مدیریت زباله های بیمارستانی و مراکز بهداشتی و درمانی

مدیریت زباله های بیمارستانی و مراکز بهداشتی و درمانی

اسلاید 1: مديريت زباله هاي بيمارستاني ومراکزبهداشتی و درمانی BIOMEDICAL WASTESMANAGEMENTدکترمحمدتقی صمدی دانشیارگروه بهداشت محيط

اسلاید 2: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 3: زباله های بیومدیکال مواد زائدی هستند که در بیمارستانها وسلیر مراکز بهداشتی و درمانی تولید می گردند . این ضایعات شامل گروههای ذیل می باشند: خون و فرآورده های خونی و سایر مایعات بدن زباله های آغشته به مواد فوق الذکر ضایعات پاتولوژیک انسانی شامل بافت ها و اندام ها و قطعات آناتومیک که در حین جراحی یا بیوپسی و اتوپسی و سایر مطالعات آزمایشگاهی

اسلاید 4: اجسام نوک تیز استفاده شده برای انسانها و یا حیوانات آزمایشگاهی محیط های کشت و لوله های آزمایشگاهی استفاده شده دربیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی

اسلاید 5: باید توجه داشت که کل زباله های بیمارستانی جزء زباله های خطرناک محسوب نمی گردند اگر زباله های بیومدیکال و عفونی با سایر زباله های تولیدی در بیمارستان مخلوط نگردد.

اسلاید 6: زباله هایی عفونی محسوب می گردند که خطر ابتلاء به بیماری های عفونی را داشته باشند. در مجموع زباله های بیومدیکال می توانند موجب ابتلاء به بیماری های ذیلگردند: بیماریهای باکتریایی مانند توبرکلوزیس و شیگلوز بیماریهای ویروسی مانند هپاتیت و ایدز بیماریهای انگلی مانند سیکلوسپوریدیا و ژیاردیوز بیماریهای قارچی بلاستومایسیز و درماتیدیس

اسلاید 7: به همین لحاظ امروزه بحث Biosafety مطرح گردیده است .در این مبحث به نحوه کار و حمل و نقل مواد زائد با مخاطرات بیولوژیکیBiohazardous materials) ) پرداخته می شود به نحوی که مواد مذکور نتواند مخاطرات بهداشتی در انسان ایجادنماید.

اسلاید 8: باید توجه داشت که تنها 10 تا 15 درصد از مواد زائد بیمارستانی زباله عفونی محسوب می گردد . لذا در صورت عدم اختلاط این گروه از مواد زائد با سایر انواعزباله های تولیدی در محیط بیمارستان مدیریت و کنترل آنهابسیار آسان خواهد گردید. همچنین باید دقت شود که در مجموع با احتساب سایر زباله هایی که در گروه زباله های خطرناک قرارمی گیرند( مانند مواد زائد شیمیایی ، داروهای تاریخ گذشته ، اسپری ها و مواد ضدعفونی کننده) ، زباله های خطرناک بیمارستانی تنها 20 تا 25% کل زباله های بیمارستانی را به خود اختصاص می دهند.

اسلاید 9: بقیه زباله هادر صورت عدم اختلاط با زباله های خطرناک ، زباله شبه خانگی محسوب گردیده و می توان مشابه سایر زباله های شهری جمع آوری و دفع نمود.

اسلاید 10: قانون زباله های بیومدیکال آمریکا ، مواد زائد ذیل را جزء اینگروه از زباله ها محسوب می نماید: محیط های کشت و لوله های آزمایشگاهی مواد زائد پاتولوژیک انسانی خون انسان و فراورده های خونی اجسام نوک تیز استفاده شده و استفاده نشده زائدات حیوانی ناشی از تحقیقات پزشکی مواد زائد مربوط به بیماران عفونی در این کشور میزان تولید زباله بیمارستانی به ازاء هر تخت فعال بین 5/4 تا 9 کیلوگرم در روز برآورد گردیده است.

اسلاید 11: در مجموع زباله های تولیدی در محیط بیمارستان ها را می توان به گروه های ذیل تقسیم نمود: مواد زائد گروه A (زباله های شبه خانگی ) این گروه شامل مواد زائد گیاهی فضای سبز بیمارستان ، زباله های بخش های اداری و خدماتی ، زائدات غذائی پرسنل و بیماران بخش های غیر عفونی و مواد زائد تاسیسات ، کارگاههای فنی و نخاله های ساختمانی می باشد . مواد زائد گروه A در صورت عدم اختلاط باسایر زباله های بیمارستانی مانند سایر زباله های شهری جمع آوری و دفع می گردد.

اسلاید 12: مواد زائد گروه B ( زباله های بیمارستانی) این گروه از زباله ها شامل پس مانده غذای بیماران بخش های عفونی ، مواد آلوده یکبار مصرف ، البسه ، گان ، روپوش وکیسه های خون و ادرار،باند ها ،گازهای آلوده وسایر اقلام مشابه می گردد. مواد زائد گروه B باید به صورت مجزا از سایر زباله های بیمارستانی جمع آوری و برحسب مورد قبل از خروج از بیمارستان استریل ، ضدعفونی و یا مطابق ضوابط بهداشتی و زیست محیطی ، سوزانده میشوند.

اسلاید 13: مواد زائد گروه C ( زباله های خاص بیمارستانی) این گروه شامل زباله های بخش ایزوله، مواد زائد حاصل از اطاق های عمل ،مواد زائد رادیواکتیو ، مواد زائد آزمایشگاهی و آسیب شناسی ، اجسام نوک تیز و برنده ، داروهای تاریخ گذشته وباقیمانده داروها می گردد. مواد زائد گروه C با توجه به نوع و ماهیت آنها ، ضدعفونی ، استریل ، خنثی سازی ، تصفیه و آماده سازی شده و سپس مطابق مقررات مربوط به مواد زائد خطرناک ، دفع می گردد.

اسلاید 14: باید توجه داشت که براساس فتاوای دینی سوزاندن اجزاء بدن فرد مسلمان در صورت وجود حتی ذره ای استخوان حرام بوده و بایستی در گورستان مسلمین دفن گردد.

اسلاید 15: در بررسی انجام یافته در بیمارستانهاو مراکز بهداشتی و درمانی تهران مشخص گردیده که از 135 مرکز بهداشتی درمانی مورد مطالعه تنها 7 مرکز دارای محل مناسب نگهداری موقت زباله بوده است .در حالی که بنابه گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران 66 تا 70 % بیمارستانهای این استان دارای سیستم تصفیه فاضلاب می باشند.

اسلاید 16: میزان کل زباله های بیمارستانی در شهر تهران حدود 30 تن در روز و برای بیمارستانهای همدان بین 2تا 5/2تن برآورد گردیده است . در صورت جداسازی زباله های عفونی و خطرناک این مقدار به کمتر از 20% تقلیل خواهد یافت.

اسلاید 17: بهترین روش کنترل و مدیریت زباله های بیمارستانی ، کاهش زباله های تولیدی و تفکیک زباله های عفونی و غیر عفونی در مبداء تولید می باشد. اجسام نوک تیز حتما باید در ظروف مقاوم در برابر سوراخ شدن ونشت شیرابه ((Safety Boxجمع آوری شده و سوزانده یا دفن گردد. البته می توان در این مورد از کاترها ، وسائل ذوب کننده ووسائل خردکننده نیز استفاده نمود.

اسلاید 18:

اسلاید 19: ترالی جمع آوری زباله در بخش های بیمارستان باید مجزا از ترالی حمل زباله در محوطه بیمارستان باشد تا آلودگی از محوطه به بخش ها و از بخش ها به محوطه نگردد.

اسلاید 20: در کتابهای مرجع به سوزاندن و دفن کردن به عنوان دو روش اصلی دفع زباله های بیمارستانی اشاره گردیده است. ولی سوزاندن زباله در محوطه بیمارستانها که معمولادر مناطق مسکونی قرار گرفته اند موجب انتشار آلاینده های هوا بخصوص Dioxins و Furans می گردد که جزء مواد سرطان زا محسوب می شوند.

اسلاید 21: Dioxins : Polychlorinated Dibenzo Dioxins(PCDD)Furans: Polychlorinated Dibenzo Furans(PCDF)

اسلاید 22: این ترکیبات را تنها با استفاده از دمای بالای 1000 درجه سلسیوس و یا 1800 درجه فارنهایت و یا استفاده از اسکرابر تر با آب آهک می توان خنثی نمود و از ورود آلاینده های مذکور به هوایاطراف زباله سوز ممانعت کرد. این مواد از سوزاندن قطعات لاستیکی و پلاستیکیحاصل می شوند.

اسلاید 23: از اتوکلاوکردن ،استفاده ازامواج میکروویو وکاربرد مواد شیمیایی به عنوان جایگزین زباله سوز ها یاد می شود. با این وسیله میتوان دیش های حاوی محیط های کشت و برخی اقلام پلاستیکی ولاستیکی را قبل از دفع نهایی استریل نمود.

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26:

اسلاید 27:

اسلاید 28: دفن زباله های بیمارستانی باید به صورت مجزا از سایر زباله ها و در مکانی که از لحاظ نشت شیرابه کاملا ایزوله گردیده است انجام گیرد و قبل از ریختن خاک بر روی آن ، آهک با مقادیر مناسب پاشیده شود. البته استفاده از دستگاههای زباله سوز مرکزی در محیط غیر مسکونی،تجاری و صنعتی به همراه استفاده از دستگاههای کنترل آلودگی هواو وجود کارشناس متخصص می تواند به عنوان یک گزینه عملی مطرح باشد .

اسلاید 29: Waste DisposalBiomedical Waste (untreated)

اسلاید 30: www.epa.gov/ U.S Environmental Protection Agencywww.CDC.org/Center for Disease Control & Protection www.osha.gov/Occupational safety and Health Administrationwww.who.int/World Health Organization