مستدرک الوسائل در یک نگاه

مستدرک الوسائل در یک نگاه

اسلاید 1: مستدرک الوسائل 1در یک نگاه

اسلاید 2: 22تاریخ تولد و وفاتنگاهی گذرا به شخصیت میرزای نوریبخش عمده از دوران زندگی علمی متولد: 1254 هـ.ق درگذشته: 1320 هـ.ق از سال 1273 تا 1291: حضور پراکنده در نجف، کربلا، کاظمین و مشهداز سال 1291 تا 1314: حضور در حوزه سامراءاز سال 1314 تا پایان عمر: حضور در نجفاستادانملا محمد علی محلاتی (درگذشته 1306 هـ.ق)شیخ عبد الرحیم بروجردی (درگذشته 1306 هـ.ق)شیخ عبد الحسین تهرانی (شیخ العراقین) (درگذشته 1286هـ.ق)شیخ مرتضی انصاری (درگذشته 1281هـ.ق)ملا علی کنی (درگذشته 1306 هـ.ق)شاگردانشیخ عباس قمی (درگذشته 1359هـ.ق)شیخ آقا بزرگ تهرانی (درگذشته 1398هـ.ق)شیخ فضل الله نوری (شهادت در 1327هـ.ق)شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (درگذشته 1373هـ.ق)سید عبد الحسین شرف الدین عاملی (درگذشته 1325هـ.ق)میرزا جواد ملکی تبریزی (درگذشته 1343هـ.ق)تألیفاتنفس الرحمن فی فضائل سیدنا سلمان (از نخستین آثار محدث نوری)جنة المأوی (درباره ملاقات کنندگان با حضرت حجت علیه السلام)النجم الثاقب (درباره حضرت حجت علیه السلام)الصحیفة الرابعة السجادیة (ادعیه امام سجاد علیه السلام)الصحیفة الثانیة العلویة (ادعیه امام علی علیه السلام)فصل الخطاب (تحریف قرآن)الفیض القدسی (درباره علامه مجلسی)مستدرک الوسائل (تکمیل جامع نگاری شیخ حر عاملی)

اسلاید 3: 3کتاب مستدرک الوسائلنام کامل کتاب: مستدرک الوسائل و مستنبط المسائلموضوع کتاب: احادیث معصومان علیهم السلام در فروع دین (احکام فقهی) که در کتاب وسائل الشیعه گردآوری نشده استمکان و زمان نگارش: بخش اصلی: در سامراء به سال 1295 پایان یافته است.بخش خاتمه: در نجف به سال 1319 پایان یافته است.حجم فیزیکی کتاب: به گفته آقا بزرگ تهرانی اصل کتاب در 3 مجلد ضخیم بوده است. اکنون متن اصلی در 18 جلد و خاتمه در 9 جلد چاپ شده است.

اسلاید 4: 4انگیزه نگارش به قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 5: 5انگیزه نگارش به قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 6: 6انگیزه نگارش به قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 7: 7انگیزه نگارش به قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 8: 8ابواب کتاببه قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 9: 9ابواب کتاببه قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 10: 10ابواب کتاببه قلم خود مؤلف در مقدمه کتاب

اسلاید 11: 11ابواب کتاببه قلم خود مؤلف در مقدمه کتاباشاره به خاتمه51 باب فقهی

اسلاید 12: 12دست خط مؤلف به گواه آقا بزرگ تهرانیدست‌خط مؤلفگواهی آقا بزرگ تهرانی

اسلاید 13: 13گونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلتوصیف گروهی منابعنام کتاب‌هامورد اعتماد شیخ حرّمورد اعتماد حاجی نورینکته‌ها1. کتاب‌های مورد اعتماد شیخ حرّ که احادیث آن‌ها در وسائل به طور کامل نیامده و نوری جزو منابع ویژه خود برنشمردهالمحاسن (برقی) – کامل الزیارات (ابن قولویه) – رجال کشی – قرب الاسناد (حمیری) – تفسیر علی بن ابراهیم – تفسیر العیاشی – الکافی – من لا یحضره الفقیه – عیون اخبار الرضا علیه السلام - الخصال (صدوق) – اکمال الدین – ثواب الاعمال – معانی الاخبار – امالی مفید – الاختصاص (منسوب به مفید) – امالی طوسی – الغیبة طوسی – مصباح المتهجد طوسی- نهج البلاغه – کنز الفوائد (کراجکی) – احتجاج طبرسی - ...√√2. کتاب‌های مورد اعتماد شیخ حرّ که احادیث آن‌ها در وسائل به طور کامل نیامده و نوری جزو منابع ویژه خود برشمردهصحیفة الامام الرضا علیه السلام کتاب علاء بن رزینتفسیر النعمانیکتاب المزار (مشهدی)√√گویا دلیل یادکرد مؤلف از این 4 کتاب در منابع ویژه این بوده:روایت (نسخه) صحیفه الرضا که نزد وی بوده با آن‌چه نزد شیخ حر بوده متفاوت بوده است.دسترسی به سه کتاب دیگر نیز برای وی مباشر بوده در حالی که شیخ حر آن‌ها را با واسطه نقل کرده است.3. کتاب‌هایی که شیخ حر تصریح به عدم اعتماد به آن‌ها کرده و محدث نوری نیز پذیرفته (1) كتاب المجلي ابن‌ابی جمهور احسائی (2) كتاب إحياء العلوم، غزالي (3) کتاب الوصية شلمغاني −−

اسلاید 14: 14گونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلگونه‌شناسی منابع مستدرک الوسائلتوصیف گروهی منابعنام کتاب‌هامورد اعتماد شیخ حرّمورد اعتماد حاجی نورینکته‌ها4. کتاب‌های مورد اعتماد حاجی نوری که جزو منابع ویژه خود نیز برشمرده اما شیخ حر بدان‌ها اعتماد نکردهکتاب‌هایی که مؤلف به طور مباشر از آن‌ها نقل کرده است:( 1 ) كتاب الجعفريات ( 2 ) كتاب درست بن أبي منصور ( 3 ) أصل زيد الزراد ( 4 ) كتاب أبي سعيد عباد العصفري ( 5 ) كتاب عاصم بن حميد الحناط ( 6 ) أصل زيد النرسي ( 7 ) كتاب جعفر بن محمد بن شريح الحضرمي ( 8 ) كتاب محمد بن المثنى ( 9 ) كتاب عبد الملك بن حكيم ( 10 ) كتاب المثنى بن الوليد الحناط ( 11 ) كتاب خلاد السدي ( 12 ) كتاب حسين بن عثمان بن شريك ( 13 ) كتاب عبد الله بن يحيى الكاهلي ( 14 ) كتاب سلام بن أبي عمرة ( 15 ) جزء من نوادر علي بن أسباط ( 16 ) مختصر كتاب العلاء بن رزين ( 17 ) كتاب المؤمن حسين بن سعيد الأهوازي ( 18 ) كتاب الديات ظريف بن ناصح ( 19 ) كتاب المسلسلات جعفر بن أحمد قمي ( 20 ) كتاب المانعات من دخول الجنة له أيضا ( 21 ) كتاب الغايات له أيضا ( 22 ) كتاب العروس في أعمال الجمعة له أيضا ( 23 ) كتاب القراءات سياري ( 24 ) كتاب إثبات الوصية علي بن حسين مسعودي ( 25 ) كتاب دعائم الاسلام قاضي نعمان ( 26 ) كتاب شرح الاخبار له أيضا ( 27 ) كتاب الاستغاثة علي بن أحمد كوفي ( 28 ) كتاب الآداب والاخلاق له أيضا ( 29 ) كتاب النوادر فضل الله بن علي راوندي ( 30 ) كتاب روض الجنان أبو الفتوح حسين بن علي رازي ( 31 ) رسالة تحريم الفقاع للشيخ أبي جعفر الطوسي ( 32 ) كتاب معدن الجواهر كراجكي ( 33 ) كتاب لب اللباب قطب راوندي ( 34 ) كتاب الدعوات له أيضا ( 35 ) كتاب فقه القرآن له أيضا ( 36 ) كتاب التمحيص لأبي علي محمد بن همام ( 37 ) كتاب الهداية للصدوق ( 38 ) كتاب المقنع له أيضا ( 39 ) كتاب نزهة الناظر لأبي يعلى الجعفري تلميذ المفيد رحمه الله ( 40 ) كتاب مصباح الشريعة المنسوب إلى الصادق عليه السلام ( 41 ) صحيفة الرضا عليه السلام ( 42 ) الرسالة الذهبية لمولانا الرضا عليه السلام ( 43 ) كتاب الفقه المنسوب إلى مولانا الرضا عليه السلام ( 44 ) كتاب فلاح السائل ونجاح المسائل للسيد رضي الدين علي بن طاووس ( 45 ) كتاب مشكاة الأنوار سبط الشيخ الطبرسي صاحب مجمع البيان ( 46 ) رسالة في المهر للشيخ المفيد ( 47 ) المسائل الصاغانية له أيضا ، وغيرها من الرسائل وأجوبة المسائل ( 48 ) كتاب عوالي اللآلي ابن أبي جمهور الأحسائي ( 49 ) كتاب درر اللآلي العمادية له أيضا ( 50 ) تفسير النعماني ( 51 ) كتاب جامع الأخبار المردد مؤلفه بين جماعة ( 52 ) كتاب الشهاب محمد بن سلامة القضاعي . ( 53 ) المزار محمد بن المشهدي ( 54 ) تاريخ قم حسن بن محمد بن الحسن القمي ( 55 ) الخصائص للسيد الرضي ( 56 ) سعد السعود للسيد رضي الدين علي بن طاووس ( 57 ) كتاب اليقين له أيضا ( 58 ) كتاب التعازي محمد بن علي بن الحسن بن عبد الرحمن العلوي الحسني ( 59 ) كتاب المجموع الرائق هبة الله بن أبي محمد الحسن الموسوي ( 60 ) طب النبي صلى الله عليه وآله لأبي العباس المستغفري ( 61 ) مجاميع ثلاثة للشهيد الأول ( 62 ) كتاب كنوز النجاح للشيخ أبي علي صاحب مجمع البيان ( 63 ) كتاب عمدة الحضر له أيضا ( 64 ) كتاب صغير وجدناه في الخزانة الرضوية ( 65 ) كتاب غرر الحكم ودرر الكلم آمدي و عندنا كتب أخرى قلما رجعنا إليها ، أشرنا إلى أساميها في محله . مانند:(66) مشارق الانوار حافظ برسي (67) كتاب الأغسال، لابن عياش (نقل به واسطه کتاب البلد الامین کفعمی−√بررسی‌ها نشان می‌دهد نقل‌های مؤلف به واسطه بحار الانوار بیش از این کتاب‌هایی است که در این‌جا (در بخش دوم) برشمرده است. 4. کتاب‌های مورد اعتماد حاجی نوری که جزو منابع ویژه خود نیز برشمرده اما شیخ حر بدان‌ها اعتماد نکردهکتاب‌هایی که مؤلف به واسطه بحار الانوار از آن‌ها نقل کرده است:( 1) كتاب الإمامة والتبصرة ابن بابويه ( 2) كتاب العلل محمد بن علي بن إبراهيم بن هاشم قمي ( 3) كتاب أعلام الدين في صفات المؤمنين حسن بن محمد ديلمي ( 4) كتاب قضاء حقوق المؤمنين سديد الدين أبي علي بن طاهر السوري ( 5) كتاب مقصد الراغب حسين بن محمد بن الحسن معاصر با صدوق ( 6) كتاب مصباح الأنوار للشيخ هاشم بن محمد ( 7) كتاب العدد القوية لدفع المخاوف اليومية رضي الدين علي بن يوسف بن مطهر الحلي.−√بررسی‌ها نشان می‌دهد نقل‌های مؤلف به واسطه بحار الانوار بیش از این کتاب‌هایی است که در این‌جا (در بخش دوم) برشمرده است.

اسلاید 15: 15عنوان کلی فائدهترتیب در مستدرکترتیب در وسائلتوضیح – نکته‌هابرشمردن کتاب‌های مورد اعتماد14کوتاه‌ترین فائده در مستدرک به شمار می‌رود.با نظم منطقی موضوعات (که در خاتمه وسائل رعایت نشده) سازگارتر است.اثبات مورد اعتماد بودن کتاب‌های یاد شده و وثاقت مؤلفان آن‌ها26 و 9بررسی‌های تفصیلی مؤلف در این فائده از نظر کتاب‌شناسی بسیار سودمند است.این بررسی‌ها به طور عمده در سه محور می‌باشد:الف) درباره خود کتاب (توصیف کتاب از نظر ضبط نام، تعیین آغاز و پایان، تاریخ پایات تألیف یا تاریخ استنساخ، اشاره به کمیت احادیث فقهی در آن – اثبات اعتبار کتاب شامل ذکر سخن دانشمندان درباره کتاب، طرق به کتاب، بهر‌گیری از کتاب در کتاب‌های پسین، اثبات شهرت کتاب و ....)ب) درباره مؤلف کتاب (ضبط نام‌ها، بررسی توصیفات رجالی درباره آن‌ها و بیان شواهد دال بر توثیق و ...)ج) موضوعات پیرامونی (بیان چگونگی دسترسی به نسخه، ایرادهای بررسی‌های شیخ حر در این باره‌ها، اشاره به تصحیف‌ در نام‌ها موجود در طرق و ...)3. بیشترین حجم بررسی‌ها به این کتاب‌ها تعلق دارد:الف) فقه الرضا (حدود 93 ص) ب) دعائم الاسلام (حدود 32 ص) ج) جعفریات (حدود 23 ص) مصباح الشریعه (حدود 23 ص) طرق اجازه‌ای مؤلف به صاحبان کتب یاد شده35مؤلف به بررسی تفصیلی مشایخ خود و اجازات آن‌ها پرداخته است.در آغاز، مقدمه‌ای درباره ارزش اجازات آورده است.درباره کتاب الکافی43سخن عالمان درباره کلینی و کافی آورده شدهبیان صحیح قدمائی و قرائن دال بر آنرد اشکالات نسبت به حجیت کتاب کافیطرق شیخ صدوق در کتاب فقیه51این فائده پرحجم‌ترین فوائد خاتمه است.شیخ حر به گونه بسیار مختصر از این طرق یاد کرده اما حاجی نوری به طور بسیار تفصیلی بدان پرداخته است.بخش‌های خاتمه مستدرک در یک نگاه

اسلاید 16: 16عنوان کلی فائدهترتیب در مستدرکترتیب در وسائلتوضیح – نکته‌هاطرق شیخ طوسی در کتاب تهذیب62بررسی تفصیلی طرق شیخ در تهذیب و فهرستاین بررسی‌ها بیشتر ناظر به بررسی‌های اردبیلی صاحب جامع الرواة در کتاب رسالة تصحیح الاسانید می‌باشد.درباره اصحاب اجماع77بررسی ریشه موضوع اصحاب اجماعتفکیک طبقات اصحاب اجماعبررسی دیدگاه‌های عالمان درباره اصحاب اجماعنتیجه‌گیری‌های حجیت گرایانهتوثیق عام اصحاب مجهول امام صادق علیه السلام8-آوردن سخنان دال بر وثاقت جمیع اصحاب امامبیان این که اصحاب یاد شده در کتب رجالی تنها بخشی از این اصحاب می‌باشد.ارجاع احادیث حسن به صحیح9-اشاره به مبنای عملی اصحاب در این بارهراویان ثقه و ممدوح 1012اشاره به راویان ثقه و ممدوح (3429 شخصیت) که در خاتمه وسائل یاد نشدهدیدگاه اخباریان درباره حجیت قطع11-تصحیح برداشتهای شیخ انصاری از سخنان استرآبادیدرباره ارزش علم حدیث12-قرائن دال بر ثبوت خبر-8در خاتمه مستدرک به این سه موضوع به طور ضمنی در چندین فائده (به ویژه فائده 4 و 5 ) پرداخته شده است.پاسخ به ایرادهای احتمالی-10در خاتمه مستدرک به این سه موضوع به طور ضمنی در چندین فائده (به ویژه فائده 4 و 5 ) پرداخته شده است.درباره احادیث مضمر-11در خاتمه مستدرک به این سه موضوع به طور ضمنی در چندین فائده (به ویژه فائده 4 و 5 ) پرداخته شده است.