مزاج شناسی

مزاج شناسی

اسلاید 1: مزاج شناسیتهیه کننده : مهندس عزیز حیاتی دانشجوی دکتری کشاورزیمتخصص گیاهان دارویی Email:hayati265@yahoo.comهمراه:091775181451398

اسلاید 2: مقدمه :بخش نخست:مکتب طب اخلاطی (Humorisme) که پایه گذار آن را بقراط، طبیب یونانی می‌دانند، مدت ۱۶ قرن در سراسر کشورهای جهان حاکم بر اصول علم طب بوده و کلیه پزشکان دنیا کم و بیش از آن پیروی می کرده اند. در چند قرن اخیر، دانشمندان اروپا همان مکتب را که بر اساس مایعات درونی بدن استوار بوده پذیرفته و ضمن تغییرات نامحسوس و تدریجی، بصورت قابل بیان تری در آوردند.    طب اخلاطی مسلماّ پیش از بقراط نیز وجود داشته و آن پزشک دانشمند اصول آنرا از پیشینیان اقتباس کرده‌است.

اسلاید 3:  بقراط، انباذقلس (Empedocle) و دیگران به چهار عنصر (خاک، آب، هوا و آتش) و چهار خاصیت این عناصر (گرمی، سردی، تری و خشکی) معتقد بوده و به وجود چهار مایع اصلی در بدن انسان و حیوانات اعتقاد داشتند که آنها عبارتند از: خون یا دم (گرم و تر)، بلغم (سرد و تر)، صفراء (گرم و خشک) و سوداء (سرد و خشک)، و دخالت این چهار مایع را در کلیه حالات بدنی اعم از تغییرات فیزیولوژیک و پیدایش بیماریها و بهبود حال بیماران موثر دانسته و می‌گفتند: هر گاه این چهار مایع به نسبت طبیعی و متعادل با یکدیگر در بدن وجود داشته باشد بدن سالم است، ولی اگر یکی از این مایعات یا چند تا از آنها از نظر کمی (نسبت بسایر اخلاط) یا از نظر کیفی متحمل تغییراتی شوند (بعلت سوء تغذیه یا تنفس هوای فاسد یا شدت گرمای هوا و…) تعادل این مایعات بر هم خورده، و در این حال ساختمان طبیعی بدن تغییر کرده و مواد مختلفی بوجود می‌آید که طعم آنها تلخ، شور، شیرین، ترش یا بی طعم می‌باشد و بر حسب کم و بیشی مقدار یا کیفیت آنها کم و بیش زیان آور می‌گردند، و باین ترتیب چاقی یا لاغری شدید بروز می‌کند. در دیدگاه طب سنتی روحیات و مشخصات جسمانی افراد با مزاج آنها سازگار است.

اسلاید 4: مزاج هامزاج در لغت به معنی در هم آمیختن است و در طب سنتی مفهوم کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه ی در هم آمیختن ارکان با یکدیکر و فعل و انفعال آنها به وجود می آیداز دیدگاه طب سنتی هر جسم مرکبی از ترکیب چهار رکن تشکیل شده و آنچه این اجسام را از هم متفاوت می کند اختلاف مقدار این عناصر در آنهاستمزاج در کل به 9 مزاج اصلی(ذاتی) تقسیم می شوند که ممکن است بر حسب شرایط محیطی و خاص مثل فصل ، سن ، جنسیت و مکان زندگی تحت تأثیر قرار بگیرند(مزاج اکتسابی)اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک، آب ، هوا و آتش عنصری ترکیب شده باشد مزاج معتدل به وجود می آید و اگر یک یا دو رکن برتری داشته باشند، مزاج های دیگر به وجود می آیدمزاج یا مفرد است یا مرکبمنظور از مزاج مفرد این است که تنها یک کیفیت مشترک بین دو رکن غلبه پیدا کرده و در نتیجه نوع مزاج بر اساس خواص آن کیفیت مشخص می شود

اسلاید 5: اخلاط چهارگانه خلط رطوبتي است که در جسم انسان روان است و جايگاه آن در رگ هاست و اين اخلاط از غذا پديد مي آيند. بعضي از اخلاط نيک مي باشند و بعضي بد. اخلاط نيک در بدن ايجاد قوت و اخلاط بد، بدن را بيمار مي کنند اخلاط چهار گونه ا ند: صفرا، خون، بلغم، سوداو عناصر چهار گانه موجود در طبیعت هستند به ترتیب :خون یا دم گرم و تراست، فصل بهار وهوا نیر گرم و تر هستند، صفرا گرم و خشک است، تابستان و آتش هم گرم و خشک اند، سودا سرد و خشک است، پاییز و خاک هم سرد و خشک می‌باشند، بلغم سرد و تر است، زمستان و آب هم سرد و تر هستند.

اسلاید 6: . مقدار و این نظریه ریشه و اساس طب اخلاطی است. یعنی اگر کسی سوخت و ساز بدنش بالا باشد مزاجش گرم است. اگر شخصی رطوبت بدنش زیاد باشد مزاجش مرطوب است و افرادی هم دارای مزاج سرد یا مزاج گرم هستند، البته مزاج افراد معمولاً ترکیبی از دو مزاج است مانند کسی که بدنش در هنگام لمس گرم و مرطوب است دارای مزاج گرم و مرطوب می‌باشد، و افرای هم داری مزاج گرم و خشک، سرد و مرطوب یا سرد و خشک باشند. مزاج‌شناسی (temperamentology) یک نوع تخصص در طب سنتی ایران است.[۲]

اسلاید 7: وظیفه اخلاط خون:غذای بدن است و باعث پروررش اندام هاست گرم نگه داشتن بدناز حرارت خون قدرتهای طبیعی و حیوانی می توانند کار خویش را انجام بدهندجایگاه خاص دربدن نداردبلغم:خون نابخته است وکامل هضم نگردیده امکان تبدیل به خون را داردغذای اندامهای سردو تر مانند مغزمفاصل را تر نگه می دارد ناخشکی در مفاصل ایجاد نشودسینوسها ،چشم و جاهایی که نیاز به رطوبت دارندمرطوب نگه می داردجایگاه خاصی در بدن ندارد

اسلاید 8: وظیفه اخلاط صفرا:کف خون است وسبک تر ازخون روان شدن خون وعبور از گذرگاههاو مجاری تنگغذای اندامهایی مانند ریه ،و کیسه صفراشستشوی بلغم غلیظ در روده ها تحریک اسفنکتر مقعد و ایجاد اجابت مزاجکیسه صفرا جایگاه صفرامیباشدسودا:درد خون است وباعث غلیظ وسنگین شدن خون می شودتغذیه اندام هایی که غذای آن سودا است ماننداستخوانقوام دادن به خون واندمها محکم شدن سر معده وتحریک اشتهاجایگاه سودا ،طحال می باشد

اسلاید 9: عناصر در طبیعت عبارتند ازآب، خاک، هوا آتش

اسلاید 10: . در پزشکی نیاکان (طب سنتی) مراحل گوارش (هضم) خوراک (غذا) به چهار مرحله تقسیم می‌گردد که آن را گوارش چهارگانه (هضم‌های اربعه) می‌نامند، در اثر این فرایند خوراک خورده شده به خلط (چهار مایه (ماده یا مایع روان: خون، زرد آب، بلغم و سودا) می‌شود که این مواد به آرامی جذب بافت‌ها و یاخته (سلول)ها می‌شوند.

اسلاید 11: مراحل گوارش چهارگانه گوارش در شکم (هضم معدی) (که خوراک تبدیل به مایعی بنام کشکاب(کیموس) می‌شود، این مایه از راه سیاه رگ باب(Port)، به جگر سیاه (کبد) می‌رود.گوارش در جگر سیاه (هضم کبدی) کشکاب طی مراحلی در جگر تبدیل به خلط می‌گردد (همان چهار مایع روان و سیّال دم، صفرا، بلغم و سودا.هضم درعروق(تغیرات مواد در جریان خون)، خلط از راه رگها به سوی اندام مربوط می‌رود.گوارش در اندام‌ها (بافت‌ها) خلط آماده جذب و تبدیل شدن به اندام مربوط می‌شود. مواد زاید هر یک از مراحل گوارش چهارگانه، از بدن دفع می‌گردند.مواد زاید گوارش اول (مدفوع) از روده، مواد زاید گوارش دوم (ادرار) از گرده (کلیه)ها . مواد زاید گوارش سوم و چهارم (عرق، چرک، مو، ناخن، ترشّحات گوش و بینی وغیره) از راه‌های مختلف از بدن بیرون می‌روند. اختلال در هریک از این مراحل چهارگانه سبب بروز بیماری می‌شود.

اسلاید 12: برای تولید خلط‌های خوب چه باید کرد.1- سالم بودن جگر .2- کشکاب مناسب. کشکاب سالم نیز در اثر خوردن خوراک سالم و مناسب سن و سال و مزاج و سالم بودن شکم (معده) به وجود می‌آید.

اسلاید 13: دکتر زحلی نژاددر محاورات بصورت غلط مصطلح بجای مزاجهای مرکب اسامی اخلاط دارای این مزاجها عنوان می شود: گرم و خشک(صفراوی)-سرد و خشک(سوداوی)- گرم وتر(دموی)-سرد وتر(بلغمی)

اسلاید 14: انواع مزاج‌های چهارگانه اصلی1. مزاج گرم و خشک (صفراوی)۲. مزاج گرم و‌تر (دموی)۳. مزاج سرد و خشک (سوداوی)۴. مزاج سرد و‌ تر (بلغمی

اسلاید 15: مزاجهای فرعی . مزاج گرم و معتدل۲. مزاج سرد و معتدل۳. مزاج خشک و معتدل۴. مزاج‌تر و معتدلدر این مقاله قصد داریم هر یک از مزاج‌های چهار گانه اصلی را تعریف کرده و خصوصیات هر کدام را با هم مرور کنیم.

اسلاید 16: .