مفهوم هبه در قانون مدنی

مفهوم هبه در قانون مدنی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیممفهوم هبه در قانون مدنی

اسلاید 2: هبه در قانون مدنی چه مفهومی دارد؟ «هِبه» در لغت به معنای عطا، بخشش و دادن چیزی به کسی بدون دریافت مالی در قبال آن است. در مفهوم حقوقی هم، هبه چندان از این مفهوم دور نیفتاده است. هبه در حقوق «قراردادی است که در آن شخصی مالی را به صورت مجانی به تملیک شخص دیگر در می‌آورد». در اصطلاح حقوقی به شخص اعطاکننده «واهب»، به شخص دریافت کننده «مُتهِب» و به مالی که به دیگری بخشیده شده است «عین مرهوبه» گفته می‌شود. در اینجا برای آشنایی بیشتر با این قرارداد به برخی ویژگی‌های کلیدی و مهم آن اشاره می‌کنیم و می‌بینیم که هبه در قانون مدنی چه مفهومی دارد.

اسلاید 3: ویژگی‌های قرارداد هبه در مورد هبه پیش از هر چیز باید به یک مسئله توجه کرد: هبه یک عقد و قرارداد است و به رضایت هر دو طرفِ قرارداد نیاز دارد: نه تنها شخص «الف» باید بخواهد که مالی را به تملک دیگری درآورد بلکه شخص «ب» هم باید این خواسته‌ی او را قبول کند. شاید به نظر برسد که قبول و پذیرش طرف دومِ قرارداد در اینجا غیرضروری است و نقش مهمی ایفا نمی‌کند اما باید توجه داشت که همه‌ی افراد آزاد و مستقل هستند و هیچ‌کس حق ندارد بدون رضایت دیگری او را وادار به کاری کند و بر او و دارایی‌اش مسلط شود. بنابراین هبه مانند هر قرارداد دیگری به دو اراده، و رضایت هر دو طرفِ قرارداد احتیاج دارد و در غیر این صورت واقع نخواهد شد.

اسلاید 4: ویژگی دیگر قرارداد هبه این است که هبه قراردادی است رایگان و مجانی. به عبارت دیگر در قرارداد هبه، معاوضه صورت نمی‌گیرد. در واقع واهب در مقابل مالی که به دیگری می‌بخشد مابازائی دریافت نمی‌کند. البته باید توجه داشت که واهب می‌تواند هبه را به دریافت مال یا به شرط خاصی مشروط بکند اما این امر قرارداد را به معاوضه (یا خریدوفروش) بدل نمی‌کند بلکه بیشتر حالت احسانی در برابر احسان دارد: مثلا واهب می‌گوید من این خانه را به شما می‌بخشم به شرط اینکه زبان فرانسه را به من بیاموزید (هبه‌ی مُعَوَّض).موضوع قابل‌ِتوجه دیگر این است که هبه یک قرارداد «تملیکی و عینی» است. به این معنی که واهب با انعقاد این قرارداد در واقع مالکیت مال مورد بخشش را به دیگری منتقل می‌کند. اما این مالکیت تنها زمانی واقع می‌شود که مال در اختیار شخص متهب قرار گرفته باشد. به عبارت بهتر به صرف اینکه طرفین قصد انعقاد قرارداد هبه را داشته باشند، این عقد کامل نمی‌­شود؛ بلکه لازم است در عمل مال موردنظر در اختیار متهب/نماینده قرار بگیرد تا این عقد تکمیل شود. پس از اینکه مال موردِنظر به شخص داده شد، مالکیت آن نیز از واهب به متهب منتقل می‌شود.