نماز قطعه ای از پازل زندگی موحد

نماز قطعه ای از پازل زندگی موحد

اسلاید 1: نماز قطعه ای از پازل زندگی موحد

اسلاید 2: می روم تا در شبستان وجود با شکوه نام او نجــوا کنـــم در ورای لحظه های گم شدن خویش را در یاد او پیداکنم

اسلاید 3: هر انسان موحد برای ادامه زیست در عرصه حیات روحانی و جسمانی در دو بعد روح و جسم به تغذیه نیاز دارد. هر انسان برای ادامه حیات جسمانی به خوراک و پوشاک و ... نیاز دارد. تأمین این نیازمندی ها هم تکلیف آسمانی است و هم تمایل جسمانی. به دیگر سخن اگر انسان بنا به حکم آسمانی هم مبنی بر تامین خوراک و پوشاک اقدام نکند، نیاز و تمایل جسمانی - تشنگی، گرسنگی و ...- او را وا می‌دارد تا در تکاپوی طلب برآید و تا مرز سیر شدن دمی نیاساید. حیات روحانی و معنوی نیز به تغذیه ویژه خود نیاز دارد. «مرغ باغ ملکوت» انسان تا از سرچشمه زلال و لایزال الهی ننوشد، نمی‌تواند در عرصه بقا بخروشد. بنابراین هم جسم، خوراک می خواهد و هم جان. آن، لقمه شکم نواز می طلبد و این، نغمه نماز.

اسلاید 4: ممکن است گفته شود چه بسیارند کسانی که نه معبود را می ستایند و نه سر بر سجده می‌سایند؛ ولی همچنان با خوشی می آسایند و در عرصه حیات می پایند. آری، چنین است؛ اما چنین زندگانی و حیاتی، نه زیست وحیانی و انسانی، که زندگی حیوانی است. اگر تعریف زندگی، خوردن، خوابیدن و شهوت راندن است، در این نشانه ها با همه حیوانات مشترکیم؛ اما اگر در این پویایی و پایایی، به دنبال فضیلتی گم شده و امتیازی نهفته می گردیم ، همانا حیات معنوی با روح انسانی و تنفس در هوای وحیانی است. نماز، نه پرسشی از خلقت، که پاسخی به فطرت است.

اسلاید 5: در این بین گروه سومی نیز هستند، که در عرصه حیات جسمانی سخت می کوشند و بر سختی‌ها می خروشند؛ اینان در ادای اعمال عبادی چون نماز، روزه، حج و ... نیز شرکت در آیین‌های عزاداری، جلسات دعاهای کمیل، ندبه، توسل و ... ید طولایی دارند و همت والایی مصروف می‌دارند. اما این گروه – که اکثریت هم دارند(یا داریم!!) – در انتقال این باورها به نسل فردا مشکل دارند. این افراد سال هاست با این شیوه خو گرفته اند و اقتضائات آن را پذیرفته اند، اما اکنون که آینده سازان- نسل سوم و چهارم انقلاب – سر بر آورده اند و پژوهش و کنجکاوی را آغاز کرده اند ، این پیام را در نمی یابند و چون پدران و مادران خود به سوی آن نمی شتابند.

اسلاید 6: چرا؟! چرا؟! و چرا؟!... این «چراها» ذهن بسیاری از اندیشمندان، مسئولان و پژوهشگران را به خود مشغول کرده و در عرصه تحقیق های میدانی و کتابخانه ای به تکاپو وا داشته است. این تلاش های پیگیر و کوشش‌های وقفه ناپذیر چندان بی ثمر هم نبوده و چه بسیار پاسخ ها آفریده اند و راه حل ها ارائه داده اند. اما متأسفانه چیزی که همچنان استمرار یافته و هر روز بیشتر به سوی حصار انحصار شتافته، سردرگمی هویت گم شده نسل جوان ایرانی و عدم درک پیام های نسل های پیشین است.... و اما پاسخی که من در این کاوش و پژوهش یافته ام و مصرّانه به سوی آزمون آن شتافته ام، این است که «نماز» - و هرگونه ارتباط قلبی بین انسان و خدا، که نماز یکی از مصادیق بارز آن است- قطعه ای از پازل زندگی یک انسان موحد است.

اسلاید 7: در گروه سوم ، انسان هایی را یافتیم که در عرصه حیات جسمانی به سختی می کوشند و بر سختی ها می خروشند، اما نماز– و اعمال عبادی و دینی- را نه با رغبت و تمایل و تلطیف، که به حکم تکلیف به جای می آورند... و اگر حکم آسمانی و تکلیف وحیانی را از دوش آنان بردارند، ندایی درونی و تمایلی از اندرون، خلأ و نیازی را اعلام نمی‌کند. به دیگر سخن اگر موتور محرکه «عادت» را از هستی«عبادت» بردارند، این «گردونه» در «گردنه» بی انگیزه ای از حرکت در می ماند و این کشتی را به گِل می نشاند. کعبه خود سنگ نشانی است که ره گم نشود حاجی احرام دگر بند ببین یار کجاست

اسلاید 8: نماز، شوق دیدار یار است و ذوق حضور در بر دلدار. موحد نمازگزار لحظات دیرگذر عمر خود را در آرزوی رسیدن وقت نماز و بار یافتن به خلوتگه راز سپری می کند. زندگی نامه رهبران راستین و عارفان پاک آیین سراسر ناله فراق یار است و نغمه اشتیاق دیدار. اگر شربتی می نوشند و کسوتی می پوشند، نه برای رفاه تن، که برای بار یافتن به درگاه ذوالمنن است. عبادت اینان نه عبادت بازرگانان آزمند بهشت، و نه بردگان بیمناک دوزخ، که عبادت آزادگان و عاشقان وصال است. ایشان خدای را نه بخاطر تکلیف و تکلّف ، که برای تقرب عبادت می کنند. ایشان زندگی را برای بندگی می خواهند. اگر پرستش و نماز را از زندگی اینان بردارند و این موهبت را از ایشان بگیرند، دیگر نه ذوقی برای زندگی دارند و نه وسیله ای برای ابراز بندگی. قوت را برای قنوت می خواهند و ملک را برای ملکوت.

اسلاید 9: آیا ما به عنوان پیام داران نسل پیشین دارای چنین نگرشی به نماز هستیم؟ آیا نماز و اعمال عبادی قطعه ای از پازل زندگی ماست؟ اگر قطعه نماز از پازل زندگی ما بردارند، آیا شوقی درونی، ناقص بودن این پازل را اعلام می کند؟ آیا ما بی تابانه و مشتاقانه لحظات را می شماریم، تا در لحظه وصال نماز بگزاریم؟ آیا ما از لحظات نماز لذّت می بریم و در فراق نماز حسرت می خوریم؟ آیا اثر حذف یک وعده نماز برای جان و روح ما، چونان حذف یک وعده غذا برای جسم ماست؟ حیات حیوانی ما بدون غذا چندان نمی پاید، آیا حیات روحانی و انسانی ما بدون پرستش و نماز می‌شاید؟ اگر حذف یک نوبت نماز، روح و روان ما را در اخگر فراق و آتش اشتیاق نمی سوزاند، باید یقین کنیم که نماز، قطعه ای از پازل زندگی ما نیست و آنچه ما را به نماز وا می دارد ، نه رغبت به دوام عبادت، که اسارت در دام عادت است.

اسلاید 10: اگر پیام های تربیتی و ارشادی ما بر دل نسل جوان نمی نشیند، نه بدان علت است که دلی را مشتاق نمی بیند، بلکه بدین سبب است که پیام پشتوانه منطقی و اقناعی ندارد. اشکال نه در فرودگاه کلام، که در خاستگاه پیام است. ما خود چقدر در آتش اشتیاق نماز سوخته ایم و دل در فراق آن افروخته ایم، که اکنون فرزندان و شاگردان ما، نه از گفتار، که از رفتار ما بیاموزند؟

اسلاید 11: دعوت انسان به خوردن و آشامیدن نه تنها در آیات قرآن، چون: کُلُوا مِن طَيِّباتِ ما رَزَقناکُم...(بقره، 55)، فَکُلُوا مِمّا اَمسَکنَ عَلَيکُم...(مائده، 6)، فَکُلُوا مِمّا ذُکِرَ اسمُ اللهِ عَلَيهِ ... (انعام،118) و فَکُلُوا مِمّا غَنِمتُم حَلالاً طَيِّباً... (انفال، 70) و روایات دیده می شود، بلکه توصیه های بهداشتی و درمانی نیز انسان را به خوردن انواع خوراکی ها و آشامیدن نوشیدنی های مفید فرا می خوانند. حال سوال این است که اگر هیچ کدام از این دعوت ها، فراخوانی ها و توصیه ها وجود نمی داشت، ارگانیزم بدن انسان،خود احساس گرسنگی و تشنگی نمی کرد؟!

اسلاید 12: حرف ما در این بخش این است که نیاز فطرت اصیل انسان به خدا، دقیقاً همانند نیاز جسم انسان به خوراک و نوشیدنی است. اگر کسی نیاز اولی را احساس کرد، ولی نسبت به نیاز دومی بی تفاوت بود ، قطعاً خلل و خدشه ای در فطرت او وارد شده و احساس او کاذب است. اصولاً وجود هر کالای تقلّبی در بازار، بیانگر وجود کالای اصیلی است. مثلاً کسی که می خواهد اسکناس تقلّبی چاپ کند، می کوشد اسکناس هایی چون 50 هزار ریالی، 20 هزار ریالی و 10 هزار ریالی، جعل کند؛ زیرا اصل آن وجود دارد و باور افراد آن را تائید می کند. بنابراین هیچ جاعلی اسکناس مثلاً 60 هزار ریالی، 100 هزار ریالی و 40 هزار ریالی و ... جعل نمی‌کند، چون اصل آن وجود ندارد.

اسلاید 13: وجود خدایان دروغین در طول تاریخ مبیّن وجود باور اصیل انسان ها به وجود خدای یکتاست. لذا شیّادان و متفرعنان نیز نه در راه بی‌خدایی و نفی خدا، که در راه مشابه سازی آن گام برداشته اند، زیرا نیک می دانسته اند که ایمان به خدا و آفریدگار یکتا، باوری اصیل و فطری است و نفی آن، آب در هاون کوبیدن است.

اسلاید 14: اگر کمی در نمازهایی که امروزه در جامعه دینی ما بر پا می شود دقت کنید، خواهید دید که فرهنگ نماز، تا چه اندازه تضعیف شده است. متأسفانه نمازگزاری از مسیر واقعی خود که باید به انس با نماز بینجامد ، خارج و در حرکات خشک و بی روح ظاهری خلاصه شده است ؛ یعنی نماز، بدون حضور قلب برپا می شود. از این رو، آثار نماز به چشم نمی خورد. برخی افراد با این که سال‌ها نماز به جا آورده اند، ولی آثار ملکوتی و فراجهانی نماز در اعمال و رفتار آن ها مشاهده نمی شود و تفاوت چندانی با بی نمازها ندارند.نماز و آسیب شناسی اجتماعی

اسلاید 15: حتی در برخی موارد، نمازگزاری به طور درست و کامل انجام نمی شود؛ یعنی نماز از نظر ظاهر هم به درستی برگزار نمی شود و در اجزای نماز کاستی هایی وجود دارد. نمازگریزی، هم در بعد باطنی نماز و هم در بعد ظاهری آن، یکی از آسیب های اجتماعی است؛ یعنی نمازگریزی از نظر کمی و کیفی در واقع بیشتر نمازهای جامعه ما در مرحله نمازگزاری باقی مانده است و آسیب شناسی نمازگزاری در این راستا مهم است. از این رو ، پرداختن به بحث نماز گریزی برای شناسایی و علت یابی و رفع این آسیب، قابل توجه است.

اسلاید 16: آثار نماز که ره آورد انس با نماز است، به بسیاری از نیازهای جامعه پاسخ می دهد. نماز در بعد اخلاقی، سبب تکامل و خودسازی و ایجاد فضایل اخلاقی، مانند صبر، تواضع و اخلاص می شود. در بعد تربیتی، نماز، ثبات شخصیت، نظم و انضباط، احساس قدرت، ادب و تمرکز ذهن را به انسان هدیه می کند. آثار بهداشتی نماز نیز قابل توجه است.آثار نماز و نیازهای جامعه ما

اسلاید 17: نماز نه تنها بر بهداشت فردی و جسمی، بلکه بر بهداشت اجتماعی و روانی نیز مؤثر است. در بعد اجتماعی، نماز بر عناصر اساسی جامعه، تاثیر می‌گذارد. در سطح کلان نیز، نماز بر تنظیم سیاسی، تعمیم ساختاری و تنظیم اجتماعی و تفاهم نمادی تاثیر دارد. در بعد اقتصادی، تاثیر نماز بر بهره وری قابل توجه است. در فضای سیاست، نماز نقش مؤثری دارد و مانع تراکم و تمرکز قدرت زیاد و از میان رفتن اختیارات و آزادی های واقعی است.

اسلاید 18: نماز، در بعد خانوادگی هم سبب تحکیم بنیان خانواده و ایجاد محبت و فضای معنوی در خانواده می شود و باروری شخصیت را به دنبال دارد. آثار نماز بر زندگی زوج های جوان و برنامه ریزی تحصیلی دانش آموزان نیز، قابل توجه است.نیم نگاهی به این آثار و توجه به نیازهای جامعه به خوبی، جایگاه موضوع را نشان می دهد.البته با توجه به اهمیت و جایگاه نمازگزاری و انس با نماز در اسلام و آثار ژرف آن، این موضوع، از جنبه های دیگری نیز قابل توجه است که مهم ترین آن ها ذکر شد.

اسلاید 19: جوانان از دين گريزان نيستند، بلكه آنان از نارسايي پيام، ابراز نادرست براي ابلاغ پيام ، متد غلط كه نمي تواند پيام را با مفهوم صحيح به آن ها برساند ، گريزان هستند .  علل این گونه دين گريزي و نماز ستیزی در جوانان چيست ؟‌در ابتدا براي روشن شدن بحث به يك تعريف كلي از دو مفهوم دين و جوان مي پردازيم  . آیا جوانان دین ستیز و نماز گریزند؟

اسلاید 20: آيين، الهي و توحيدي است كه خداوند آن را از طريق پيامبرانش در طول تاريخ بر انسان ها عرضه كرده است و مقصود از دين ورزي، دل سپردن به دين و پذيرفتن و ايمان آوردن به آموزه‌هاي نظري و عملي كردن بر پايه تعاليم علمي آن است .دین

اسلاید 21: جوان داراي ويژگي هاي زير است :1. يك حالت عصيان در او وجود دارد . 2. داراي انديشه هاي نو، ايده ها، ادراكات و احساسات نو است . 3. به شیوه های سلطه گري سياسي و اقتصادي و حس استقلال سياسي و اقتصادي توجه دارد. 4. ميل به حركت و پيشرفت دارد. 5. خواهان يك مكتب اجتماعي و مسلكي است كه جوابگوي نيازهاي فكري او باشد. مسلكي كه نقشه اي براي ساختمان نو جامعه اش باشد اين قشر نمي تواند بدون فلسفه زندگي كند. فلسفه و جهان بيني خاصي از جهان و سعادت و حيات و انسان مي خواهد داشته باشد و ... جوان

اسلاید 22: حال پيــام، كه در اين جا همــان پيام الهــي است براي اين كه بتوانــددر مخاطب تاثير مطلوبــي داشتــه باشد، بايد داراي ويژگــي هاي زيــرباشد :1. قدرت و قوت و غناي محتوا : عقلي بودن، قدرت و نيرومندي محتواي آن است. يعني اين كه خود آن پيام براي بشر چه آورده است. با نيازهاي بشر چگونه انطباق يابد. جاذبه اش عقل انسان را به سوي خود بكشاند. كه پيام اگر احساسي محض باشد، براي مدت كوتاهي دوام مي يابد و براي هميشه قابل دوام نيست. 2. حس ابلاغ و صلاحيت فني و اخلاقي مبلغان: عامل پيام رسان بايد از نظر فني و اخلاقي و عملي صلاحيت كافي را داشته باشد .3. استخدام وسايل و ابزار ابلاغ و پيام رساندن .4. متد صحيح تبليغ: مبلغ كافي نيست كه تنها سخن بگويد، بلكه بايد به عكس العمل هاي روحي افراد و به عبارت ديگر تعبير و تفسيرها نيز توجه داشته باشد. لذا براي اين كار او بايد روان شناسي عملي و تجربي نسبت به اجتماع خود داشته باشد .

اسلاید 23: مثلا در اجتماع امروز در اثر جوي كه برخي از تبليغات ايجاد كرده اند ، اين زمينه روحي در بسياري از جوانان به وجود آمده است كه تعليمات جزئي از طرح طبقات حاكم است. يك سلسله تشريفات به نام عبادت به وجود آمده اند، كه اخلاقش تسلي بخش و عبادتش سرگرمي است. لذا مبلغ روان شناس و جامعه شناس طوري بايد پيام را ابلاغ كند، كه بر فطرت اصیل جوان بنشیند. با توجه به سه مفهوم ارائه شده (دين، جوان و پيام موفق) مي توان به نتيجه رسيد. براي اين كه جوانان و نوجوانان گرايش بيشتري به دين پيدا كنند ،ذكر چند نكته زير لازم و ضروري است :

اسلاید 24: 1. مربيان، والدين و كساني كه به عنوان الگوي نوجوان هستند، بايد بين گفتار و رفتار آنان هماهنگي وجود داشته باشد، تا نوجوان به دين جلب شود و از آن سلب اعتماد نكند .2. مربيان بيشتر از شيوه تشويقي براي جلب توجه نوجوانان استفاده كنند .3. شخصيت نوجوان و جوان را گرامي بدارند .4. طرز ارائه مسائل مذهبي بسيار مهم است .

اسلاید 25: با نظر به ارتباط جسم و جان، و وابستگی میزان رشد عقل با میزان رشد بدن، همان‌گونه که دوران کودکی و میان‌سالی و کهن‌سالی از ویژگی‌های خاصی برخوردار است، دوره جوانی هم از اهمیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است.شناخت ویژگی‌های دوره جوانی برای جوانان ضروری است، زیرا انسان تا خود را نشناسد و خصوصیات خود را درک نکند، قادر به ساختن و پرورش خود نیست.نقش معنویت در موفقیت و آرامش جوانان

اسلاید 26: 1- تغییر و تحول جسمی: گر چه جسم انسان همیشه در حال تغییر و تحول است، اما در دوره جوانی، این تغییر و تحول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.در دوره جوانی بر اثر ترشح هورمون‌های بلوغ، تغییر و تحول‌هایی در شخص بروز می‌کند و رشد جسم او بیشتر می‌شود:صدای شخص زمخت می‌شود، مو در صورت و دیگر نقاط بدن می‌روید و احساس جنسی در او پیدا می‌شود، به گونه‌ای که انسان احساس می‌کند تولدی تازه یافته است.با این تغییر و تحول جسمی، سایر امور روحی هم تغییر می‌کند، احساس‌ها و تمایل‌های جدیدی در نهاد جوان به وجود می‌آید، حالت‌های خاصی به او دست می‌دهد، دیگر حالت‌های زمان کودکی و نوجوانی را کنار می‌گذارد.دو ویژگی مهم دوره جوانی عبارت است از:

اسلاید 27: آنچه جوانان باید بدانند ، این است که این دوران، دورانی پر آشوب و اضطراب انگیز است و باید مواظب باشند طبق مصلحت عمل کنند ، نه طبق احساسات درونی.

اسلاید 28: 2- بروز احساسات مذهبی: با تحولی که بر اثر بلوغ در جوانان صورت می‌گیرد، استعدادهای فطری و طبیعی، یکی پس از دیگری جامه‌ فعلیت به خود می‌پوشند،علاوه بر خواهش‌های غریزی که بین انسان و حیوان مشترک است، مجموعه‌ای از گرایش‌های فطری چون احساسات مذهبی و کشش‌های روحانی در جوانان بروز می‌کند.امروزه روان شناسان معتقدند: دوره بلوغ، دوره بروز احساسات مذهبی و تمایل‌های معنوی است. در این دوره جوانان مایلند از مبداء هستی آگاه شوند، خالق خویش را بشناسند و با خدای خویش رابطه برقرار کنند. این حس مخصوصا در شانزده‌ سالگی به اوج می‌رسد، که اگر خوب هدایت شود، عامل مهمی برای رشد معنوی جوانان است.

اسلاید 29: موریس دبس می‌گوید: گویا همه روان‌شناسان در این نکته متفق القولند که بین بحران تکلیف و جهش ناگهانی احساسات مذهبی ارتباطی وجود دارد.در این اوقات، یک نوع نهضت مذهبی حتی در کسانی دیده می‌شود، که سابق بر این، نسبت به مسائل مربوط به مذهب و ایمان لاقید بوده‌اند.نکته شایان توجه این است که، علاقه به مسائل مذهبی در دوره جوانی، برنامه‌ای است که خداوند حکیم برای کنترل جوانان قرار داده است، زیرا در سن جوانی، غرایز طغیان می‌کند و دریای روح جوان طوفانی می‌گردد و اگر عواملی مانند مذهب و ارزش‌های مذهبی در جوانان وجود نداشته باشد، قطعا مسیر جوانان، بر خلاف مسیر الهی و انسانی خواهد بود.

اسلاید 30: توجه جوانان به امور معنوی و به کار گرفتن حسّ مذهبی می تواند بسیاری از مشکلات پدید آمده و ترس از آینده را بر طرف سازد. شخصی که به معنویا ت اهمیت می دهد ، درست مانند کسی است که از یک پشتیبان بسیار قوی برخوردار است و در پیمودن راه های پر پیچ و خم زندگی او را یاری کند. بنابراین افراد این چنینی به طور قطع موفق ترو کوشا تر از کسانی هستند که نسبت به امور معنوی اهمیت نمی دهند.

اسلاید 31: «...و نفس ما سوّيها. فَاَ لهَمها فُجورَها وَ تَقويها .قَد اَ فلَحَ مَن زَکّيها وَ قَد خابَ مَن دَسّيها » (سوره شمس ، آیات 7 تا10)   انسان گوهری گرانبها در گنجینه  آفرینش است که در دو جلوه «جسم» و «جان» نگریسته می‌شود. جسم او ارزش آن چنان دارد که بهشت بهای واقعی آن است و روح و جان او عظمتی برتر از بهشت داشته، جنة اللقا یا « روضه رضوان و دیدار الهی» سرای آن می شود، تا در جوار خداوند مقتدر آرام و قرار یابد.نقش معنویت در آرامش جوانان

اسلاید 32: آسایش جسم،گامی در مسیر آرامش جان دانسته می شود و غبار روبی از ضریح نفس و روح و پالایش آن از هر بدی و پلیدی، وظیفه نخستین و آرمان اصلی آفرینش انسان بیان شده است. از این رو سعادت حقیقی که گمشده  تمامی انسان ها ست، چیزی جز «پاک سازی نفس از غبار هواها و هوس ها» نخواهد بود،کیمیای گرانبهایی که خداوند این گونه بدان اشاره می کند:« قد افلح من زکيها »؛ «همانا رستگار شد کسی که نفس خود را پاک ساخت.» و یا «قد افلح من تزکی»؛ «به درستی که سعادتمند گردید آن که به پالایش نفس خویش از هر آلایشی  پرداخت.»

اسلاید 33: افزون بر سخنان هدایت آفرین پروردگار، سفارش های روشنگر معصو مان علیهم السلام نیز، نشان از اهمیت چشمگیر و حیات بخش «مراقبت از نفس» داشته و همه ما را به این مهم فرا می خواند. رسول اکرم (ص) برومندی و نیرومندی نفس را در تمامی دوره ها ـ حتی کهن سالی ـ خاطر نشان کرده و سر بلندان عرصه کار و پیکار با شیطان درونی را، سرا فرا زان عرصه های امتحان دل و دیده با تقوای الهی دانسته است.  امام علی (ع) نیز دلدادگی به هواها و پیروی از هوس ها را زمینه ساز پرتگاه ابدی انسان دانسته، که یک سو در دنیا و سویی دیگر در آخرت داشته و هیچ محدودیت زمانی در بر نخواهد داشت.آدمی زاده  طرفه معجونـی است            از ملا یک سرشته وز حیـوانگر کند میل این شـود پس از این           ور کنـد میل آن شود بـه از آن

اسلاید 34: به طور کلی توجه به امور معنوی از مسائل مهمی است که باید مورد توجه جوانان قرار گیرد . به گفته روان شناسان هر انسانی دارای چهار حسّ مسلم است:1ـ حسّ کنجکاوی: که پدید آورنده علوم و دانش های بشری است. 2ـ حسّ نیکی:که پدید آورنده  اخلاق و تکیه گاه انسان در کارهای نیک است. 3ـ حسّ زیبایی: که پدید آورنده  هنر و سبب تجلی انواع زیبایی است. روان شنا سان با آزمون های مختلف، حس چهارمی را برای انسان کشف کرده ا ند؛ که هر انسانی از درون احساس می کند که به مقام برتری وابسته است و کلیه شئون او از یک موجود برتر سرچشمه می گیرد. حسّ کشف شده ای که در کنار سه حس مورد قبول همگان آمده است «حسّ مذهبی» است.

اسلاید 35: توجه جوانان به امور معنوی و به کار گرفتن حسّ مذهبی می تواند بسیاری از مشکلات پدید آمده و ترس از آینده را بر طرف سازد. شخصی که به معنویات اهمیت می دهد، درست مانند کسی است که از یک پشتیبان بسیار قوی برخوردار است و در پیمودن راه های پر پیچ و خم زندگی او را یاری نماید. بنابراین افراد این چنینی به طور قطع موفق تر و کوشاتر ازکسانی هستند که نسبت به امور معنوی اهمیت نمی‌دهند .

اسلاید 36: 1ـ آرامش خاطر: پرداختن به امور معنوی از قبیل نماز، روزه، توسل به اهل بیت علیهم السلام و تلاوت قرآن کریم آرامش خاطری به انسان می دهد که هرگز از امور مادی چنین آرامشی برای انسان حاصل نمی شود. در زندگی حضرت امام خمینی می خوانیم که ایشان آن قدر آرامش خاطر داشتند که در حساس ترین لحظات و دوران انقلاب هرگز دیده نشد که از روی خشم یا غضب یا احساسات مادی تصمیمی بگیرند. آثار توجه به معنویات

اسلاید 37: 2ـ محبوبیت اجتماعی: توجه به امور معنوی و عبادی، چنان محبوبیتی به انسان می دهد که هیچ گاه احساس بی کسی و تنهایی و یا خواری در انظار مردم را نداشته باشد. قرآن کریم در سوره  مریم می فرماید: «ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودّا.» «همانا آنا ن که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادنـدخداوند آن ها را (در نظر مردم) محبوب می گرداند.»

اسلاید 38: 3ـ شجاعت و نترسیدن: یکی دیگر از ثمرات توجه به امور معنوی شجاعت و نترسیدن از غیر است. کسی که در زندگیش به این واقعیت دست یافته است، تمام لذت ها و ناگواری های دنیوی را به دست خداوند می داند ودر نطر او خداوند همه عالم را برای رشد و کمال انسان آفریده است؛هرگز در راه رسیدن به هدفش از ناملایمات و گرفتاری ها هراسی ندارد. همو اگر در راه کمال و سعادت با دشمنانی خطرناک مواجه شود؛ هرگز ترس بر او غلبه نمی کند و با شجاعت تمام با سختی ها مبارزه می کند. حضرت امام خمینی سخن جاویدی فرموده ا ند که حاکی از روح بالای ایشان و توجه و عنایت خاصی است که آن عزیز به امور معنوی داشته است. ایشان فرموده است: وا لله به عمرم نترسیده ام.

اسلاید 39: ویژگی های چشمگیر جوانان در این عرصه عبارت است از:1ـ روشنی دل و دیده،پاکی فطرت:پیامبر اکرم (ص) نازک دلی، پاکی فطرت، حق طلبی و آرمان خواهی را صفات برجسته جوانان دانسته و در گفتاری گهر بار می فرماید:   «من به شما درباره جوانان توصیه به خیر و نیکی می کنم. چرا که آنان نازک دل و زود رنج بوده، عاطفه ای بسیاردارند، زیرا فطرتشان پاک و پیراسته است .خداوند مرا به پیامبری و بشارت و انذار بر انگیخت، جوانان به من گرویدند و یاری ام کردند،(اما) بزرگ سالان و پیران به مخالفت با من پرداختند». رهبر کبیر انقلاب در نامه ای عارفانه  به خانم فاطمه طباطبایی، با اشاره به این ویژگی شایسته در جوانان و دوره  جوانی چنین می نویسد: شایستگی های جوانان در عرصه تهذیب نفس

اسلاید 40: « تا جوانی در دست توست کوشش کن در عمل و در تهذیب قلب و در شکستن اقفال و رفع حجب،که هزاران جوان که به افق ملکوت نزد یک ترندو موفق می شوند و یک پیر موفق نمی شود. قید و بندها و اقفال شیطانی که در جوانی، غفلت از آن ها شود، هر روز که از عمر بگذرد، ریشه دارتر و قوی ترمی شوند... از مکاید بزرگ شیطان و نفس خطرناک تر از آن، آن است که به انسان وعده اصلاح در آخر عمر و زمان پیری می دهد و تهذیب و توجه الی الله را به تعویق می اندازد برای زمانی که درخت فساد و شجره زقوم، قوی شده و اراده و قیام به تهذیب ، ضعیف بلکه مرده است».

اسلاید 41: 2ـ آمادگی روح و روان ،پذیرش قلبی: حضرت علی (ع) وجود جوان را چونان سرزمین آماده و پاکی دانسته که هر بذری در آن افشانده شود، همان را می پذیرد و زمینه ساز رشد و تکامل آن می‌گردد. پیشوای ششم شیعیان نیز این حقیقت زیبا را در عبارتی گویا، این گونه ترسیم کرده می‌فرماید: «جوان پارسا و مؤمنی که به قرائت قرآن بپردازد، قرآن با گوشت و خون او در می آمیزد و مخلوط می شود.»

اسلاید 42: 3ـ سرعت در اصلاح نفس: سفارش ا ندیشمندانه امام صادق (ع) به اصحاب درباره «تربیت و تهذیب جوانان»برگرفته از معارف وحیانی و آموزه های عقلانی است که این گونه در آسمان ذهن آن حضرت، درخشیدن گرفته است که : « جوانان را دریاب، زیرا آنان سریع تر از دیگران به کارهای خیر روی می آورند.» بی تردید اندک دقتی در واژه های روشن این سخن ، ما را به فضای جدیدی از صفات جوانان و دوره جوانی سوق می دهد ،چرا که آنان «اسرع» یعنی شتابان و سریع تر از دیگران به سوی «کلّ خیر» که تمامی خوبی ها و صفات ارزنده است، رو می کنند و تا پایان در این مسیر، مردانه به کار و کارزار می‌پردازند؛ صفات برجسته ای که در هیچ گروه سنی دیگری یافت نمی شود و باید را هبران و پیشوایان دلسوز و با توجه به این خصلت ها تمامی جوانان را به بلندای کمال و تکامل رهنمون سازند.

اسلاید 43: 4 ـ تأثیر جاودان و آثار ماندگار : آمادگی روحی، دوری از دغدغه های زندگی، طراوت فکر و اندیشه و ترسیم آینده ای روشن و پویا ویژگی دوره نوجوانی و جوانی است که تأثیر جاودان و آثاری ماندگار به تعلیم و تربیت مربیان می بخشد، حالتی بسیار ارزنده و قابل ستایش که رسول اکرم (ص) آن را همچون نقش بر سنگ تشبیه کرده تا متولیان فکری فرهنگی به حساسیت و گسترش رسالت خود در بین جوانان پی برده و در این عرصه تلاش کنند.

اسلاید 44: عبادت همان بندگی در مقابل ذات ذوالجلالی الهی و تنها راه و ارتباط و اتصال بین بنده و خدا است، که روح انسان با آن پرورش می یابد و با ماورای طبیعت و عالم غیب ارتباط پیدا می کند. خداوند متعال در قرآن کریم هدف غائی خلقت را عبادت و بندگی و معرفت او بیان می کند :«و ما خلقت الجن و الانس الاّ ليعبدون»[1]«جن و انس را نیافریدم جز برای این که مرا عبادت کنند» 1- سوره  ذاریات ، آیه  56عبادت جوان

اسلاید 45: پس با بیان قرآن کریم، اهمیت بندگی و عبادت در زندگی روشن می شود. بر این اساس در می یابیم که نتیجه خلقت و هدف نهایی عالم هستی، بندگی خدای متعال بوده است، تا انسان ها آن نور مطلق و ذات بی همتا را بشناسند و با شناخت او را عبادت کنند، و تنها کسانی به سعادت و کمال می رسند که مسیر بندگی پروردگار را طی کنند. از آنجا که آدمی فقط به وسیله  عبادت، می تواند توشه  خود را از این جهان بردارد و میزان پاداش در جهان آخرت به میزان بندگی ما در دنیا ارتباط دارد.

اسلاید 46: در ایام جوانی که آغاز دوران تکلیف و سنین شکل گیری خصلت های درونی و تأثیر پذیری روح انسان است، عبادت و پرستش نقش بسزایی در ساختار وجودی انسان دارد.روح انسان از همان اوان جوانی با عالم غیب ارتباط می یابد و روح جوان به دلیل لطافت خود صفاتی ملکوتی پیدا می کندو مورد عنایت خاص پروردگار قرار دارد.پیامبر گرامی اسلام می گوید:«سبعة يظلهم الله فی ظلة يوم لاظلّ الا ظله إمام عادل و شاب نشأ فی عبادالله عزّوجلّ و ...»[1]«خداوند هفت گروه را در سایه  رحمت خود جای می دهد، روزی کهجز سایـــه او نیست: زمامداران دادگـــر، جوانانی که در عبادت خداپرورش یافته باشند و ...»[1] - وسائل الشیعه، ج5 ، ص 199

اسلاید 47: مرحوم شهید مطهری می فرماید: اگر انسان به تربیت خویش و فرزندانش علاقه مند است و یا می خواهد افرادی را تربیت کند، واقعاً باید به مسئله  نیایش ، دعا و عبادت اهمیت بدهد، و اصلا مسئله عبادت قطع نظر از این که پرورش یک حس اصیل است، تأثیر زیادی در سایر نواحی انسان دارد. این است که بزرگان همیشه توصیه می کنند: هرقدر کار زیاد داری، در شبانه روز یک ساعت را برای خودت بگذار.[1] [1] - تعلیم و تربیت، ص 341.

اسلاید 48: اگر انسان قدری از نیروی جوانی خود را در جهت عبودیت و بندگی خدا قرار دهد و به پرستش و نیایش او پردازد، نه تنها در جهان آخرت در ظل عنایات پروردگار قرار می گیرد ، بلکه در این جهان مادی نیز توجه خاص الهی او را به خود جلب می کند؛ برکات مادی و معنوی زمین و آسمان بر او نازل می شود و تا آنجا به خدا نزدیک می گردد که خداوند به او مباهات می کند.«انّ الله تعالی يباهی بالشاب العابد الملالئکة يقول انظروا الی عبدی ترکشهوته من أجلی» [1] [1] - نهج الفصاحه ، حدیث 736.

اسلاید 49: «خداوند متعال به جوان عابد پرهیزکار در مقابل ملائکه مباهات می کند و می گوید:نظر افکنید به بنده  من که به خاطر من شهوت خود را ترک کرده و به عبادت من مشغول شده است.» عبادت تنها به خاطر رفع تکلیف و یا ترس از عذاب الهی نیست، بلکه می تواند انگیزه های متفاوتی داشته باشد. حضرت علی (ع) به هنگام بیان انگیزه های عبادت، انگیزه  مردم از عبادت را به سه گونه تقسیم می کند:

اسلاید 50: گروهی از انسان ها به خاطر ترس از عذاب های الهی عبادت می کنند و گروه دیگر در طمع بهشت و نعمت های بی پایان هستند، اما گروه سومی از انسان ها عبادتشان به خاطر خشنودی پروردگار و عشق به اوست. دسته  سوم بندگی را تنها سزاوار خدا می دانند و از ما سوی الله آزاد هستند ؛ تنها مقصود و محبوبشان در زندگی ، اوست و با عشق و محبت او را عبادت می کنند؛ آنان بهترین انسان های روی زمین هستند.«أفضل الناس من عشق العبــاده فعانقها و أحبها بقبلــه وباشرها بجسده و تفرّغ لها.»[1] «برترین مردم کسی است که به عبادت خدا عشق بورزد و به رویآن آغوش باز کند و آن را از جا دوست بدارد و با بدن خود بدانبپردازد و به چیز دیگر اشتغال نیابد.»[1] - کافی، ج2 ، ص83.

اسلاید 51: «الهی من ذاالذی ذاق حلاوة محبتک فرام منک بدلاً من ذاالـذی أنسبقربک فابتغی عنک حولاً»[1] «ای خدای من ! کیست که شیرینی محبت تو را چشید و غیر تـورا دوست گرفت و کیست که به قرب تو انس ورزیــد و روی بـــهدیگری آورد.»خاک درت بهشت من مهر رخت سرشت منعشق تو سرنوشت من راحت من رضــای تو[1] - مفاتیح الجنان ، مناجات نهم.

اسلاید 52: جوان در لغت به معناي « برنا، تازه، نو و چيزي است كه از عمر آن چندان نگذشته باشد.[1]» بر اساس آمارهاي موجود پس از انقلاب ميزان رشد جمعيت جوان و نوجوان كشور«در شهرها 109درصد و در روستاها 63 درصد بوده است.[2]» بنابراين اكنون جمعيت كثير جوانان،بخش بزرگي از مخاطبان دستگاه‌هاي فرهنگي، مذهبي و تربيتي كشور را در برمي‌گيرد.[1] - لغت‌نامه دهخدا[2] - تعريف جواني، داوود ميرباقري

اسلاید 53: استاد مطهري به عنوان انديشمندي كه براي احياي دين و گسترش انديشه ديني در ميان جوانان بسيار تلاش كرده است، شناخت و درك جوان را مهم‌ترين عامل در هدايت نسل جوان مي‌داند: «بايد نسل جوان را بشناسيم و بفهميم داراي چه مشخصات و مميزاتي است000 نسل جوان ما مزايايي دارد و عيب‌هايي؛ زيرا اين نسل يك ادراكات و احساساتي دارد كه در گذشته نبود و از اين جهت بايد به او حق داد. در عين حال يك انحرافات فكري و اخلاقي دارد و بايد آن ها را چاره كرد. چاره كردن اين انحراف بدون در نظر گرفتن مزايا و بدون احترام گذاشتن به ادراكات و احساسات وي ميسر نيست. بايد به اين آرمان‌ها احترام گذاشت. اسلام به اين امور احترام گذاشته است.[1] » [1] - ده‌گفتار، مرتضي مطهري

اسلاید 54: در جواني خواهش جمال روحاني و گرايش به فضائل اخلاقي در نهاد جوانان بيدار مي‌شود. اولياي دين همواره از مبلغان آموزه‌هاي ديني مي‌خواهند كه به آمادگي روح جوان براي پذيرش صفات والاي انسان توجه كنند. امام صادق عليه‌‌السلام در اين خصوص فرموده‌اند:  «بر شما باد پرداختن به جوانان، زيرا‌ آنان نسبت به ديگران به سوي كار خير شتاب‌گيرنده‌تر هستند.[1] » [1] - روضه‌ كافي

اسلاید 55: در همين راستا و با هدف تقويت مباني اعتقادي و غنابخشي ابعاد معنوي شخصيت جوانان،«مساجد» به عنوان بارزترين كانون تبليغ و نشر معارف ديني كليدواژه اين مهم محسوب مي‌شوند.از سويي فراهم آوردن زمينه حضور شاداب جوانان در مساجد مي‌تواند تاثيري بسزا در بهبود روند برنامه‌هاي مساجد ايجاد کند، چرا كه جوان احساس مي‌كند در وجود او، نيروهاي متراكمي وجود دارد، توانايي‌هايي جسمي، فكري و‌... مي‌تواند معجزه كند. در مقابل اگر او احساس كند كه نمي‌تواند از اين همه توانايي بهره‌برداري كند، احساس بيهودگي مي‌نمايد.

اسلاید 56: بر اساس نظر روانشناسان، هم زمان با دگرگوني‌هاي دوران بلوغ و پيدايش تمايل‌هاي غريزي، احساس روحي جديد و تمايل شديدي در جوان پديد مي‌آيد، كه او را به سوي مذهب و سلوك مي‌كشاند. اين ارتباط و دگرگوني به گونه‌اي است كه اين دوره را دوره‌ ماوراء‌الطبيعه ناميده‌اند. بنابراين در صورتي كه خانواده، دوستان، مدرسه، محيط اجتماعي و ساير فاكتورهاي مرتبط با جوان نتوانند اين احساس را به مسيري كه شايسته اوست و تكامل معنوي و بلوغ فكري وي را در پي خواهد داشت، هدايت نمايند، آنگاه به مرور زمان و در طي سال‌هاي بعد همين فرد تبديل به شخصيتي بي‌هويت و فاقد اصول و خاستگاه فكري، معنوي و اجتماعي خواهد شد و در مقابل، غريزه‌هايي همچون تهاجم، تخريب، شرآفريني، آزاررساني، مال‌دوستي و شهرت‌طلبي مي‌توانند وي را از جاده اخلاق و انسانيت منحرف سازند.

اسلاید 57: بر طبق پژوهش‌هاي انجام شده، موانعي همچون تهاجم فرهنگي، مشكلات اقتصادي، فقدان آموزش‌هاي مناسب و نگرش نادرست بعضي از جوانان به دين مهم‌ترين عوامل دوري جوانان از دين به شمار مي‌آيد. فطرت پاك جوان آماده تاثيرپذيري از آموزه‌هايي است كه از طريق خانواده، مدرسه و محيط به وي منتقل مي‌گردد. علاوه بر متأثر شدن جوان از فاكتورهاي ياد شده موارد ديگري نيز در شكل‌گيري شخصيت وي و تمايل يا عدم تمايل او نسبت به مسائل ديني نقش ايفا مي‌نمايند، كه از جمله آنان مي‌توان به ارضاي نيازهاي غريزي و فطري جوان و نيز انگيزه‌هاي دروني او اشاره کرد، كه به طور ناخودآگاه و فطري در صدد پاسخگويي به آن ها برمي‌آيد.جوانان و اعتقادات مذهبی

اسلاید 58: بدين ترتيب تشخيص نيازهاي مختلف جوانان از جمله نيازهاي جسماني، رواني، عاطفي، اجتماعي، معنوي و اخلاقي جوانان مي‌تواند گام موثري در جهت شناخت شيوه‌هاي جذب آنان به آموزه‌ها و معارف ديني خاصه رويكرد بيش‌تر آنان به سوي مساجد و بهره‌گيري بيش‌تر، از اين پايگاه‌هاي انسان‌ساز باشد.

اسلاید 59: قبل از اين كه وارد بحث اصلي يعني موضوع جذب جوانانبه مسجد شويم بايد به 3 نكته اساسي اشاره کرد:هویت دینیرعایت الزاماتمفهوم جذب و جذابیت

اسلاید 60: تلاش در جهت تقويت هويت ديني به طرق مختلف از جمله استفاده از ابزارها و شيوه‌هايي كه مي‌تواند اين مهم را در بين نوجوانان و جوانان بهبود و ارتقا ببخشد، صورت مي‌پذيرد. از جمله حوزه‌هاي تاثيرگذار در اين زمينه مي‌توان به صداوسيما، مطبوعات، مدرسه، خانواده و... اشاره کرد.هويت ديني رابطه بين آدمي و دين را تبيين مي‌كند و پيامد تقويم آن، احساس تعهد مسئوليت در قبال ارزش‌ها و باورهاي مكتب است.هویت دینی

اسلاید 61: برخي صاحب‌نظران تعهد را به عنوان سنگ بناي هويت ديني تلقي مي‌کنند. با توجه به آنچه هويت ديني به نسل جوان مي‌دهد، در طرف مقابل اختلال و آشفتگي در هويت ديني سبب ضعف دينداري در بين جوانان مي‌گردد. چرا كه تعهد و مسئوليت‌پذيري فرد را در قبال گزاره‌هاي ديني كاهش داده و به اين ترتيب ضمانت اجرايي احكام ديني كاهش مي‌يابد. اختلال در هويت ديني سبب مي‌شود فرد نه بتواند ارزش‌هاي ديني گذشته را ارزيابي نمايد و نه آن كه صاحب ارزش‌هايي شود كه به كمك آن ها بتواند آزادانه براي آينده طرح‌ريزي كند. با درهم‌ريختگي نظام ارزشي در نزد جوان، او در دريافت مفاهيم ديني، زمينه مثبت و قابل قبولي را احساس نمي‌کند، تا انگيزه‌اي براي انجام دستورات آن داشته باشد. لذا دچار بي‌تفاوتي و بي‌مسئوليتي مي‌گردد.

اسلاید 62: تخريب نظام ارزشي ديني سبب مي‌شود بسياري از افراد كه دچار بحران هويت ديني مي‌شوند، به دنبال هويت منفي بگردند و هويتي بر خلاف آنچه اولياي دين در نظر گرفته‌اند، برگزينند. بسياري از رفتارهاي ضد اجتماعي و ناسازگاري نوجوانان را مي‌توان از اين ديدگاه توجيه نمود. مسئوليت‌گريزي، دل‌زدگي و بي‌تفاوتي هركدام از آثار فقدان هويت هستند كه در عرصه ديني در قالب‌هاي بي‌توجهي به اوامر و نواهي الهي، بي‌علاقگي نسبت به شعائر، گزاره‌ها، اماكن، مراسم و نمادهاي ديني بروز مي‌كند. با بيان اين مطالب مشخص شد كه بحران هويت ديني سبب تضعيف باورهاي ديني، اختلال نظام ارزشي مذهبي و عدم تقيد به احكام ديني مي‌شود. مسجد از مهم‌ترين مفاهيم و گزاره‌هاي ديني است، كه بحران عدم درك صحيح جوانان در خصوص حقيقت وجودي آن، سبب پايين آمدن اعتقاد به آن و ضعف گرايش به حضور در جمع نمازگزاران مي‌گردد.[1][1]- راهكارهاي مشاركت جوانان در مساجد، محسن محمدي و...، مجله مسجد، ش89

اسلاید 63: هويت جوان به ويژه جوان امروز، تحت تاثير عوامل و مؤلفه‌هاي بسيار شناخته و ناشناخته بروني و دروني شكل مي‌گيرد.مولفه‌ها: وراثت، خانواده، جامعه، مليت، زيست بوم، طبقه اجتماعي، فرهنگ عصري ملي و جهاني، ديانت، گرايش سياسي،حدتحصيلات، نوع تخصص و عوامل پيچيده و ناشناخته بسيار ديگري است، كه بايد با مطالعه دقيق و جامع علمي نسبت به تبيين و تحليل آن ها اقدام کرد. اين عوامل هريك منشأ و ملازم ظهور و بروز مقتضياتي است كه در تخاطب و ترابط با جوان و تنظيم مناسبات با اين نسل، بايد آن مقتضيات عميقاً و دقيقاً و كماً و كيفاً لحاظ شود.

اسلاید 64: براي ورود به هر مكاني به خصوص جاهايي كه جنبه عمومي دارند، يك سري قوانين و الزاماتي وجود دارد. بعضي از مكان‌هايي كه جنبه اداري و رسمي دارند، نوع الزامات آن نيز حقوقي خواهد بود و ديگر مكان‌هايي كه جنبه رسمي ندارند و جزو مراكز خدمات عمومي هستند، اگرچه داراي الزامات و تعهدات حقوقي شايد نباشند. ولي عمل به الزامات اخلاقي و مراعات شئونات حاكم بر آن پيش نياز ورود به آن مكان مي‌باشد. مسجد نيز به عنوان يك مكان مقدس پيش از ساير اماكن و مراكز ديني از قداست و پاكي خاصي برخوردار است، كه رعايت آداب و احكام ورود، حضور و خروج از آن همواره مورد تاكيد بوده، مخصوصاً بعضي از اين الزامات جزء آموزه‌هاي ديني و سنت پيشوايان ديني ما نيز بوده است.رعایت الزامات

اسلاید 65: حضور در مسجد يك رفتار ديني است ،كه مستلزم برخي پيش نيازهاست و بدون تحقق آن ها نمي‌توان انتظار داشت جوانان در مسجد حاضر شوند، لذا گاهي اوقات مشاهده مي‌شود با وجود اين كه مسجد محل از نقاط قوت زيادي برخوردار است، ولي برخي جوانان به مسجد جلب نشده‌‌اند. جواني كه مشكل اخلاقي دارد و اوقات خود را به تماشاي فيلم‌هاي مبتذل و سير در اينترنت و كافي‌نت‌ها مي‌گذراند، اعتقاد راسخ و حقيقي به مبدأ و معاد ندارد، اهل نماز نيست، از هر راهي كسب و كار مي‌کند، دل بسته دنيا و مظاهر آن است و دين داري را نشانه عقب‌ماندگي فكري و فرهنگي مي‌داند، با موانع شناختي و رفتاري بسيار جدي مواجه است، كه حضور او در مسجد بعد از رفع اين امور امكان‌پذير است.[1][1]- همان منبع

اسلاید 66: چنانچه مي‌دانيم قدرت جذب‌كنندگي هر مكاني يا موقعيتي به ميزان ارضاء‌كنندگي آن مكان در رابطه با نيازهاي پيراموني بستگي دارد. جذب‌كنندگي يك موقعيت ممكن است به دو جهت مورد توجه قرار گيرد. گاهي بعضي‌ها بر اين باورند كه يك موقعيت جذاب است، به خاطر اين كه في‌نفسه جذاب است، چه آن موقعيت، نيازي را ارضا کند یا  نكند. در اينجا ارزش في‌نفسه امور و موقعيت يا مكاني مستلزم اين است كه خود آن موقعيت واجد ويژگي‌ها و خصايصي باشد كه به نظر بينندگان زيبا و ارزشمند به نظر آيد.مفهوم جذب و جذابیت

اسلاید 67: عده‌اي ديگر بر اين باورند كه ارزشمندي امور و يا جاذب بودن موقعيتي به ارزش بيروني و عيني آن است و آن موقعيت بايد واجد ويژگي‌هايي باشد كه به واسطه آن بخشي از نيازهاي آدمي ارضا شود و بر اساس ديدگاه دوم چنانچه ما نيز بر آن تاكيد مي‌ورزيم موقعيتي همچون مسجد بايد واجد ويژگي‌هايي باشد كه آن ويژگي‌ها به ارضاي نيازهاي مردم منجر شود. بين ميزان ارضاكنندگي مسجد و ميزان جاذب بودن آن رابطه مستقيمي وجود دارد. آدمي نيز رو به موقعيت‌هايي دارد كه اين نيازها را ارضا مي‌كنند. نيازهايي چون:

اسلاید 68: 1- امنيت، محبت و تعلقنيازهايي چون امنيت، محبت و تعلق به اجتماع نيز از سنخ نيازهاي بشري است ، اما متمايز از نيازهاي فيزيولوژيك، اساساً آدمي به واسطه برخورداري از نيازهايي چون امنيت، محبت و تعلق از حيوانات متمايز مي‌شود.«مزلو» نيز نيازها را به دو دسته كلي نيازهاي فيزيولوژيك و نيازهاي روان شناختي تقسيم کرده است. بنابراين هويت‌يابي و معني بخشي به زندگي انساني مستلزم تاكيد بر ارضا نيازهاي روان شناختي اوست، نه صرفاً نيازهاي فيزيولوژيك آدمي، مكان‌هايي كه در ارضا اين نيازها موفقيت بيش‌تري دارند، از جذابيت بيش‌تري نيز برخوردارند. البته بايد اشاره كنيم كه اين نيازها نيز بيش‌تر ناظر بر وضعيت موجود افراد هستند، چرا كه نيازهاي فوق از جمله نيازهاي عيني و واقعي افراد است كه بايد ارضا شوند.

اسلاید 69: 2- نياز به خودشكوفايينياز به خودشكوفايي نيازي است كه در عين اين كه در قلمرو نيازهاي روانشناختي است، اما به لحاظ ماهيت و موقعيت خاص خود، بيش‌تر در قلمرو نيازهاي مطلوب، هنجاري و آرماني قرار دارد. تمامي انسان‌ها براي رسيدن به جايگاهي غير از جايگاه موجود و براي ارضا نيازي غير از نياز موجود (فيزيولوژيك، امنيت و...) تلاش مي‌كنند و آرمان‌خواهي آدمي نيز اساساً ناظر بر تاكيد او بر ضرورت ارضا نياز خود شكوفايي است. تبيين جايگاه واقعي آدمي و اين كه انسان به چه درجاتي مي‌تواند نايل آيد، نيز زمينه ارضا و شكوفايي اين نياز را فراهم مي‌کند.[1][1]- جاذبه‌هاي مسجد، سيدمهدي سجادي، مسجد نقطه وصل، ص286 

اسلاید 70: محور اساسي ديگر جذب جوانان به مساجد، تشخيص نياز و انگيزه‌هاي جوانان است، پر واضح است كه جوانان به انحای مختلف در پي ارضاي نيازهاي گوناگون خود برمي‌آيند و در اين مسير به مكان‌ها و محافلي مي‌روند كه در آنجا پاسخي به يكي از نيازهاي گوناگون خود بيابند. پس بايد ديد مساجد و متوليان آن تا چه اندازه از نيازهاي جوانان آگاهي دارند و در صورت آگاه بودن تا چه پايه در برآوردن اين نيازها برنامه‌ريزي و كار كرده‌اند. بدين ترتيب تشخيص نيازهاي مختلف جوانان از جمله نيازهاي جسماني، رواني، عاطفي، اجتماعي، معنوي و اخلاقي و شناختي جوانان مي‌تواند گام موثري در جذب آنان به مساجد باشد.

اسلاید 71: وقتي خصوصيات نوجواني و جواني شناخته شد، آنگاه برنامه‌ريزان امور فرهنگي مساجد می توانند برنامه‌هايي تدوين كنند كه متوجه ارضاي نيازهاي گوناگون جوانان بوده و مطابق با سليقه‌ها و روحيه جوانان باشد. چنين برنامه‌هايي براي جذب و پرورش جوانان در مساجد مي‌تواند موثر باشد.

اسلاید 72: 1- بيش از50% تركيب جمعيتي كشور در مقطع سني نوجواني و جواني قرار دارند. هر برنامه‌ريزي فرهنگي خاص اين قشر عظيم، خيل گسترده‌اي از شركت‌كنندگان در برنامه‌هاي مساجد را به همراه خواهد داشت. 2- در اين مقطع شخصيت و هويت آنان شكل مي‌گيرد. ايجاد رفتار مثبت و نهادينه شدن اين گونه رفتارها در وجود ايشان مي تواند آينده آنان و جامعه را از حيث حفظ هنجارها و ارزش‌ها بيمه نمايد و از بسياري از انحرافات و كج روي‌ها جلوگيري خواهد كرد. ايجاد جامعه سالم فردا در گرو داشتن نگاه ويژه به نوجوانان و جوانان امروز است، كه بايد با آشناسازي آنان با مباني ديني و معرفت‌شناسي در برابر هجمه فرهنگ بيگانه مقاوم ساخت.مهم ترین دلایل توجه ویژه به جوانان در جذب به مساجد

اسلاید 73: 3- جوهره وجودي جوان و نوجوان تحول‌خواهي و تحول‌گرايي است. ايجاد تحول مثبت و در پيش گرفتن رويه رشد و حركت رو به جلو از خصيصه‌هاي آنان مي‌باشد. حضور آنان در برنامه‌ريزي و برنامه‌سازي، مساجد را از فعاليت‌هايي كه موجب روزمرگي خواهد شد، دور خواهد نمود و اين امر خود زمينه‌ساز جذب جوانان و نوجوانان بيش‌تري به مساجد خواهد بود.4- با حضور آنان مي‌توان به برنامه‌ها شادابي و طراوت بخشيد چون جوان شادي طلب و نوگراست. با هدايت هدفمند اين نگرش آنان، مي‌توان به برنامه‌ريزي مثبت در فعاليت‌هاي مسجد پرداخت. يكي از عوامل موثر ايجاد جاذبه در مساجد، دادن طراوت و شادابي به فعاليت‌هاست.

اسلاید 74: 5- وجود جوان و نوجوان سرشار از پتانسيل و انرژي است، برعكس بزرگ‌ترها كه درگير مشغله‌هاي كاري و مشكلات زندگي روزمره هستند. مسجد بهترين مكان است كه به خاطر تنوع و تعدد فعاليت‌ها امكان بالفعل درآوردن اين توان وجود دارد.6- روح و روان نوجوان و جوان نسبت به بقيه مقاطع سني لطيف و پاك است. با حضور آنان در مسجد و مشاركت فعالانه آنان در ايجاد طراحي و برنامه‌ريزي و اجراي برنامه‌هاي مختلف انتظار مي‌رود كه برون‌داد و خروجي برنامه‌ها و فعاليت‌ها نيز توام با پاكي وصداقت باشد.(دور بودن برنامه‌ها از ريا، تزوير، خودنمايي، دورويي و...)

اسلاید 75: 7- جوان و نوجوان به دليل عدم وابستگي و نداشتن علقه زياد به دنيا و مسائل مادي و آزادبودن فكر و ذهن از اين مسائل ، بهتر مي‌تواند به درك مفاهيم ديني بپردازد. به همين سبب حافظ ارزش و دستاوردهاي مذهبي و اعتقادي مي‌باشد. همچنان كه اين امر در دوران انقلاب و حضور پرشور آنان در مساجد و شركت در برنامه‌هاي انقلابي مساجد كه خاستگاه انقلاب اسلامي بود و نيز در دوران دفاع مقدس به روشني مشهود مي‌باشد.

اسلاید 76: 8- در اين مقطع سني علاقه به انجام كارهاي جمعي و امور اجتماعي از شدت بيش‌تري برخوردار است. مسجد به عنوان يك نهاد ديني و اجتماعي كه بسياري از امور اجتماعي و تعاون در آن شكل مي‌گيرد، بستر مناسبي براي آنان فراهم مي‌سازد تا آنان بتوانند در قالب گروه‌ها و جمع‌هاي مختلف به انجام فعاليت بپردازند.(گروه سرود، تواشيح، نمايش، نشريه ديواري، ورزش و ...)

اسلاید 77: 9- انگيزه و تمايل دروني نوجوانان و جوانان در خود اظهاري و در معرض ديد ديگران قرار دادن آثار خود در زمينه‌هاي مختلف فرهنگي هنري، (ذوق، سلايق و استعداد) كه در اين خصوص مساجد مي‌توانند فضاي مناسب و بسيار خوبي را در اختيار آنان قرار دهند، تا آنان بتوانند خود را مطرح كنند و كارها و آثار خود را در معرض قضاوت ديگران قرار دهند. (با برگزاري نمايشگاه خط، نقاشي، گرافيك، صنايع دستي در مناسبت‌هاي مختلف مذهبي، ملي و نيز قرائت شعر، خاطره، دكلمه، قصه در برنامه‌ها و مراسم گوناگون و شركت در گروه‌هاي سرود، نمايش و ...)

اسلاید 78: 10- اين قشر عظيم به عنوان سرمايه‌هاي اصلي كشور محسوب مي‌شوند. به هر ميزان در جهت رشد و شكوفايي معنوي آنان بكوشيم ،در آينده نتايج وافري از آن حاصل خواهد شد.11- مساجد به عنوان يك پايگاه مقدس ديني و اجتماعي كه با توجه به مقتضيات زماني و مكاني به ايفاي نقش مي‌پردازد، نيازمند كساني است كه اين نهاد اجتماعي را پر حرارت و پر شور نگه دارند، تا بتواند نقش ذاتي خويش را به فعليت برساند. اين مهم با حضور جوان در مسجد ميسر مي‌شود.

اسلاید 79: 1- شناخت شخصيت نوجوان و جوان با شناخت ويژگي‌هاي دوره نوجواني و جوانی بسياري از رفتارهاي ناخوشايند آنان را غيرطبيعي نپنداريم ،که موجب بروز عکس‌العمل در ما شود و به تيرگي روابط با نوجوان نيانجامد.2- استفاده از روش تغافل (ناديده گرفتن):از موثرترين روش‌هاي تربيتي در اين دوره «روش تغافل» است. يعني مسائل و مشکلات نوجوان و جوان را بزرگ نشان ندهيم ، که در او ايجاد وحشت نمايد و يا او را به لحاظ رفتارهايش دائم باز خواست نکنيم، بلکه جوان بايد همواره در حالت خوف و رجاء باشد.17 راهکار برای مشکلات جوانان و نوجوانان

اسلاید 80: 3- ايفاي نقش راهنمايي به جاي دستوري:در برخورد با مسائل جوان بهتر است از خودش کمک بگيريم، يعني اين واقعيت را بداند که نخستين مسئول حلّ مشکل او، خودش است و براي حل آن بايد اقدام کند و ما والدين ، معلمان و استادان فقط وظيفه  راهنمايي او را داريم، که از عواقب تصميم خودش مطلع شود. 4- آموزش:مهم ترين دليل ترس و اضطراب از هر موضوعي جهل و ناآگاهي نسبت به آن موضوع مي‌باشد . ضروري است براي کاهش ترس و اضطراب‌هاي دوران جواني آموزش‌هاي لازم در مورد بلوغ، دوست‌يابي، حل مساله، گذراندن اوقات فراغت، برنامه‌ريزي درسي و مواردي از اين قبيل به نوجوان و جوان آموزش داده شود.

اسلاید 81: 5- برقراري رابطه دوستانه و عاقلانه: با مراقبت دوستانه و عاقلانه خود احساس ايمني و اطمينان را در وجود نوجوان ايجاد مي‌کنيم.6- اعتماد سازي:بايد بياموزيم که چگونه حس اعتماد نوجوان و جوان را نسبت به خودمان جلب و جذب کنيم، چنانچه اعتماد ميان جوان و والدين و استادان کمرنگ شود، او براي حل مسائل خود به ديگران مراجعه مي‌کند.7- ارتباط کلامي مقدمه ارتباط عاطفي: با تنظيم ساعات کار خود و بسترسازي مناسب در منزل بايد فرصت کافي براي «ارتباط‌هاي کلامي» با اعضاي خانواده به ويژه نوجوان و جوان را فراهم آوريم ، چرا که ارتباط کلامي خود مقدمه «ارتباط عاطفي» است که جوان سخت به آن نيازمند است.

اسلاید 82: 8- تاکيد بر محبت و پرهيز از خشونت:ارتباط با جوان اگر بر اساس عشق و علاقه و صميميت استوار باشد، اعتماد به نفس را در او تامين و تضمين مي‌کند و اگر بافشار و خشونت همراه باشد، ممکن است موجب اختلال عصبي و دشواري‌هاي رواني در او شود.9- الگوهاي رفتاري والدين:نوجوان و جوان علاقمند است که والدين داراي شخصيتي مستحکم و با ثبات و پايدار باشند، چون به اتکای شخصيت و همانند سازي آنان نيازمند است و توجه والدين به الگوهاي رفتاري خود مورد تاکيد است.

اسلاید 83: 10- پرهيز از مناقشات خانوادگي:خانه بايستي محل آرامش و امن و مستحکمي براي اعضاء خانواده به ويژه جوان باشد و مناقشات و جرو بحث‌ها و دعواهاي علني والدين به آن لطمه نزند و بهانه گريز جوان از خانواده را فراهم نياورد.11- گوش دادن به سخن جوان:با جوان صحبت کنيم و به سخنان او با علاقه گوش فرا دهيم و بدانيم که خوب گوش کردن به حرف‌هاي جوان رمز ارتباط موثر با اوست.12- تکيه بر نقاط قوت جوان:با مشاهده  برخي ضعف‌ها، جوان را تحقير و سرزنش و يا با ديگران مقايسه‌اش نکنيم، بلکه بيشتر سعي کنيم براي از بين بردن ضعف‌هايش قوتش را تجلي بخشيم.

اسلاید 84: 13- انتظار به اندازه از جوان:با کسب شناخت همه جانبه از جوان به اندازه  توان و ظرفيت وجوديش از وي انتظار داشته باشيم.14- اجازه خطا کردن به‌ جوان بدهيم:جوان بايستي بياموزد که از مشکلات گريزان نباشد، بلکه براي حل مشکلاتش به دنبال کشف راه حل باشد و اين زماني است که اجازه خطا کردن را به او بدهيم، تا از خطا کردن احساس گناه نکند و بتواند فرصت يافتن راه حل را بيابد.15- مشورت با نوجوان و جوانجوان در انديشه  مستقل شدن است . بنابراين نبايد عقايد خود را بر او تحميل کنيم، بلکه بايد او را تحمل کرد و با مشورت گرفتن از او در امور خانه در کسب استقلال ياريش کنيم.

اسلاید 85: 16- فعال بودن نقش پدر در تربيت جوان:همان‌گونه که «مادر» نخستين گذرگاه کودک و نوجوان به زندگي اجتماعي است، آنچه که بسيار مورد نياز يک نوجوان و جوان  است وجود «پدري» است که خانواه بتواند بر او تکيه کند. «پدري» که گرم، مهربان و پرشور باشد.17- پذيرش بدون قيد و شرط جوان:جوان را همان طور که نشان مي‌‌دهد، بپذيريم ، نه ‌آن‌طور که در رويا و تخيل خود تصور مي‌کنيم و بدانيم اگر جوان در خانواده مورد احترام قرار گيرد، ياد مي‌گيرد خودش را آن‌طور که هست بپذيرد.

اسلاید 86: هستي زيباست؛ همراه با تقارن ها، تناسب ها و هندسه شگفت و چشم نوازي كه تامّل و تفكّر در آن روح و جان را به شكوفايي و بالندگي مي برد . جوان نيز زيباست؛ عواطف جوشان، آرمان جويي، شور نشاط و زيباخواهي فضاي زندگي جوان را پر كرده است. نماز هم زيباست؛ فرصت زيبا شدن روح ، پيوند با همه زيبايي، همه خوبي براي رسيدن به كرانه هاي كمال و جمال.سخن بر سر اين است كه چگونه مي توان ميان جوان و نماز و به ديگر زبان دو زيبايي، پيوند و يگانگي آفريد. پرسش جدّي اين است كه چرا نسلي كه به دليل «زيبايي جويي» نمي تواند از كنار زيبايي روح (نماز)ساده بگذرد، اقبال و استقبال و نشاط نماز نمي بينم؟چگونه مي توان ميان جوان و نماز پيوند آفريد؟

اسلاید 87: درست تر و راست تر آن است كه روح عريان نماز كه تماشاگه همه رمز و رازها و زيبايي هاست ، هنوز در معرض ديد جوان قرار نگرفته است.روش هاي جذّاب و زيبا در ايجاد گرايش و كشش به كار گرفته نشده و آنان كه مناديان و ناشران فرهنگ نمازند ، عمدتاً شيوه انتقال و ارتباط با جوان را نمي دانند.آيا يك هديه زيبا را با خشونت، بي مهري، سردي و رفتاري غير زيبا مي توان عرضه كرد و به تاثير و تحولي عميق دل بست؟ اگر آموخته ايم كه «مَنْ لَهُ صَبّيُ فَلَيَتصاب»، اين نه بدان معناست كه تنها زبان كودكانه بايد داشت كه روش، منش و دانش ارتباط كودكانه را نيز بايد به دست آورد. زبان، تنها كلام نيست كه هر آنچه ابزار و زمينه ساز ارتباط است، «زبان» است. در «ارتباط» ، هماره چند عامل مهم و تعيين كننده وجود دارد كه حذف يا ناديده گرفتن هر كدام به اختلال در ارتباط مي انجامد.

اسلاید 88: 1- ارتباط گيرنده2- مخاطب ارتباط3- پيام ارتباط4- شيوه ارتباط5- ابزار ارتباطاركان ارتباط عبارتند از :

اسلاید 89: ما عادت كرده ايم كه در ناكامي هاي خود ، بلافاصله مخاطب را متهم كنيم و به تبرئه خويش بپردازيم. اگر مخاطب از سخن و رفتار ما تاثير نپذيرفت، در دادگاهي كه به سادگي و سرعت تشكيل مي دهيم، به داوري مي پردازيم كه حرف شنو نيست، حقيقت پذير نيست، زيربار نمي رود و در بياني شكننده تر: نرود ميخ آهنين در سنگ ! اما كم شنيده ايم كه شخص بگويد : نكند نقص در من باشد، نكند نحوه بيان من، محتواي بيان من و ابزاري كه به كار گرفته ام نامناسب باشد.نكند ناساختگي من از تاثير سخن كاسته است، كه در اسلام همه چيز به شرط من است.

اسلاید 90: تو كيستي كه سخن مي گويي؟ اگر جريان تهذيب و تقوا از قلمرو روح و قلبت عبور نكرده باشد، منتظر تاثير مباش كه: « مَنْ لَمْ يَعْمَل بِعِلمِهِ زَلّتْ موْعِظَتُهُ عَنِ القلوبِ كَما يزّلُ الْمَطَرُ عَنِ الصّفا». هر كس به علم خويش عمل نكند موعظه و نصيحتش همچون لغزش قطرات باران از سطح سنگ لغزان، فرو خواهد ريخت (برقلب ها اثر نخواهد گذاشت).پس در بي تاثيري كلام ، نخست بايد در خود ترديد كنيم، در روش ها، در منش ها و حتي در دانش خويش و بعد تعبير لطيف و گوياي امير بلاغت: المُتقونَ ... فَهمْ لاَنفُسِهمْ مُتّهمون: تقوا پيشگان نفس خويش را متهم مي دارند.

اسلاید 91: برهمين اساس، تحليل و نقد وضعيت موجود ارتباط ما با نسل جوان و يافتن راه كارها و روش هاي مناسب در گسترش و تعميق فرهنگ نماز ميان نسل جوان لازم است. در زمينه ارتباط با مخاطب هاي جوان به مرور برخي كاستــي ها و ضعــف ها مي پردازيم و در حد توان روش هايي را پيشنهاد مي كنيم.1- روان شناسان ارتباط ، ارتباط(COMMUNICATION) را داراي دو بخش مي دانند: الف- هدايت كردن(LEADING) ب- همدلي كردن(PACING)

اسلاید 92: ما معمولاً در هدايت كردن ، نصيحت كردن و باب موعظه هاي كشدار و طولاني را گشودن قهرمانيم اما در همدلي نه ، و به همين دليل پل هاي ارتباط را مي شكنيم و توان تاثيرگذاري را به حداقل مي رسانيم. وقتي جوان احساس كند در موضع موعظه نشسته ايم و تنها از او «گوش» انتظار داريم، چيزي به نام «پذيرش و تسليم» اتفاق نمي افتد. براي توفيق در ارتباط بايد به «همدلي» رسيد و همدلي نيازمند چند مسئله است: - درك ذهن و ضمير جوان - انعطاف - صبوري

اسلاید 93: درك شرايطي كه جوان در آن به سر مي برد ،موقعيت روحي و رواني جوان و انعطاف يا به بيان قرآن «تنزل» از دنياي خويش به دنياي جوان و صبوري در مقابل گفتار و رفتار او، شرايطي فراهم خواهد ساخت كه جوان ، قلبش را به ما بسپارد و در پي آن ذهن و انديشةوي نيز كاملاً تسليم ما شود همه اين مفاهيم را در اين مفهوم قرآني مي توان خلاصه كرد كه خداوند به پيامبرش فرمود: وَ لَوْ كنتَ فَظّاً غَليظَ القلبِ لاَ نفَضّوُا مِنْ حَوْلكَ. اگر تند و خشن بودي ، همه از دور و برت پراكنده مي شدند.غلظت قلب و عمل، رمندگي، زدگي، گريز و پرهيز مي آفريند و ميان ما و نسلي كه دمي رهــا كردن آن باعث پرتاب شدن به پرتگاه هاي هولناك مي شود، فاصله و درّه ايجاد مي كند.

اسلاید 94: 2- ما هندسه گفتن با جوانان را به خوبي نمي دانيم. پرگويي، دارزگويي، مكرّر گويي هاي كسالت آور، سنت سيئه ماست. براي روشن شدن اين موضوع اگر به پرسش هايي كه از ائمه اطهار و مجموعه سخنراني هاي روان شناسان و انسان آشنايان بزرگ مراجعه كنيم خواهيم يافت كه بسيــاري از پاسخ ها به چند ثانيه نمي رسد و بي شك اگر همين پرسش ها با ما مطرح شود بايد منتظر سخنراني ها و خطابه ها نشست! در مجموعه نهج البلاغه جز چند سخنراني(خطبه) نسبتاً طولانـي - با در نظر گرفتن حذف بخش هايي از خطبه- كه از نظر زماني خواندن هريك از آن ها به نيم ساعت و در مواردي اندك به بيش از يك ساعت نمي رسد، بقيه خطبه ها در حدود ده دقيقه بيشتر نيستند.

اسلاید 95: دقت در سوره هاي قرآن نيز گويــاي همين مسئلـــه است. جامعه اي كه در آغاز بعثت مخاطب پيامبر است- مكه - به دليل ظرفيت محدود و كشش اندك ذهني و رواني با سوره هايي مواجه است كه نه تنها آهنگين ، زيبا و قاطع اند كه بسيار كوتاه نيز هستند، اما در مدينه كه زمينه فراهم شده و ظرف وجودي مخاطب ها گسترش يافته ، سوره هاي بلند مطرح مي شود كه البته خواندن آنها نيز به ندرت به يك ساعت مي رسد! شايد تعبير طنز گونه نويسنده اي خوش ذوق در مورد ما درست باشد كه اگر العياذباالله برخي از ما جاي خدا بوديم از همان آسمان هفتم يك سره سيم كشي مي كرديم به كرات پايين و بلندگويي خداپسندانه نصب مي كرديم در وسط آسمان و زمين و يكسره براي عالم و آدم سخن راني مي كرديم! همين و بس!

اسلاید 96: در برخي تحقيقات، به ويژه تحقيقاتــي كه در آموزش و پرورش انجام پذيرفته است، يكي از دلايل بي علاقگي و گريز دانش آموزان از نماز جماعت ، سخنراني هاي طولاني و تكراري مطرح شده است. بايد خطبــا و گويندگان براي ايـــراد سخنراني هاي پنج تا ده دقيقه اي كوتاه، مفيد، جذّاب، مناسب و متناسب تمرين و ورزيدگي داشته باشند. به ديگر زبان، روحِ زيبا طلبِ جوان، كلامِ جوان، زيبا، رسا و كوتاه مي طلبد.

اسلاید 97: 3- جوان از جوان بهتر و زودتر مي پذيرد. با لحن جوان، هيات جوان ، برخورد جوان و مهم تر از هر چيز به دليل نزديك بودن جهان احساسي، عاطفي و روحي دو جوان، تفهيم و تفاهم سريع تر اتفاق مي‌افتد. ائمه جماعت بسياري از مساجد پيرند و با دنياي جوان بيگانه. در اين ميان پيران خوش انديش و خوش روش و توانايي مي توان يافت، اما اگر به نوعي جوان گرايي دست بزنيم كارا و گره گشا خواهد بود. تفاوت نسل ها، كندي رفتار، طولاني كردن نماز، طرح مسائلي بيگانه با فضاي امروز، ميان مخاطب و گوينده فاصله مي افكند. برخي دانش آموزان طولاني شدن نماز و عدم امكان ارتباط با ائمه جماعت سالمند را دليل اجتناب از نماز جماعت دانسته اند.

اسلاید 98: زيبايي ظاهري و آراستگي نيز در اين ميانه بي تاثير نيست. در مدارس متعددي شاهد هستيم كه امام جماعت، توصيه قرآن در باب زينت خويش و آراستگي مناسب را در وقت نمــاز لحاظ نمي كند. همين جا طرح و تذكر اين نكته لازم است كه ائمه جماعت بايد با مسائل تربيتي و رواني نسل جوان آشنا شوند. تغذيه مداوم آن ها در اين زمينه از بايسته ترين كارهايي است كه پرداختن به آن ضروري احساس مي شود. بهتر است تعدادي كتاب مناسب در اين زمينه ها به همه ائمه جماعت و هدايتگران فكري در مساجد و مدارس معرفي شود و در صورت امكان در طول سال، در شهرستان، سمينارهاي توجيهي براي ائمه جماعت و مبلغان برگزار شود.

اسلاید 99: 4- بهره گيري از زمان هاي خاص براي ارتباط عاطفي ميان مدرسه و مسجد از يك سو و خانه و مسجد از سوي ديگر در جذب و جلب خانواده ها، به ويژهجوانان، موثر است. در فرصت هاي عاطفي مانند عروسي، سفر حج، رفع يك خطر و ولادت فرزند مي توان به سراغ افرادي رفت كه احياناً با مسجد ارتباطي دارند. هديه بردن به نام مسجد براي اين افراد، گذشته از تحول در ديدگاه ، عايق هاي ميان خانه و مسجد را از ميان برمي دارد. اگر در جشن مدرسه مجاورف شيريني به شكل بسته بندي شده و با نام مسجد به دانش آموزان داده شود چه تاثيري خواهد داشت؟ اگر امام جماعت و هيات امناي مسجد در مراسم مدرسه شركت كنند چه فضاي مناسب ساخته خواهد شد؟ فراتر از اين ها، اعضاي مساجد مي توانند در مدارس شركت كنند، مثلا در تعمير ميز و صندلي، گروه نجار مسجد همكاري كنند يا پزشك مسجد - اگر ممكن شود- با مدرسه مرتبط باشد. اين ها بهانه هاي مقدسي براي برداشتن سدها و مانع ها ميان مسجد و مدرسه است.

اسلاید 100: 5- مساجد از همان سر در، تا درون مسجد(صحنف محراب، فضا، ديوارها و ...) بايد اراسته، پيراسته و جوان پسند باشد. از جاذبه هاي هنري و علمي در پيشاني مسجد باشد.نوشته هاي مساجد آن قدر تكراري و ناهمخوان با ذهن و ضمير نوجوان و جوان است كه رغبتي براي خواندن نمي انگيزد.پاكيزگي، طراوت و زيبايي مسجد نيز مسئله مهمي است. برخي دانش آموزان بوي بد، فضــاي تنگ نمازخانــه، فرش ها و موكت هاي آلوده را باعث بي رغبتي به نماز مي دانند.به رغم تلاش هاي ارزنده و سازنده اي كه در ساختن مسجدهاي شايسته و مناسب در جاده ها شده است- خداش خير دهاد آن كه اين عمارت كرد- هنوز دخمه هاي تاريك، فرسوده، نمور با موكت آلوده و فرسوده فراوان است.

اسلاید 101: از اين گذشته مساجد جديد را بايد به گونه اي ساخت كه كانون همه فعاليت ها بتواند باشد.انحصار مسجد به نماز، خلاف سنّت و سيره اسلامي است.مطالعه عصر پيامبر نشان مي دهد كه مسجد همه چيز است؛ پايگاه تصميم گيري اجتماعي، نظامي، سياسي، عبادي و فرهنگي. بايد هر مسجد يك مجتمع باشد. امكانات هنري، ورزشي؛نمايشي، كتابخانه- با شيوه هاي نو-بايد در كنار مسجد به عنوان جزئي از پيكره مسجد محسوب شود.در برنامه ريزي هاي آينده «بازسازي مساجد» بايد به اين نته توجه شود.اگر اين امكانات در مسجد و « از» مسجد باشدف جوانان به مسجد راغب تر مي شوند.از لحظه هاي ناب و خاص نيز استفاده كنيم.

اسلاید 102: اگر در مساجد بين راه ها و جاده ها، نوشته هايي مناسب نصب شود، طنين آن ها در ذهن مسافران، در طول راه كه فرصت تأمل و تفكر بيشتر است، تاثير مطلوب برجاي خواهــد گذاشت. بسياري از نمازخانه هاي بين راه از اين جهت خالي و تهي اند. در مساجد شهرها و نمازخانه مدارس و نهادها، مي تــوان از گروه هايي استفاده كرد كه تناسب جملات زيبا و تاثيرگذاري نصب كنند بي آنكه تنها جملات سياسي، مكرر و معمولي به كار گرفته شود.

اسلاید 103: 6- نمـاز، به ويژه نماز اول وقت، مصونيت روانــي مي آورد. پيامبر(ص) مي فرمايد: (لا يزالُ الشيطانُ هائباً لابن آدَم زَعْرامنْهُ ما صَلّي الصلوات الْخمْسَ لِوَقتهنَّ فَاذا ضيعهنّ اِجْتَرَا عليهِ فادْخَلَهُ في العظام) شيطان تا هنگامي كه انسان نمازش را در وقت فضيلت مي خواند در خوف و وحشت است، ولي نماز را اول وقت نخواند، شيطان جرئت فريب او را مي يابد و او را به گناهان بزرگ وا مي دارد.واقعيت اين است كه در خانواده ها چنين موضوعي كمتر رعايت مي شود.اگر در مدارس، نهادها و ادارات، سنت نماز جماعت به هنگام برقرار باشد، بازتاب آن نوعي مصونيت و بازدارندگي و انضباط رفتاري خواهد شد.

اسلاید 104: در مدارس به دليل فقدان يا كمبود امكانات وضو گرفتن، به گونه اي بايد عمل كرد تا دانش آموزان فرصت وضو گرفتن داشته باشند. برخي دانش آموزان مشكل وضو گرفتن را در مدرسه به دليل نبودن سرويس هاي بهداشتي كافي و شيرآب كافي ، علت شركت نكردن در نماز جماعت مي دانند.

اسلاید 105: 7- جوانان حساس و زودشكن اند. رؤيت فاصله ميان گفتن و بودن در جامعه زمينه رمندگي جوانان است.آنها كمتر مي توانند به تحليل عميق بپردازند و مرز ميان راه و منتسبان به «راه» را دريابند.خيانت هيچ كس به اندازه آناني نيست كه منتسب به دين و انقلاب اند و كجرو و بد عمل. اسلام در پي نمازي است كه مدافع مكتب بسازد و به تعبير روايت، انسان را «زين» دين كند نه «شين» آن. بايد هماره اين نكته را به اوليا، معلمان و همه كساني كه چشم جوانان به آنان دوخته است يادآور شد كه لغزش هاي ما، تباهي و انحراف يك نسل را در پي خواهد داشت و به همين دليل اصلاح هميشه رفتار، بازنگري در خود و بازسازي و تصحيح اعمال هيچ گاه نبايد فراموش شود.در بياني رساتر و گوياتر، يادمان باشد كه نماز زنگ تفريح زندگي نيست هنگامه تصحيح زندگي است.

اسلاید 106: نمـاز زنگ تفريح زندگي نيسـت، هنگامـه تصحيـح زندگـي است.

اسلاید 107: هو الاوّل و الاخر و الظاهر و الباطنبا تشکر از توجه شما دکتر غلام حسین حیدری