واکنشهای کلیوی و گوارشی نسبت به ورزش

واکنشهای کلیوی و گوارشی نسبت به ورزش

اسلاید 1: 1 استاد ارجمند :جناب آقای دکترعطارزاده تهیه وتنظیم :تکتم امامی بهار85واکنشهای کلیوی و گوارشی نسبت به ورزش

اسلاید 2: 2سیستم ادراریکلیه ها ( kidneys ) - دفع مواد زائدبه شکل ادرار - تنظیم تعادل آب و الکترولیتها - حفظ سطح طبیعی PH- حفظ مواد زیستی مهمی چون گلوکز واسید آمینه - گلوکونئو ژنز - تنظیم فشار خون شریانی ترشح هورمونهایی ماننداریتروپویتین جهت تنظیم تولید گلبولهای قرمز و رنین میزنای ها ( ureters ) : ادرار را ازکلیه ها به مثانه می برند .مثانه ( bladder ) : به عنوان مخزن ادرارمیزراه ( urethera) : ادراررا ازمثانه خارج می نماید.

اسلاید 3: 3ساختار کلیه - ارگانهایی لوبیایی شکل به طول 12 سانتیمتر و عرض 6 سانتیمتر و ضخامت 3 سانتیمتر در دیواره خلفی شکم قرارگرفته اند .- سطح خلفی محدب و سطح داخلی کاملا مقعر می باشد که منجربه تشکیل حفره ای به نام سینوس کلیه شده است قسمت ورودی این سینوسناف كليه است كه ميزناي، سرخرگ كليه، سياهرگ كليه و اعصاب و رگ‌هاي لنفي از طريق آ ن به كليه وارد يا از آن خارج مي‌شوند.- هرکلیه شامل دوبخش قشری ( cortex ) و مرکزی ( medulla ) استبخش قشري(قهوه‌اي مايل به قرمز و دانه دانه، شامل گلومرول‌ها، لوله‌هاي پيچيده، لوله‌هاي جمع‌كننده‌ي قشري ورگ‌هاي خوني)بخش مرکزی(روشن و مخطط شامل لوله‌هاي هنله، لوله‌هاي جمع‌كننده‌ي مركزي، و رگ‌هاي خوني به موازات هم)هر كليه 12 لوبهر لوب شامل يك هرم از بخش مركزي به علاوه‌ي بافت بخش قشري روبه‌روي آن است كه قاعده هرم و اطراف آن را مي‌پوشاند و نوك هر هرم در بخش مركزي پاپي‌هاي كليوي را مي‌سازد كه ادرار را به درون كاليس‌هاي كوچك وارد مي‌كند. از به هم پيوستن كاليس‌هاي كوچك كاليس‌هاي بزرگ ، لگنچه ، و در نهایت از طریق ناف کلیه به میزناي ختم می شود .

اسلاید 4: 4

اسلاید 5: 5ساختار کلیه نفرون ( لوله ادراری )واحدساختاری و عملی کلیه یا گویچه کلیوی است که به تنهایی قادر به تشکیل ادراراست . در هر کلیه متجاوز از یک میلیون نفرون وجود دارد .

اسلاید 6: 6ا جزای تشکیل دهنده یک نفرون :- شبکه مویرگی گلومرول شریانچه کلیوی انشعاب نهایی ازشریان اصلی کلیوی است که از ناف کلیه وارد شده ، ابتدای این شریانچه را شریانچه آوران و انتهای آن را شریانچه وابران می نامند. شریانچه کلیوی درحدفاصل بین آوران و وابران تشکیل یک کلاف مویرگی به نام گلومرول راداده ، شریانچه وابران شبکه مویرگی دیگری را به نام مویرگهای دور توبولی دراطراف توبولهای کلیوی تشکیل می دهند که آنها نیزنهایتا ورید کلیوی را می سازند. - کپسول بومن فضایی که گلومرول در داخل آن قراردارد وپلاسما وارد این فضا می شود .

اسلاید 7: 7بخش‌هاي لوله‌ ادراري ( توبول)ادامه کپسول بومن است که به صورت لوله می باشد ومحتویات کپسول بومن به داخل آن وارد می شود ، در مسیر توبول تا لگنچه کلیه مایع تصفیه شده و به ادرار تبدیل می شود .لوله یپیچیده نزدیک ( توبول ابتدایی) قوس هنله لوله پیچیده دور( توبول انتهایی ) لوله جمع کننده نكته قابل توجه اين كه تفاوت‌هاي زيادي در ساختمان نفرون و عمل قسمت‌هاي مختلف آن وجود دارد و حتي در يك قسمت ممكن است سلول‌هاي مختلفي با خواص متفاوت وجود داشته باشد

اسلاید 8: 8فرایند های کلیویبه طور کلی در نتیجه سه فرایند فیلتراسیون ( تصفیه ) ، جذب مجدد و ترشح ، عمل اصلی کلیه - تولید ادرار- انجام می شود . میزان ترشح + میزان باز جذب - میزان پالایش = میزان ترشح هر یک از مواد درادرارفیلتراسیون گلومرولی ( تصفیه ) کلیه ها 4% وزن بدن را تشکیل می دهند ، اما در زمان استراحت حدود20 تا 25% برونده قلبی را به خود اختصاص می دهند که این جریان خون مستقل از نیاز متابولیکی کلیه ها ( درحدود 8 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی ) است دليل جريان خون زياد تصفيه زياد پلاسما در گلومرول‌هاست. در هر دقيقه 10 درصد خوني كه به كليه مي‌رسد تصفيه مي‌شود. درهر شبانه روزحدود 180 لیتر مایع به وسیله فیلتراسیون ازطریق شبکه گلومرولی وارد کپسول بومن می شود اما آنچه ازطریق ادراردفع می شود فقط حدود 1 تا 2 لیتر درشبانه روز است در نتیجه کلیه ها 178 لیتر مایع را با فرایندهای خود به بدن بازمی گردانند .

اسلاید 9: 9فرایند های کلیویشدت تصفیه به فشار خونی داخل شبکه مویرگی در هم پیچیده گلومرول بستگی دارد . این مویرگها مقدارزیادی مایع را که حاوی الکترولیتها و گاهی مواد پروتئینی است به درون لوله های درهم پیچیده ابتدایی هدایت می کنند . فشار خون درگلومرول بالاست که ناشی از طرزقرار گرفتن تشریحی یک شریانچه آوران گشاد و یک شریانچه وابران تنگ است که مقاومتی را در برابر فشار خون ایجاد کرده و فشار را بالا می برد.

اسلاید 10: 10فرایندهای کلیوی- تغییرات طبیعی فشار خون روی شدت تصفیه کلیه ها تاثیری ندارد زیرا جریان خون خود را به طور مستقل تنظیم می کنند . جریان خون در کلیه ها در دامنه تغییرات وسیع فشار خون بين 80 تا 130 ميلي‌ليترجیوه تا حدودی ثابت باقی می ماند، زیرا کلیه ها قادرند که مقاومت مویرگهای داخل خود را( با تغيير در قطرشریانها) تغییر دهند . بنابر این وقتی فشار خون عمومی بدن افزایش پیدا کند جریان خون و شدت تصفیه مایعات در کلیه ها ثابت باقی می ماند . سیستم عصبی سمپاتیک ازراه مکانیسم کنترل کننده تنگی عروق ، شدت تشکیل ادرار راتنظیم می کند . - فعالیت ورزشی شدید واسترسها یی ازقبیل سرما ، درد ، ترس ، خونریزی موجب تنگ شدن عروق و کاهش جریان خون کلیوی از 1200 به 200 میلی لیترمی شود تا خون بیشتری در اختیار اندامهای فعال قرار گیرد که این امرمنجربه کاهش شدت تصفیه و کاهش تشکیل ادرار می شود . باوجود این محدودیت به علت توانایی قابل توجه کلیه ها تغییر شدیدی در عمل آنها مشاهده نمی شود .

اسلاید 11: 11فرایندهای کلیویجذب مجدد بازجذب لوله‌اي1- بازجذب فعال (صرف انرژي براي حركت مواد در خلاف جهت گراديان غلظت يا گراديان الكتريكي يا هر دو مثل سديم، فسفات و گلوكز، اسیدهای آمینه )2- بازجذب غيرفعال (حركت مواد در جهت گراديان غلظت، الكتريكي يا اسمزي ، مثل اوره و آب) جذب مجدد به طور عمده در لوله های پیچیده و قوس هنله انجام می شود.جذب مجدد هر یک ازمواد داخل لوله ها دارای حداکثر معین است که انتقال بیشینه نامیده می شود و بر حسب میلی گرم در دقیقه سنجیده می شود . انتقال بیشینه گلوکز 375 میلی گرم در دقیقه است اگر مقدار گلوکز که وارد لوله های کلیوی می شود از این مقدار بیشتر باشد مازاد آن همراه ادراردفع می شود .

اسلاید 12: 12فرایندهای کلیویترشح روندی است که کلیه ها به وسیله آن فعا لانه مواد را به داخل فضای لوله ای ( لومن) می ریزند تا همراه ادرار دفع شود .این روند عمل متقابل جذب مجدد است که همکاری این دو روند موجب می شود که تعادل مایعات و الکترولیتها ی بدن بهتر و کاملترانجام گیرد وPHمایعات بدن نیز از حد طبیعی تجاوز نکند .

اسلاید 13: 13بازجذب مواد در قسمتهای مختلف نفرونلوله پیچیده نزدیک ( توبول ابتدایی ) بازجذب سدیم ( 65 % ) ، کلر پتاسیم ،یون بیکربنات ، آب ، گلوکز، اسیدهای آمینه ترشح هیدروژن و... قوس هنله شاخه نزولی بازجذب آب زیاد ، سدیم و اوره کم شاخه صعودی بازجذب سدیم (27%)،کلر، پتاسیم ، یون بیکربنات ،کلسیم ،منیزیم – ترشح هیدروژنلوله پیچیده دور ( توبول انتهایی ) - درقسمت اولیه بازجذب سدیم، کلر، کلسیم ، منیزیم - درقسمت انتهایی دونوع سلول سلولهای اصلی بازجذب سدیم - ترشح پتاسیم سلولهای بینابینی بازجذب بیکربنات و پتاسیم - ترشح یون هیدروژن لوله جمع کننده قسمتهای آخر توبول انتهایی و لوله جمع کننده هورمون ضد ادراری ADH و آلدوسترون بازجذب آب و سدیم را تحت تاثیر قرار میدهند .

اسلاید 14: 14بازجذب سدیمانتقال فعال سدیم از داخل سلول مجرای توبولی به فضای میان بافتی ( خون ) روی حرکت سایر یونها وآب بین لوله ها و خون تاثیر می گذارد . انرژی حاصل از انتقال فعال سدیم منجر به انتقال فعال ثانویه سیم پورت گلوکز، یون بیکربنات ، اسیدهای آمینه ، فسفات آنتی پورت یون هیدروژن

اسلاید 15: 15تنظیم تعادل اسیدی – بازی فعالیتهای سنگین نیاز شدیدی را به عمل تامپونی کردن می طلبد به هنگام فعالیتهای بدنی حالت اسیدی مایعات بدن تا اندازهای به وسیله کلیه ها تعدیل می شود .که به وسیله دفع یون هیدروژن، ترشح آمونیاک و پتاسیم و جذب مجدد یونهای بیکربنات صورت می گیرد .

اسلاید 16: 16بازجذب سدیم و سایرمواد ، باعث اختلاف غلظت بین مویرگ و توبول می شود و خون به طورموقت هایپرتونیک شده و افزایش فشاراسمزی مویرگ ، آب طبق قانون اسمز و به طورغیر فعال لوله را ترک کرده و وارد خون شود .به دنبال باز جذب غیر فعال آب درتوبول ابتدایی ، غلظت اوره توبول بیشتر از مویرگ می شود و اوره به دنبال آب بازجذب شده و روانه خون می شود. حدود 50% اوره فیلتره شده در این قسمت به طریقه غیرفعال بازجذب می شود .

اسلاید 17: 17بازجذب سدیم باعث می شود درون مجرای توبولی منفی ترشود درنتیجه جهت تصحیح ، کلربا انتشار ساده باز جذب می شود . فعالیت ورزشی سبک غلظت کلر را در ادرار افزایش می دهد و فعالیتهای ورزشی سنگین از مقدارآ ن می کاهد .

اسلاید 18: 18 تنظیم حجم مایعات و فشار خون به وسیله کلیه ها برخی از عواملی که که به هنگام فعالیت ورزشی سبب جابه جایی مایعات داخلی بدن شده و مکانیسمهای همو ستاز را تحت فشار بیشتری قرار می دهد : - ازدست دادن آب از راه تعریق - افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک - زیاد شدن غلظت خون به علت افزایش فشار داخل شریانها و خروج مایع پلاسما - توزیع مجدد خون – برای مثال از کلیه ها و روده ها – به اندامهای فعال و عضله های درگیر

اسلاید 19: 19ترکیب مایعات بدن و تنظیم آنهاحدود 75 تا 80 % وزن بدن را آب تشکیل می دهد . - 65% در سلولها - 28% در فضای بین سلولی - 7% همراه با غشاهای سلولی ADH و کنترل دفع آب درهیپوتالاموس ساخته شده و درغده هیپوفیز خلفی ذخیره می شود ، عمل اصلی آن کنترل دفع آب ازکلیه هاست .مهمترین محرک ترشح این هورمون کاهش حجم خون است به خصوص اگر حجم خون بیش از 10% کاهش یابد.تمرین بدنی با افزایش دفع آب از طریق تعریق و کاهش حجم خون یکی از محرکهای قوی جهت ترشح ADH محسوب می شود که باعث افزایش بازجذب آب در کلیه ها درطول تمرین سخت و بعد ازآن را که طی آن بدن دچارکم آبی می شود ودرکمک به بدن جهت ذخیره سازی مایعات به ویژه هنگام تمرین در هوای گرم مفید خواهد بود . درغیاب این هورمون لوله ها و مجاری جمع کننده ادراری کلیه ها تقریبا به طور کامل نسبت به آب نفوذ ناپذیر می باشند و مقادیر زیادی آب از طریق ادراردفع می شود .

اسلاید 20: 20

اسلاید 21: 21آلدوستروناز بخش قشری غده فوق کلیه ترشح می شود ، عمل تنظیم نمکهای معدنی سدیم و پتاسیم درفضای مایع برون سلولی بدن را به عهده دارد . آلدوسترون با اثر بر توبول انتهایی و مجاری جمع کننده کلیه ها سبب بازجذب یون سدیم و آب وترشح پتاسم می شود .عواملی که ترشح آلدوسترون را تحریک می کنند:- افزایش غلظت پتاسیم مایع خارج سلولی - کاهش غلظت یون سدیم مایع خارج سلولی - کاهش حجم خون ( کاهش فشارخون )در طی تمرین انتشار جریان از دستگاه عصبی سمپاتیک موجب انقباض عروق خونی کلیه و در نتیجه آن کاهش جریان خون تحریک کلیه برای آزاد کردن رنین آزاد شدن آنژیو تانسین از کلیه تحریک قشر کلیه جهت ترشح آلدوسترون ترشح آلدوسترون در طول تمرین افزایش می یابد به طوری که سطوح آلدوسترون پلاسما به شش برابر زمان استراحت می رسد .

اسلاید 22: 22

اسلاید 23: 23تعادل آب و نمک حفظ تعادل فشار اسمزی از وظایف مهم کلیه است .- فعالیتهای ورزشی موجب از دست دادن مقداری آب و یونهای سدیم و پتاسیم از راه تعریق می شوند. برای جبران آن هورمون بازدارنده ادرار ( ADH ) ، آلدوسترون تا اندازه ای از خروج آب جلوگیری می کنند . - تغییرات دمای بدن نیز باعث ترشح هورمون بازدارنده ادرار می شود وآب را هنگام فعالیت ورزشی در بدن نگه می دارد .- سازگاری در اثر تمرین موجب می شود که املاح کمتری از راه تعریق دفع شود .

اسلاید 24: 24نکات قابل توجه ورزشکارانشناخت اثر مقابل ورزش و کلیه ها برهم وهمچنین مکانیسمهای کنترل کننده آنها برای طرح و تنظیم برنامه های تمرینی و نوع فعالیت ورزشی حائز اهمیت است .مثال ) با شروع تمرینات فوتبال در اوایل پاییز که هوا گرم و مرطوب است ، بدن بازیکنان آب و نمک زیادی از دست می دهد و در عین حال به علت عدم آمادگی برای تنظیم حرارت بدن و سازگاری با شرایط محیطی ممکن با مشکلاتی مواجه شوند بنابراین گاهی ورزشکاران از قرص های نمک به طور مرتب استفاده می کنندغافل از اینکه پس از مدتی تمرین مقدار نمکی که بدن از دست می دهد کاهش پیدا می کند.- از تصورهای غلط عامیانه این است که نوشیدن آب به هنگام فعالیتهای ورزشی یا پس از آن تاثیر نامطلوبی بر روی کارایی بدن ورزشکار می گذارد . در ورزشهایی که وزن کشی مطرح است مثل کشتی مربیان برای اینکه ورزشکار در وزن معینی باقی بماند مانع از نوشیدن آب می شوند . - باید توجه داشت که نوشیدن آب کم و مصرف نمک زیادآثار بسیار جدی و ناگواری روی فرایند هوموستاز مایعات بدن می گذارد. - مکانیسم تشنگی را نباید تنها شاخص قابل اطمینان برای اعلام کمبود آب بدن دانست چراکه تحقیقات نشان داده که مکانیسم تشنگی حس دقیق و با دوامی برای تشخیص مقدار آب مورد نیاز بدن نیست .

اسلاید 25: 25نوشیدن مایعات و الکترولیتها به هنگام فعالیت ورزشی به هنگام فعالیت که از جریان خون به روده ها کم می شود بدن می تواند تا 5/1 لیتر آب وتا 60 گرم گلوکز درهر ساعت جذب کند . نوشیدن آب 25 درجه سانتیگراد با 5/2 % گلوکز و کمتر ازmg10 سدیم وکمتراز mg5 پتاسیم مناسبترین نوشیدنی به هنگام فعالیت ورزشی باشد که توصیه شده هر10 تا 12 دقیقه درحدود 2/0 لیتراز آن مصرف شود دراین صورت شدت جذب تا حدودی برابر با شدت مصرف مایع خواهد بود . گلوکزی که از این راه جذب می شود باعث حفظ غلظت طبیعی قند خون می شود که اگر مقدار مصرف آن زیاد باشد، شدت جذب آن کاهش پیدا می کند و موجب تاخیرتخلیه محتویات معده به داخل روده ها خواهد شد . جایگزینی الکترولیتها ( مثل سدیم ) که بدن از دست می دهد باید مورد توجه قرارگیرد .

اسلاید 26: 26نقش کلیه ها درتشکیل گلبولهای قرمزدراین مورد اختلاف نظرهایی وجود دارد ، اما به نظر می رسد این اندام ، ماده ای به نام اریتروپویتین که اثر تحریک کنندگی روی سنتز گلوکز دارد می سازند .موشهای صحرایی و خرگوشها برداشتن کلیه قادر به افزایش تراکم گلبولهای قرمز در محیط کم اکسیژن نبودند تزریق مایع گرفته شده از کلیه موشهای سالم تحریک مکانیسم گلبول سازی بنابراین خون حیواناتی که با محیط کم ااکسیژن سازگار شده و یا مبتلا به کم خونی اند عامل خوبی برای تشکیل اریتروپویتین است .درحال حاضر نقش این ماده و واکنش آن در فعالیتهای ورزشی معلوم نیست .کلیه : منبع تامین انرژی کلیه ها مانند کبد و روده قادرند از طریق فرایند گلوکونئوژنز گلوکز بسازند و آن را به داخل جریان خون بریزنداهمیت این عمل برای حفظ گلوکز خون در حد طبیعی هنگام فعالیت های ورزشی روشن نیست .اما معلوم شده که گلوکونئوژنزدر کلیه ها توسط فعالیتهای ورزشی ورژیم غذایی کم کربوهیدرات افزیش پیدا می کند .

اسلاید 27: 27تجزیه ادرارو کاربرد آن در اندازه گیریی اثر ورزش و تمرین به هنگام فعالیتهای ورزشی علاوه بر کاهش جزیی در جریان خون کلیوی و تشکیل ادرار ، ترکیبات پروتئینی نیز ممکن در ادراردیده شود . افزایش تراکم پروتئین در ادرارموجب تغییر در غلظت پروتئین خون می شود بنابراین تجزیه ادرار روشی برای پژوهش در مورد آثار ورزش روی بدن است .علل دفع پروتئین ازراه کلیه ها مقداری پروتئین به طور طبیعی از سیستم گلومرولی کلیه ها عبورمی کند که اگر از20 میلی گرم در هر 100 میلی لیترادرار تجاوزکند غیرطبیعی خواهد بود . افزایش غلظت آلبومین سرم که بخشی از آن می تواند به دلیل افزایش غلظت خون در اثر خروج پلاسما ازدرون رگها درموقع فعالیتهای ورزشی باشداز مهمترین عوامل است . تغییرات نفوذ پذیری گلومرولهای کلیوی در فعالتهای ورزشی بسیار سنگین ، شدت نفوذ پذیری و تصفیه درکلیه ها افزایش می یابد اما افزایش جذب مجدد بعضی از پروتئینهای سبک و ریز در لوله های ابتدایی تا حدودی این اثررا جبران می کند .به دلایل شناخته نشده ای بعضی افراد خیلی بیشتر از سایرن مستعد مبتلا به افزایش پروتئین در ادرارهستند .

اسلاید 28: 28 وجود هموگلوبین و میوگلوبین در ادرار بعضی از ورزشکاران با انجام فعالیت شدید بدنیهموگلوبین - به نظر می رسد به علت شکسته شدن گلبولهای قرمز براثربروزصدمات ورزشی باشد . - تراکم هموگلوبین در ادرار به ویژه وقتی دونده ای مسافت بسیارطولانی را در جاده سخت طی می کند خیلی بیشتر می شود در حالی که این اختلال درجاده هموار و نرم مشاده نمی شود . تحلیل رفتن سلولها و بافت کلیوی در بعضی از دوند های ماراتن و تراکم شدید هموگلوبین و میوگلوبین در ادرارآنان مشاهده شده است. - ترشح هموگلوبین در ادرار ممکن است به تدریج موجب کم خونی و از دست دادن آهن بدن شود . - وجودهموگلوبین در ادراراغلب با بروز ضایعات دائمی در کلیه ها همراه بوده است . میوگلوبین - ترشح میوگلوبین در ادراراحتمال دارد به علت افزایش نفوذ پذیری غشای تارهای عضلانی نسبت به پروتئینهاباشد . - سایر پروتئینها مانند لاکتات دهیدروژناز ، کراتین فسفوکیناز ( سیتوپلاسمی ) و سرم گلوتامیک ، اکسال استیک ترانس آمیناز ( میتوکندری ) به مقدار زیاد بعد فعالیتهای ورزشی در خون مشاهده شد است .

اسلاید 29: 29 مقدار پروتئینی که پس از یک جلسه ورزش درادرارفرد غیر ورزشکار مشاهده می شود از شخص ورزشکار بیشتر است و هراندازه مدت فعالیت طولانی تر باشدبر میزان پروتئین ادرارافزوده می شود . به طور معمول حد اکثرتغییر تراکم پروتئین درادرارهنگام اجرای فعالیت شدید نسبت به استراحت به 10 تا 15 % می رسد . بنابراین نباید دراین مورد بیش از اندازه مبالغه شود ادامه ترشح ممکن کلیه ها را دچاره عارضه کند . کم خونی کلیوی ناشی ازورزش ممکن عاملی برای وجود پروتئین درادرار باشد .در بعضی ورزشها مثل مشت زنی ممکن به کلیه ها آسیب وارد شود به طوری که عارضه های کلیوی گوناگونی پس از یک هفته ازمسابقات مشت زنی در ادرارورزشکاران دیده می شود که شبیه عوارضی است که در ادرارافراد مبتلا به تورم گلومرولی دیده می شود .

اسلاید 30: 30دستگاه گوارشدهان حلق مری معده دوازدهه روده کوچک روده بزرگ اندامهای وابسته :غددبزاقی : ترشحات خود را به داخل دهان می ریزندکبد : صفرا می سازدکیسه صفرا : محل تجمع صفراست که درمواقع لزوم به داخل لوله گوارش تخلیه می گرددلوزالمعده : ترشح شیره لوزالمعده به داخل لوله گوارش اعمال کلی این دستگاه دریافت مواد غذایی و دفع مواد زائد است که شامل جویدن، بلعیدن ، حرکات روده ای ، ترشح هضم و جذب و دفع می باشد .

اسلاید 31: 31آثارورزش روی هضم غذاحرکات دودی شکل - زمان تخلیه معده با نوع غذای خورده شده تغییرمی کند .آب سریتر از همه معده را ترک می کند و پس از آن به ترتیب کربوهیدرات و پروتئین و چربی ها قرار دارند که بسیار آهسته از معده خارج می شوند اثر وقفه ای چربی برتخلیه معده در نتیجه عمل هورمونی موسوم به آنتروگاسترون است که هنگام تماس غذا با مخاط دوازدهه ، ترشح می شود . با توجه به دیر هضم بودن و گوارش طولانی چربی ها ،ورزشکاران نباید در روزهای تمرین یا مسابقات از غذاهای چرب استفاده کنند .- حرکات دودی شکل که انقباضهابی موجی شکل مجاری معدی روده ای است به وسیله سیستم عصبی خودکار کنترل می شود . - رشته های عصبی پاراسمپاتیک که از عصب واگ منشعب می شوند حرکات دودی شکل راتحریک وتشدید می کنند و رشته های عصب سمپاتیک باعث کاهش آن می شوند. - فعالیتهای ورزشی از طریق جریانهای عصبی حرکات روده ای را کند می کنند البته عوامل هورمونی نیز دخالت دارند ( هورمونهای روده ای معده ای مانند سکرتین و کوله سیستوکینین حرکات معدی را مهار کرده و تخلیه را کند می کنند) .

اسلاید 32: 32ترشحات داخلی- ترشح بزاق هنگامی که بافتهای بدن آب خود را از دست می دهند کاهش می یابد به هنگام فعالیت ورزشی ترشحات رقیق بزاقی کاهش می یابد و براثرتحریکات سیستم عصبی سمپاتیک غلظت آن زیاد می شود خشکی دهان - فشارهای جسمی وروحی مانند درد،هیجان و ترس می توانند واکنشهای روانی درغدد بزاقی ایجاد کنند.

اسلاید 33: 33جریا خون جریان خون پس ازخوردن غذا درسرخرگ های روده افزایش می یابد . این افزایش پس از 5 دقیقه از خوردن غذا کاملا مشهود است .افزایش جریان خون در دستگاه گوارش به مقدارزیادی بستگی به توزیع مجدد خون دارد زیرا برونده قلب بعد از خوردن غذا تغییرقابل ملاحظه ای نمی کند . درصدی از برونده قلبی که بعداز خوردن غذا به دستگاه گوارش انتقال می یابد ممکن است دوبرابر شود .به هنگام فعالیت ورزشی فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک موجب تنگ شدن عروق امعا و احشا ( دستگاه گوارش ) و به نسبت شدت فعالیت جریان خون کاهش می یابد. به طوریکه فعالیت بدنی با حداکثر اکسیژن مصرفی ممکن تا80%ازجریان خون آنها کم شود.جریان خون امعا واحشا فرد تمرین کرده و تمرین نکرده در حالت استراحت معمولا برابراست .دریک فعالیت بدنی که 40 میلی لیتراکسیژن برای هرکیلوگرم بدن در دقیقه لازم باشد ، جریان خون امعا و احشا فرد تمرین کرده کمتر از نصف فرد تمرین نکرده است .

اسلاید 34: 34جریان خون امعا و احشا را می توان با توجه به ضربان قلب تخمین زد .جریان خون احشا برای هر 3 ضربه افزایش تپش قلب دردقیقه حدود2% کاهش می یابد.تخمین زده می شود که افزایش ضربان قلب از 60 به 180 ضربه دردقیقه سبب کاهش 80% جریان خون به احشا می شود . 15 تا 20% از اکسیژنی که در حالت استراحت به احشا می رسد برای متابولیسم داخلی این اندام به کار می رود که افزایش اختلاف اکسیژن سرخرگی سیاهرگی دراین اعضا به هنگام فعالیت ورزشی ، کاهش جریان خون را جبران می کند واکسیژن کافی دراختیار آنها قرار می گیرد .به هنگام فعالیت ورزشی ، شدت تخلیه معده نیزکاهش پیدا می کند، هضم غذا برای مدت کمی به تاخیر می افتد و تاثیرفوری و شدید برروی اجرای فعالیت بدنی نخواهد گذاشت .تنظیم فشار خون درهنگام فعالیت بدنی نیز به توزیع مجدد آن بستگی دارد .با توجه به گشاد شدن رگها ی محیطی در واکنش به فعالیت بدنی ، توزیع مجدد خون به همان اندازه که برای تحویل اکسیژن کافی به بافتهای فعال ضروری است برای حفظ میزان طبیعی فشار خون اساسی است .

اسلاید 35: 35 استرس و زخم دستگاه گوارش زخم دستگاه گوارش براثر فاسد شدن موضعی دیواره لوله های گوارش ( مخاط ، زیرمخاط ولایه های عضلانی ) و از هضم مخاط توسط پپسین و اسید شیره معدی ناشی می شود به طوریکه اثر آنها باعث از بین بردن سد حفاظتی ناشی از بیکربنات و موکوس ترشح شده از لوله گوارش می شود .عوامل دیگری که سبب بروز زخم می شوند ، گروه خونی ،ویژگی های ژنتیکی ، سطح پپسینوژن سرم ، ترشح بیش از اندازه درلوله گوارشی و نوع ساختمانی بدن است .بنابراین کسی که مستعد مبتلا شدن به زخم دستگاه گوارش است دارای مشخصاتی از قبیل لاغری ،عصبانیت وتنش دائمی ،گروه خونی O ، پپسینوژن زیاد درسرم و ادرارو سابقه این گونه اختلالات در خانواده است . زخم دوازدهه در ابتدای روده کوچک دراثرترشح زیاد اسیدکلریدریک و پپسین ازدیواره معده می باشد . با توجه به اینکه ترشح شیره معدی به وسیله عصب واگ کنترل می شود عدم تعادل در اعمال سیستمهای عصبی خودکار ممکن از عوامل زخم دستگاه گوارش و ترشح غیرطبیعی معده باشد زیرا . قطع تارهای عصبی واگ معده در بسیاری از بیماران مبتلا به زخم دستگاه گوارش باعث بهبود ی شده است .

اسلاید 36: 36تحریک پذیری شدید عصب واگ درافرادی که زخم دستگاه گوارش دارند می تواند جلوه ای از خصوصیت فردی مانند عصبانیت و تنش دائمی باشد . فعالیت ورزشی به عنوان یک عامل روان درمانی برای کاهش استرس درآنها توصیه می شود دو نظریه در مورد اینکه فعالیتهای ورزشی خود یک استرس اند ارائه شده - شدت و مدت ورزش مشخص می کند که ورزش یک استرس زیان آوراست یاخیر - ورزش متداول نباید با دیگر استرسها مقایسه شود .زیرا احتمال اینکه همه استرسها آثار فیریولوژیکی و روانی مشابهی داشته باشند بسیار بعید است .به نظرمی رسد موکوپلی ساکاریدهای مخاطی که ماده اصلی ساختمان بافت پیوندی اند درطبیعی نگه داشتن دیواره های روده نقش محافظتی ایفا می کنند . درپژوهشها مشاهده شده که اجرای چند هفته ورزش شنا به وسیله موشهای صحرایی سبب افزایش موکوپلی ساکاریدهای معده آنها شده است .ترشح هیستامین سبب افزایش ترشح پپسین و اسید کلریدریک می شود که دیواره معده را نسبت به افزایش اسید آسیب پذیرمی کند . . تمریناتی که به موش صحرایی داده شد نشان داد که مقدارترشح هیستامین کاهش یافته اما دو هفته پس از تمرین مقدار ترشح آن به حالت قبل از تمرین برمی گردد . این پدیده اثر مفید تمرین مستمر ورزشی رانشان می دهد .با این همه لازم است که قبل توصیه بیماران مبتلا به زخمهای گوارشی به ورزش تحقیقات دقیقتری به عمل آید .

اسلاید 37: 37اندامهای گوارشی کمکی واکنش سلولهای کبدی به ورزش با وجود کاهش جریان خون کبدی به هنگام فعالیت بدنی تولید گلوکز کبد معمولا با اشکالی روبرو نمی شود . به هنگام فعالیت بدنی مقدار گلوکزی که از کبد داخل خون می ریزد حداقل به 5 برابرافزایش پیدا می کند و هنگام فعالیتهای بدنی خیلی شدید درهوای گرم این مقدار تا 14 برابر زیادتر می شود . بیشترین مقدار گلوکز از روند گلیکوژنولیز حاصل می شود هنگام فعالیت بدنی درحدود 300 میلی گرم گلوکز در دقیقه می تواند ازکبد آزاد شود .طی فعالیتهای بدنی دراز مدت گلوکزپلاسما حدود 10 تا 15% و اسیدهای چرب آزاد حدود60 تا 90% انژی مورد نیاز عضله های فعال را فراهم می کنند . کبد مقداری ازاین اسیدهای چرب آزاد شده ازبافت چربی را جذب و مصرف می کند .سوخت وساز گلوکز کبدی تا حدی به وسیله سیستم عصبی کنترل می شود . هنگام فعالیت ورزشی ، تجزیه گلیکوژن در اثر فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک شدیدترمی شود و گلوکزبیشتری به داخل پلاسما می ریزد .فعالیت عصب واگ به هنگام هضم غذا که لازم است گلوکز درکبد ذخیره شود ، نسبت به فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک از برتری بیشتری برخورداراست .زیراسبب افزایش ذخیره گلیکوژن کبدی می شود .تمرین موجب افزایش میتوکندری وریبوزومها و تراکم شبکه مویرگی درکبد می شود بنابراین کبد قادر خواهد بودازنظرمتابولیسم و شکل ساختمانی خود را با شرایط جدید ناشی از تمرین ورزشی سازگارکند.

اسلاید 38: 38کیسه صفرا عضو فرعی وتبعی کبداست که املاح صفراوی تولید شده (جهت هضم و جذب چربیها) توسط کبد را متراکمتر وذخیره می کند ترشح شیره صفراوی از راه مجرای صفراوی به طرف دوازدهه به وسیله سیستمهای عصبی و هورمونی (کوله سیستوکینین)کنترل می شوند . تحریک عصب واگ ترشح را افزایش می دهد . درفعالیتهای ورزشی شدید هضم مواد غذایی به تاخیرمی افتد زیرا کاهش جریان خون به روده ها اثرهورمونها رابه حداقل می رساند و سبب کاهش ترشح کیسه صفرا می شود.

اسلاید 39: 39 لوزالمعده لورالمعده ( غدد برون ریز) شیره لوزالمعده را ساخته که به دوازدهه هدایت می شود . لورالمعده ( غدد درون ریز) هورمونهای انسولین ،گلوکاگون که به وسیله گردش خون به سراسر بدن انتشار می یابند . مواد آنزیمی پروتئاز، آمیلاز ، و لیپازکه به هضم غذاکمک می کنند را ساخته وترشح می کند .هورمونهای انسولین وگلوکاگون ، گلوکز خون راتنظیم می کنند بنابراین نقش مهمی را به هنگام فعالیت های بدنی دارند. هورمون انسولين- در اثرافزايش غلظت گلوكزخون ازسلولهاي بتا جزايرلانگرهانس لوزالمعده ترشح مي شود .- در حين فعاليت ورزشي ترشح آن كاهش مي يابد .- يك هورمون آنابوليسم است وروند گلوكونئوژنز و گليكوژنوليز كبدي راكاهش مي دهد .هورمون گلو كا گون- دراثركا هش غلظت گلوكزخون ازسلولهاي آلفا جزايرلانگرهانس لوزالمعده ترشح مي شود .- درحين فعاليت ورزشي ترشح آن زياد مي شود و برخلاف انسولين عامل افزايش دهنده قندخون است.- يك هورمون كاتا بوليسم است و روند گلوكونئوژنز كبدي را افزايش مي دهد .

اسلاید 40: 40انسولین انسولین و انقباضهای عضلانی ورود گلوکز از خون به داخل عضله راتسهیل می کنند . مطالعات مربوط به تغییرات ناشی از تمرین روی انسولین و گلوکاگون دستاوردها ی متعدد جالب توجهی را آشکار می سازد .در نتیجه یک سلسله تمرین استقامتی سطوح انسولین خون در پاسخ به تمرین به مقادیر زمان استراحت نزدیکتر می ماند این امر به چند طریق انجام می شود : - ممکن تمرین بدنی حساسیت فرد به انسولین را افزایش دهد در نتیجه انسولین کمتری جهت تنظیم گلوکز خون پس از تمرین نسبت به قبل از آن مورد نیاز است - در طول تمرین سنگین شخص ورزیده قادر به صرفه جویی در مصرف کربوهیدرات و استفاده ازچربی به عنوان سوخت خواهدبود بنابراین به انسولین کمتری نیاز است در اصل حالت ورزیدگی چنین ایجاب می کند که فرد در هر مرحله ای از استراحت تا شدتهای مختلف تمرینی سبک تا سنگین به انسولین کمتری نیاز داشته باشد .این امر یکی از شاخصهای مهم بهبود اثر بخشی انسولین براثر تمرین است . به هنگام ورزش به علت سهولت ورود گلوکز به داخل سلولهای عضلانی برنامه های تمرینی کنترل شده ای برای مبتلایان به دیابت تنظیم شده است .

اسلاید 41: 41تمرین ورزشی در مبتلایان به بیماری قند نشان دادن بهبود کلی کنترل قند خون در این بیماران هنگام تمرین جسمانی به رغم بهبود متداوم در حساسیت به انسولین ، کار مشکلی است و استفاده بالینی از تمرین جسمانی در بهبود کنترل گلوکزدربیماری قند نوع اول ( وابسته به انسولین) به وضوح نشان داده نشده است در نتیجه چاقی بسیاری از افراد تحملشان به گلوکز کاهش می یابد که این به ترشح زیاد انسولین در خون و مقاومت انسولینی عمومی منجر می شود و در بسیاری از آنها بیماری قند نوع دوم ( غیر وابسته به انسولین ) به وجود می آید و تمرین ورزشی می تواند اغلب سطوح انسولین پلاسما را با بهبود حساسیت به انسولین کاهش دهد .پایین بودن گلیگوژن عضلات در افراد دیابتی از نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد ، انسولین درمانی به ویژه در چند روز اول فعالیت ، سبب فزایش ذخیره گلیکوژن در عضلات بیماران دیابتی می شود که می تواند از نظر ورزشکاران مبتلا به دیابت مهم باشد ورزشکاران دیابتی باید فعالیت مورد انتخاب خود را با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام دهند تا سطح گلوکز و انسولین خونشان به طور منظم ارزیابی شودو باید دقت وکنترل روی مقدارمصرف انسولین و شدت و مدت ورزش داشته باشند و در انتخاب نوع فعالیت ورزشی باتوجه به نوع و شدت اختلالات ناشی از بیماری دیابت دقت کنند .

اسلاید 42: 42 منابعبیولوژی فعالیت بدنی ترجمه دکتر حجت ا... نیکبخت فیزیولوژی اعضای بدن انسان دکتر احمد رستمی و همکاران فیززیولوژی کلیه دکتر احمد ثاقبی فیزیولوژی ورزشی ترجمه دکتر اصغر خالدان آناتومی عمومی حسین حکمت