرار بگيرد؛ در اصطلاح مي گوييم:مبتدا محلاً مرفوع يا خبر محلاً مرفوع.سعيدٌ مؤدَّبٌ . هوَ مؤدَّبٌ.مبتدا مرفوع  خبر مرفوع مبتدا محلاً مرفوع خبر مرفوعإعراب «جمله» و « شبه جمله» (جار و مجرور) محلّي است.الحوتُ فِی البَحرِ.      السلامُ عليكم.مبتدا مرفوع   خبر محلاً مرفوع مبتدا مرفوع خبر محلاً مرفوعالربيعُ جاء : 1- بهار آمد. 2- آمد بهار. فاعل فعل فاعل فعل فعل فاعل35

اسلاید 36: درس چهارم (انواع جمله)امّا همان طور كه قبلاً آموخته ايم در عربي چنين نيست. مثلاً دو جمله بالا به عربي چنين است:1- الربيعُ جاءَ. 2- جاءَ الربيعُ . مبتدا خبر فعل فاعلتبديل اسم مذكّر به مؤنّث:برخي صفات و مشتقّات با تاي مدوّره (ة)، مؤنّث مي شوند.مانند: طالبٌ طالبةٌاما مشتقّاتی مانند أصغَر و أحمر، چگونه مؤنّث می شوند؟36

اسلاید 37: درس چهارم (انواع جمله)أصغر، اسم تفضيل است و اسم تفضيل مؤنّث بر وزن فُعْلََي مي باشد. مثال:أصغَر: صُغْرَيأكبَر: كُبْرَيأطوَل: طُولَيأجمَل: جُمْلَي أعظَم: عُظْمَيأحسَن: حُسْنَي(أفْعَل: فُعْلَي)أحمَر به معني سرخ و صفت مشبّهه است و مؤنّث آن بر وزن فَعْلاء مي آيد. مثال:أحمَر: حَمراءأسوَد: سَوْداءأبيَض: بَيْضاء أخضَر: خَضْراءأصفَر: صَفْراءأزرَق: زَرْقاء (أفعَل: فَعْلاء)37

اسلاید 38: درس چهارم (انواع جمله) ة « تاي مدوّره» (طالبة)علائم مؤنّث ي، ا « المقصوره» (کبری) اء « الف ممدوده» (زهراء)علائم مؤنّث سه چيز است: تاي مدوّره ، الف مقصوره و الف ممدوده.خوب است بدانيم الف مقصوره و الف ممدوده در صورتي كه پس از سه حرفاصلي قرار گيرند از علامت هاي مؤنّث به شمار مي روند. مانند: كبري، سَوْداء38

اسلاید 39: درس چهارم (انواع جمله)فعل دو وجهي:بعضي از فعل ها گاهي لازم و گاهي متعدي هستند. به اين فعل ها فعل دووجهي گفته مي شود. به اين مثال ها توجه كنيد:39غذا پخت.پخت: فعل لازممادر غذا را پخت.پخت: فعل متعدّيآب ريخت.ريخت: فعل لازم كودك آب را ريخت.ريخت: فعل متعدّي

اسلاید 40: درس چهارم (انواع جمله)فعل هايي مانند پخت ، ريخت، سوخت و شكست دو وجهي هستند. در عربي نيزچنين فعل هايي وجود دارد.به فعل جاء در اين دو آيه توجّه كنيد:﴿ قد جاءَ كُم الرّسولُ بِالحق﴾ جاء : فعل متعدّي مفعول به فاعل﴿ جاءَ الحقُّ و زهق الباطلُ ﴾جاء : فعل لازم فاعلفاعلِ «جاء» در آيه اول متعدي است زيرا « كُم» مفعولٌ به است. اما اين فعل در آيهدوم لازم است.فعل وَقَفَ نيز چنين است. وَقَفَ به معنيِ ايستاد فعل لازم و به معنيِ ايستانيد فعل متعدي است.40

اسلاید 41: درس پنجم (موصوف و صفت)الوردةُ الجميلةُ : گــلِِ زيبـــاموصوف صفت موصوف صفتاين ترکيب، وصفی است. يعنی موصوف و صفت دارد.جدارُ البيتِ : ديوارِ خانـهمضاف مضافٌ اليه مضاف مضافٌ اليه اين تركيب اضافي است. يعني مضاف و مضاف اليه دارد.41

اسلاید 42: درس پنجم (موصوف و صفت)راه تشخيص موصوف و صفت را از مضاف و مضافٌ اليه: يك راه، اين است كه به آخر تركيب تر اضافه كنيم. اگر معني بدهد، موصوفو صفت است؛ و گرنه مضاف و مضاف اليه است: گل زيباتر ، ديوار خانه ترراه ديگر اين است كه بدانيم در موصوف و صفت، جزء دوم يعني صفت بهتنهايي وجود خارجي ندارد امّا در مضاف و مضافٌ اليه جزء دوم يعني مضاف اليهبه تنهايي وجود خارجي دارد.كيف كوچك كيف پروين به تنهايي وجود خارجی ندارد به تنهايي وجود دارد42

اسلاید 43: درس پنجم (موصوف و صفت)صفت از چهار نظر مانند موصوف خودش است: 1- عدد: الرَّجُلُ المؤمنُالفلّاحانِ النشيطانِالجنودُ الأقوياء مفرد مفرد مثنّي مثنيجمع جمع 2- جنس: التلميذُ الصغيرُالتلميذةُ الصغيرةُ مذكر مذكر مؤنّث مؤنّث3- اعراب: السفينةُ الصغيرةُ فـی البحر. مبتدا مرفوع صفت تابع موصوف خودششاهَدْنا سفينــةً    صغيـــرةً.مفعول به منصوب صفت تابع موصوف خودش4- معرفه و نكِره: الشجرةُ  الباسقةُ / شجرةٌ  باسقةٌ43

اسلاید 44: درس پنجم (موصوف و صفت)يك نكته: دقّت داشته باشيدكه معمولاً براي جمعِ غير انسان، صفت مفرد مؤنّثمي آيد. مثال: الكُتــُبُ المفيدةُ. الدَّفاتـــرُ النَّظيفـــةُ. جمع مكسر مفرد مؤنّث جمع مكسر مفرد مؤنّثحال با ويژگي هاي مضاف و مضاف اليه آشنا شويد: ال نمي گيردويژگي هاي مضاف تنوين نمي گيرد نون ِ مثنّي و جمع نمي گيرد 44

اسلاید 45: درس پنجم (موصوف و صفت)ما در درس سوم عربي كلاس اول خوانديم « الشمسُ مُحرِقةٌ.»امّا شمس با اينكه مؤنّث است هيچ يك از علامت هاي مؤنّث را ندارد، چرا؟بعضي اسم ها بدون داشتن علامت مؤنّث (ة، اء، ي) مؤنّث هستند. اين اسم هايبي قاعده عبارتند از: شمس: خورشيد/ أرض: زمين/ نَفْس:خود، جان/ نار: آتش / ريح: باد / دار: خانه / بئر : چاه / اغلب اعضاي زوج بدن ( عَين: چشم / يَد: دست/ رِجْل : پا / اُذُن: گوش)به اين مؤنّث ها، مؤنّث معنوي گفته مي شود.45

اسلاید 46: درس پنجم (موصوف و صفت)عِندي صديق‏ٌ يُحِبُّ كرةَ السَّلَّةَ. دوستي دارم كه بسكتبال دوست دارد.اسم نكره در اين عبارت كدام است؟ صديقگاه، بعد از اسم نكِره جمله اي مي آيد و آن اسم نكره را توضيح مي دهد و وصف مي كند. به چنين جمله هايي جمله وصفيّه گفته مي شود.رأيتُ نَعامةً تُدخِلُ رأسَها تَحتَ الرِّمال. القناعةُ كَنزٌ لا يَنفَدُ.46

اسلاید 47: درس پنجم (موصوف و صفت)مضاف ومضاف اليه:جدار     المكتبة : ديوار    كتابخانهمضاف   مضافٌ اليهاگر دو اسم به هم اضافه شوند، به اسم اول مضاف و به اسم دوم مضافٌ اليه گفتهمي شود. مثل: جدارُ المكتبةِ: ديوار كتابخانهبه علامت هاي خاصّ اسم توجه كنيد: پذيرفتن العلامت های خاص اسم پذيرفتن تنوين مضاف واقع شدن47

اسلاید 48: درس پنجم (موصوف و صفت)پذيرفتن ال و تنوين و مضاف واقع شدن از علامت هاي خاص اسم است و اينعلائم با هم نمي آيند.ضمناً اسم ها، مجزوم نيز نمي شوند.مضاف، ال‌، تنوين و نون مثنّي و جمع نمي گيرد.به اين مثال ها توجّه كنيد:1- فلّاحونَ + القريةُ = فلّاحونَ القرية ُ   فلّاحو القريةِ2- صَديقانِ + كَ = صديقانِكَ   صديقاك3- البيتُ + هُ = البَيتُهُ   بيتُهُ4- بابٌ + المدرسةُ‌= باب ٌ المدرسة ُ   بابُ المدرسةِ48

اسلاید 49: درس پنجم (موصوف و صفت)نقش و اعراب كلمات خط کشيده شده چيست؟كتابُ القرآن ِ، مقدّسٌ. هذا،‌ كتابُ القرآن ِ. قَرَأتُ كتابَ القرآن ِ. أنظُرُ إلي كتابِ القرآن ِ.مبتدا و مرفوع خبر مرفوع مفعول به و منصوب مجرور به حرف جر آخرين مطلب اينكه در زبان عربي مضاف اليه بر صفت مقدم مي شود.دوچرخه ي حامد: درّاجةُ حامدٍدوچرخه ي زيبــاي حامد: درّاجـةُ حامــــدٍ الجميلةُ. مضاف     صفت مضاف اليه مضاف مضاف اليه صفت 49

اسلاید 50: درس ششم (اعراب فعل مضارع)مضارع مرفوع: فعل مضارع، در حالت عادي مرفوع است. يعني پيش از فعل مضارع، حروفناصبه يا جازمه نباشد.در اين درس با حروف ناصبه و در درس بعدي با حروف جازمه آشنا خواهيم شد.حال به علامت رفعِ فعل مضارع مرفوع توجّه كنيد: 50 يفعلُ تفعلُ تفعلُ تفعلين يفعلان تفعلان تفعلان تفعلان يفعلون يفعلن تفعلون تفعلنأفعلُ نفعلُأفعلُ نفعلُ

اسلاید 51: درس ششم (اعراب فعل مضارع)علامت رفع مضارع در پنج صيغه، ضمّه آخِر آن است.يفعلُ ، تفعلُ، أفعلُ، نفعلُامّا علامت فعل مضارع در هفت صيغه، نون آخِرِ آن است كه در اصطلاح، نون ِ عوضِ رفع يا نون اِعراب ناميده مي شود.يفعلان ِ، تفعلان ِ، يفعلونَ، تفعليـنَ، تفعلونَ، تفعلان ِ، تفعلان ِامّا دو صيغه جمع مؤنّث (يفعلن و تفعلن) معرب نيستند؛ بلكه مبني هستند ونون آخِر آنها نيز ضمير متّصل فاعلي است: يَفْعَلْنَ َفْعَلْنَ51

اسلاید 52: درس ششم (اعراب فعل مضارع)حال با مضارع منصوب آشنا شويد:مضارع منصوب:هنگامي كه يكي از حروف ناصبه بر سر فعل مضارع بيايد، فعل مضارع منصوبساخته مي شود. حروف ناصبه عبارتند از: أن: كه، لَنْ: هرگز نخواهـ...، كی (لِكَی)،حتّي: تا، تا اينكه، لِـ : براي اينكهبه نحوه ساختن مضارع منصوب توجه كنيد:أنْ + يَسْمَعُ =أن يَسْمَعَ لَنْ + يَكْذِبون =لَن يَكْذِبوا كَی+ تَستَغفِرُ =كی تَستَغْفِرَ52

اسلاید 53: درس ششم (اعراب فعل مضارع)به صرف چهارده صيغه مضارع منصوب دقّت كنيد:53 لَن يفعلَ لَن تفعلَ لن تفعلَ لن تفعلی لن يفعلا لن تفعلا لن تفعلا لن تفعلا لن يفعلوا لن يفعلنَ لن تفعلوا لن تفعلنَلن أفعلَلن نفعلَ

اسلاید 54: درس ششم (اعراب فعل مضارع)معدود عددهاي يك تا دوازده: معدود يعني چه؟ به كلماتي كه شمرده مي شوند معدود گفته مي شود.در اعداد 1 و 2 عدد، پس از معدود مي آيد و براي تأكيد بكار مي رود و به اعراباز معدود خود پيروي مي كند.طالبٌ واحدٌ. طالبةٌ واحدةٌ. طالبان ِاثنان ِ. طالبتان ِ اثنَتان ِ.در3 تا 10، عدد از نظر مذكّر يا مؤنّث بودن، بر عكس معدودِ خود بكار مي رود و معدود، جمع و مجرور مي آيد. ثلاثةُ طلابٍ ، ثلاثُ طالباتٍ54

اسلاید 55: درس ششم (اعراب فعل مضارع)حال به كاربرد اعداد يازده و دوازده با معدود توجه كنيد:أحَدَ عَشَرَ رَجُلاً إحدَي عَشْرَةَ امرَأةً اِثنا عَشَرَ ولداً اِثنَتا عَشْرَةَ بِنْتاًمي بينيم كه معدودِ يازده و دوازده، مفرد و منصوب است.حال به اعراب عدد توجه كنيد:1و2 از جهت اعراب تابع ماقبل خودش است: انفجر بِرميلٌ واحدٌ. قرأتُ رسالَتَيـنِ اثنتَيـنِ.3 تا 10 متناسب با نقش خود، اعراب مي گيرد:رَجَعَ ثلاثةُ فلّاحينَ. سَلَّمتُ عَلَي ثلاثةِ فلّاحينَ. شاهَدْنا ثلاثةَ فلّاحينَ.55

اسلاید 56: درس ششم (اعراب فعل مضارع)11 متناسب با نقش خود اعراب مي گيرد.امّا هر دو جزء آن مبني بر فتح است. بنابراين اعراب آن در هر سه حالت، محلّياست.جاءَ أحَدَ عَشَرَ مهندساً.جاءَتْ إحْدَي عَشْرَةَ مهندسةً. فاعل/ مرفوع محلاً فاعل/ مرفوع محلاًنَظَرتُ إلي أحَدَ عَشَرَ مهندساً.نظرتُ إلي إحْدَي عَشْرَةَ مهندسةً. محلاً مجرور به حرف جر محلاً مجرور به حرف جررَأيْنا أحَدَ عَشَرَ مهندساً. رَأيْنا إحْدَي عَشْرَةَ مهندسةً.مفعول به/ محلاً منصوب مفعول به/ محلاً منصوب56

اسلاید 57: درس ششم (اعراب فعل مضارع)12 متناسب با نقش خود اعراب مي گيرد.امّا جزء اوّل، معرب و جزء دوم، مبني بر فتح است.ذَهَبَ اثنا عَشَرَ ولداً.ذَهَبَت اثنتا عَشْرَةَ بِنتاً.نَظَرْنا إلي اثنَی عَشَرَ ولداً.نَظَرْنا إلي اثنَتَی عَشْرَةَ بنتاً.شاهَدْنا اثنَـی عَشَرَ ولداً.شاهَدْنا اثنَتَـی عَشْرَةَ بنتاً.57

اسلاید 58: درس هفتم (مضارع مجزوم)ابتدا ادوات جزم را بشناسيد: لَمْ ، لِـ ، لا ،  إنْ ، مَنْ ، ما به صرف 14 صيغه فعل مضارع مجزوم توجه كنيد:58 لَم يفعلْ لَم تفعلْ لم تفعلْ لم تفعلی لم يفعلا لم تفعلا لم تفعلا لم تفعلا لم يفعلوا لم يفعلنَ لم تفعلوا لم تفعلنَلم أفعلْ لم نفعلْ

اسلاید 59: درس هفتم (مضارع مجزوم)توضيح دهيد با آمدن ِ ادوات جزم، فعل مضارع چه تغييراتي مي كند؟ضمه آخرِ فعلِ مضارع (كه علامتش رفع است) به سكون (كه علامت جزم است)تبديل مي شود.يفعلُ / تفعلُ / أفعلُ / نفعلُ (لَمْ يفعلْ / لِتفعلْ / إنْ أفعلْ ... / ما نفعلْ...)و يا نون ِ اعراب حذف مي شود:يفعلان / تفعلان/ يفعلون / تفعلين/ تفعلن( لم يفعلا/ لتفعلا/ إن يفعلوا .../ لا تفعلـی/ لا تفعلوا )59

اسلاید 60: درس هفتم (مضارع مجزوم)به ترجمه ادوات جزم توجه كنيد:(لَم : نَـ ... / لِـ : بايد / لا : براي ساختن فعل نهي / إنْ : اگر / مَنْ : هر كس ما : هر چه)لَم و لِـ فقط يك فعل مضارع را مجزوم مي كنند. ولي إنْ ، مَنْ و ما دو فعل مضارع را مجزوم مي كنند.حال به كاربرد ادوات جزم توجه كنيد:لَمْ: ماضي ساده يا نقلي منفي مي سازد. مثال: لَمْ يَذْهَبْ: نرفت، نرفته است.60

اسلاید 61: درس هفتم (مضارع مجزوم)لَمْ يَذهَبْ و ما ذَهَبَ هر دو به معني نرفت هستند. مثال بيشتر: كَسَرَ : شكست / ما كَسَرَ و لم يَكْسِرْ، نشكست.  أرسَلوا : فرستادند / ما أرسَلوا و لم يُرسِلوا، نفرستادند.لِـ : در اصطلاح، لام امر ناميده مي شود و بر سر 6 صيغه ي غايب و 2 صيغهمتكلّم مي آيد.مثال: لِيَنظُرْ = بايد نگاه كند / لِيُنفِقوا: بايد انفاق كنند / لِنَذهبْ : بايد برويم.61

اسلاید 62: درس هفتم (مضارع مجزوم)لا: منظور از لا، همان لاي ناهيه، يعني سازنده فعل نهي است و اگر بر سر فعلغايب و متكلّم بيايد، به معني نبايد مي شود:لا تذهبْ: نرو لا يذهبْ: نبايد برودلا تقلقي: نگران نشو لا يَحزَنوا: نبايد ناراحت شوند.إنْ، مَنْ، ما: ادوات شرط هستند و داراي فعل شرط و جواب شرط مي باشندكه هر دو فعل نيز مجزوم مي شوند.إنْ تَضْرِبْ    أضْرِبْ :   اگر بزني مي زنم. مَنْ يَتَأمَّلْ قَبلَ الكَلام؛ يَسْلَمْ مِنَ الخَطأ: فعل شرط جواب شرط فعل شرط جواب شرطهر كس قبل از سخن گفتن فكر كند؛ از خطا در امان مي ماند.62

اسلاید 63: درس هفتم (مضارع مجزوم)و ما تُنفِقوا مِنْ شَىءٍ يَعْلَمْهُ اللهُ : هر چيزي كه انفاق كنيد، خدا از آن با خبر است.نكته ي 1: اگر ادوات شرط بر سر فعل هاي ماضي بيايند؛ آن فعل ماضي، معنايمضارع مي يابد.مَن اجْتَهَدَ نَجَحَ : هر كس تلاش كند؛ موفّق مي شود.نكته ي2: دقّت كنيد كه سه نوع مَنْ و ما وجود دارند:استفهام ،موصول، جازممَنْ أنتَ؟ ما هذا؟ استفهام (پرسشي): تو چه كسي هستي؟ اين چيست؟63

اسلاید 64: درس هفتم (مضارع مجزوم)عَلِّمْ مَن لا يعلَمُ. اِعمَلْ بما تَعَلَّمْتَ. به آنچه آموخته اي عمل كن. به كسي كه نمي داند بياموز. (هر دو، موصول)نكته ي 3: لام امر پس از حروف وَ ، فَـ معمولاً ساكن خوانده مي شود.فَلْيَعْبُدوا رَبَّ هذا البيت: پس بايد صاحب اين خانه را بپرستند.64

اسلاید 65: درس هشتم (فعل معلوم و مجهول)فعل از نظر مشخّص بودن و نبودن فاعِل آن دو نوع است: فعل معلوم و فعل مجهول.فعل معلوم: فعلي است كه فاعِل آن معلوم و مشخّص است که در عربي، بهآن مبنی للمعلوم مي گويند.فعل مجهول: فعلي است كه فاعلِ آن مجهول و نا مشخّص است که در عربي، بهآن مبنی للمجهول مي گويند.در زبان فارسي براي تبديل فعل معلوم به مجهول از فعل شد كمك مي گيريم. مثال: پروين جايزه اي گرفت. جايزه اي گرفته شد. (ماضي)كورش يك كاردستي مي سازد. يك كاردستي ساخته مي شود. (مضارع)65

اسلاید 66: درس هشتم (فعل معلوم و مجهول)امّا در زبان عربي براي تبديل فعل معلوم به مجهول ، وزن فعل را تغيير مي دهيم. فعل ماضي: (فَعَلَ: انجام داد فُعِلَ: انجام داده شد.)66 كَتَبَ: نوشت كُتِبَ: نوشته شد. أرسَلَ: فرستاداُرْسِلَ: فرستاده شد. نَزَّلَ : نازل كرد نُزِّلَ: نازل شد. اِكْتَسَبَ: به دست آورد اُكْتُسِبَ: به دست آورده شد.

اسلاید 67: درس هشتم (فعل معلوم و مجهول)حال به نحوه ساختن فعل مضارع مجهول توجه كنيد:فعل مضارع: (يَفْعَلُ: انجام مي دهد يُفْعَلُ: انجام داده مي شود)يَكْتُبُ: مي نويسد             يُكْتَبُ: نوشته مي شود. يُرْسِلُ: مي فرستد يُرْسَلُ: فرستاده مي شود.يُعَلِّقُ: آويزان مي كند. يُعَلَّقُ: آويزان مي شود.در اين مثال به نحوه ي تبديل جمله ي داراي فعل معلوم به جمله ي داراي فعل مجهول دقّت كنيد:صَنَــــعَ حسيـــنٌ كُرسيــــّاً. صُنِـــــعَ      كُرسیٌ.فعل معلوم فاعل مفعول فعل مجهول نايب فاعل67

اسلاید 68: درس هشتم (فعل معلوم و مجهول)در تبديل معلوم به مجهول اين تغييرات صورت گرفت:1- فاعل حذف شد. 2- مفعول به جاي فاعل آمد و نامش به نايب فاعل تغيير يافت.3- نايب فاعل (كه در اصل، مفعول و منصوب بود)، مرفوع شد.انواع نايب فاعل: نايب فاعل مانند فاعل به سه صورت مي آيد.1- اسم ظاهر: إذا قُرِئَ القُرآنُ فَاسْتَمِعوا لَه 2- ضمير بارز: و لا تَحسَبَنَّ الّذينَ قُتِلوا فـﻰ سبيلِ الله أمواتاً 3-ضمير مستتر: أفَلا يَنظُرونَ إلَي الإبِلِ كيف خُلِقَتْ ضمير مستتر هی در خُلِقَتْ است.68

اسلاید 69: درس هشتم (فعل معلوم و مجهول)يك بار ديگر به مجهول كردن فعل ها توجه كنيد:69خَلَقَ خلقَخُلِقَيَخْلُقُ يخْلقُيُخْلَقُاِكْتَشَفَ اكْتشفَاُكْتُشِفَيَكْتَشِفُ يكْتَشفُيُكْتَشَفُتوضيح دهيد براي تبديل ماضيِ معلوم به ماضيِ مجهول چه تغييراتي در حركاتِ آن ايجاد مي شود؟ 1- عين الفعل را كسره مي دهيم. خَلَقَخلِق اِكْتَشَفَ اكتشِف2- حرف يا حروف متحرّكِ ماقبلِ عين الفعل را مضموم مي كنيم.خَلَقَ خُلِقَ اِكْتَشَفَ اُكْتُشِفَ

اسلاید 70: درس نهم (افعال ناقصه)افعال ناقصه عبارتند از: كانَ : بود / صارَ: شد / لَيسَ: نيست / أصْبَحَ : شد.مادامَ: تاوقتي كه ، مادامي كه / مازال: هموارهافعال ناقصه، همراه حروف مشبهةٌ بالفعل و حرف لاي نفس جنس كه دردرس دهم خواهيم خواند، نواسخ ناميده مي شوند. نواسخ، جمع ناسخه است يعنيباطل كننده ها.افعال ناقصه بر سر جمله ي اسميّه (مبتدا و خبر) مي آيند و موجب تغييراتي مي شوند. جـوادٌ مريــضٌ.     لَيـسَ جـوادٌ مريــضاً. مبتدا مرفوع خبر مرفوع. فعل ناقص اسم ليس مرفوع خبر ليس منصوب70

اسلاید 71: درس نهم (افعال ناقصه)التلميــذتان    مُجِدَّتـان. كانـَت التلميـذتـان ِ مُجدَّتَيــنِ.مبتدا مرفوع خبر مرفوع فعل ناقص اسم كان مرفوع خبر كانَ منصوب1- فعل ناقص، بر سر مبتدا و خبر مي آيد. 2- مبتدا تغيير نام مي دهد ولي اعرابآن تغيير نمي كند. 3- خبر، منصوب مي شود.اسم افعال ناقصه نيز مانند فاعل سه نوع است:1- اسم ظاهر: يكونُ المؤمنُ صادقاً: مؤمن راستگو مي باشد.2- ضمير بارز: أصْبَحْتُم شاكِرينَ:سپاسگزار شديد.3- ضمير مُستتر: لَيسَ وحيداً:تنها نيست.خبر افعال ناقصه در صورتي كه شبه جمله (جارّ و مجرور) باشد؛ گاهي جلوتر از اسم مي آيد. ( در اصطلاح مي گويند :خبر، مقدّم مي شود.)71

اسلاید 72: درس نهم (افعال ناقصه)لَيسَ فـی المدرسـة تلميذٌ. لَيـسَ فـی المدرسـةِ تِلميـذٌ.    خبر مقدّم اسم مؤخّر فعل ناقص خبر لَيسَ منصوب اسم ليس مرفوعبه معاني وكاربردهاي متفاوت كان دقّت كنيد.كانَ + مضارع= ماضي استمراري و ماضي مستمر. كان يسمَعُ : مي شنيد، داشت مي شنيد.كانَ + قد + ماضي = ماضي بعيد. كانَ قَد سَمِعَ يا كانَ سَمِعَ : شنيده بود: كانَ به معني است می باشد. جاءَ الحقّ و زَهَقَ الباطِلََ إنَّ الباطلَ كانَ زَهوقاً حق آمد و باطل از بين رفت زيرا باطل نابود شدني است.72

اسلاید 73: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)حروف مشبّهةٌ بالفعل عبارتند از:إِنَّ : همانا، به راستي كه /لكِنَّ : ولي ، لكن / أنَّ : كه، اينكه / لَيتَ : كاشكَأنَّ : گويا، مثل اينكه / لَعَلَّ : شايد، اميد است.حروف مشبهه دقيقاً بر عكس افعال ناقصه عمل مي كنند. افعال ناقصه خبر را منصوب مي كردند امّا حروف مشبّهه اسم را منصوب مي كنند.و اللّـــــهُ غَفورٌ رحيمٌ. وَ كانَ اللّـــــــهُ غَفوراً رحيماً.مبتدا مرفوع خبر مرفوع اسم كان مرفوع خبر كان منصوب73

اسلاید 74: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)إنَّ اللّـــــــهَ غَفورٌ رحيــــــمٌ . لَـــيـــتَ الــــــحــــقَّ اسم إنَّ منصوب خبر إِنَّ مرفوع حرف مشبّهة بالفعل اسم ليت منصوبمنصورٌ .خبر ليت مرفوعكَأنَّ الحارِسَ ذاهِبٌ.حرف مشبهة بالفعل اسم كأنَّ منصوب خبر كأنّ مرفوع.74

اسلاید 75: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)« إنَّ و أخواتُها» حروف مشبّهة نام دارند و بر سر جمله هاي اسميّه مي آيند و علاوه بر تغيير معناي جمله، «مبتدا» را به «اسم» تغيير نام مي دهند و اعراب آنرا منصوب مي كنند. امّا خبر را همچنان بدون تغيير مي گذارند.العالمُ محترمٌ. إنَّ العالمَ محترمٌ .مبتدا مرفوع خبر مرفوع اسم إن منصوب خبر إن مرفوع75

اسلاید 76: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)انواع اسم و خبر حروف مشبهةٌ بالفعل: اسم ظاهر: إنَّ اللهَ يأمُرُ بِالعَدْلِ و الاحساناسم ضمير: إنّا أنْزَلْناهُ قرآناً عَرَبيّاً لَعَلَّكُم تَعقِلونَ مفرد: إنَّ المعلّمينَ محترمونَ.خبر جمله: إنَّ اللهَ يأمُرُ بِالعَدلِ و الاحسان شبه جمله: كَأنَّ جواداً فـی الصَّفِّ.76

اسلاید 77: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)چرا به حروف مشبهة بالفعل اين نام را داده اند؟خوب است بدانيم به اين علّت به اين حروف، مشبهةٌ بالفعل يعني شبيه فعل مي گويند كه ظاهرِ آن ها شبيه فعل است. معمولاً آخرين حرف فعل ماضي فتحهدارد. آخر اين 6 حرف هم فتحه دارد. از طرف ديگر بيشترِ آنها نيز معنايي شبيهفعل دارند.لاي نفي جنس (لا النافيةُ للجنس):حرف لاي نفي جنس ، همان طور كه از نامش پيداست وجود جنسي را نفيمي كند.77

اسلاید 78: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)لاي نفي جنس به معني « هيچ ... نيست » مي باشد. لا رَجُلَ فـﻰ الدّار: هيچ مردي در خانه نيست.لا خير فـﻰ وُدِّ امْرﺉٍ مُتَلَوِّن: هيچ خيري در دوستيِ فرد دورو نيست. كار لاي نفي جنس خيلي شبيه حروف مشبّهةٌ بالفعل است.لاي نفي جنس نيز اسم و خبر دارد . امّا اسم آن، نكره و مبني بر فتح است؛ درحالي كه خبر آن درست مثل خبر حروف مشبّهةٌ بالفعل، مرفوع است.لا بَلـــــــيّةَ أصعـــــَبُ مِنَ الجَهْل. (هيچ بلايي سخت تر از ناداني نيست.)اسم لاي مبني بر فتح خبر لا، مرفوع78

اسلاید 79: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)به انواع «لا» دقّت كنيد:1- لاي ناهيه (يعني لاي نهي):لا تَنتَخِبْ: انتخاب نكنلاتَتَأمَّلْ: درنگ نكن2- لاي نافيه (يعني لاي نفي): لا تَنتَخِبُ: انتخاب نمي كنيلا تَتَأمَّلُ: درنگ نمي كني3-لاي نافيةٌ لِلْجِنس (يعني لاي نفي جنس): لا أحَدَ موجودٌ: هيچ كسي نيست.79

اسلاید 80: درس دهم (حروف مشبّهة بالفعل)براي منحصر كردن مفهوم خبر براي مبتدا، مي توان به إنَّ و أنَّ ، ما افزود كهبه اين ما، ماي كافّه يعني بازدارنده گفته مي شود .چرا به اين ما، ماي كافّه گفته مي شود؟ چون مانع عمل إنَّ و أنَّ مي شود.بعد از ماي كافّه ممكن است جمله ي اسميّه و يا جمله ي فعليّه بيايد. مثال: إنَّــــــــــــــــــــــــمــــا المـــــــومنون إخــــــوةٌاز حروف مشبهة بالفعل ماي كافّه مبتدا و مرفوع خبر و مرفوعإنَّــــــــــــــــــــــــمــــا يُــريدُ الــلّــهُ لِيُذهِبَ عَنكُم الرجسَ أهلَ البَيتِاز حروف مشبهة بالفعل ماي كافّه فعل فاعل و مرفوع80