نظام تربیتی اسلام
اسلاید 1: درس:نظام تربیتی اسلامبر اساس کتابدرآمدی بر نظام تربیتی اسلاممحمد علی حاجی ده آبادی
اسلاید 2: تعریف تربیتتربيت عبارت است از فعاليتي منظم و مستمر در جهت كمك به رشد جسماني شناختي، اخلاقي، اجتماعي، عاطفي و به طور كلي پرورش و شكوفايي استعدادهاي متربي، بگونهاي كه نتيجه آن در شخصيت متربي به ويژه در رفتارهاي او ظاهر خواهد شد.
اسلاید 3: ویژگی های این تعریف١ ـ تربيت فعاليتي است «منظم و مستمر»:اين استمرار به گونهاي است كه سرتاسر عمر انسان را پوشش ميدهد، حتي برخي معتقدند كه بايد سالها قبل از تولد انسان و آنگاه كه او به صورت ذرات ژني در صلب پدر و رحم مادر است را نيز جزء زمانِ تربيت لحاظ كرد و حتي اگر اين را هم مبالغه بدانيم، در اينكه كودكي، نوجواني، جواني، ميانسالي و كهنسالي جريان تربيت ضرورت دارد، جاي هيچگونه ترديدي نيست. چون منظم و مستمر است لزوم داشتن طرح و نقشه برای آن روشن است.٢ ـ تربيت تمام وجود انسان را پوشش ميدهد٣ ـ تربيت يك جريان بيروني ـ دروني است:بقول برخي روانشناسان همچون لوح سفيد نانوشتهاي نيست كه هرچه بخواهيم از او بسازيم، بلكه با موجودي سروكار داريم كه استعدادها، ظرفيتها و قابليتها و تواناييهاي مختلفي در او به صورت بالقوه بوديعه نهاده شده است: امام علي (ع) ليثيروا لهم دفائن العقول ؛ تا گنجينههاي خرد را در ايشان شكوفا سازند.و پيامبر اكرم (ص): انساني با فطرتي خداپذير به دنيا ميآيد.اما همين قابليتها و تواناييها چنان نيست كه در بستر طبيعت و به خودي خود شكوفا شود.
اسلاید 4: تفاوت تعلیم و تربیت تعليم عبارت است از عملي كه صرفا دلالت بر انتقال معلومات دارد، و از سطح ذهن متربي فراتر نميرود، به عبارت ديگر، اگر تعليم به گونهاي باشد كه اثر آن ايجاد يك رفتار مستمر و مداوم در شخص باشد، در اينجا با تربيت سروكار داريم بنابراين تربيت اخلاقي آموزش اطلاعات و انتقال پيامهاي اخلاقي نيست، بلكه فراهم كردن زمينهايست براي واقعيت يافتن نيكي طبيعت انسان، پيدا شدن و به كار آمدن وجدان اخلاقي فرد تا او خود با تكيه بر درون مايههاي فطري خويش آنچه كه خير و فضيلت است را كشف كند بر اين اساس تربيت ديني تنها آموزش احكام و آداب و شرايع نيست كه اين گامهاي ابتدايي و اوليه است و در سطح دانستن و ذهن باقي ميماند. اما فراتر از آن تربيت ديني بيدار كردن محبت و ستايش خداوند در انسان و عشق به ارزشهاي الهي و نياز به عبوديت و پرستش حضرت حق تعالي است. اين امر مستلزم هدايت قلبي در سطوح و نفوذ در دلها است. اشاره ای به داستان گاندی و دروغگویی فرزند
اسلاید 5: تفاوت تعليم و تربيت:١ ـ پرورش غير از آموزش است، در پرورش(تربيت) هدف رشد دادن و شكوفايي همه قابليتها و تواناييهاي بالقوه انسان است، بخلاف آموزش كه هدف اصلي آن انتقال معلومات است. ٢ ـ در مقايسه با تعليم، تربيت به مدت زمان بيشتري نياز دارد. ٣ ـ در تعليم فقط(و يا به عبارتي بيشتر) با يك بعد از ابعاد وجودي انسان يعني بعد شناختي و عقلاني او سر و كار داريم اما تربيت فراگير و همه جانبه است و بيشتر با دل و قلب و روان او سروكار داريم.٤ ـ تعليم معمولاً بيشتر بوسيله معلم و در جاي معيني همچون مدرسه و كلاس درس صورت ميگيرد ولي در تربيت همه عوامل موجود در محيط به نحوي بر فرد تأثير ميگذارند.
اسلاید 6: نکاتی برگرفته از تعریف تربیتلازمه موفقیت تربیت، داشتن شناخت دقيقي از ويژگيها و خصوصيات انسان و ابعاد وجودي وي است.٢ ـ لازمه موفقیت تربیت، شناخت هنجارها و ارزشهاي مورد نظر و به عبارتي شناخت دقيق مقصد تربيت(هدف) 3.ـ به لحاظ آنكه تربيت جرياني منظم و مستمر است، لزوم تهيه طرح و نقشه قبلي براي تربيت، امري غيرقابل انكار است. ٤ ـ تربيت فرآيندي است از مقوله «ديگر سازي»، از اينرو با اخلاق كه از مقوله خودسازي است تفاوت دارد. علاوه بر اين حيطه اخلاق و تربيت يكسان نيست، پرورش اخلاقي يك بعد از ابعاد تربيت است. ٥ ـ نقش مربي، يك نقش كمكي است و به عبارت ديگر نه مربي فاعل صرف است و نه متربي پذيرنده صرف. مربي سوق دهنده متربي است. به بيان ديگر كاركرد مربي بيشتر ايجاد رغبت و انگيزه در متربي و فراهم كردن زمينهها و مقدمات رشد متربي است. چه کسی می تواند ویژگی ها و خصوصیات انسان را تبیین دقیق کند؟
اسلاید 7: نظام تربیتی تعریف نظام:«نظام» به معناي عام آن، مجموعه اجزاء و عناصري است كه روابط معين و مشخصي ميان آنها برقرار است و با تغيير هر يك از اين عناصر يا نوع روابط مقرر، بازده و محصول نظام نيز تغيير خواهد كرد. اجزاء یک نظامهر نظام یا سيستمي از سه بخش تشكيل ميگردد: ١ ـ عناصر و اجزاء تشكيل دهنده نظام(محتوي)؛٢ ـ فرآيند و نوع روابط ميان اجزاء؛٣ ـ بازده و محصول نظام؛مثالنظام خانواده متشكل از پدر و مادر و فرزندان و محيط خانواده ميباشد كه بين هر يك از آنها روابط خاصي برقرار است، روابط پدر با فرزندان با روابط پدر و مادر(زن و مرد) متفاوت است. اين مجموعه براي رسيدن به اهداف خاصي تشكيل گرديده است.
اسلاید 8: مراد از نظام تربيتي چيست؟ 1. گاه مراد، نظام اجرايي تعليم و تربيت است كه امروزه، به شكل وزارتخانههاي آموزش و پرورش و ادارات تابعه و مدارسي كه تحت پوشش آن ادارات هستند، و بر همه اين مجموعه خط مشي و استراتژي خاصّي حاكم است كه اين مجموعه را به سمت و سوي اهداف معيني كه اجتماع معيني كرده است سوق ميدهد.2. گاه مراد از نظام تربيتي، مجموعهاي مفاهيم و انديشههاي منتظم و سازمان يافته در باب تربيت است، كه بين آنها روابط معين و منظمي در جريان است و تشكيل يك كل منسجم و همخواني را ميدهند. در اين معنا، بيشتر توجه ما به بعد نظري تربيت و نظام تربيتي معطوف است. بنابراين:نظام تربيتي، مجموعهاي از مفاهيم و انديشههاي منتظم و سازمان يافته درباره تربيت است كه بين آنها روابط متقابل جريان داشته و به اصطلاح از نوعي همبستگي دروني برخوردارند و بيانگر كيفيت و چگونگي تربيت، به طور اساسي و پايهاي ميباشند.
اسلاید 9: عناصر نظام تربيتي١ ـ مبانيمباني تربيت همواره از «هستيها و قابليتها و ويژگيهاي انسان» سخن ميگويد مثلاً اين ويژگي كه: انسان بهنگام تولد از نظر شناختي و جسمي رشد بسيار كمي دارد و بتدريج تواناييهاي شناختي و جسمي او رشد مييابد.انواع مبانی تربیتمباني تعليم و تربيت را به سه دسته علمي و فلسفي و ديني تقسيم ميكنند: مباني علمي: گزارههايي است كه ناظر به ويژگيهاي زيستي، اجتماعي و رواني انسانهاست.مثال:ـ شخصيت انسان حاصل تعامل وراثت و محيط است.ـ يادگيري برخي از رفتارهاي پيچيده تنها از طريق تقليد و الگوسازي امكانپذير است.ـ ضرورت انسانها را به زندگي (به شكل) اجتماعي واگذاشته است.مباني، اهداف، محتوا، اصول ، روشهاي تربيت.
اسلاید 10: مباني فلسفي: از ملاحظات اخلاقي و فلسفي مربوط به طبيعت آدمي، هدفها و غايات تربيت استنتاج ميگردد.مباني ديني: يعني گزارههاي بنيادي تربيت كه از منابع و متون ديني برگرفته شده است، نظير:ان الانسان خلق هلوعا، معارج/ ١٩ان الانسان ليطغي ان راه استغني علق / ٧
اسلاید 11: ٢ ـ اهدافهدف، نقطهاي است كه تلاشهاي مابراي رسيدن به آن، معطوف است، به عبارت ديگر هدفها بيانگر مقاصد ما و آنچه مطلوب ماست، ميباشد. هركسي از رفتارهاي آگاهانه خود به دنبال هدفي است، اگر شما درس ميخوانيد، غذا ميخوريد، راز و نياز شبانه با خداوند داريد، ورزش ميكنيد و ... حتما هدفي داريد. تربيت نيز از اين قاعده مستثني نيست.اهميت هدف در تربيت بحدي است كه بدون آن هرگونه، طرح برنامه، روش و كوششي معنا نمييابد. «تا ندانيد مقصدتان كجاست، هرگز نميتوانيد به گزينش بهترين راه رسيدن به آن بپردازيد»
اسلاید 12: تفاوت دو نگرش و هدف و دو نوع تربیت نگرش مالکانه به دنیا. آثار نگرش مالکانه؟نگرش مستاجرانه به دنیا. الدنیا مزرعه الآخره آثار نگرش مستاجرانه؟
اسلاید 13: ٣ ـ اصول تربيت:مراد از اصول قواعدي است كه مربيان با استفاده از آن ميتوانند به موقع و در عين حال با روشنبيني كافي تصميم بگيرند و وظايف تربيتي خود را به نحو رضايت بخشي انجام دهند. اين اصول همواره كار مربي را جهت داده و به سمت اهداف مورد نظر سوق ميدهد. مثال: اصل رعايت تفاوتهاي فردي بيانگر اين مطلب است كه در تربيت به لحاظ اينكه با انسانهايي مواجهيم كه هر يك از استعداد، قابليت و توانايي خاصي برخوردارند و در خانواده و محيط خاصي پرورش يافتهاند.نميتوان به يكسان رفتار كرد. پيامبر هرگز به عمار همه آنچه را كه به علي(ع) آموزش ميداد، نميگفت.اصول تربيت، يعني قواعد كلي تربيتي از مقايسه و ملاحظه مباني و اهداف تربيت، كشف ميگردند و خود منبعي براي روشها هستند
اسلاید 14: مثالی از استخراج اصول از مبانیمبنا: رفتار انسانها تابع شناخت و بينش آنها نسبت به امور ميباشد اصل استخراجی: اعطاي بينش به عبارت ديگر براي ايجاد هر گونه تغيير اخلاقي يا ايجاد صفات و رفتارهاي اجتماعي مطابق با هنجارهاي جامعه، قبل از هر چيز لازم است كه به فرد آگاهي و شناخت كاملي نسبت به هنجارها و كيفيت رفتارهاي مورد انتظار، اعطا شود.
اسلاید 15: 4 ـ روشهاي تربيتي:تعریف: مكانيزمها و شيوههاي ايجاد يا تغيير رفتار و خصوصيات در متربياند.روشها در مقايسه با اصول از نوعي عینیت و تشخص بيشتر و كاملتري برخوردارند. براي اتخاذ روشهاي تربيتي، توجه تام به مباني (وضعيت و خصوصيات متربي)، اهداف و اصول تربيت، ضرورت دارد. شنيدهايد كه ميگويند: چون كه با كودك سر و كارت فتاد پس زبان كودكي بايد گشاد..
اسلاید 16: تفاوت روش ها با تفاوت اهداف هدف: پرورش عقلاني فردهدف: كسب يك مهارت ورزشي يا حرفهاي از حِرَف اجتماعي هدف: انجام امري از امور ديني استهرگز نميتوان به شيوه يكساني عمل نمود. همچنين در جايي كه هدف اصلاح رفتار ناشايست فرد است نميتوان همان روشي را به كار بست كه براي ايجاد يك رفتار شايسته يا تثبيت آن به كار ميبريم
اسلاید 17: مبانی: (هستی شناسی، انسان شناسی، جامعه شناسی، معرفت شناسی، ارزشی..)اهداف تربیتیاصول تربیتیروش های تربیتی
اسلاید 18: مراد از نظام تربيتي اسلام ديدگاهها و نقطه نظرات اسلام در مورد عناصر چهارگانه مذكور و رابطه آنها با يكديگر است. با توجه به وظيفه و رسالت خطير دين اسلام و با توجه به منابع وحي و منابع متعدد و معتبر روايي و نيز سيره معصومين(ع) ميتوان گفت كه در مجموع از حيث نظري دين واجد يك نظام تربيتي است.
اسلاید 19: مثال: حکومت الهی دیکتاتوری را بر نمی تابد. چون: در نظام الهی پذیرفتیم كه انسانها موجوداتي آزاد و مختارند [لاتكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا] ديگر نميتوان يك نظام سياسي بنحو ديكتاتوري را در جامعه پذيرفت و روابط حاكم و فرمانبرداران ديگر به همان نحو كه در ديگر نظامهاي ديكتاتوري پذيرفته شده است نخواهد بود.گفتگو:آیا نظام غرب بر مبنای دیکتاتوری است یا غیر دیکتاتوری؟آیا می توان از دیکتاتوری پنهان هم استفاده کرد؟
اسلاید 20: نظام تربيتي اسلام آیا نیازی به طرح نظام تربیتی از دیدگاه اسلام وجود دارد؟ منظور از نظام تربیتی اسلام چیست؟اساس يك نظام تربيتي، به مباني و ديدگاههاي فلسفي و علمي وابسته است، دين نيز در زمينه مباني هستيشناسي، انسانشناسي، جامعه شناسي وارزشي، نظراتي دارد و اهداف خاصي را براي انسانها تصوير نموده است، بنابراين زمينه كشف نظام تربيتي دين(اسلام) فراهم است، مراد از نظام تربيتي اسلام ديدگاهها و نقطه نظرات اسلام در مورد عناصر چهارگانه مذكور و رابطه آنها با يكديگر است. با توجه به وظيفه و رسالت خطير دين اسلام و با توجه به منابع وحي و منابع متعدد و معتبر روايي و نيز سيره معصومين(ع) ميتوان گفت كه در مجموع از حيث نظري دين واجد يك نظام تربيتي است.
اسلاید 21: اهميت و ضرورت تبيين نظام تربيتي اسلام:كشف نظام تربيت اسلامي، در شكلگيري و تأسيس نظام عملي تربيت بسيار موثر است، زيرا از حيث عمل نيز، مربيان و دست اندركاران امر تربيت در جامعه اسلامي ناگزير به اهداف، اصول و روشهاي تربيتي محتاجند،تدوين برنامه و محتواهاي تربيتي صحيح بدون توجه به مباني وديدگاههاي دين، ناقص و نارسا بوده و در بازده نظام اجرايي موجب كاستيها و نارساييها و اشتباهاتي ميگردد. به بيان ديگر : همچنانكه ساختار اجرايي يك نظام حكومتي يا يك اداره متأثر و برخاسته از ديدگاهها و نظريات فكري است، برنامه و ساختار عملي نظام تربيتي يك جامعه نيز چنين است.مثال: حکومت الهی دیکتاتوری را بر نمی تابد. چون: در نظام الهی پذیرفتیم كه انسانها موجوداتي آزاد و مختارند [لاتكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا] ديگر نميتوان يك نظام سياسي بنحو ديكتاتوري را در جامعه پذيرفت و روابط حاكم و فرمانبرداران ديگر به همان نحو كه در ديگر نظامهاي ديكتاتوري پذيرفته شده است نخواهد بود.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.