نظام مراقبت پیامدهای نامطلوب ایمن سازی (AEFI)
اسلاید 1: تعريف بعضي از پيآمدهاي نامطلوب پس از ايمنسازي(AEFIs) تمام پيآمدهاي نامطلوب زير، اگر به واكسيناسيون ربط داده شوند، بايد گزارش گردند. ضمناً تمام پيآمدهايي كه ظرف چهارهفته پس از ايمنسازي رخ دهـند نيز مشمول گزارش‌دهي مي‌شوند.
اسلاید 2: الف- پيآمدهاي نامطلوب موضعي آبسه محل تزريق : ضايعه‌اي در محل تزريق كه حاوي مايع بوده و حالت مواج داشته و يا سرباز كرده باشد كه مي‌تواند همراه با تب يا بدون تب باشد و شامل انواع ذيل است :آبسه باكتريال : وجود چرك، علائم التهابي، تب، كشت مثبت، رنگ آميزي گرم مثبت يا پيدا كردن نوتروفيل، اغلب به نفع وجود يك آبسه ميكروبي است.آبسه استريل : حالتي است كه شواهدي مبني بر وجود عفونت باكتريال، متعاقب بررسي‌هاي انجام شده در يك آبسه وجود ندارد.
اسلاید 3: لنفادنيت از جمله لنفادنيت چركي :1) حداقل يك غدة لنفاوي به اندازه 5/1 سانتيمتر و يا بزرگتر (عرض يك انگشت فرد بالغ) ايجاد شده باشد.2) يك سينوس مترشحه روي يك غدة لنفاوي‌كه فقط در اثر تزريق واكسن ب. ث. ژ و 2 تا 6 ماه بعد از دريافت اين واكسن در همان سمت و اكثراً درناحية زير بغل ايجاد شده باشد.واكنش موضعي شديد :ايجاد عوارضي در اطراف محل تزريق با حداقل يكي از علامت‌هاي زير: 1) تورم در نزديكترين مفصل محل تزريق ؛ 2) درد، قرمزي و تورم كه بيش از سه روز ادامه يابد ؛ 3)درد، قرمزي و تورم كه به بستري شدن نياز داشته باشد.
اسلاید 4: ب- پيآمدهاي نامطلوب دستگاه عصبي مركزي فلج حاد الف : پوليوميليت فلجي ناشي از واكسن : فلج شل حاد كه در مدت 4 تا 30 روز بعد از دريافت واكسن خوراكي فلج (OPV) شروع مي‌شود و يا در مدت 4 تا 75 روز پس از تماس با شخصي بروز مي‌نمايد كه واكسن خوراكي فلج را دريافت نموده است. ب : سندرم گيلن باره (GBS)1 :فلج شل حاد متقارن بالارونده كه به سرعت پيشرفت مي‌كند با از بين رفتن حس همراه بوده و در ابتداي بيماري تب وجود ندارد. اين موارد با آزمايش مايع مغزي نخاعي، تشخيص داده مي‌شوند كه در آن بين شمارش سلولي و مقدار پروتئين، تناسبي وجود ندارد.سندرم گيلن باره كه تا 30 روز پس از ايمنسازي اتفاق مي‌افتد، بايد گزارش داده شود.
اسلاید 5: آنسفالوپاتي آنسفالوپاتي، كسالت با شروع حاد است كه با دو علامت از علائم زير مشخص مي‌شود : 1) تشنج ؛2) تغيير شديد سطح شعور كه يك روز يا بيشتر به‌طول انجامد ؛3) تغيير آشكار رفتاري كه به مدت يك روز يا بيشتر ادامه يابد.آنسفاليت آنسفاليت به‌وسيلة علائم فوق و نشانه‌هاي التهاب مغزي و در بسياري حالات با پلئوسيتوز (افزايش سلول) مايع مغزي نخاعي و يا جدا شدن ويروس، مشخص مي‌شود.هر آنسفاليتي كه تا يك ماه پس از ايمنسازي اتفاق بيفتد، بايد گزارش شود.
اسلاید 6: مننژيت علائم مننژيـت، شروع ناگهاني تـب، سفتي گـردن، سـردرد و استـفراغ و علائـم مثبـت منـنژه (كرنيك – برود زينسكي)2 هستند و نشانه‌‌ها ممكن است دقيقاً با علائم آنسفاليت مشابه باشند. آزمايش CSF، مهمترين وسيلة تشخيصي است كه پلئوسيتوز مايع مغزي نخاعي در CSF به تشخيص كمك مي‌كند.تشنج تشنج‌هايي كه از چند دقيقه تا بيش از 15 دقيقه طول مي‌كشد و با علائم يا نشانه‌هاي كانوني عصبي همراه نمي‌باشد.الف : تشنج‌هاي همراه تب ؛ب : تشنج‌هاي بدون تب .ج- ساير عوارض نامطلوب ايمنسازي
اسلاید 7: واكنشهاي آلرژيك يا حساسيتي اين واكنشها در صورت حساسيت بيش از حد بيمار به خود واكسن و يا ساير اجزاء واكسن، بروز يافته و با يك يا چند علامت از علائم زير، مشخص مي‌شوند : 1) ضايعات پوستي (مثل كهير، اگزما، راشهاي جلدي و خارش ژنراليزه) پس از انجام واكسيناسيون ؛ 2) تنگي نفس و خس خس سينه ؛3) ادم و تورم در صورت و يا كل بدن.
اسلاید 8: واكنشهاي آنافيلاكتيك ( افزايش حساسيت ) در صورت حساسيت به واكـسن، گاهي واكنش آلرژيـك ايجاد شده در بيـمار، بسيار شديد خواهد بود. اين واكنشها در مدت دو ساعت پس از تزريق واكسن، رخ مي‌دهند و با يك يا چند علامت از علائم زير مشخص مي‌گردند : 1) خس خس يا تنگي نفس به‌علت اسپاسم برونش ؛ 2) تنگي نفس به‌علت ايجاد ادم و تورم در راههاي هوايي فرد ؛3) كهير، تورم صورت يا ورم عمومي.
اسلاید 9: شوك آنافيلاكسياين عارضه ناشي از حساسيت زياد از حد فرد به واكسن است و بلافاصله پس از ايمنسازي با برونكواسپاسم و لارنگواسپاسم (انقباض حلق و حنجره) يا بدون آن بروز مي‌كند كه منجر به تنگي نفس مي‌شود و يا سبب اختلال درگردش خون خواهد شدكه پيآمدهاي زير را موجب مي‌گردد.- تغيير در سطح هشياري ؛ - كاهش فشارخون شرياني ؛- فقدان نبض‌هاي محيطي و انتها‌هاي سرد ؛ - كاهش جريان خون محيطي ؛ - برافروخته شدن صورت ؛- افزايش ضربان نبض.
اسلاید 10: التهاب و درد مفاصل معمولاً به دو صورت مشاهده مي‌گردد:الف : درد مفصل پايدار كه بيش از ده روز باقي مي‌ماند ؛ب : درد مفصل گذرا كه حدود ده روز و يا كمتر باقي مي‌ماند.BCGitis منتشر عفونت منتشر كه پس از يك تا 12 ماه بعد از دريافت واكسن BCG ايجاد شده و توسط جداسازي مايكو باكتريم سوش BCG اثبات مي‌گردد.
اسلاید 11: تب الف : تب خفيف : درجه حرارت 38 درجه سانتيگراد تا 9/38 از راه مقعدي ؛ ب : تب بالا: درجه حرارت 39 تا 4/40 درجه سانتيگراد از راه مقعدي ؛ ج : تب خيلي بالا : درجه حرارت برابر يا بيشتر از 5/40 درجه سانتيگراد از راه مقعدي ؛د : تب نامحسوس يا مشخص نشده : به‌نظر مي‌آيد درجه حرارت بالا است اما اندازه‌گيري نشده است. لازم به توضيح است كه افزايش دماي بدن پس از تزريق واكسن، طبيعي است اما اگر تب بيمار، بالا و يا خيلي بالا باشد ( ب و ج )، بايد گزارش شود.حملات هیپوتونیک باکاهش پاسخ دهی ممكن است در عرض 24 ساعت پس از تزريق واكسن، فرد به‌طور ناگهاني دچار حالت رنگ پريدگي، كاهش و يا عدم پاسخگويي به تحريكات، كاهش تون عضلات بدن (افتادگي و بي‌حسي دستها يا پاها) شود كه اين حالتها معمولاً گذرا هستند و خود به خود رفع مي‌شوند.
اسلاید 12: اٍستئيت و استئوميليت1 ممكن است حدود 8 تا 16 ماه پس از تزريق واكسن B.C.G در استخوان‌هاي مجاور محل تزريق، استئيت يا استئوميليت اتفاق بيفتد.جيغ كشيدن ممتد گريه مداوم و بدون انقطاع كه براي مدت 3 ساعت ادامه داشته باشد و جيغ زدن با صداي بلند و غيرطبيعي. سندرم شوك توكسيك با شروع ناگهاني تب، استفراغ و اسهال شديد آبكي چند ساعت پس از واكسيناسيون مشخص مي‌شود كه اين حالت بسيار خطرناك است و بايد سريع به پزشك ارجاع داده شود و اگر در مدت 24 تا 48 ساعت پـس از آغاز، درمان نشود، ممكن است منجر به مرگ شود.
اسلاید 13:
اسلاید 14:
اسلاید 15: تشخيص :آنافيلاكسي، واكنشي شديد با شروعي سريع است كه با كلاپس گردش خون، مشخص مي‌شود. علامت اولية آنافيلاكسي، اريتم منتشر و كهير است و به دنبال آن انسداد مجاري هوايي تحتاني و يا فوقاني سيستم تنفس، ديده مي‌شود؛ در حالات شديدتر، رنگ پريدگي، اختلال سطح هشياري و افت فشارخون نيز بروز مي‌نمايد.واكسيناتورها بايد قادر باشند، علائم و نشانه‌هاي آنافيلاكسي را كه در ذيل آمـده، تشخيص دهند:پوست: وجود بثورات منتشر خارش‌دار و برآمده و قرمز (كهير)، تورم صورت و بدن (آنژيوادم)؛ دستگاه تنفـس: سـرفه خشـك مـداوم، تنـفـس صـدادار (خرخر+ ويزينگ)، گرفتــگي صـدا، دشواري صحبت، اشكال در تنفس، زبان و لب (سيانوز) ؛دستگاه گوارش: كرامپ (درد شكمي)، احساس ناگهاني دفع مدفوع ؛دستگاه گردش خون: ضربان نبض تند (تاكيكاردي)، نبض اندامها حس نمي‌شود (كاهش فشار) ؛ دستگاه عصبي: كلاپس (كاهش سطح هشياري) .معمولاً واكنشهاي شديدتر، بروزي سريـع دارنـد. بيشـتر واكنـش‌هاي تهـديدكنـندة حـيات، در مـدت 10 دقيقه پس از ايمنسازي به‌وجود مي‌آيند. لذا بايد تمام واكسـينـه شـده‌ها را 10 تا 20 دقيـقه پس از واكسيناسيون، تحت نظر بگيريد.ممكن است تنها علائمي بروز نمايد كه به (درگيري) يك سيستم محدود مي‌شوند و اين خود منجر به تأخير در تشخيص مي‌گردد. واكنشهاي دو مرحله‌اي كه با بروز علائم از 8 تا 12 ساعت پس از شروع حملة اصلي نمايان مي‌شوند و همچنين حملات طولاني مدت كه تا حدود 48 ساعت نيز ادامه مي‌يابند نيز تشريح شده‌اند.
اسلاید 16: درمان :آدرنالين، قلب را تحريك مي‌كند؛ اسپاسم مسير هوايي را برگشت داده و ادم و كهير را كاهش مي‌دهد ولي در عين حال مي‌تواند به نامنظمي ضربان قلب، نارسايي قلب و افزايش فشار خون منجر شود و اگر به مقدار نامناسب مصرف گردد، نكروز بافتي ايجاد نمايد.در واحدهاي واكسيناسيون بايد آدرنالين وجود داشته باشد. تاريخ انقضاء آدرنالين بايد در خارج كيت اورژانس، نوشته شده باشد و همة كيت، چهار بار در سال، كنترل شود.
اسلاید 17: نحوه گزارش دهي AEFIپس از انجام واكسيناسيون چنانچه فردي مراجعه و عارضه اي را به واكسيناسيون ارتباط داد ، آن علامت را عارضه تلقي نموده و گزارش نمائيد .فرم هاي گزارش دهي فرم شماره يك : ليست خطي موارد عوارض ناشي از واكسيناسيون فرم شماره دو : فرم انفرادي گزارش دهي عوارض ناشي از واكسيناسيون
اسلاید 18: اقدامات اوليه درماني :1) اگر بيمار، هشيار نيست، او را در وضعيت احيا قرار دهيد و مطمئن شويد كه راههاي‌هوايي، باز هستند. 2) تعداد تنفس و ضربان قلب را ارزيابي كنيد ( اگر نبض كاروتيد قوي است، احتمال آنافيلاكسي وجود ندارد)؟3) در صورت نياز، عمليات احيا را آغاز كنيد.4) تزريق آدرنالين را با دز تعيين شده (طبق جدول شماره 7) به‌صورت زير جلدي و يا عضلاني و عميق، انجام دهيد.5) اگر بيمار، بعد از دريافت آدرنالين، به‌هوش آمد، سر او را بالاتر از سطح پاهايش قرار دهيد و او را گرم نگهداريد.6) بهتر است اكسيژن را به‌وسيلة ماسك به بيمار بدهيد (اگر در دسترس بود).7) بيمار را براي مراقبت‌هاي تخصـصي، ارجاع دهيد ولي هرگز او را تنها نگذاريد. بعد از اولين تزريق آدرنالين، هرچه سريع‌تر يك آمبولانس و پزشك مجرب را خبركنيد.8) اگر در طي 5 دقيقه بعد از دريافـت آدرنالين، هيـچگونه بهبودي حاصل نشد، دز بعدي را تكرار كنيد (حداكثر تا سه نوبت). بهبودي از شوك انافيلاكسي بعد از دريافت آدرنالين، معمولاً سريع اتفاق مي‌افتد.از هيدروكورتيزون و آنتي هيستامين، مي‌توان به‌عنوان درمان كمك‌كننده استفاده كرد. بعلاوه ازNebolized Salbutamol، مي‌توان براي درمان برونكواسپاسم و ادم حنجره استفاده نمود. توجه : ممكن است آنافيلاكسي به‌وسيلة عواملي بجز واكسن (مثلاً در اثر داروها) به‌وجود آمده باشد؛ نياز به اقدامات اضافي دارد.
اسلاید 19: الف) عوارضي كه عوارض فوري تلقي شده و بايد حداكثر تا 24 ساعت پس از اطلاع گزارش شوند :1- كليه موارد مرگ ناشي از واكسيناسيون 2- كليه موارد بستري شدن در بيمارستان به علت عارضه ناشي از واكسيناسيون3- كليه آبسه هاي محل تزريق4- كليه موارد لنفادنيت ب ث ژ 5-ساير عوارض، چنانچه موجب نگراني جامعه شده باشند.
اسلاید 20: نحوه گزارش دهي موارد فوريبه محض مشاهده موارد فوق مراتب بايستي طبق فرآيند گزارش دهي پيوست به رده بالاتر اعلام گردد . مركز بهداشت دانشگاه موظف است حداكثر در عرض 24 ساعت موارد را طبق ليست خطي موارد عوارض پس از واكسيناسيون ( فرم شماره يك ) به ستاد پيگيري مركز مديريت بيماريها گزارش نمايد .عوارض غير فوري بايد درپايان هر ماه گزارش گردند.براي هر بيمار اعم از عوارض فوري يا غير فوري يك فرم انفرادي گزارش عارضه ناشي از واكسيناسيون (فرم شماره دو ) و فرم بررسي ( فرم شماره سه ) تكميل و مطابق فرآيند گزارش دهي به رده بالاتر و نهايتأ مركز مديريت بيماريها ارسال نمائيد
اسلاید 21: به خاطر داشته باشيم:كاركنان بهداشتي سطوح محيطي ممكن است موارد AEFI را به دلايل ذيل گزارش نكنند بي توجهي : به مسئله ارتباط ايمنسازي و پيامد نامطلوب حاصله توجه نمي كنند . بي اطلاعي : ازمراحل و سيستم گزارش دهي اطلاعي ندارند . بي علا قگي : برايشان جالب توجه نبوده يا دقت نداشته يا فرم گزارش دهي را پيدا نكرده اند ترس: ازاينكه گزارش عارضه ،منجربه توبيخ شود ، مي ترسند . ا حساس تقصير ( مقصر بودن ) : از اينكه مسبب عارضه بوده و به عنوان مسـئول آن پيامد نا مطلوب شناخته مي شوند احساس تقصير مي كنند . عدم اعتمادبه نفس : از ارتباط پيامد نامطلوب گزارش شده با واكسن مطمئن نيستند .
اسلاید 22: فرم شماره يك : ليست خطي موارد عوارض ناشي از واكسيناسيوندانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ------ 2- تاريخ ارسال گزارش:3- نام و نام خانوادگي 4-شهرستان5- نوع مركز واكسيناسيون6-تاريخ تولد7- تاريخ ايمنسازي8-نوع واكنش 9-واكسن/ واكسن هاي دريافت شده10-شماره سريال11- تاريخ بروز12- تاريخ مراجعه
اسلاید 23: نحوه تکمیل فرم شماره یک:درقسمت1:نام دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی درمانی رابت کنید.درقسمت 2:تاریخ ارسال گزارش ثبت شود.درقسمت 3: نام ونام خانوادگی بیماررابنویسید.درقسمت 4: نام شهرستان راثبت کنید.درقسمت 5: نوع مرکز واکسیناسیون راثبت کنید مثل خانه بهداشت و....درقسمت 6: تاریخ تولدبیماررابنویسید.درقسمت 7: تاریخ ایمنسازی راثبت کنید.درقسمت 8:نوع واکنش رامطابق باعلامت /علائم لیست شده درفرم شماره 2 ثبت کنید درقسمت 9: نام واکسن /واکسن های دریافتی راثبت کنید.درقسمت 10 :شماره سریال واکسن /واکسن های دریافتی راثبت کنید.درقسمت 11: تاریخ بروز عارضه راثبت کنید.درقسمت 12: تاریخ مراجعه بیمار به مرکز گزارش دهنده راثبت کنید..
اسلاید 24: نحوه تکمیل فرم شماره 2درقسمت محل گزارشدهی عنوان محلی راکه واکسیناسیون درآنجا صورت گرفته ،علامت بزنیدمثل خانه بهداشت .درقسمت نام محل واکسیناسیون نام مرکز مربوطه راذکرکنیدوسپس نام شهرستان ،شهرویاروستاراواردکنید .دراین قسمت ،نام ونام خانوادگی بیماروتاریخ تولدوی راذکرنمائید.جنسیت بیماررامشخص کنیدآدرس دقیق وتلفن واکسینه شده رابرای ارتباطات بعدی وپیگیری عارضه حتمأ یادداشت کنید .دراین قسمت نوع واکسن /واکسنهای دریافتی توسط بیمار وسایر مشخصات واکسن مصرفی طبق جدول تکمیل گردد.درقسمت عوارض مشاهده شده باتوجه به عارضه بیمار مراجعه کننده ،هریک ازعلامتهای مشاهده شده را علامت بزنید.درقسمتسرانجام عارضه مشخص نمائیدکه پیامدعارضه چگونه کاملأ برطرف شدوحالت بالینی فربه حالت دقبل از تزریق واکسن بازگشت . بهبودراعلامت بزنید.اگرباوجوداقدامات پزشکی ودرمانی انجام شده،عارضه همچنان باقی بودعدم بهبودراعلامت بزنید.اگرشدت عارضه به حدی بود که رفع آن بااقدامات پزشکی سرپایی مقدور نبودوبیماردربیمارستان بستری شد گزینه بستری دربیمارستان راعلامت بزنید.درصورتی که بیمار درفاصله 4 هفته پس ازواکسیناسیون فوت کرد وهیچ بیماری خاص یادلیل قابل قبول دیگری برای مرگ وی دردسترس نبود مرگراعلامت بزنید.
اسلاید 25:
اسلاید 26: وظایف کارکنان درنظام مراقبت پیامدهای نامطلوب ایمن سازیبهورز/کارمندبهداشتی:-آموزش خانواده هادرموردعوارض رایج ناشی ازواکسن (مانندتب ویادردمحل تزریق ونحوه مدیریت آن ها- موارد AEFI باهریک ازعوارض به مرکز واکسیناسیون /خانه بهداشت مراجعه می کند.
اسلاید 27: خسته نباشید
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.