نقد و بررسی مفهوم رفاه

نقد و بررسی مفهوم رفاه

اسلاید 1: جلسه دوم : نقد و بررسی مفهوم رفاهمرور مباحث جلسه اولتعاریف مفهومی رفاه 1. امنیت / تامین آتیه 2. تامین نیازهای اساسی 3. خوشبختی و نشاط 4. برآورده شدن ترجیحات / رضایت خاطر 5. استحقاق / برخورداری نسبی از امکانات رفاهیملاک های ارزیابی تعاریف رفاه

اسلاید 2: (security) امنیت تامین آتیه - درامان بودن از خطراتی (risk) که ممکن است در آینده زندگی فرد را تهدید کنند. اعم از خطرات ناشی از نظام اجتماعی یا طبیعی - رهایی از هرگونه تشویش و نگرانی / آسودگی خیال -خطرات عمده اجتماعی : 1. خطرات مالی یا معیشتی/ درآمدی 2. خطرات جانی 3. خطرات فکری 4. خطرات اخلاقی / عاطفی/ حیثیتی /آبروییکسانی در رفاه هستند که نگران آینده خود نباشند / آتیه آنها تامین باشد.نظام های تامین اجتماعی (مثل بیمه)بیشتر معطوف به تامین مالی و جانی است.

اسلاید 3: (basic needs) نیازهای اساسی تعریف مفهومی نیازهای اساسی: 1. نظریه دایال و گاف (1991) 2. نظریه مازلو(1954)ملاک های تمایز نیاز های اساسی از غیر اساسیکسی در رفاه است که نیازهای اساسی او تامین شده باشد.سیاست های اجتماعی یا رفاهی بیشتر معطوف به تامین نیاز های اساسی است.

اسلاید 4: نیازهای اساسی نظریه دایال و گاف (1991) نیازهای اساسی ، نیازهای عام ، فراگیرانسانی هستند ازجمله این نیازها سلامتی و خودمختاری است .نیازهای اساسی ، وجه اشتراک انسانها ست وهویت های فردی و جمعی حول محور آنها شکل می گیرد.همچنانکه نیازهای اساسی عام هستند ، روش های ارضاء و تامین آنها نیز باید عام باشد. فراگیر بودن نیازهای اساسی ، سیاست های اجتماعی یا رفاهی مساوات طلب را ضروری می سازد انتقاد : تشخیص فراگیری در مورد نیازهای غیرمادی دشوار است

اسلاید 5: نیازهای اساسی نظریه مازلو(1954) نیازهای انسانی دارای سلسله مراتب هستد . در قسمت زیرین نیازهای جسمی و فیزیولوژیک قرار می گیرند که حیات انسان مشروط به تامین آنهاست ، درسطح میانی نیازهای ایمنی و ارتباطی و درسطح فوقانی نیاز به خلاقیت و خویشتن یابی قرار می گیرد.نیازها شامل : نیازهای جسمی ، نیاز به روابط اجتماعی ، نیاز به احترام ، نیاز به ایمنی و نیاز به خویشتن یابی با برآورده شدن هرسطح از نیازها ، سطح دیگری از سلسله مراتب نیازها اهمیت می یابد/ جنبه اساسی به خود می گیرد.برحسب توسعه یافتگی اجتماعی ، مراتب و اولویت نیازها تعریف می شود .سیاست اجتماعی یا رفاهی می بایست متناسب با سلسله مراتب نیازهای اجتماعی ، تنظیم شوداولویت ارزشها : ارزش های مادی (رفاه و امنیت) و ارزش های فرامادی (آزادی و مشارکت) . (نظریه اینگلهارت ) انتقاد : ملاک های عینی برای تشخیص تحقق نیاز های سطح عالی (خویشتن یابی) ارائه نشده است.

اسلاید 6: معیار تمایز نیاز های اساسی از غیر اساسیتاکید بر نیازهای مادی که لازمه ادامه حیات هستند /نیازهای معیشتی - انتقاد : نادیده گرفته شدن نیازهای غیرمادی مهم اجتماعیتاکید بر نیازهای احساس شده (felt needs) - آنچه افراد احساس می کنند به آن نیاز دارند / نبود آنرا تجربه و حس می کنند. - انتقاد : ذهنی شدن و غیر واقعی شدن نیاز ها تاکید بر نیازهای ابراز شده (expressed needs) - نیازها و خواسته هایی که افراد در یک چهار چوب اجتماعی معین ابراز می کنند - آگاهانه بودن ، تداوم و اجماع خواسته ، دلالت بر اساسی بودن خواسته یا نیاز دارد - تمایز نیاز های واقعی (آگاهانه) از کاذب/ سوداگری و تبلیغ ، نیاز کاذب ایجاد می کند - نیاز سنجی/ تشخیص نیاز به روش علمی / سیاست پژوهی نیازها - انتقاد : منابع ذهنی در ابراز نیاز ها دخالت زیادی پیدا می کنند

اسلاید 7: (luckiness) خوشبختی احساس نشاط و شادمانی (happiness) مداوماحساس رضایت کلی و بادوام از زندگیرضایت و نشاط دائمی مستلزم احساس آزادی و خودمختاری (autonomy) است - رضایت توام با خود آگاهی / نه خود فراموشیکسی در رفاه است که از یک احساس رضایت و نشاط مداوم در زندگی برخوردارباشد.انتقاد : آمیختگی شدید با ذهنیت

اسلاید 8: (preferences) ترجیحات تحقق آرزو ها / محقق شدن ترجیحات فردی رضایت خاطر / خوشنودیدرشرایط مساوی ،کسی که حاضر باشد هزینه بیشتری برای رسیدن به آرزوی خود پرداخت کند ، در رفاه بیشتری است. انتقاد: - آمیختگی شدید با ذهنیت- ترجیحات و آرزوها خیلی جنبه فردی دارند و گاهی رضایت خاطر فرد ممکن است با آزردگی دیگران همراه باشد.

اسلاید 9: (entitlement) استحقاق شایستگی و صلاحیت دریافت پاداش عدالت استحقاقی : توزیع کالا بر اساس استحقاقاستحقاق ، نقطه تعادل سرمایه(مشارکت ) و پاداش اجتماعی است : - دریافت پاداش اجتماعی متناسب با مشارکت اجتماعی - نقطه ای که پاداش مورد انتظار (استحقاقی) و پاداش واقعی مساوی باشدکسی که سرمایه بیشتری در اختیار جامعه قرارداده ، مستحق پاداش بیشتری استرفاه در این حالت به معنای عدالت استحقاقی است.کسی در رفاه محسوب می شود که متناسب با استخقاقش از کالاهای با ارزش اجتماعی بهره مند باشد.مشکل تشخیص استحقاق : غالبا تاکید بر ملاک های تحققی / اکتسابی است

اسلاید 10: (entitlement justice) عدالت استحقاقیتوزیع پاداش متناسب با استحقاق استحقاق نقطه تعادل پاداش مورد انتظار (استحقاقی) و پاداش واقعی استدرمدل مذکور ، صفر نقطه و مرز عدالت است.فرد پاداش استحقاقی خود را در مقایسه بادیگران (غالبا همردیفان) برآورد می کندپاداش مورد انتظار بطور عمده حاصل مقایسه پاداش فرد با پاداش همردیفان استملاک های استحقاق ، اکتسابی هستند/ معیارهای عملکردی / معیارهای موفقیت - لیس للانسان الا ماسعی - 1 = عدالت استحقاقی پاداش واقعیپاداش مورد انتظار

اسلاید 11: مقایسه رفاهیمقایسه رفاه خود با رفاه دیگران/ دیگران آشنا / ناآشناافراد غالبا رفاه خود را با دیگران آشنا مقایسه می کنند - دیگران آشنا : نزدیکان ، بستگان ، دوستان ، همکاران ، شریکان ، رقیبان و....سطح مقایسه : مقایسه رو به بالا ، رو به پائین و همسطحمقایسه های رفاهی اغلب با همردیفان یا هم سطحان صورت می گیرد - همسطح از لحاظ مشارکت یا سرمایه گذاری اجتماعی استحقاق در مقایسه های هم سطح ، معنا پیدا می کندکسی در رفاه است که مثل دیگران هم سطح خود از امکانات رفاهی برخوردارباشد

اسلاید 12: ملاک های ارزیابی تعاریف رفاهعینی یا ذهنی بودن رفاه عام یا خاص بودن رفاهفردی یا جمعی بودن رفاه

اسلاید 13: عینی یا ذهنی بودن رفاهرفاه ذهنی : احساس ، تجربه و ادراک رفاهی - مثال : احساس خوشبختی ، احساس امنیت ، احساس بهبودی و ....رفاه عینی : شاخص های واقعی و عینی رفاه که مستقل از ذهنیت افراد وجود دارند - مثال : شاخص های سلامتی و بهداشت در جامعهبین وجه ذهنی و عینی رفاه ، رابطه مستقیم وجود دارد مثال : در جامعه ای که درصد بیماری پائین است ، احساس سلامتی نیز بالاستمنظور کردن رفاه عینی و ذهنی در تعریف اهداف رفاهیضرورت معیارهای عینی برای تشخیص رفاه ذهنی - کارکرد یا پیامد رفاه یک ملاک تشخیص محسوب می شود - کمیت پذیری ؟

اسلاید 14: اهداف رفاهی جامعه

اسلاید 15: عام یا خاص بودن رفاهرفاه عام ، فراگیراست و همه مردم را صرف نظر از موقعیت اجتماعی اشان در بر می گیرد./ سیاست رفاهی عام گرارفاه خاص ، محدود است و افراد و گروه های خاصی را دربرمی گیرد. - سیاست اجتماعی خاص گرا ، جامعیت نداردعام گرا یا خاص گرا بودن سیاست رفاهی ، به ایدئولوژی رفاهی و همچنین منابع رفاهی (امکانات)وابسته است.

اسلاید 16: فردی یا جمعی بودن رفاهرفاه مقوله ای فردی است یا جمعی ؟ آیا رفاه جامعه را می توان مستقل از رفاه اعضای آن دانست ؟آیا می توان از مجموع رفاه فردی اعضای جامعه ، رفاه اجتماعی را نتیجه گرفت ؟ سیاست رفاهی یا اجتماعی می بایست جهت گیری فردی داشته باشد یا جمعی؟ - سیاست رفاهی فردگرا/ جمع گرا ؟ - امکان یا امتناع رفاه اجتماعی ؟ - رفاه اجتماعی به مثابه یک کالای همگانی (public good) - رفاه اجتماعی مستلزم تصمیم و عمل جمعی (collective action)

اسلاید 17: رفاه اجتماعی به مثابه یک کالای همگانیرفاه یک کالای همگانی (public good) است نه یک کالای خصوصی (private good) مشخصه کالای همگانی : - دسترس پذیری همگانی / کسی را نمی توان در استفاده از آن محروم کرد - قابل قسمت کردن نیست /کالای خصوصی ، جنبه (مصرف ) شخصی دارد/ مصرف آن توسط یکی باعث محرومیت دیگری می شودمثال : غذا از مصادیق کالای خصوصی و بهداشت مواد غذایی از مصادیق کالای همگانی استسیاست رفاهی ، تولید و توزیع کالای همگانی را مورد تاکید قرارمی دهد.مساله کالای همگانی : طفیلی گری / سواری گیری مجانی (free-rider)نحوه مواجهه با پدیده طفیلی گری : 1. الزام قانونی 2. خصوصی سازی 3. مجاب سازی 4. تشویق و ترغیب