مدیریت روستایی در ایران قبل از انقلاب اسلامی

مدیریت روستایی در ایران قبل از انقلاب اسلامی

اسلاید 1: گرداورنده:علی رفعتی نیمسال دوم سال تحصیلی 93-1392

اسلاید 2: مدیریت روستایی در ایران قبل از انقلاب اسلامیRural management in Iran before revolution

اسلاید 3: شهرها مولودروستاها وروستاها مادرشهرها محسوب می شوند .روستاها به عنوان اولین واحدهای استقرار اجتماعی ومرکزاستقرار واسکان انسانها دارای سازمان اجتماعی ومدیریت بوده اند لکن مدیریت بامفهوم گسترده تر ومتفاوت تر باانچه که امروزه تحت عنوان علم ویافن مدیریت تدریس ویامطرح می شود(طالب،5).هرگونه حرکتی در روستا در جهت ترقی، رشد و توسعه آن متضمن شناخت ساختار کلی روستا است .آگاهی از روستا بدون شناخت پدیده ها(زیر ساختها)ی  روستا امکان پذیر نیست و شناخت این زیر ساختها نیز بدون بررسی تاریخی آنها امکان پذیر نیست . مدیریت روستایی بعنوان یک عامل بسیار مهم در توسعه روستاها می باشد و اهمیت این سخن آنگاه روشن میشود  که بدانیم ساختار به ظاهر ساده روستا در واقع امر بسیار پیچیده می باشد، اقدام به هر تغییر در روستا بایستی از کانال این پدیده ( مدیریت روستا) بگذرد چرا که مدیریت و رهبری در روستا به مثابه چراغ راهنما برای ورود به روستاها بوده که برای پا گذاشتن به روستاها باید از طریق آن وارد شد در غیر این صورت مصلحین و برنامه ریزان و... در روستا موفق نخواهند شد . از اینرو در اینجا سعی میشود مدیریت روستا ابتدا بصورت بسیار فشرده از ابتدای پیدایش روستاها تا حوالی مشروطیت  و سپس از زمان رضا خان تا قبل از پیروزی انقلاب با امعان نظر بیشترمورد بررسی قرار خواهد گرفت مقدمه

اسلاید 4: هدف این گزارش پاسخگویی به سوالات زیر است.مدیریت روستایی درایران ازاغازتاانقلاب اسلامی چگونه بوده است؟قوانینی که تصویب و اجر گردید آیا توانسته به توسعه روستایی بیانجامد یاخیر؟ آیا توانست مشارکت مردم را جلب نماید  اگرنه چرا؟چه عواملی باعث عقب ماندگی روستاها شده است؟ مقدمه

اسلاید 5: روستای چین دهستان موگویی(شهرستان کوهرنگ) در فقر و محرومیت.تصویرمربوط به سال 1392

اسلاید 6: امروز قصدداریم درمورعوامل مسبب توسعه نیافتگی روستاها بحث کنیم.

اسلاید 7: حدس می زنید این عامل چه باشد؟

اسلاید 8: ایا پیشرفت روستاهاامکان پذیراست؟

اسلاید 9: آری

اسلاید 10: اما چگونه؟؟

اسلاید 11: مدیریت روستاییباعنایت به تعریف مدیریت به صورت عام، می توان مدیریت روستایی رابه صورت خاص برنامه ریزی برای روستا، سازماندهی، اقدام توسعه ای و هماهنگی و نظارت بر اقدامات انجام شده دانست. به عبارت دیگر مدیریت روستایی علم،(( تلفیق و تنظیم )) عوامل مختلف طبیعی، انسانی، اقتصادی و . . . در جامعه روستایی است.در رابطه با رهبري و مديريت جوامع روستايي نيز همواره ضرورت وجود مديري منطبق با احوال مختلف و نيازهاي متنوع خود را احساس کرده و کسي را طلبيده است که برخاسته از بطن جامعه و داراي قدرت رهبري آن جامعه باشد، تا همه افراد تحت رهبري خود را در رسيدن به اهداف اصلي يعني توليد مواد مورد نياز از زمين و تأمين امنيت خاطر توانا سازد.

اسلاید 12: بررسی پیشینه ی تاریخی نظام مدیریت در ایران دوره ی اول : قبل از اسلام دوره ی دوم : مشروطیت دوره ی سوم : بعدازجنگ جهانیدوره ی چهارم : پس ازاصلاحات ارضی

اسلاید 13: قدیمی ترین مدرک نشان می دهد که جامعه ایران قبل از مهاجرت آریائیها مبتنی بر پدر سالاری1 و مبتنی بر اساس نمانه2 (خانواده) و ده ( ویس) 3و قبیله زنتو 4و کشور(دهیو) 5بوده است.با پیشرفت کشاورزی و به زیر کشت در آوردن زمینهای بکربعضی از خانواده ها زمینهای زیادی رابه تصرف خود در آوردند(لمبتون،49). در آن دوره تن نوع معمولی مسکن ده بود و مردم بر حسب قبیله تقسیم می شدند و کم کم رهبرانی از میان مردم برخاستند که منشا قدرتشان قبیله و زمینشان بود.براساس تحقیقاتی که صورت پذیرفته در ناحیه نزی(واقع در ده مایلی جنوب شرقی کرکوک) ، تمام زمینها به شاه تعلق داشته است که أنها را به رعایای خود می بخشیده است.(همان،50).فصل اول/   قبل از اسلام قبل از هخامنشیان

اسلاید 14: اشکانیاناین حکومت روش هخامنشیان را ادامه داد. در دوره اشکانیان اصول ملوک الطوایفی به منتهی درجه تکامل پیش از اسلام رسید.در ایران هفت خانواده بزرگ وجود داشتند که طبقه بزرگ مالکان را تشکیل میدادندودر مواقع لزوم مردم را به هوا داری شاه برانگیخته و یا به شورش وامی داشتند.در بین آنان روستائیان طبقیه متوسطی از زمینداران جز وجود داشت.( همان،100)در این دوره شاهنشاهی ایران به1 - شهریارانی که تابع شاه بودندو 2 -ولایت تحت حکومت شهربانان تقسیم می شد. در هرشهربان نشین یک یا چند خانواده وجود داشت که حکومت در دست آنها بود و رئیس این خانواده ها عبارت بودند از: ملوک الطوایفی که هر کدام صاحب دهات و شهرهای بسیار بودند . در راس حکومت ملوک الطوایفی تیول داران عمده قرار داشتند و تیول داران جزء مالک شهرها و دهات بودند . خرده مالکان زمین خودرا کشت وزرع می کردند.در این دوره بردگان هم برای خرده مالکان و هم برای بزرگ مالکان کار می کردند.

اسلاید 15: ساسانیانسلسله ساسانیان از هفت خانواده بزرگ قبلی برخاستند و روش قبلی در امر زمینداری را از آنان به ارث بردند.در این دوره اعتقاد بر وجود فاصله مشخص میان طبقات بودند. در سلسله مراتب اجتماعی از نجبای تیولدار(دهخدایان) یا دهقانان وجود داشتند و بر اتکاء قدرت موروثی اشان امور محلی را اداره می کردند. دهقانان طبقه بسیار مهمی را تشکیل می دادند .( همان،54)در این دوره رئیس ده را دهگان می گفتند (خسروی،31 ).  استریوشان سالار (رئیس کشاورزان)بر امور کشاورزی وآبیاری نظارت می کرد.(لمبتون،54 )استریوشان سالارهمچنین مامور وصول مالیات و ناظر بر ایجاد نهرها ،سدها،بندهاو.... بود. بعبارت دیگر هم خرده مالک بودند و هم وظایف اداره دیه هارا بر عهده داشتند.(خسروی،34) به طور کلی می توان وظایف استریوشان سالار را بدین شرح بر شمرد: 1- /امور وصول مالیات 2- نظارت بر امور کشاورزی 3- نظارت بر آبیاری 4- ایجاد مقرراتی در باره انهار و نحوه نگهداری آن و طرز استفاده از این نهرها 5- ساختن سدها و بندها و پل ها و سایر امور مردم روستایی  که وابسته به زمین بودند. در این دوره هنوز خراج و بهره مالکانه ازهم متمایز نشده بود.  در این دور یک سر خط دستگاه دولتی و طرف دیگر برزگران بودند.

اسلاید 16: دوران اسلامیپس از اسلام زمینها به اشکال زیر تقسیم شد:1- زمین پادشاهان،اشراف و نظامیان به عنوان زمینهای خلیفه ضبط شدکه ناشی از غنائم جنگی است. قسمتی از این زمینهادر اختیار افرادی که روی آن کار می کردند قرار گرفت و بقیه بین سربازان ارشد تقسیم شد2-زمینهای معابد،به عنوان زمینهای مسلمین تحت کنترل دولت در آمد3- زمینهای تحت کنترل دهقانان در آنان باقی ماندتا منبعی برای دولت باشد.از قرن سوم هجری ببعد خراج از بهره مالکانه جداشد وبر عهده زمینداران قرار گرفت... (لهسایی زاده،36).البته در مواردی هم دستگاه دولتی بطور مستقیم با دهقانان ارتباط داشته مثل زمینهای خالصه . این شکل زمینداری خاص دوران اولیه حکومت اسلامی است  که بعدا تغییر گردید.از قرن سوم هجری ببعد شاهد پیدایش زارع( رعیت) بصورت جامعه دهقانی با قشربندی خاص خود و با تولید معین در روستاهای ایران هستیم.

اسلاید 17: بنی امیه در این دوره نظام تولیدی زراعی تقویت گردید(همان،49).بنی امیه که از سیاست نژادی پیروی می کرد بر زمین های کشت شده و کشت نشده خراج مبتنی بر مساحت را مستقر گردانید. این امر موجب شد که برزگران از روستاها فرار نموده و عده ای از ترس جانشان مسلمان شدند(همان ،53). ظاهرادر اواخر قرن سوم هجری برای نخستین بار به حقوق آبیاری ( قنات) توجه شده است. دهقان رعیت باشیوه کار رعیتی، سهم بری از محصول با در نظر گرفتن عوامل پنجگانه تولید و با مازاد تولید و از نظر بهره برداری مقطع- تیولدار تابع دولت در دوره اسلامی رواج یافت. (خسروی،61)

اسلاید 18: در دوران عباسیان که دولت متمرکز بود مالکیت قانونی و کنترل دیوانی اعمال می شد. اقطاع در این دوره به وجود آمد . بنظر میرسد که در عهد عباسیان بر وسعت املاک خالصه معروف به(صوافی) افزوده شد.(لمتون،76 )در این دوره تحت عنوان هبه و هدیه هزاران ده را خریداری و تملیک کردند.( همان،77-78 ). راه دیگر واگذاری زمینهای افراد شکست خورده به دولت بود. هدف این واگذاری این بود 1- تا صاحبان زمین بتوانند از این راه در عواید زمین با خلیفه شریک شوند 2- برای رهایی از دست محصلان بی انصاف خراج گیر بود.نوع دیگر زمینهای بخششی بود . زمینهایی هم وجود داشتند که به شکل خالصه و قرقی جهت چرانیدن اسبان و حشام خلیفه بود. نوع بعدی زمینهای وقفی بودکه در این دوره به وجود آمد . این زمینها به نهادهای مذهبی تعلق داشته و از مالیات معاف بودند.از شواهد بر می آید که کدخدا در این دوره بوجود آمده باشد.(خسروی،31).دردوره اسلامی و احتمالا از قرن سوم هجری به بعد رئیس ده به کدخدا تبدیل نام یافت.عباسیان

اسلاید 19: در دوره سلجوقیان وضع نابسامان اقتصادی از طریق اقطاع دادن حل می گردید و به عنوان یکی از روشهای اداری بوروکراسی شکل گرفت و سپس به یک سیستم نظامی تبدیل شد.به دلیل شکست اقتصادی حقوق نظامیان پرداخت نمیشد از این رو نظامیان به روش اقطاع متوصل شدند.در این دوره طبقه مالک و طبقه مستاجر املاک خالصه وجود داشت .پس از تثبیت قدرت بسیاری از حکام سابق محلی بصورت موالی در آمدند. از مطالعات چنین بر می آید که بارزترین خاصیت اداره املاک و اراضی در دوره سلجوقی روش اقطاع بوده است. اقطاع زمینهایی بوده که حکومت مرکزی مستقیما” آنهارا اداره می کرده تابه هنگام لزوم جهت مصارف قشون از محصولات آن استفاده کنند(لمبتون،140).اقطاع به دو دسته تقسیم می شد: اقطاع دیوانی و لشکری .مقطعات امیران و ملکان نیز وجود داشته و اقطاعات عطیه نیز به عنوان ملک شخصی به این و آن هدیه داده می شد. در این دوره زمینهای وقفی نسبتا” زیاد بود. مالکیت فردی در دوره سلجوقیان به رسمیت شناخته شد. مردم به نظامی و غیر نظامی تقسیم می شدند که نظامیان را اغلب ترکها تشکیل می دادند.دهقانان در این دوره همچنان وجود دارند. در بعض موارد از بزرگان و اسباب خاص یاد شده است(همان،131). بعد از مالک خان حاکم بوده است . خان قسمتهای مختلف  را به اعضاء کوچکتر خاندان خود می داد(همان،133). نحوه ارتباط و طبقه بندی در دوره سلجوقیان به صورت سلطان – حاکم(ملاکان واربابان)، دهقانان بود . دهقانان خود به دودسته تقسیم می شدند:1- دهقانانی که در املاک خالصه و موقوفه مشغول بودند2- دهقانانی که در اقطاعات حاکم به سر می بردند.در کنار این دو دسته برزگران در زمینهابه صورت مواکره1 کار می کردند.در کنار این گروهها شحنه امور انتظامات را بر عهده داشت که خود از صاحبان اقطاع بود. مالیاتها یی که در این دوره اخذ می شد عبارت بودنداز:1- مستمر2- ضریبه یا مالیات اضافه و زائد(لمبتون،155)، 3- طیارات4- حوالاتی هم توسط سلطان صورت می گرفته است.سلجوقیان

اسلاید 20: مغولان سرزمینهای شکست خورده را یورتخاندان سلطنتی می دانستند(همان،134). زمین در دوره مغول بدینصورت تقسیم شده بود: 1- یورت جهت چرای احشام2- اینجو، زمینهای خالصه ای که میان خاندان سلطنتی تقسیم می شد و عایدات آن صرف مخارج دستگاه شاه و یا نگهداری سپاه می شد.3- دیوانی، زمینهای متعلق به دیوان . اما میان دیوان و اینجو مرز مشخصی نبود.4- زمینهای ملکی که خصوصی بودند (همان،197). کلا”‌دوران مغول یعنی افزایش بزرگ- زمینداری است (لهسایی زاده ،170 ).در دوره مغول در ترکیب طبقه زمین دار تغییرات نسبتا” فراوانی راه یافت.1-  اعضای طبقه حاکم مغولان که زمینهای وسیعی را در اختیار داشتند2-   عمال مبرز حکومت که زمینهای وسیعی در تصرف داشتند.3 -  زمینداران سابق.مالکین غایب از ده در این دوره وجود داشته است. ماموران محلی به نام“ باسقاف” که از طرف فرماندهان نظامی منصوب می شدند، متصدی و صول عواید مالیاتی بودند(لمتون ،170). چندین مالیات وصول می شد . در بعضی موارد مالیات را به مقاطعه می دادند.ایلچیان به عمد آتش اختلاف محلی را دامن می زدند تا برای فرو نشاندن آن از مردم اخاذی کنند.همچنین نوشتن حواله به دهات رواج داشت.کدخدا نیز در این دوره وجود داشته است که در امر جمع آوری مالیات به ماموران حکومتی کمک می کرده است. برای هر ولایت یک “بیتکچی” معین شد تا در قبال دیوان مسؤل باشد. مردم بدهی های مالیاتی خود را به مامورانی که به” صاحب جمع “  معروف بودند می پرداختند. انبار دار مالیات هم” قابض“ نام داشت. علاوه بر وجود کدخدایان از ریش سفیدان و نفوذ آنان در این دوره یاد شده است.تغییرات ارضی در دوره مغول: اینجوها توسط غازان به شاهزادگان ذکور فروخته شد( وقف گردید). در مورد اقطاعات بایدگفت : اقطاعات را نخست میان امیران هزار ده تقسیم می کردند وآنان زمین اقطاعی را میان امیران صد  ده  قسمت می کردند و وظیفه اینان آن بود که اقطاع را به اقطاعات کوچکتر و انفرادی پخش کنندو....در دوره تیموری نیز همانند مغولان یورت ها به اتباع خود واگذار می گردید.مغول(قرن7ه.ش-13م)

اسلاید 21: در این دوره مسئله زمینداری معنی و مفهوم جدیدی به خود می گرفت.تئوری شاه مالک تمام زمینها ست، قوت بیشتری یافت .تحول بزرگ زمینداری در دوره صفوی گسترش زمینهای وقفی بود.بسیاری از پادشاهان صفوی زمینهای خود را به وقف تبدیل کردند. از نظر تقسیمات انواع زمین در این دوره عبارت بود:1- زمینهای دولتی2- سلطنتی3- وقفی که در این دوره گسترش یافت4- واگذاری(لهسایی زاده،38).تیول به همان شکل گذشته می باشد.حکومتهای ولایتی از بسیاری جهات شبیه به اقطاعات دوران سلجوقی بود.حکومت ولایات از طرف حکومت مرکزی به افراد واگذار می گردید.البته علاوه بر تیول حکام محلی در این دوره مخارج سپاهیان  اطراف شاه نیز از مخارج تیول زمینهای خالصه تامین می گردید. نحوه تیول دادن و اجرای مقررات مربوط به آن چنانکه از مطالعات دست گیر می شود در حوزه تحت نفوذ دولت در ولایات مختلف یکسان نبوده است. به تبع آن احتمالا نحوه اداره مملکت نیز در آن ولایات ( در امور زراعی) متفاوت باشد.بطور کلی می توان پیرامون این دوره چنین نوشت : حکومتهای ولایتی از بسیاری جهات شبیه به اقطاعات دیوانی دوره سلجوقی بود.حکومت ولایات از طرف حکومت مرکزی به افراد واگذار می گردید. حکام نیز ناحیه تحت امر خودرا به تقسیمات فرعی منفرد به کسان واگذار می کردند. با این حال از طرف حکومت مرکزی در هر ولایت  3 نفر مامور منصوب می شدند. یکی از آنان به جانشین معروف بود و پیوسته در مراکز ولایت با حاکم به سر می برد.دومی وزیر یا ناظر و سومی که وظیفه عمده او گزارش همه وقایع به شاه بودکه به واقعه نویس معروف بود (لمبتون،216).وظایف کدخدا در دوره صفوی: 1- ریاست بر دهات2- وصول مالیات و عوارض.در بعضی نقاط مملکت پس از تیولداران، داروغه ها و کلانتران و کدخدایان قرار داشتند.در بعضی جاها نیز از میراب و مادی سالار(سرپرست انهار)نام برده شده است.در نقاطی نیز از غازیان- کدخدایان و ریش سفیدان و رعایا نام برده شده است((همان،220).بعد از دوران صفویه فئو دالیسم جایگاه مسلط را نسبت به نظام آسیایی به دست آورد. مالکیت توارثی به سرعت گسترش یافت و پایه هایی برای خصوصی شدن بسیاری از زمینها به وجود آمد. رهبران ایلی شروع به تبدیل زمینها ی واگذاری به زمینهای خصوصی کردند. در این دوران روابط ارباب و رعیتی استحکام بیشتری به خود گرفت ودر نتیجه خود مختاری روستاها کاهش یافت و زارعین وابسته به ارباب شدند.صفویه(قرن 16م،دهم ه.ش)

اسلاید 22: افشاریه زمینداری و اداره امور اراضی اهمیت فراوانی ندارد و موجب تغییرات دیرپا در این رابطه نشده است. تغییرات درحدود صاحبان تیول ها بوده است(همان،250 ).

اسلاید 23: زندیهدر دوره زندیه به ویژه زمان کریم خان زند از صلح و آرامش نسبی برخوردار بود.چنین به نظر می رسد که در روزگار کریم خان رئوس مسائل مملکت داری تغییر ناپذیر ماند وی  به روش قدیم مبنی بر اعطای تیول به سرکردگان سپاه اقدام نکرد. کشاورزی نسبتا” سر و سامان گرفت ونسبت به رعایا با ملاطفت برخورد میشد. با قوی پنجگان برخورد می کرد و ضعفا را نوازش می داد.در این دوره تا اندازه ای کشاورزی رونق گرفت، چون بار سنگین مالیات بر کشاورزی کم شد.روستائیان بر امر کشاورزی تشویق شدند...و مالیاتها به نسبت کشت و کار کشاورزان و دامپروران اخذ می گردید.کریم خان به کشاورزان و رعایا مجال آن را داده بود که با دل گرمی در مزارع و بوستانهای خود کار کنند و به نسبت در آمد خود مالیات بپردازند. قنوات و کاریزها و مجاری آب های تحت الارضی که خراب شده بودند در این دوره مرمت شدند و کشت های متنوع رایج گردید.برنج بطور وافر کشت می شدو غالب زمینهای کوهپایه ای پوشیده از بوته خشخاش بود. راههای کاروان رو زیادی در این دوران ایجاد گردید(حبیبی فهلیانی،234).

اسلاید 24: قاجاریهدر این دوره تمایل بر احیاء تیول داری بود.چون این تمایل درجهت تبدیل تیول زمینها به مالکیت خصوصی بود، در نتیجه بسیاری از زمینهای تیولی در این دوره در جهت تمایل به مالکیت خصوصی سوق داده شدند. رؤسای قبایل که قبلا” تیول دار بودندمالک زمینهای واگذاری شدند. از طرفی خط مشی دولت قاجار که منطبق با نفوذ استعماری بود جاده را برای گسترش و استحکام هرچه بیشتر مالکیت خصوصی بر زمینهای زراعی هموار کرد.لازم بذکراست که دراین دوره قوانینی درجهت به بیگاری گرفتن روستاییان درزمینه راهسازی صادرشده است .این فرمان صادره درسال 1307هجری قمری ذیل به کار گیری افرادذکور 16تا 50 ساله برای راهسازی وغیره بوده است.(طالب،9)

اسلاید 25: سلسه مراتب قدرت در عرصه ی روستا قبل از مشروطیتحکومتمالکمباشرکدخداداروغهسربنهزارع صاحب نسقخوش نشین

اسلاید 26: نقش دولت در مدیریت روستا ها قبل از مشروطهدر این دوره ی تاریخی دولت مرکزی و یا حکومت محلی در اصل دو نوع ارتباط با جامعه ی روستایی داشته است که به شرح زیر می باشد.1- اخذ مالیات و کمک های مالی به بهانه های مختلف 2- سرباز گیری در هنگام جنگ ها و برای حفظ مرزها و...- در حقیقت هیچ سازمانی که به طور مستقیم با جامعه ی روستایی ارتباط داشته باشد در این دوره وجود نداشت و جوامع روستایی ارتباطی یک سویه با حکومت داشتند و در مجموع دولت و حکومت هیچ گونه وظیفه ی در قبال مردم روستایی برای خود قایل نبودند.در این دوره ی تاریخی اداره کل روستاها از جهات مختلف با مالک بود ؛مالکان نیز با حکومت رابطه ی دو سویه داشتند ؛ شاه در مقام مالک عمده با واگذاری تیول و اقطاع به درباریان ونزدیکان ، قدرت اعمال مدیریت را به آنها واگذار می کرد و مالکان نیز از طریق مباشران خود یا روسا با انتصاب کدخدایان امور مختلف روستا را رتق و فتق می کردند.(فوران،1378، 59-58).

اسلاید 27: ویژگی های کلی مدیریت روستا قبل از مشروطیت 1- حاکمیت ساختار کاملا سنتی در اداره روستاها 2- عدم حضور و مداخله دولت در اداره امور روستا(بجز مالیات)3- مالکیت دولت مرکزی (سلاطین )بر اراضی زراعی4- نقش تعیین کننده و بی رقیب مالکان در اداره امور عمومی روستا(تنها قدرت در روستا)5- یکپارچگی  مدیریت به لحاظ اقتصادی،اجتماعی و سیاسی(مدیریت واحد)6- پرداخت هزینه های مدیریت روستا توسط اهالی7- حضور عوامل اجرایی دیگر در کنار کد خدا (به عنوان نماینده مالک )داروغه دشتبان ، سالار،سربنه

اسلاید 28: فصل دوم/ مشروطیتازاقدامات مهم مشروطیت لغو تیولداری بود. به دلیل نفوذ دولت در دهات تا اندازه ای از وابستگی رعیت به مالک یا تیولدار کاسته شد(لمبتون،333) ولی ماموران محلی اغلب ماموران مالک بودند.همچنان قدرت بیشتر در دست مالکان و خوانین ایلیاتی بود که با جمع آوری عایدات و صرف کردن در نگهداری قوای چریکی و نظامی به استحکام قدرت خود می پرداختند.در ربیع الثانی (1325ه.ق) قانون تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی تصویب شد اما هرگز جامه عمل بخود نپوشید. در چهاردهم ذوالقعده 1325ق(دسامبر1907م) قانون دیگری تصویب شدکه هدف آن تشکیلات مربوط به اداره امور ولایات بود.در این قانون شکل مدیریت روستایی پیش بینی شده بود(طالب،7).شکل مدیریت این قانون از بالا به پایین بدین صورت ترسیم گردیده بود. نائب الحکومه- اداره نظمیه شهری وبلوکی- کدخدا. برابر این قانون اداره ده بر عهده کدخدا ست که با رضایت ساکنان ده و با تصویب مباشر و مالک و امضای نائب الحکومه بدین سمت استقرار می یافت.اداره امور ناحیتی به شخصی تحت عنوان ضابط محول گردیده بود که در یکی از روستاهای بزرگ به کار مشغول بود. ضابط به وسیله نائب الحکومه معرفی و حکمش صادر می شد.اداره ناحیتی را ضابط ناحیه با کمک جانشینش  و کدخداهای روستاهای تحت نفوذ اداره می کرد.

اسلاید 29: کدخدادر دوران حکومت طایفه  قاجار، کدخدایان از طرف مالکان بزرگ ، خوانین و یا کلانتران هر منطقه منصوب می شدند و در عصر پهلوی اول کدخدیان  توسط حاکمین  ولایات مشخص ودر مصدر کار قرار می گرفتند  و دردوران پهلوی دوم توسط  بخشداران و با مشارکت مردم و ریش سفیدان  هر قصبه  منصوب می شدند در ادوار گذشته کدخدا یا کلانتر در راس قدرت روستا قرار داشت، حدود اختیارات و قدرت او متناسب با شرایط متغیر بود ولی آنچه ثابت بوده این است ، که او در مقایسه با سایر مردم از رفاه بیشتری برخوردار بود. کدخدا در حقیقت مسئول امور روستا محسوب می شد در عین حالیکه در منافع عمومی کم و بیش با سایر کشاورزان شریک بود، او جوابگوی عوامل قدرت نظیر خان ؛ مالک؛ دولت یا نماینده دولت بود.کدخدا نفوذ زیادی در نزد اهالی  روستا داشت و بدون کمک او کار در روستا دچار مشکل می شد به همین لحاظ دولت شاهنشاهی  هم می کوشید که به نحوی با او کنار بیاید و با دادن امتیازاتی او را به سمت خود جلب کند . نفوذ کدخدا بستگی به رفتار او با  مردم  روستا  داشت اگر او یکسره جانب مالک یا افراد خاص را می گرفت از اعتماد مردم بی نصیب می شد و نمی توانست وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد. بدین خاطر همواره می کوشید قشر مرفح روستا را پشت سر خود داشته باشد در این شرایط فقط مامورین دولتی برکدخدا مسلط بودند و از آنجائیکه مامورین دولتی عناصر غیر خودی محسوب می شدند و بعضاً هم رفتار طلبکارانه و خشنی با مردم  داشتند  کدخدا جانب مردم میگرفت و بر عکس در جائیکه کدخدا در  منافع مراتع و مزارع  با کشاورزان شریک بود  کدخدا هم نقش مالک را بازی می کرد و هم نقش کدخدا را ، در هر دو مورد قدرت او تا حدودی به زیان روستائیان بکار می رفت .

اسلاید 30: وظایف کدخداقانون وظایف بسیار زیادی به کدخدا داده بود که نظارت بر حدود اراضی، مریضخانه ها، وصول مالیات، حفظ امنیت اموال ، اجرای قراردادهای ناحیتی ، اجرای قرار دادهای فی مابین دهقانان و مالکین و دیگر افراد، نظارت بر  علائم  حدود راه ها ، نظارت بر دفاتر نفوس و ارائه این دفاتر به جای لازم، نظارت بر اموال ده و انبتار و غله و نحوه استفاده صحیح آن، مراقبت در صحت راه ها و معابر و کوچه ها و پل های ده، مواظبت در وصول مالیاتها و دیگر عوارض همکاری لازم در روستا به ماموران دولتی در امر جلوگیری از  امراض مسری و حوادث غیر مترقبه ، مطلع نمودن مامورین ضبطیه محلی از وقوع حوادث و اتفاقات فوق العاده، .و...در روستا از آن دسته است.در آذر ماه 1314ه.ش(دسامبر1921م) قانون مربوط به کدخدایان بنام قانون کدخدایی به تصویب رسید(لمبتون،349). به موجب این قانون کدخدا نماینده مالک و مسؤل اجرای قوانین و نظامنامه هایی است که از طرف دولت به او مراجعه می شود.برابر این قانون برای هرده یک نفر کدخدا باید تعیین می شد.در خالصجات از طرف مالیه محل و در موقوفات متولی یا نماینده او و در املاک اربابی مالکین و در دهات خرده مالکی اشخاصی که اکثریت ملک را مالک بودند یک نفر...برای کدخدایی به نائب الحکومه محل معرفی می شد که حکم انتصاب او صادر شود.تابعیت ایران،داشتن رعیتی، درستکاری، امانت داری، عدم محکومیت به جنحه و جنایت و...... از شرایط کدخدایی در این قانون است.محاکمه و انفصال کدخدا از لحاظ تخلفات اداری به موجب نظامنامه ای خواهد بود که به تصویب وزارت داخله رسیده باشد(طالب،10). برابر ماده 7 این قانون کدخدایان در دهات مورد ماموریت خود موظف به اجرای قوانین و مقرراتی هستند که از طرف دولت به آنها ابلاغ می شود(همان).برابر ماده 10: هرگاه کدخدا از انتظامات امور زراعی فروگذار نماید به تقاضای مالک یا مالکین از طرف دولت منعزل می شود ....کدخدا تا این زمان هنوز عامل مالک و حافظ منافع اوست و این موضوع از قانون کدخدایی بخوبی بر می آید.در این قانون کدخدا نماینده دولت معرفی گردیده است ولی عملا” تابع نفوذ مالک بوده اند.انتخاب کدخدای ویژه در خالصجات و املاک بیانگر این موضوع می باشد. مطلب دبگری که باید بدان پرداخت ، عدم جنحه و جنایت است که از شرایط کدخدایی می باشد. در صورتی که در بسیاری از موارد کدخدا با کشتن  افراد ضد خان لیاقت خود را جهت تصدی این پست نشان میداد.1از سوی دیگر شاخصی برای جرم و جنایت وجود نداشت و لذا مالکان هر سرکشی علیه خود را جرم و جنایت تلقی و خاطی را مجازات می نمودند.مسئله قابل ذکر این است گرچه مالک و دولت  در بعضی دهات اقدام به تغییر کدخدا نمودند و لی این امر منجر به اطاعت مردم از کدخدایان جدید نشد و مردم همچنان به درب خانه کدخدایان قدیمی جهت انجام امور خود مراجعه می نمودند.درسال 1318 شمسی آئین نامه وظایف و تکلیف کدخدایان به تصویب هیئت وزیران رســـید(همان،18).در این قانون نیز ضمن تاکید بر بعضی از قوانین کدخدایی مواردی نیز بدان افزوده شد . در قانون  بمنظور استحکام قدرت دولت در روستاها کارهای مختلفی را جهت تسهیل خدمات دولتی در روستا  به کدخدا واگذار نموده است . که امروزه ادارات ونهادهای مختلفی در روستاها متولی آنند. دربین این وظایف مسائل مربوط به کشاورزی،حقوقی، ثبت احوال،اوقاف و امورخیریه  به چشم می خورد. هنوز مالک به مثابه دیواری محکم بین حکومت مرکزی و روستائیان قرار دارد. از طرفی انجام این همه وظایف که در متن قانون برای کدخدا دیده شده بود،عملا” امکان پذیر نبود.

اسلاید 31: اولین برنامه عمران روستایی(همان13) اولین قانون عمران روستایی در سال 1316 شمسی به تصویب رسید.این قانون زمانی به تصویب رسید که ایرا ن برنامه نداشت. چون برنامه ریزی در سال 1327 توسط دولت مطرح شد.در این قانون مالکین ومتولیین اراضی موقوفه مکلف به عمران اراضی فلاحتی شده اند.برنامه عمران توسط شورای بخش تنظیم و سهم هریک از مالکین در اجرا تعیین می گردید. که پس از موافقت فرماندار شهرستان اجرا می گردید. اگر خرابی اراضی نداشتن پول باشد برابر این قانون بوسیله وام بایستی برطرف و الا درصورتیکه بر اثر مسامحه و.... باشد ملک بوسیله شرکت ها و مؤسسات بهره برداری فلاحتی اداره و عمران می شود. به موجب ماده 8 این قانون ” دهدار از بین ساکنان بخش به پیشنهاد بخشدار  وحکم فرماندار تعیین می شود.بنا بر تبصره این قانون اگر کدخدا از انتظارات امور فلاحتی فروگذار نمایدبه تقاضای مالک منعزل می شود.ماده 24 اذعان می دارد دهدار نماینده دولت و کدخدا نماینده دولت ومالکین می باشد. در اینجاچنانکه ملاحظه میشود قانون به زیان زارعین و به نفع مالک می باشد و باوجود کدخدا نماینده ای به نام دهدار لازم نبود.وجود دهدار موجب پیدایش دستگاه عریض و طویل دولتی می شدو همین امر هم موجب شد که قانون دهداری اجرا نگرددو دهدار هرگز منصوب نشد.

اسلاید 32: جریانات شهریور1320و جنگ دوم بین الملل ضمن توقف این قوانین بسیاری از آنان را به فراموشی سپرد(همان،17) .در سال 1325 شمسی به  همراه ایجاد سازمانهایی مثل سازمان برنامه و تهیه مقدمات برنامه اول عمرانی ، قانونی در زمینه ایجاد صندوقهای تعاون روستایی به تصویب رسید. دولت دکتر مصدق  قانون بنگاه عمرانی کشور و سپس قانون ازدیادسهم کشاورزان را برای تامین مالی این قانون به تصویب رسانید. در سال 1334این دو قانون به اضافه قانون الغای عوارض به تصویب کمیسیون مشترک مجلسین رسید.قانون بنگاه عمران کشور:این قانون به منظور یک پارچه کردن فعالیتهای دولت در سطح روستا و هماهنگی بین وزارتخانهای مربوط به عمران و آبادی روستا هاو تعمیم فرهنگ کشاورزی و بالا بردن سطح زندگی آنان و تقویت روحیه همکاری و تعاون بیان شده است. این بنگاه که بصورت هیئت مدیره اداره می شد و دارای استقلال مالی و شخصیت حقوقی بود زیر نظر وزارت کشور فعالیت می کرد که جایگزین اداره عمران وزارت کشور گردید(همان). قانون بعدی ، قانون ازدیاد سهم کشاورزان بود که هدفش تامین مالی بنگاه عمرانی کشور بود که باکسر20درصد سهم مالکان صورت می گرفت.انجمن عمران ده در این قانون مرکب از 5 نفر بودکه در ماده 16قانون آمده است.نماینده مالک- نماینده زارعین- کدخدا و دو نفر معتمد که طرف اعتماد مالک و زارعین باشندفصل سوم مدیریت روستایی بعد از جنگ جهانی

اسلاید 33: تهیه آب مشروب و سالم بوسیله ساختمان آب انبار ، حوض و..... ، لوله کشی ، ساختمان  و مرمت مساجد، حمام ،غسالخانه ، رختشویی و... ، کمک به دفع آفات حیوانی و نباتی .....،نگهداری و تربیت یتیمان بی سرپرست و تامین وسایل معاش آنان.... تاسیس دبستان ، ترویج صنایع محلی،.....، بعنوان امور عمرانی آورده شده است.نکته قابل ذکر در اینجا این است که در زمان انشاء این قانون  نه کارمندان دولت از روستا اطلاعی داشتند و نه مردم آگاهی و سواد کافی چنین کاری را داشتند و نه زمینه مناسب بود.درهر بخش، انجمن عمران ده با اعضاء زیر تشکیل می گردد(همان،21): بخشدار،رئیس یا نماینده وزارت بهداری،4 نفر نمایندگان شورای انجمن عمرانی دهستانها به انتخاب انجمن عمران بخش.برابر ماده نوزدهم انجمن عمران شهرستان از اشخاص زیر تشکیل می گردد:فرماندار، رئیس کشاورزی، دو نفر شورای کشاورزی شهرستان، دو نفر از مالکین موجه محل ، رئیس دادگستری شهرستان، رییس بانک کشاورزی  . ریاست انجمن با فرماندار بودو....در ماده سی و سوم آمده : در صورتی که مالکیکشاورزی را که مستقیما” به امور کشاورزی  اشتغال داشته از کار برکنار نماید کشاورز مزبور میتواند به بخشدار شکایت نموده و بخشدار موظف است به سرعت اوقات بموقع رسیدگی ..... قانون دیگری که در این سالها به تصویب رسید قانون الغای عوارض در دهات بود. برابر این قانون اخذ هرگونه عوارض از قبیل مرغ، روغن ، گوسفند... و آنچه مربوط به عواید حاصله از ملک نیست ممنوع گردید. درسال 1355 قانون اصلاح امور اجتماعی دهات به تصویب رسید که در واقع ادغام سه قانون گذشته بوده است.مطالعه در مسیر تحولات روستایی ایران و قشربندی روستایی و نظام بهره برداری  در روستا نشان می دهد در روستاهای بزرگ مالکی  ایران حتی فرمانداران  و نظامیان زیر نفوذ مالک بوده اند با این وضع معلوم نیست که چگونه  این قوانین بایستی اجرا می شد.این قوانین ضمن اینکه عملا” قابل اجرا نبوده در لابلای آن جاده را برای مالک باز گذاشته بود،تا در صورت وقوع حادثه ای بتوانند کشاورزان را به پای میز محاکمه بکشاند

اسلاید 34: یکی از این مجازاتها اخراج  از روستا بوده است  که نتیجه اش مهاجرت به شهر و... بوده است.

اسلاید 35: سلسه مراتب قدرت در عرصه روستا ازمشروطیت تا اصلاحات ارضیدولتمالککدخدا

اسلاید 36: 1-سال1286 تصویب قانون ایالات و ولایات و دستور العمل حکام از مهمترین ویژگی این قانون انتخاب کد خدا به عنوان نماینده دولت و تثبیت او در روستا2-مداخله دولت در امور مختلف ده3- حاکمیت ساختار بزرگ مالکی در  ده4- حاکمیت مالکان و ایادی دولتی بر روستاها5- تمرکز مدیریت واحد روستایی6- به رسمیت شناخته شدن کد خدا به عنوان مدیر روستا7- تشکیل و توسعه سازمان محلی (قانون تشکیل ایلات و ولایات)8- تصویب قوانین متعدد در لیست اداره روستاها (قانون کدخدایی قانون وظایف بخشداران ،بنگاه عمرانی و...)9- تشکیل انجمن  ده به عنوان نهاد مشارکتی انجام امور روستاویژگی های کلی مدیریت روستا ها از مشروطه تا اصلاحات ارضی

اسلاید 37: فصل چهارم/مدیریت روستا بعد از اصلاحات ارضیدولت با تصویب و اجرای قوانین در روستا ها دو هدف را دنبال می نمود1- کم کردن نفوذ مالک در روستا2- باز کرد پای خود در روستاکه به تدریج همگام با کم شدن قدرت مالک در قوانین یاد شده بر قدرت دولت در لوایح یاد شده افزوده شد. با اجرای اصلاحات ارضی در روستا برای همیشه بساط مالکین ازده برچیده شد و دولت صد درصد بر دهات حاکم گردید.دولت برای بسط قدرت خود در دهات  و پر کردن خلا ناشی از نبود ارباب ( ساختار مدیریت سنتی)  اقداماتی را انجام داد یکی از آنها قانون انجمن های ده و اصلاح امور اجتماعی و عمران روستا ها بودکه درسال 1342 به تصویب رسید.این قانون بمنظور راه اندازی مدیریت نو به جای مدیریت سنتی(اربابی) بود که جایگزین قوانین قبلی گردید.این قانون انجمنهارا که وابسته به اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات وزارت کشور بود به وزارت کشاورزی وابسته نمود. هدف اساسی این لایحه تشکیل انجمن ده منتخب روستاییان بود(همان،24).منابع مالی این انجمن ها از3 درصد عوارض تامین می شد(ثابت زاده،39).از وظایف انجمن ها 17 وظیفه صرفا” عمرانی ، 8وظیفه سرپرستی، هماهنگی و نظارت4وظیفه در زمره فرهنگی، آموزشی شهر و 11وظیفه صرفا” اقتصادی بود.در برنامه چهارم وظایف عمرانی وآبادانی وزارت کشور به وزارت آبادانی و مسکن سپرده شد((همان،36). از اینرو علاوه بر وظایف اداره کل اموراجتماعی  و عمران دهات و شورای مربوط، وظایف ترویج، خانه داری از وظایف وزارت کشاورزی و وظایف اجرای کلیه طرح های ساختمانی  و لوله کشی مربوط به مهندسی بهداشت که توسط وزارت بهداری در روستا انجام می شد ، به وزارت مسکن و آبادانی واگذار گردید ..... 0 ایجاد هماهنگی بین برنامه های عمرانی..... تشویق ساکنان ده به خودیاری و مشارکت در امر عمران روستا، اداره و نگهداری از تاسیسات عمرانی و.... ، تنظیم برنامه کاری در فصل کشاورزی، همکاری با انجمنهای دیگر دهات همسایه، اتخاذ تدابیر لازم به منظور ایجاد مسافرخانه ، مهمانسرا......، همکاری با مامورین دولتی در امر سرباز گیری، ثبت احوال ، تحویل مجرمین، شرکتهای تعاونی و زراعی و....، اهتمام در امر ساختن مدارس، بهداشت عمومی،آب آشامیدنی، برق وروشنایی ده، ساختمانهای ورزشی و... راههای روستاییان ، تشویق زارعین به استفاده از کودهای شیمیایی و بذرهای اصلاح شده ، استفاده از مواد نفتی برای سوخت و.... از وظایف انجمن ده برشمرده شده است...(طالب،38).کدخدا مامور اجرایی تصمیمات انجمن ده است. این قانون تا سال 1354 به قوت خود باقی بود

اسلاید 38: قانون انجمن ده و دهبانیدر سال 1354 قانون انجمن ده ودهبانی به تصویب رسید . برابر این قانون انتخابات انجمنهای ده همزمان با انتخابات شهر و شهرستان و.... برگزار می گردد. (ثابت زاده،36):دهبان: مسؤل اجرایی ده و مسؤلیت اداره دهستان نیز بر عهده فرد دیگری است که دهدار نام دارد. دهبان بوسیله انجمن ده و تایید بخشدار و حکم فرماندار منصوب می گردد(همان،38). هر ده انجمنی خواهد داشت که اعضای آن مستقیما” با رای مخفی و اکثریت نسبی از طرف ساکنان و اهالی ده انتخاب می شدند(طالب،33).مدت عضویت چهار سال ولی انتخاب مجدد بلامانع است و خدمت در انجمنها افتخاری بوده است. حداقل تعداد5 و حداکثر7 نفر می باشند. قانونگذار در اینجا هم موارد بسیاری برای انجمنها وظایفی را آورده که بصورت بسیار فشره اشار می شود: اتخاذ تصمیم و برنامه ریزی در کلیه طرح های عمرانی در سطح ده ، برنامه  درختکاری، تشویق و حمایت از صنایع روستایی و.... ، تدابیر لازم در امر تامین وسایل پستی و ارتباطی، تامین آذوقه و....، تشویق شرکتهای تعاونی و زراعی .....  د رامر دامداری و اصلاح  نژاد و افزایش علوفه ، مبارزه با آفات حیوانی و نباتی، حفاظت محیط زیست، همکاری با مامورین مایه کوبی و..... ، همکاری با ماموران دولتی در امور: حفظ جنگلها و مراتع، سپاهیان دانش ، مسایل آموزشی، همکاری با خانه فرهنگ، همکاری با مامورین آبیاری، لایروبی قنات و انهار.... ، نظارت در حفظ آثار باستانی ، تامین آب آشامیدنی ، روشنایی ده ، احداث گورستان ، غسلخانه ، مسجد ، امور مربوط به نیروی انتظامی ، ثبت احوال و.......( همان،34).

اسلاید 39: وظایف دهبان-1 اجرای کلیه مصوبات ده2 - وظایف دیگری چون: حفظ نظم و مراقبت از آن ، همکاری با مامورین دولتی در امر خدمت سربازی، شرکتهای تعاونی.....، داوری در روستاهای بدون خانه انصاف، ارسال گزارش حوادث و سوانح، مراقبت کامل در نگهداری و بهره برداری از تاسیسات طرح های عمرانی، اعلام فرامین دولتی که از بخشداری ابلاغ شده به افراد، حفظ اموال عمومی و دارایی ده ، ثبت ساکنان ده در دفتر مربوط و.....( همان،39)این قانون تا انقلاب اسلامی به قوت خود باقی ماند.

اسلاید 40: مهمترین ویژگی مدیریت روستایی از اصلاحات اراضی تا پیروزی انقلاب اسلامی1- تقسیم اراضی بین زراع2- کاهش قدرت و نفوذ مالکین در روستاها3- گسترش تشکیلات اداری مرتبط با روستا در دولت4 - تمرکز زدایی در مدیریت روستایی(انجمن ده ،خانه انصاف،خانه فرهنگ و...)5-ازهم پاشیدگی ارکان سنتی اداره امور عمومی روستا6- گسترش تشکلهای محلی در سطح روستاها7-تزلزل ارتباط مستقیم و بلا واسطه مالک با دولت8- چند گانگی در مدیریت روستایی9- جایگزینی دولت به جای مالک در روستا10- تغییر نام کد خدا به دهبان در روستا

اسلاید 41: تعاونی های روستاییظهور تعاوني‌ها به صورت تشكل‌هاي قانوني بين سال‌هاي 1303 تا 1304 هجري شمسي صورت پذيرفت. در سال 1312، بانك فلاحت با هدف كوتاه‌نمودن دست واسطه‌ها، سلف‌خران و رباخواران تأسيس گرديد، بانك مذكور در سال 1325 اقدام به تأسيس صندوق‌هاي تعاون روستايي در مراكز بعضي از شهرها و اعطاي وام در جهت تأمين هزينه‌هاي كشت نمود. اولين شركت تعاوني روستايي در سال 1314 هجري شمسي در داورآباد گرمسار شكل گرفت و چون اعضاي آن از انگيزه كافي و وافي در عضويت اين تشكل برخوردار نبودند لذا چندان مورد استقبال قرار نگرفت. متعاقب آن و همزمان با جنگ جهاني دوم و كاهش آذوقه و خوار و بار و احتكار كالا‌ها، كارگران دولت به فكر ايجاد تعاوني‌هاي مصرف افتادند و چندين شركت تعاوني مصرف با عضويت كارمندان دولت تاسيس شد كه هدف آنها تامين آذوقه و خوار و بار اعضا بود. اين تعاوني‌ها نيز با رونق گرفتن وضعيت اقتصادي از تب و تاب افتادند و نهايتا منحل شدند و يا در حالت ركود باقي‌ماندند

اسلاید 42: همچنين جيره‌بندي مواد غذايي در سال‌هاي جنگ جهاني دوم و اجراي سيستم كوپني شدن كالاها به خصوص قند و شكر و روغن در سال‌هاي آغازين جنگ باعث شد اين تعاوني‌ها نمود عيني يافته ولي پس از خاتمه جنگ به لحاظ وفور كالا و نبود انگيزه اوليه موجبات ركود و يا انحلال آنها فراهم گرديد.ولي عملا توسعه تعاوني‌هاي روستايي و كشاورزي در جريان اصلاحات ارضي سال 1340 و بعد از آن حادث شد.براساس قانون اصلاحات ارضي از آنجا كه زارعين صاحب نسق به نوعي مجبور به عضويت در تعاوني‌ها شده بودند لذا آنان بدون داشتن انگيزه و صرفا جهت برخورداري از مزاياي صاحب نسق شدن در تعاوني‌هاي روستايي موجبات توسعه آنها را فراهم نمودند.

اسلاید 43: اهداف اين شركت‌ها بجز تصميم‌گيري در خلاء مديريتي ناشي از حذف مالك عبارت بود از حمايت از كشاورزان در مسائل اقتصادي، همكاري و مشاركت با آنان در امور مربوط به آب و قنوات و تامين بذر و كود و سموم مورد نياز آنان و تامين ماشين‌آلات كشاورزي در جهت مكانيزه نمودن اراضي كشاورزان و فروش محصولات آنان و همكاري با ساير سازمان‌هاي دولتي در توسعه روستا.گرچه سازمان مركزي تعاون روستايي ايران به تبع تصويب قانون در سال 1342  باسرمايه اوليه 1341 ميليارد ريال در جهت هدايت، حمايت و نظارت بر شركت‌هاي تعاوني روستايي براي مدت نامحدود  تاسيس شد اما عملا اساسنامه آن در سال 1348 به تصويب رسيد.عملا شركت‌هاي تعاوني روستايي كه تا آن زمان تحت هدايت بانك كشاورزي اداره مي‌شدند داراي متولي و مسؤول مستقيم به‌نام سازمان مركزي تعاون روستايي ايران گرديدند.

اسلاید 44: نکاتی پیرامون مدیریت روستایی از 1300تا 1357با گذری بسیار کوتاه بر قوانینی که در این چند دهه به تصویب رسید حال سوال این است که قوانینی که تصویب و اجر گردید آیا توانسته به توسعه روستایی بیانجامد یاخیر؟ آیا توانست مشارکت مردم را جلب نماید  اگرنه چرا؟ تا قبل از اصلاحات ارضی دولت زمانی اقدام به تصویب قوانین روستایی نمود که اولا” این قوانین با حال و هوای روستا و فضای حاکم بر روستا هیچگونه سنخیتی نداشته است ثانیا” مالکان چون سد و حصاری محکم حائل بین دولت و مردم بودند.ثالثا” حتی در مواردی دولت بدون برنامه بوده است. ولذا میتوان گفت هدف قانونگذار عمران دهات نبوده بلکه کوتاه کردن دست مالکین و بسط نفوذ خود در روستابود که این امر منجر به تغییر شیوه بهره برداری و فرهنگ مردم گردید و باعث باز شدن پای دول استعمارگر به کشور گردید تا مواد خام ما را ارزان ببرند و به جای آن مصنوعات گرانقیمت به ما برگردانند . گو اینکه برنامه های دولت ایرا ن در حدود 50سال در همین راستا بوده است.

اسلاید 45: نتیجه گیریروستاها در طول سالیان دراز همواره دارای مدیریت خاص خود بوده اند .  انقلاب مشروطیت و اصلاحات ارضی دو جریان مهمی بودند که سیمای مدیریتی روستا را تغییر دادند . در اولی تیولداری لغو شد و شیوه بهره برداری تا اندازه ای تغییر کرد و دومی بطور کلی مدیریت در روستا را تغییر داده و جای مالکین را به دولت بخشید. سیر روند برنامه های دولت ایران قبل از انقلاب اسلامی نشان می دهد که دولت با اجرای این برنامه ها نفوذ خود را درروستاها بسط داده و ضمن بیرون انداختن رقیب در روستا(ارباب)،به بهانه توسعه، پای استعمار را به روستا باز کرد . تاریخ 80ساله نشان می دهد که دولت در بعد مدیریتی نه تنها هیچ خدمتی به روستا و کشاورزی ننمود بلکه با اعمال مدیریت غلط( به ویژه بعد از اصلاحات ارضی ده 40) آن را به کام مرگ فرستاد . فروش نفت و خرید فراورده های مختلف از خارج منجر به وابستگی تمام بخشهای اقتصاد به بیرون از کشور گردید و به توسعه نیافتگی کشور کمک شایان نمود .

اسلاید 46: امروزه غالب جامعه شناسان وحتی درمواردی اقتصاددانان اگاه به مسائل اجتماعی معتقدند که توسعه روستایی بدون مشارکت روستاییان دشوار ویاحتی غیرممکن است.(طالب،2)مشارکت حتی اگربصورت برانگیخته از جانب عوامل بیرونی(بیرون از جامعه روستایی)صورت گیرد مستلزم قبول قلبی وشرکت ارادی افراد است.شناخت ویژگیهای اجتماعی افراددرجامعه روستایی (ایستارهاوهنجارها)زمینه ساز طرح پژوهشهایی است که در جهت ایجاد تغییر وفراهم کردن زمینه های لازم برای توسعه محسوب می شود.(همان ،3) ازحدود40 تا 50 سال پیش دول تحت سیاستهای مختلف سعی در ایجاددگرگونی وتغییر درجامعه روستایی نموده اندومتاثفانه به تمام یااکثر رفتارهاوسنن روستاییان (ازنوع مسکن ومصالح گرفته تاطرزکشت ونوع کشت وحتی روابط اجتماعی و...)به دیده تحقیرنگریسته اندوازهمه چیز انهابوی عقب ماندگی استشمام کرده وجملگی رامغایرباالگوهای توسعه ورشد یافته اند.(همان ،2)نتیجه گیری

اسلاید 47: نتیجه گیریتوسعه روستایی به نحواعم ومدیریت روستایی به نحواخص ازرونداندیشیده شده وطراحی شده منسجمی برخوردارنبوده است.دراین راستامی توان گفت که ضعف تشکل های کارامدمردمی وفقدان تشکیلات منسجم ویکپارچه مدیریت وپشتیبان درعرصه های روستایی ازموانع تحقق توسعه روستایی بوده است .توسعه پایدارروستایی برپایه مشارکت روستائیان استواربوده ومدیریت به صورت متمرکز ودولتی باتوجه به پراکنش گسترده وتفاوت های مختلف وفاحش درایران دارای توجیه نبوده وازگذشته تاکنون موفقیتی نداشته است.لذا ایجاد وفعالیت مدیریت های محلی درروستاها ضرورت داشته وبااین دیدگاه مدیریت محلی نوین روستایی یعنی دهیاری تحت نظارت مستقیم مردمی نمایندگان اهالی روستا (شوراهای اسلامی )وکنترل وسیاستگذاری دولت (بخشداری هاوفرمانداری ها )درروستاهای کشورایفای نقش مدیریتی می نمایند .لذاباعملکردشایسته دهیاری ها می توان درجهت توسعه پایدار روستایی گام برداشت .(استعلاجی ،علیرضا،1391)

اسلاید 48: کسی که می خواهد کاری را انجام دهد راهش را پیدا می کند و کسی که نمی خواهد بهانه اش را.به امید پیشرفت ایران عزیز اسلامیپایانپایان

اسلاید 49: منابع1)الوانی، مهدی، مدیریت عمومی، 1377، تهران، نشر نی2)طالب،مهدی،مدیریت روستایی درایران،1376،انتشلرات دانشگاه تهران3)لمبتون ا.اس،مالک وزارع درایران،ترجمه منوچهرامیری،بنگاه ترجمه ونشرکتاب،تهران ،13394)مزینی، منوچهر، مدیریت شهری و روستایی در ایران، 1374، وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان زمین و مسکن.5)خسروی ،خسرو،جامعه دهقانی درایران-انتشارات پیام-تهران،13576)لهسایی زاده ،عبدلعلی،تحولات اجتماعی درروستاهای ایران،انتشارات نوید شیراز،13397)دوستی سبزی،بهزاد-پاورمدیریت روستایی درایران قبل ازانقلاب ،13918)شریف،علی اصغر-م،لغوتیول وتیول داری ،1352