مهارت و اصول خواندن

مهارت و اصول خواندن

اسلاید 1: تکنیک های پردازش هیجانی

اسلاید 2: مهارت و اصول خواندن(Dyslexia)

اسلاید 3: خواندن کلمه Word reading هدف نهایی از خواندن ، درک و فهم مطالب خوانده شده می باشد (استنلویچ a 1991 )، ولی پایه و اساس برای درک خواندن، کفایت و کارآمدی درخواندن کلمه می باشد. برای درک کافی یک متن ابتدا باید کلمات متن بطور مجزا و به سرعت :رمز گشایی (decoding) و باز شناسی (recognition) شوند. توانایی رمز گشایی کلمات ورای پردازش معنایی آنها صورت می گيرد و در آن به ویژگیهای رسمی زبان و مهارتهای آوایی (Phonological skills ) توجه می شود بدون آن که لزوما عمل تلفط بیانی را شامل گردد ( مورایس 1987) .

اسلاید 4: ادامه خواندن یک مهارت واحد نیست، بلکه نظام پیچیده ای از مهارتها ودانش هاســــــت ( آدامز 1990 ). رمزگشایی کلمه، یکی از مهمترین مهارتها درخواندن کلمه است. رمز گشایی یعنی پردازش تشخیص بینایی علائم سیاهی که بر روی کاغذ نوشته شده است. پردازش رمز گشایی با دانش عمومی و درک زبانی فرد هدایت می شود. برای نیل به یک تجربه خواندن کامل و موثر ابتدا می باید رمزهای الفبایی را دریابیم تا کلمات را کشف کنیم. سپس کلمات را از خزانه لغات (واژگان) ذهنی (mental lexicon) خود فراخوان کنیم و سرانجام عبارات متن را درک کنیم.

اسلاید 5: ادامهبنابراین تجربه کلی خواندن نوشته های الفبایی را می توان با معادله ساده زیر معرفی کرد (هوور وگاف، 1990): خواندن = رمزگشایی Xدرک D R C

اسلاید 6: راهبرد خواندن کلمه فرضیه مسیر دو گانه doual route hypothesis ( کل هرت، 1978، مورتون و همکاران 1989): اين فرضیه دو مسیر یا رمز را برای دسترسی به واژگان ذهنی پیشنهاد می کند.1- مسیر یا رمز اوّل، مسیر یا رمز آوایی است که مبتنی بر رمز گشایی واحد های زیرمجموعه یک کلمه با ارجاع به تطابق های بین نوشته ها وصداها (تطابق نویسه ها – آواها ( Spelling – Sound Correspondence) می باشد. این مسیر یک مسیر غیر مستقیم به واژگان ذهنی و از طریق مهارت آوا شناسی انجام می پذیرد. 2- مسیر یا رمز دوّم، مسیر یا رمز نوشتاری (orthographic code) است که مبتنی بر بازشناسی کل کلمه است. این مسیر یک مسیر مستقیم بینایی به واژگان ذهنی است و به واسطه های آواشناختی نیاز ندارد. خواننده گان ماهر معمولا از راهبردهای نوشتاری برای رمز گشایی کلمات استفاده می کنند، درحالیکه خواننده گان مبتدی از راهبردهای آوایی استفاده می کنند.

اسلاید 7: توانا ئيهای آوايی واگنر و همکاران (1994) توانائيهای آگاهی آوایی را بشرح زير مطرح می کنند: 1- تجزیه آوایی (Phonological analysis): توانایی خردکردن یک کلمه به اجزاء آوایی آن 2- ترکیب آوایی (Phonological synthesis): توانایی تشکیل کلمه با امتزاج آواهای مجزا3- رمز گذاری آوایی درحافظه کاری (Phonological coding in working memory) : توانایی نگهداری اطلاعات زبانی درحافظه کوتاه مدت با استفاده از رمزهای آوایی 4- باز یابی آوایی درحافظه کاری (Phonological retrieving from working memory) : توانایی بازیابی رمزهای آوایی از حافظه کاری. 5- نامیدن سریع کلمه (rapid naming): توانایی نامیدن سریع کلمه هم درحالت ارائه انفرادی کلمه و هم در حالت ارائه گروهی کلمات.

اسلاید 8: تفاوتهای ميان نوشتارهای زبانی پیچیده و ساده درخواندن کلمهبا توجه به نتایج مطالعات ، تفاوتهای عمده زیر را بین نوشتارهای زبانی پیچیده و ساده درخواندن کلمه می توان بشرح زیر بيان کرد : یادگیری مهارتهای خواندن سلیس ، قابل فهم و صحیح رسم الخط های پیچیده و عمیق ( مانند زبان انگلیسی ) زمان طولانی تری را در مقایسه با رسم الخط های ساده وسطحی ( مانند زبان فنلاندی ) نیاز دارد. خوانندگان رسم الخط های پیچیده و غیر شفاف بیشتر از راهبردهای خواندن کل کلمه (پالوگوکرافیک) هم در خواندن کلمات و هم در خواندن ناکلمات استفاده می کنند، در حالیکه خوانندگان رسم الخط های ساده و شفاف از راهبردهای آوایی بیشتر استفاده می کنند. خطاهای خواندن درتکالیف خواندن کلمه درخواننندگان رسم الخط های پیچیده و غیر شفاف بیش از خطاهای خواندن درخوانندگان رسم الخط های ساده و شفاف است .

اسلاید 9: نارسا خوانی (dyslexia)درحوزه بالینی براساس DSM-IV نارسا خوانی اینگونه تعریف می شود: اختلال نارساخوانی از طریق دشواری در یادگیری خواندن آشکار می شود، با وجود انکه فرصت آموزشی مناسب ، امکانات اجتماعی – فرهنگی مناسب وجود داشته و فرد از نظر توانایی هوشی مشکل ندارد. این اختلال به ناتوانایی های شناختی اساسی وابسته است و این ناتوانایی ها ریشه ارثی دارند.

اسلاید 10: تعريف نارسا خوانی (ادامه) کودکان نارسا خوان نیست اگر : از امکانات آموزشی ناکافی و نامتعارف برای یادگیری خواندن برخوردار بوده باشد. با محرومیت های فرهنگی – اجتماعی روبرو بوده باشد. تعریف مشابهی با تعریف فوق از نظر سازمان بهداشت جهانی درطبقه بندی اختلالات رفتاری و ذهنی ICD-10 پذیرفته شده است (1993) .

اسلاید 11: ریشه زیستی و نورولوژیکی ( عصبی ) نارسا خوانی مطالعات پژوهشی نشان داده اند که نارسا خوان ها در مقایسه با افراد عادی از ساختارها و کارکردهای متفاوت مغزی بر خوردارهستند. گشویند وگالابورد (1985) نشان دادند که افراد نارسا خوان عدم تقارن طبیعی را در مغز نشان نمی دهند. نارساخوانها دارای استخوان گیجگاهی ( Planum temporal) بزرگتری در طرف راست بودند که با طرف چپ هم اندازه بود.لارنس وهمکاران (1995) درمطالعه نوجوانان نارسا خوان نشان دادن که استخوان گیجگاهی در دو نیمکره با هم مساوی بود. آنها ارتباط بین این تقارن غیر طبیعی در مغز را با مشکلات آوا شناختی نشان دادند.

اسلاید 12: انواع آزمونهای خواندن ونارسا خوانیدرگذشته در تجربه خواندن غالبا درک وتفسیر کلمات بیش از تشخیص و بازشناسی کلمات مورد توجه قرار می گرفت. آزمونهای استاندارد مدارس غالبا برخواندن و درک متن تاکید می ورزیدند و به اینکه آیا کودکان قبل از درک و خواندن متن از توانایی کشف و باز شناسی کلمه برخوردار هستند توجه کمتری می شد. امروز به این نکته بیشتر توجه می شود که نمره پایین در یک آزمون درک خواندن لزوما معرف خواندن ضعیف کلمات و مشکل در باز شناسی کلمات نمی تواند باشد بلکه می تواند ناشی از عوامل مهم دیگری نظیر ضعف در مهارتهای عمومی شناختی ، فقدان امکانات فرهنگی – اجتماعی ، ضعف بینایی ، انگیزه ناکافی ، خستگی و استرس باشد.

اسلاید 13: آزمونهای سنتی خواندن کلمه ( بازشناسی کلمه ) Word reading test (Word –recognition) آزمونهای استاندارد خواندن کلمه نظیر مجموعه بازشناسی کلمهPIAT (دون و مارک وارد، 1970) صحت تشخیص کلمه را بطور یک به یک و با ارائه کارت یا برکاغذ نوشته شده مورد استفاده قرار می دهند. در این قبیل آزمونها از دانش آموزان خواشته می شود تا هر کلمه را با صدای بلند برای معلم و یا آزمونگر بخواند تا زمانی که چند خطای معین را بطور متوالی مرتکب می شوند یا زمان محدود و معینی به پایان می رسد. نمونه دیگر آزمون جور کردن وهمتا سازی کلمه – تصویر می باشد (سوگارد وپترسون 1974 ) که درآن دریک ستون ( طرف چپ ) کلمه های منفرد بطور تصادفی قرار دارند درحالیکه درستون دیگر (طرف راست) تصاویر به طور تصادفی قرار دارند. در انیجا تکلیف کودک آن است که بین این کلمات و تصاویر با کشیدن خط هایی در زمان معینی ارتباط برقرار سازد. البته در این آزمون علاوه بر بازشناسی کلمه به بازشناسی تصاویر نیز نیاز است.

اسلاید 14: آزمون زنجیره های کلماتآزمون زنجیره های کلمات از 400 -300 کلمه منفرد و به شکل 120-100 زنجیره 4-3 کلمه ای ( نظیر Sound coffee blue) ) تشکیل شده است. تکلیف دانش آموزان آن است که در زمان معینی (3 دقیقه ) هر تعداد کلمه معنی دار را که می توانند با کشیدن خط توسط مداد جدا سازند. این آزمون با هیچگونه اثرسقف ( نمره های بسیار بالا ) روبرو نیست . کلمات می توانند از میان اسامی ، افعال و صفات آشنا برای خوانندگانی مبتدی انتخاب شوند. باید تلاش شود که کلمات به بیش از دو بخش معنی دار یا بیشتر تقسیم نشوند. آزمون زنجیره ای حروف به مدت 90 ثانیه و به منظور تمرین و به جهت آشنا سازی دانش آموزان با نیازهای بینایی – حرکتی تکلیف زنجیره های کلمات به طور مقدماتی اجرا می گردد. آزمون زنجیره های کلمات دارای امتیازات متعددی در مقایسه با سایر آزمونهای خواندن کلمه می باشد.

اسلاید 15: ويژگيهای آزمون زنجيره کلماتاین آزمون سریع است و می تواند به صورت گروهی انجام پذیرد . بنابراین می تواند به عنوان یک ابزار غربال سازی ساده و قابل اجرا در تشخیص دشواریهای خواندن کلمه به کار رود. این آزمون بصورت واحد می تواند برای همه گروههای سنی 19-7 سال به کار رود. این آزمون برای دانش آموزان سوئدی وانگلیسی در این رده سنی استاندارد شده است . این آزمون کلمات بسیار زیادی را در بر می گیرد و بنابراین با مشکل اثرسقف (نمره های بسیار بالا) در پایه های مختلف تحصیلی روبرو نیست . دراین آزمون هم سرعت وهم صحت خواندن کلمه در رابطه با دشواریهای خواندن و نارساخوانی مورد توجه قرار می گیرد. این آزمون این امکان را فراهم می کند تا خطاهای خواندن نیز با توجه به تفاوتهای رسم الخطی در زبانهای مختلف دقیق تر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در این آزمون نیازی به تلفظ کلمه نمی باشد و بنابراین خواندن کلمه به صورت خالص تری توسط خود فرد و بدون نیاز با درهم آمیختگی با مشکلات احتمالی در تلفظ مورد بررسی و اندازه گیری قرار می گیرد.

اسلاید 16: آزمونهای مهارتهای آواشناختی پردازش آوا شناختی ضعیف می تواند در زبان گفتاری و خواندن کودکان خردسال به خوبی آشکار شود بشرط آنکه نظام آوایی در تکلیف مورد نظر به کار گرفته شده باشد. کودک نارسا خوان ممکن است به خوبی صحبت کند و حتی ممکن است با تمرین و استفاده از راهبردهای جبرانی به خوبی بخواند. ولی زمانی که نظام آوایی او به خدمت گرفته شود ضعف اساسی او هویدا می گردد . امروزه تکالیف مختلفی برای ارزیابی مهارتهای آوایی وجود دارد مانند بازشناسی ، تقطیع و تولید صداها درکلمات ، ناکلمات وشبه کلمات مدارک قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهند که مهارتهای خواندن ضعیف با نمره های پایین در مهارتهای آوا شناختی ارتباط دارند (برای مثال راک و همکاران، 1994).

اسلاید 17: مهارتهایی مورد استفاده درآزمونهای آواشناختی تجزیه وتحلیل آواهای اولیه وآواهای انتهایی (قافیه) The Alliteration test & the Rhyme testتجزیه وترکیب آواهای اولیه وآواهای انتهایی (قافیه) The Spoonerismنامیدن سریع The Naming Test (word recognition) که مستلزم خود کاری و کار آمدی در دسترسی و بازیابی رمزهای آوایی وکل کلمه از حافظه است .توانایی جستجوی اطلاعات و بازیابی Alliteration Fluency and Rhyme Fluency آنها از حافظه بلند مدت با استفاده از رمزهای آوایی مبتنی بر آواهای اولیه وآواهای انتهایی ( قافیه ) .توانایی خواندن نا کلمات وشبه کلمات Non –Words & Pseudo words Reading

اسلاید 18: The Dyslexia Screening Test (DST) برای کودکان 5/6 تا5/16 سال توسط فاست و نیکلسون (1996) ساخته شده است ، که درآن مهارتهای متنوعی نظير مهارتهای آوا شناختی مورد بررسی واندازه گیری قرار می گیرد. این آزمون شامل خرده آزمونهای زیر در ارتباط با مهارتهای آوا شناختی است. 1- نامیدن سریع تصاویر: این آزمون نسخه ای از آزمون نامیدن سریع و خودکار تصاویر دنکلا و رودل (1976) است که برای تشخیص نارسا خوانی از سایر ناتوانی های یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد. در این آزمون تصاویری آشنا و روز مره در ستونهای از راست به چپ و از بالا به پایین وجود دارد و تکلیف کودکان آنست که با سرعت این تصاویر را نام ببرند. 2- نامیدن سریع رنگها3- نامیدن سریع ارقام: نمونه از نامیدن سریع وخودکار است که با نارسا خوانی و مشکلات خواندن ارتباط دارند (ونکلا وکا لینگ 1991).

اسلاید 19: ادامه آزمون خواندن کلمه ( باز شناسی کلمه ) دراین آزمون فهرستی از کلمات آشنا وجود دارد و از کودک خواسته می شود تا با سرعت وصحت هرچه بیشتر این کلمات را در زمان معینی (مثلا 1-2دقیقه) بخوانند. این آزمون اقتباسی از آزمون آلمانی EMT است ( بروس ووتن 1980). 3- آزمون تقطیع یا حذف آواها (Phonemic segmentation or phoneme deletion) در اين آزمون از کودکان خواسته می شود که کلمات آشنا را با حذف آواهای اولیه ، وسط یا انتهایی با صدای بلند تکرار کنند. این آزمون اقتباسی از آزمون روسنر (1971) است .

اسلاید 20: ادامه 4- خواندن کلمان بدون معنی (ناکلمات ) : در این آزمون فهرستی از ناکلمات بصورت یک به یک به کودکان ارائه می شود و از آنها خواسته می شود که این ناکلمات را در زمان معین و با صدای بلند بخواند. یکی از مطالعات اولیه در باره دشواری خواندن ناکلمات در نارسا خوانها توسط فینوسی و همکاران (1976) انجام گرفته است.

اسلاید 21: آزمونهای سیالی کلامی و معنایی Verbal Fluency & Semantic Fluency1- آزمون سیالی کلامی حروف اولیه: با حروفی مانند (س ، ب و..) یک کلمه گفته می شود و از کودک خواسته می شود تا در زمان معینی هر تعداد کلمه معنی دار که می تواند با آن حروف تولید کنند.2- آزمون سیالی معنایی: در اين آزمون نام مقوله های آشنا و روزمره (مانند لوازم آشپزخانه ، نام رنگها، نام حیوانات و...) به صورت تک تک به کودک ارائه می شود و از او خواسته می شود تا در زمان معینی کلمات معنی داری در ارتباط با آن مقوله معین تولید کنند. مطالعات نشان داده اند که بطور کلی کودکان نارسا خوان در آزمون سیالی کلامی دارای مشکلاتی هستند ولی درآزمون سیالی معنایی دشواری ندارند ( لاندرل و فریت 1995). البته در انواع نارسا خوانی سطحی (پیرامونی) و عمیق (مرکزی) که سطوح مختلفی از شناخت دچار آسیب می گردد (الیس و یانگ، 1997) می توان تفاوتهایی در رابطه با توانایی های سیالی کلامی و معنایی در نارساخوانها قائل شد. البته در مجموعه آزمونهای DST خرده آزمونهای دیگری برای ارزیابی توانایی های حرکتی ، نوشتاری و حافظه کوتان مدت نیز وجود دارد.

اسلاید 22: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی 1- آزمون خواندن كلمات: اين آزمون شامل 3 فهرست 40 كلمه اي مي باشد. آزمودنی بايد اين كلمات را به ترتيب از بالا به پايين و از ستون راست به چپ تا حد ممکن با تلفظ درست و سريع در زمان معين (3 دقيقه) بخواند. با توجه به اينکه کلمات توليد شده توسط دانش آموزان در سه سطح کلمات پر بسامد، کلمات با بسامد متوسط و کلمات با بسامد کم طبقه بندی شده اند، در اين خرده آزمون نيز از هر سه سطح هر کدام 40 کلمه انتخاب گرديد. لازم به ذکر است که اين خرده آزمون دارای دو نسخه الف و ب می باشد که در احرای آزمون هر يک از اين دو نسخه بطور تصادفی به نيمی از دانش آموزان دختر و پسر در هريک از شهر ها ارائه گرديد.

اسلاید 23: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)2- آزمون درك خواندن متن: اين آزمون شامل دو خرده آزمون می باشد (يک متن مشترک برای تمام پايه ها و دو متن اختصاصی برای هر پايه). در اين آزمون داستاني براي دانش آموز خوانده مي شود. تکليف او اين است که به داستان خوب گوش كرده و در پايان به سئوالاتی که توسط آزمونگر در مورد داستان از او پرسيده می شود پاسخ دهد. پس از خواندن هر متن، سئوالات و گزينه های آن يك به يك توسط آزمونگر برای دانش آموز خوانده می شود و او بايد تنها يک گزينه را كه به نظر او درست می رسد انتخاب نمايد. به منظور ايجاد شرايط يکسان در نحوه تلفظ کلمات، سرعت خواندن ، و بلندی صدا، متنها با صدا و کيفيت واحد بر روي نوار کاست ضبط گرديده تا آزمونگران با استفاده از ضبط صوت آنها را برای دانش آموزان پخش نمايند. در ضمن برای درک بهتر سئوالات فرم نوشتاري سئوالات همراه با گزينه ها نيز در مقابل دانش آموزان قرار داده می شود.

اسلاید 24: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)3- آزمون زنجيره كلمات:اين آزمون از 93 زنجيره كلمه تشکيل شده است. در هر زنجيره 3 يا 4 كلمه فارسي با معني وجود دارد. تكليف آزمودنی اين است كه به هر زنجيره کلمه با دقّت توجّه كند و بدون آنكه نياز به خواندن آنها با صداي بلند باشد، با كشيدن خط توسط مداد كلمات فارسي با معني را از هم جدا كنند (مثال، آمريكا/گاو/دست). اغلب کلمات اين آزمون برگرفته از فهرست کلمات توليد شده توسط دانش آموزان در فاز اوّل پژوهش می باشد. برای درک هر چه بهتر دانش آموز از تکليف خود، بخش تمرين پيش بينی شده است. مدت زمان اجرای اين خرده آزمون 2 دقيقه می باشد. لازم به يادآوری است که شبيه اين خرده آزمون در آزمونهای خواندن و نارساخوانی نسخه سوئدی بکار رفته است.

اسلاید 25: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)4- آزمون درك كلمات:اين آزمون شامل 30 كلمه مي باشد كه درآن برای مفهوم ، تعريف، و يا کاربرد هر کلمه، يک سئوال همراه با پاسخ 4 گزنيه ای مطرح شده است که تنها يكي از گزينه ها درست است. سئوالات در مقابل آزمودني قرار گرفته و در حاليكه آزمودنی نيز می تواند آن را بخواند، آزمونگر به ترتيب هر سئوال را همراه با پاسخهای مربوطه با صداي بلند براي او مي خواند، و از دانش آموز خواسته مي شود كه بهترين گزينه را براي هر سئوال انتخاب كند. کلمات اصلی اين خرده آزمون بر گرفته از خرده آزمونDLS می باشد که با توجه به ويژگيهای زبان فارسی و فرهنگ ايرانی و بر اساس نظرات روانشناسان و زبان شناسان و واژگان نوليد شده توسط کودکان و کتب درسی و غير درسی تغييرات لازم در آن داده شد. به منظور درک هر چه بهتر آزمودنی از تکليف خود ، بخش تمرين نيز پيش بينی گرديده است که توسط آزمونگر قبل از اجرای اصلی انجام می شود. بايد توجه داشت كه براي هيچيك از سئوالات توضيح اضافه اي نبايد داده شود. عبارات همانگونه كه درآزمون وجود دارد و با صداي رسا و بلند خوانده می شود.

اسلاید 26: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)5- آزمون قافيه: اين خرده آزمون از 20 كلمه تشکيل شده است. براي هر کلمه 3 گزينه به عنوان هم قافيه مطرح شده است که تنها يکی از آنها پاسخ درست است. كلمه هدف توسط آزمونگر با صداي بلند و رسا خوانده شده و از آزمودنی خواسته می شود تا از ميان 3 گزينه مقابل که آنها نيز با صدای بلند برای او خوانده مي شود، پاسخ درست را انتخاب کند. چند مثال نيز به عنوان تمرين مطرح می شود تا آزمودنی با تکليف خود کاملآ آشنا شود.ّ زمان اجرای آزمون 2 دقيقه مي باشد كه با خواندن نخستين کلمه هدف شروع شده و پس از اتمام زمان 2 دقيقه اجرای آزمون متوقف می گردد. کلمات هدف و نيز پاسخهای درست آن از ميان واژه گان توليدی توسط دانش آموزان ، کتب درسی ، و منابع کمک آموزشی انتخاب شده است. يادآور می شود که نسخه شبيه اين خرده آزمون در آزمونهای نارساخوانی نسخ انگليسی و سوئدی بکار رفته است.

اسلاید 27: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)6-آزمون حذف آواها: اين آزمون شامل 30 كلمه مي باشد كه يك به يك توسط آزمونگر (با صداي بلند و شمرده) خوانده مي شود. سپس از آزمودني خواسته مي شود كه هر كلمه را بلافاصله با حذف آوای (صداها) مورد نظر با صداي بلند بگويد. مثلا“ «كارخانه » را با حذف آواي « نه » بگويد. دربرخي كلمات آواها در ابتداي كلمه حذف مي شوند ، دربرخي ديگر آواهاي مياني يا آواهاي پاياني حذف مي گردند. كلمات بطور تصادفي خوانده می شود تا آزمودنی نسبت به حذف آوای هدف آگاهي پيدا نکند. چند مثال به عنوان تمرين پيش از آغاز اجرای اصلی مطرح می شود. کلمات اين خرده آزمون نيز از خزانه لغات توليد شده توسط دانش آموزان ، کتب درسی ، و منابع کمک آموزشی انتخاب شده اند. زمان اجرای اين خرده آزمون نيز 2 دقيقه می باشد. شبيه اين خرده آزمون در نسخ سوئدی و انگليسی آزمون نارساخوانی مشاهده می شود.

اسلاید 28: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)7 - آزمون خواندن ناكلمات (كلمات بدون معني): شبيه اين خرده آزمون در آزمون نارساخوانی نسخ انگلسی و سوئدی ديده می شود. با اين تفاوت که درنسخه انگليسی ناکلمات در قالب متون بی معنا ارائه می شوند، در حاليکه در نسخه سوئدی بصورت ناکلمات می باشد.در نسخه ايرانی آزمودنی بايد 40 كلمه بدون معـــــني (ناكلمه) را به ترتيب از ستون راست به چپ و از بالا به پايين بخواند. فهرست كلمات در مقابل آزمودني قرار گرفته و آزمودني بايد در حاليکه هر ناکلمه را با انگشت خود نشان می دهد آنرا درست، دقيق و با سرعت بخواند. به آزمودني گفته می شود كه به معني آنها توجه نكند وتنها تلاش نمايد كه آنها را آنگونه که هست درست بخواند. چند مثال به عنوان تمرين قبل از شروع آزمون اصلی اجرا می شود. زمان اجرای اصلی آزمون 2 دقيقه است. بايد توجه داست كه مانند آزمونهای قبلي از طرف آزمونگر هيچگونه دخالتي يا كمكي نبايد انجام گيرد.

اسلاید 29: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)8 - آزمون ناميدن تصاوير: اين خرده آزمون شامل دو فهرست موازی است که هر يک شامل 20 تصوير است. هر فهرست بطور مجزا اجرا مي شود. آزمونگر فهرست تصاوير را در مقابل آزمودني قرار داده و از او مي خواهد كه به ترتيب از بالا به پايين و از سمت راست به چپ هر تصوير را با صدای بلند نام ببرد. مدّت زمان اجرا برای هر فهرست 1 دقيقه است. پس از اتمام اجرای فهرست تصاويراوّل ، اجرای فهرست دوّم بلافاصله به ترتيبی که در مورد فهرست اوّل گفته شد آغاز می گردد. برای تهيّه اين دو فهرست از خزانه لغات توليد شده توسط دانش آموزان در مرحله اوّل و خرده آزمون ناميدن تصاوير آزمون نارسا خوانی نسخه انگلستان که واژه های آن متناسب با سطح توانائی خواندن دانش آموزان تشخيص داده شد ، انتخاب گرديد.

اسلاید 30: کارت ناميدن تصاوير (1)

اسلاید 31: کارت ناميدن تصاوير (2)

اسلاید 32: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)9 - آزمون نشانه ها:اين خرده آزمون در آزمونهای نارسا خوانی و بسياری از آزمونهای شناختی بکار می رود. اين خرده آزمون شامل دو بخش به شرح زير می باشد. الف ـ آزمون نشانه هاي حرف: اين آزمون شامل 3 حرف از حروف الفباي فارسي ( م ، آ – ا ، ن) مي باشد. دراين آزمون هريك از حروف مذکور بصورت مجزا که با فونت درشت بر روی ورقه نوشته شده است به آزمودني نشان داده مي شود و در حاليکه با صداي بلند خوانده می شود از آزمودني خواسته مي شود كه هرتعداد كلمه را كه با اين حرف شروع مي شود را به ياد آورده و با صدای بلند بگويند. در طول اجرای آزمون آزمونگر از هر گونه کمک و يا دخالتی خوداری می کند. لازم به ذکر است که درمورد حرف ( آ – ا ) هر دو شكل آن بر روي كارت نوشته شده امّا تنها صداي « آ » تلفظ مي شود و از تلفظ ساير اشکال خوداری می کنيم. زمان لازم برای توليد کلمات مربوط به هر حرف يک دقيقه است. در مجموع سه دقيقه برای انجام اين آزمون زمان نياز است.

اسلاید 33: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)ب ـ آزمون نشانه هاي مقوله: اين آزمون شامل 6 مقوله ( نام دختر ، نام پسر ، ناميدن اعضاي بدن ، ميوه ها ، رنگها ، و وسايل آشپزخانه ) مي باشد. نحوه اجراي اين آزمون نيز مانند آزمون نشانه هاي حروف مي باشد. هر مقوله که با فونت درشت بر روی کاغذ نوشته شده است ، بايد بطور جداگانه به مدّت 1 دقيقه به آزمودني ارائه شود. از آزمودني خواسته مي شود كه هر تعداد كلمه را كه به اين مقوله مربوط مي شود به ياد آورده و بيان کند. در هنگام اجرای اين خرده مقياس از هر گونه دخالتی توسط آزمونگر خوداری می گردد. مدت زمان اجرای اين خرده آزمون 6 دقيقه می باشد.

اسلاید 34: نسخه ايرانی آزمون نارسا خوانی (ادامه)10- آزمون قافيه: اين خرده آزمون از 20 كلمه تشکيل شده است. براي هر کلمه 3 گزينه به عنوان هم قافيه مطرح شده است که تنها يکی از آنها پاسخ درست است . هركلمه هدف توسط آزمونگر با صداي بلند و رسا خوانده شده و از آزمودنی خواسته می شود تا از ميان 3 گزينه مقابل (سمت چپ) که آنها تيز با صدای بلند برای او خوانده مي شود، پاسخ درست را انتخاب کند. چند مثال نيز به عنوان تمرين مطرح می شود تا آزمودنی با تکليف خود کاملآ آشنا شود.ّ زمان اجرای آزمون 2 دقيقه مي باشد كه با خواندن نخستين کلمه هدف شروع شده و پس از اتمام زمان 2 دقيقه اجرای آزمون متوقف می گردد. کلمات هدف و نيز پاسخهای درست آن از ميان واژه گان توليدی توسط دانش آموزان ، کتب درسی ، و منابع کمک آموزشی انتخاب شده است. يادآور می شود که نسخه شبيه اين خرده آزمون در آزمونهای نارساخوانی نسخ انگليسی و سوئدی بکار رفته است.

اسلاید 35: آزمون زنجيره كلمات:آمريکاگاودست – موزمدادمحمودمورچه – سفيدشلواراتوبوس – بلوزنان‌ايران‌شليل - خودکارفاطمه‌گيلاس – نوشابۀآرمان‌آجرمحمد- نيماکاغذآموزگارروباه – سينه‌تهران‌حمام – پرتقال‌سنّندج‌فسنجان‌آهن - سردردسمنان‌سارالاله - مگس‌ميلادتفنگ – قاشق‌يادسينی‌اسپانيا – شيرخراسان‌کارگران - مادردايی‌مهندس‌آلو – زرديلداواليبال – آب‌مازندران‌آبادان‌آهو- آلمان‌مريم‌کمر – شمشيرعقاب‌سگ‌پياز – رزآلومينيوم لاله- قابلمه‌آش‌شور‌کوفته – چنارقالی سوزن- پارچ‌ماکارانی‌مکانيک – بينی‌سينی‌چراغ‌يوسف – آبی‌آذربايجان‌بادنجان – هواتوپ‌پشه‌غاز – دهان‌دکترميگوچسب – گنجشگ‌گيتارنقاله‌اصفهان – پاکن‌مادراسکی – عمّه‌ناصرهويج‌حسين – فرش‌ميزبلبل‌ميخ – ماشين‌چادرچوپان‌راهرو – سرماژاکت‌همدان‌طبل –

اسلاید 36: هدف اصلی پژوهشتهيّه و هنجار سازی بسته جامع آزمون خواندن و نا رسا خوانی برای دانش آموزان پايه اوّل تا پنجم دبستانی يک زبانه (فارسی) و دو زبانه (تبريزی و سنندجی ) با هدف غربال سازی دانش آموزان دارای مشکل نارسا خوانی برای اعمال مداخلات درمانی لازم. اين پژوهش علاوه بر تهّيه و هنجار سازی آزمون خواندن و نارسا خوانی در صدد يافتن پاسخ سئوالات زير نيز می باشد.

اسلاید 37: سئوالات پژوهش1- ميان دانش آموزان يک زبانه (تهرانی ) و دانش آموزان دو زبانه (تبريزی و سنندجی ) در آزمون خواندن و نارسا خوانی تفاوت معناداری وجود دادرد؟2- آيا ميان دانش آموزان دختر و پسر يک زبانه و دو زبانه در آزمون خواندن تفاوت معناداری وجود دارد؟3- آيا ميان دانش آموزان دختر يک زبانه و دانس آموزان پسر يک زبانه در آزمون خواندن و نارساخوانی تفاوت وجود دارد؟4- ميان دانش آموزان دختر دو زبانه (تبريزی و سنندجی) و دانس آموزان پسر دو زبانه (تبريزی و سنندجی) در آزمون خواندن و نا رساخوانی تفاوت وجود دارد؟5- در هر یک از سئوالات فوق تفاوتهای دانش آموزان در پایه های تحصیلی مختلف نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

اسلاید 38: روش پژوهش:جامعه تحقیق:جامعه مورد مطالعه کلیه کودکان دبستانی شهرهای تهران، تبریز و سنندج می باشد.نمونه تحقیق:نمونه مورد مطالعه به روش تصادفی و طبقه ای از میان دانش آموزان این سه شهر انتخاب شده اند. جامعه دانش آموزان ابتدایی شهر تهران 277187 نفر دختر و 291359 نفر پسر در 19 منطقه آموزش و پرورش و جامعه دانش آموزان شهر تبریز تعداد 69285 نفر دختر و 75266 نفر پسر در 5 منطقه آموزش و پرورش می باشد. در سنندج نیز تعداد 20733 نفر دانش آموز دختر و 22762 نفر پسر در دو منطقه آموزش و پرورش می باشد. دانش آموزان نمونه در هر یک از این شهرها– تهران 600 نفر (از بین 19 منطقه آموزش و پرورش)، تبریز 500 نفر (از بین 5 منطقه آموزش و پرورش) و سنندج 500 نفر (از بین 2 منطقه آموزش و پرورش) براساس سطوح اجتماعی– اقتصادی مختلف که در این شهرها وجود دارد از کلیه مناطق آموزش و پرورش به نسبتی که دانش آموزان در این مناطق توزیع شده اند بدین نحو انتخاب گردیده اند: ابتدا مدارس ابتدایی بطور تصادفی در میان مدارس موجود در مناطق آموزش و پرورش انتخاب می گردیدند.

اسلاید 39: ابزار پژوهشآزمون نارسا خوانی- ريون سياه و سفيد (نسخه مخصوص کودکان)ج- پاسخنامه:پاسخنامه تنظيم شده برای آزمون نارساخوانی شامل سه بخش می باشد:1- اطلاعا ت عمومی2- ارزيابی توانائيهای زبان مادری (ويژه دانش آموزان ترک زبان و کرد زبان):3- پاسخنامه آزمون خواندن و نارساخوانی:د: دستورالعمل اجرای آزمون:

اسلاید 40: يافته ها و نتايج1 - برتری دانش آموزان يك زبانه تهراني در خرده مقياسهای خواندن كلمات ، زنجيره كـــلمات ، قافيه، ناميدن تصاوير، درك خواندن (متن مشترك)، درك كلمات، خواندن ناكلمات و شبه كلمات از دانش آموزان دوزبانه تبريزي2 – برتری دانش آموزان يك زبانه تهرانی در خرده مقياسهای خواندن كلمات ، ناميدن تصاوير، درك خواندن (متن مشترك)، درك كلمات، خواندن ناكلمات وشبه كلمات، نشانه هاي حروف و نشانه هاي مقوله ها از دانش آموزان دو زبانه سنندجي

اسلاید 41: يافته ها و نتايج (ادامه)1 – وجود روندي تحولی و افزايشي در عملكرد دانش آموزان از پايه اول تا پايه پنجم در تمام خرده مقياسهای آزمون 2 - در خرده مقياس خواندن كلمات، تفاوت آشکار پايه هاي اول و دوم با ساير پايه هاي تحصيلي 3 – عدم تفاوت ميان داش آموزان دختر و پس در خرده مقياس هاي خواندن كلمات، قافيه، ناميدن تصاوير، درك خواندن، حذف آواها4 – برتری دانش آموزان دختر در خرده مقياسهای خواندن كلمات پربسامد (فرم الف)، كلمات با بسامد متوسط (فرم الف)، زنجيره كلمات ، نشانه هاي حروف و نشانه هاي مقوله ها از دانش آموزان پسر5 – برتری پسران در دو خرده مقياس درك كلمات و خواندن ناكلمات و شبه كلمات از دانش آموزان دختر

اسلاید 42: ادامه یافته ها و نتایج3- برتری دانش آموزان سنندجي در خرده مقياس های خواندن كلمات كم بسامد ، زنجيره كلمات، قافيه، درك كلمات، حذف آواها (آواهاي اول)، خواندن ناكلمات و شبه كلمات و نشانه هاي مقوله اي از دانش آموزان تبريزي4- برتری دانش آموزان سنندجی در خرده مقياس هاي قافيه، حذف آواها (اول و وسط) دانش آموزان سنندجي از دانش آموزان تهرانی5- برتری دانش آموزان تبريزی در خرده آزمون ناميدن تصاوير از دانش آموزان سنندجی

اسلاید 43: مقايسه دانش آموزان دو زبانه و يك زبانه در هر يك از خرده مقياسهای آزمون در پايه های پنجگانه 1- خواندن کلمات: برتری دانش آموزان يک زبانه از دانش آموزان دو زبانه در پايه های اوّل و دوّم 2 – زنجيره کلمات: عدم تفاوت ميان يک زبانه ها و دو زبانه ها در کليه پايه ها3 – ناميدن تصاوير: برتری يک زبانه ها از دو زبانه ها در کليه پايه ها 4- حذف آواها : عدم تفاوت ميان يک زبانه ها و دو زبانه ها در کليه پايه ها5- خواندن ناکلمات: برتری دانش آموزان يک زبانه از دانش آموزان دو زبانه در پايه های اوّل و دوّم 6- درک متن: برتری يک زبانه ها از دو زبانه ها در کليه پايه ها7- نشانه حروف: برتری يک زبانه ها از دو زبانه ها در پايه های چهارم و پنجم8- نشانه مقوله: برتری يک زبانه ها از دو زبانه ها در کليه پايه ها

اسلاید 44: نرمهای آزمون درک لغات و کلمات - سنندج پنجم

اسلاید 45: تعداد نرم هانرم های تهیه شده برای دختران و پسران بر اساس پایه های تحصیلی هر یک از شهرها و برای تک تک زیر مقیاس آزمون نما تهیه شده است.10*5*2*3

اسلاید 46: با تشکر از توجه شماعليرضا مرادی