معماری مصر باستان

معماری مصر باستان

اسلاید 1: هوالخالق دانشگاه آزاد اسلامي واحدسامن    آشنايي با معماري جهان   معماري مصر باستان   نيمسال دوم 1391:92 نام استاد:سركار خانم كياني نام دانشجو: علي خدابخشي

اسلاید 2: مصر از کناره رود نیل تا سودان امروزی را مصر می نامند . در مسیر این رود آبشارهایی قرار دارد که رود نیل پس از گذشتن از این آبشارها نزدیک به 700 کیلومتر راه همواری را به سوی درهای عمیق می پیماید، اطراف این دره هاي عريض را كه پهنای آنها به 12 الي 15 کیلومتر مي رسد پرتگاههایی بلند سنگی فرا گرفته است، طی ۱۰ هزار سال تمدن مصر باستان که در اين دره واقع شده یکی از شاخص‌ترین تمدن‌های زمانه خود بوده است. حتی امروزه آثار معماریی مانند مجسمه ابوالهول و اهرام جزء ميراث فرهنگي يونسكو محسوب می‌شوند.

اسلاید 3: معماری مصر باستان را منتقدان معماری به چندین روش دسته ‌بندی کرده‌اند:1)دسته بندي بر پايه مصالح2) دسته ‌بندی بر پایه دوره تاریخی3)  ایده‌ها و مفاهیم الف) زندگي پس از مرگ ب) موميايي4)اهرام5) عملیات ساخت بناها6) طراحی معماری

اسلاید 4: (1) دسته‌بندی بر پایه مصالحمعماری مصر باستان را بر پایه مصالح مورد استفاده به دو دسته می‌توان تقسیم کرد.1) بناهایی که از خشت (آجر نپخته) در ساخت آنها استفاده شده‌است. از این نوع آجر در ساخت خانه‌های مصری در طول تمدن‌های فراعنه، یونانی، قبطی و اسلامی استفاده می‌شده است كه امروزه نيز در ساخت خانه‌های روستایی کاربرد دارد.2) بناهایی که از سنگ‌ ساخته شده اند. ‌ نوع دوم معماری سنگی است. مصر از ذخیره غنی معادن سنگ‌هایی نظیر بازالت، آهک، مرمر و گرانیت برخوردار بود. كه بعلت اهميت اين معادن بهره‌برداری از آنها معمولا˝ زير نظر دولت انجام می‌گرفت است.

اسلاید 5: (2)دسته‌بندی بر پایه دوره تاریخی صاحب نظران هنر و معماری مصر را به ۳ دوره تاریخی تقسیم نموده‌اند:  دوره پادشاهی کهن در حدود ۳۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح مصر سفلی و مصر علیا توسط فرعونی بنام تامر با هم متحد شدند و اولین سلسله با یک سیاست واحد ترکیبی از دو فرهنگ را به مورد اجرا در آورد پس از گذشت این دوره به تدریج معماری مصطبه آغاز می‌شود. ( این دوره از 2040 تا 3200 سال قبل از میلاد طول کشیده است) . هرم خوفو كه بزرگترين هرم از اهرام ثلاثه مي باشد مربوط به اين دوره بوده كه داراي ۱۴۶ متر ارتفاع بوده که امروزه ۱۳۷ متر از آن باقی مانده‌است و دارای قاعده‌ای مربع شکل به ضلع ۲۴۳ متر (سطحی معادل ۵ هکتار) می‌باشد.در ساخت اين هرم از سنگ هايي به وزن 2تن استفاده شده است، این هرم علاوه بر مقبره سمبل خداي رع هم بوده که نماد قدرت شاهان مصر است.

اسلاید 6: هرم خوفو بلند ترين ساخته دست بشر تا قبل از ساخت برج ايفل

اسلاید 7: دوره پادشاهی میانه این دوره از ۲۰۴۰ تا ۱۶۵۰ سال قبل از میلاد طول کشید است، كه با از بین رفتن تفكر اهرام، که خود نشان دهنده کاهش مرکزیت حکومت و آيين رع بود. معماری معابد رونق گرفت و بزرگترین معابد در این دوره بنا گردید.   خصوصیات معابد این دوره 1)سردر و حیاط همیشه مزین به نقاشی‌های است که فرعون را در حال غلبه بر دشمنان نشان می‌دهد.

اسلاید 8: 2) نقش سر ستونها از گیاهان اطراف نیل اقباس شده و گاهی ستونها به شکل مجسمه انسان بکار رفته‌اند.

اسلاید 9: 3) در مجسمه سازي این دوره جلوه‌هایی از واقع گرايي را می‌توان دید.

اسلاید 10: دوره پادشاهی جدید این دوره از ۱۵۵۰ تا۱۰۷۰ سال قبل از میلاد طول کشید است ، از بناهای عظیم این دوره، معبد سنگی رامسس دوم (آخرین فرعون بزرگ مصر) است که دارای چهار پیکره عظیم نشسته در نمای ورودی خود است. راهروی ورودی این معبد در هر دو سو ستونهایی به صورت پیکره ایستاده رامسس دوم قرار داشت که بعدها الگویی برای ستون ها يوناني می‌شود.

اسلاید 11: خصوصیات دوره پادشاهي جديد در این دوره به دلیل تعداد زیاد پیکره‌ها به ظرافت کاری کمتر توجه شده‌است.

اسلاید 12: اين مقبره ها معمولا به شكل سكويي بلند ومستطیل شکل با دیواره های پرشیب ومفروش از سنگ وآجر بر روی محوطه تدفین ساخته می شده اند .محوطه تدفین در عمق زیادی در زیر زمین قرار داشت وبه وسیله هواکش به سکوی بلند متصل می شده است. هرم پله اي زوسر (جوسر)(3)ایده‌ها و مفاهیم آلف) زندگي پس از مرگ ب) موميايي هرودوت مورخ مشهور یونان درباره مصریها می گوید : (مصریها بیشتر از هر قوم دیگری به حد افراط مذهبی اند) مصریان خانه‌های خود را مکانی ناپایدار، ولی آرامگاه ابدی خویش را مسکن جاودانی خود به شمار آورده‌اند. آنها نه تنها بناهای قبرهایشان را با حوصله و سرمایه گذاری فراوان مي ساختند. بلکه فضای پیرامونی آنها را نیز هرچه زیباتر و سرسبز تر و باشکوه تر طراحي مي كردند. 

اسلاید 13: (مقبره و محوطه هرم زوسر)

اسلاید 14: الف)زندگی پس از مرگ   مصریان قدیم اعتقاد داشتند که فراعنه پس از مرگ به خدایی می‌رسند و بنابراین مقابرشان می‌بایست بسیار عظیم و غیرقابل نفوذ ساخته می‌شد. چهار مثلث جانبی هرم در اهرام مصر به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پرتوهای خورشید بر جسد فرعون تابیده شود و رابطه جاودانی او را با خدای آفتاب که «رع» نام دارد، حفظ کند. در کنار این اهرام مقابر کوچک تر مکعب شکلی بنام مصطبه به تعداد زیادی ساخته شده‌است. فراعنه مراسم خاکسپاری خود را به شکل یک سنت ملی درآورده بودند به طوری که مذهب، هنر و تفکر مصریان آن زمان به شدت به سمت پرستش آنان سوق یافته بود .

اسلاید 15: ب)مومیایی‌ها  مصری‌ها زندگی کوتاه این جهان را فانی و مرگ را آغاز یک حیات جاویدان در دنیای دیگر می‌شناختند. بر اساس اعتقاد و تفکر آنان هر انسان علاوه بر جسم دارای یک روح بنام «بع»، ویک پیکر شبه گونه بنام «کا» است. «بع» پس از مرگ در زمین مانده و هر شب به جسد باز می‌گردد ولی «کا» می‌تواند مابین این دوجهان در حرکت باشد. به اعتقاد اینان، شرط جاودانه بودن زندگانی آن بوده که بع و کا هر دو بتوانند جسد خود را شناخته و به آن بازگردند. به همین علت برای از بین نرفتن اجساد مردگان آنان را مومیایی کرده و کلیه اشیا و متعلقات آنان را در کنار شان قرار می‌دادند. هم چنین برای محافظت از جسد، مقابر را محکم و غیر قابل نفود می‌ساختند تا «کا» بتواند در آنجا سکونت کند و از بلاهای طبیعی و سرقت اموال در امان باشد. درهای کاذب در کنار مقابر به منظور ورود و خروج «بع» و «کا» ساخته شده بود تا آنها بتوانند تردد کنند.

اسلاید 16: (نمونه يك موميايي و برخي لوازم همراه جسد)

اسلاید 17: (4)اهرام  اهرام جيزه ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اھﺮام ﺟﯿﺰه ﻧﺎم ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اھﺮام ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در دوران ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺷﮫﺮ ﻗﺎھﺮه ﮐﻨﻮﻧﯽ واﻗﻊ ﺷﺪهاﺳﺖ. ھﺮم ﺑﺰرگ ﺟﯿﺰه ﯾﮑﯽ از اھﺮام در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اھﺮام ﺟﯿﺰه و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﻋﺠﺎﯾﺐ ھﻔﺖﮔﺎﻧﻪ ﺟﮫﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﻗﺪﻣﺖ اھﺮام ﺟﯿﺰه ﺑﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﭼﮫﺎرم ﻣﺼﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻧﺎمھﺎی آﻧﮫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ھﺮم ﺧﻮﻓﻮ، ھﺮم ﺧﻔﺮه و ھﺮم ﻣﻨﮑﻮر. ﮐﻪ ﺧﻮﻓﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎن و ﯾﮑﯽ از ﻋﺠﺎﯾﺐ ھﻔﺖ ﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ. . ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﯿﺰه در ﺣﺪود ٨ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ. علاوه بر سه هرم اصلي آن ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﺮم ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ، ﻣﺠﺴﻤﻪ اﺑﻮاﻟﮫﻮل و ﮐﺸﺘﯽ ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮی ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ٢۵٠٠ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد ﻣﺴﯿﺢ ﻧﯿﺰ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﯿﺰه واﻗﻊ ﺷﺪهاﺳﺖ. ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﮋوھﺸﮕﺮان، ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺎﺧﺖ اھﺮام را ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ١٢ ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دھﻨﺪ ﮐﻪ ھﻨﻮز ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﻘﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪهاﺳﺖ.

اسلاید 18: مجموعه اهرام جيزه

اسلاید 19: (5)عملیات ساخت بناها کارگران تا به پايان رسيدن کار ساخت بنا ها مجبور بودند در مجاورت معدن سنگی که بنای مورد نظر باید با آن شکل می‌گرفت، زندگی کنند از نکات جالب توجه‌ای که در ساخت بناهای شگفت‌آور مصر شایان ذکر است ساده بودن ابزار کارگران آن دوران در مقابل خلق این بناهای اعجاب‌آور است.

اسلاید 20: (6)طراحی معماري در دوران فراعنه وجود یک طرح معماری پیش از اقدام به ساخت یک بنا ضروری محسوب می‌شد. نمونه‌هایی از این طرح‌ها را می‌توان به صورت ماكت و نقاشي روی کوزه‌ها ، سنگ‌ها و ... دید. .

اسلاید 21: ساير سبك هاي معماري مصر : گذشته از معماری که در خدمت مذهب و مراسم تدفین بود نوع دیگری از معماری با نام معماری نظامی نیز در مصر رواج داشت که معرف آن قلعه‌ها و برج‌هایی بودند که در آن زمان ساخته شده‌اند این نوع معماری در دوران حکومت آل ایوب (سلسله اسلامی در مصر که بنیانگذار آن صلاح‌الدین ایوبی بود) به اوج خود رسید که نمونه‌های بارز این سبک معماری قلعه صلاح‌الدین و دژ المظفر است. . 

اسلاید 22: سبک دیگری از معماری که در دوران یونانی‌ها بسیار توسعه پیدا کرد معماری شهری بود نمونه‌ای از این معماری فانوس دریایی اسکندر است که جزو سومین عجایب دنیای باستان به شمار می‌آید. ساخت این فانوس در دوران سلطنت بطالسه اول شروع شد و در دوران حکومت بطالسه دوم به پایان رسید.   (فانوس دریایی اسکندر 150 متر طول دارد و تا قرن نوزدهم به عنوان راهنمای کشتی‌ها در شب و روز کار می‌کرده است.)

اسلاید 23: نوع دیگری از معماری که ساخت هر نوع بنایی را شامل می‌شد در دوران اسلام رونق پیدا کرد. ساخت مسجد، مدارس، قصرها، قلعه‌ها و خانه‌ها مظاهر این نوع معماری هستنددانشگاه الازهر مصر

اسلاید 24: (طرح بازسازي شده مجسمه ابوالهول محافظ هرم فرعون)

اسلاید 25: (منابع) 1)آشنايي با معماري جهان . محمد ابراهيم زارعي 2) تاريخ مصر باستان . اردشير خداداديان 3)دانشنامه ويكي پديا (مصر) 4)اهرام ثلاثه. تاريخ ما پايان