پول و بانکداری

پول و بانکداری

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیمموضوع سمینار: پول و بانکداریارائه دهنده: یونس حسینیاستاد :دکتر سید مرتضی افقهبهار1395

اسلاید 2: نظام پولی و بانکی به دلیل نقش تعیین کننده پول در اقتصاد و اهمیت سازمان های بانکی در اداره پول، از اهرم های اساسی دخالت دولت در امور اقتصادی به شمار می آید. اهرم پولی و بانکی در کنار اهرم بودجه و برنامه، قدرت اقتصادی مهمی را در اختیار دولت قرار می دهد که بنا به ماهیت دولت، کل اقتصاد جامعه را می تواند تحت تأثیر خود قرار دهد پول به عنوان وسیله سنجش ارزش کالا و خدمات، وسیله داد و ستد و پرداخت و وسیله حفظ و ذخیره ی ارزش ها از وسایل مهم توسعه اقتصادی به شمار می آید.نظام پولی و بانکی

اسلاید 3: 1) نظام پولی ایراناولین اسکناس های منتشره به وسیله بانک ملی ایران در سال 1311 دارای 100 درصد پشتوانه ی طلا و نقره و ارزهای خارجی قابل تبدیل به طلا بود.از سال 1313 پشتوانه اسکناس به 60 درصد طلا و نقره کاهش یافت و ارز قابل تبدیل به طلا حذف شد.برابر« قانون تعیین واحد و مقیاس پول قانونی ایران» مصوب 27 اسفند سال 1308 هر ریال ، معادل طلا به وزن خالص 0.3661191 گرم و مطابق اصلاح قانون واحد مقیاس و پولی کشور، مصوب اسفند سال 1310 به وزن 0.7322382 گرم، واحد پول ایران تعیین شد.

اسلاید 4: در تاریخ 9مهرماه 1320 نرخ هر ریال 0.0252105 گرم زر ناب بود.در اردیبهشت 1321 نرخ هر ریال 0.0275557 گرم زر ناب شد.برابر قانون مصوب 28 آبان ماه سال 1321 پشتوانه اسکناس های منتشره مرکب از 60 درصد زر به بهای رسمی و بازمانده از اسناد دولتی، بر اساس ارزش جواهرهای ملی تعیین شد.طبق قانون پولی و بانکی سال 1339 پشتوانه اسکناس های منتشره به 40 درصد کاهش یافت.در سال 1351 واحد پول رایج کشور ایران ریال تعیین شد که برابر 0.0108055 گرم زر ناب بود.

اسلاید 5: به طور رسمی نرخ هر دلار تا سال 1371 در حدود 70 ریال ثابت بود. نرخ هر دلار در سال 72 که حدود 2070 ریال در بازار آزاد بود به 2680 ریال در سال 1373 و 4300 تا 4800 ریال در سال 1374 و در مواردی هر دلار تا 7000 ریال هم رسید.افزایش 25 تا 43 برابر نرخ هر دلار از خرداد سال 1374

اسلاید 6: 2) نظام بانکی ایران 1.2) پیش از انقلابآغاز کار بانک ملی ایران در سال 1307 و بدست آوردن حق انتشار اسکناسوجود 4 بانک دولتی از 6 بانک موجود در ایران تا سال 1331 (بانک ملی، سپه، تعاون و کشاورزی ایران و رهنی ایران) افزوده شدن بر تعداد بانک های خصوصی و خصوصی مختلط از سال 1331 تا 1352ایجاد بانک های جدید وابسته به سرمایه داران و مجموعه های سرمایه های صنعتی و تجاری و ... از سال 1352 تا 1357وجود 36 بانک و 7919 واحد بانکی در سال 1356

اسلاید 7: بانک مرکزی ایرانایجاد بانک مرکزی ایران در سال 1339ارکان بانک مرکزی بر پایه قانون پولی و بانکی 1351:مجمع عمومی،هیات عامل،شورای پول و اعتبار،هیات نظار،هیات نظارت بر اندوخته اسکناسوظایف بانک مرکزی به عنوان بانک دولت و بانک مادر:نگاهداری حساب وزارتخانه ها و موسسات دولتی و وابسته به دولتفروش وبازپرداخت اصل وبهره انواع قرضه دولتی واسناد خزانه

اسلاید 8: نگاهداری ذخایر ارزی و طلای کشورنگاهداری وجوه ریالی موسسات بین المللیانتشار اسکناس و به جریان انداختن مسکوکاتنظارت بر بانکها و موسسات اعتبارینظارت بر معاملات ارزی و طلانظارت بر ورود و خروج پول ایران

اسلاید 9: 2. 2) نظام بانکی پس از انقلاب ملی کردن بانکهااعلام ملی شدن بانکهای ایران در 17 خرداد 1358 طبق مصوبه شورای انقلابتصویب طرح تخصصی شدن بانکها در سال 1358تبدیل شبکه بانکی کشور به چند بانک بزرگ بر پایه مصوبه جدید: 1- بانک صنعت و معدن، 2- بانک مسکن، 3- بانک کشاورزی، 4- بانک تجارت، 5- بانک ملتعلاوه بر 5 بانک یادشده بانکهای ملی ایران،سپه و رفاه کارگران به صورت بانک تجاری به فعالیت خود ادامه دادند و بانک صادرات ایران به صورت بانک استان در آمد.

اسلاید 10: دگرگونی در نظام بانکی با تصویب لایحه قانونی عملیات بانکی بدون ربا در شهریور 1362 در نظام بانکداری ایران تغییرهایی داده شد که بر پایه آن بانک ها بتوانند به شرح زیر سپرده بپذیرند:1- سپرده های قرض الحسنه (جاری و پس انداز)2- سپرده های سرمایه گذاری مدت دار (کوتاه مدت و بلند مدت)

اسلاید 11: 3)سیاست ها و عملکردهای نظام بانکی پیش از انقلاب نظام بانکی ایران در پی توسعه ی ایران به روش سرمایه داری، در تمام سال های اجرای عمرانی پیش از انقلاب بدون ارزیابی نتایج آن و احتمالا تجدید نظر در الگوی توسعه، با دادن اعتبارات وسیع به بخش خصوصی انتظار صنعتی شدن ایران را داشته در حالی که در عمل سپرده های بخش خصوصی اضافه شده است.در سال های برنامه دوم (1341-1333) حدود 574.5 میلیارد ریال از سوی بانک ها اعتبار داده شد که 52.4 درصد آن در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت.در سال های برنامه ی سوم عمرانی (1346-1342) حدود 469.2 میلیارد ریال اعتبارات پرداختی بانک ها بوده که 76.8 درصد آن به بخش خصوصی داده شده، در همین دوره در برنامه ی سوم حجم سپرده های بخش خصوصی با 3 برابر شدن به 113.5 میلیارد ریال رسید .

اسلاید 12: در برنامه ی چهارم (1351-1347) اعتبارات پرداختی به بخش خصوصی 362.4 میلیارد ریال رسید که در سال 1351 نسبت به سال نخست برنامه 2.6 برابر شد.دوره برنامه ی پنجم همزمان با گام جدید گسترش شبکه بانکی در ایران بود. تعداد بانک ها در این دوره از 24 بانک به 36 بانک و تعداد واحدهای بانکی از 6992 واحد به 7919واحد رسید. حجم عملیات نظام بانکی با رشد سالانه حدود 43 درصد تقریبا 6 برابر شد.تنها در دو برنامه چهارم و پنجم نقدینگی بخش خصوصی با 14.8 برابر شدن از سال 1346 تا سال 1356 به 2139.5 میلیارد ریال در این سال رسید و در همین سال مجموع اعتبارات نظام بانکی به بخش خصوصی 13 برابر شد و به 1868.8 میلیارد رسید.

اسلاید 13: پس از انقلابدر سالهای پس از انقلاب تا سال 1365 از تعداد واحدهای بانکی کاسته شد ولی از سال 1366 رو به افزایش نهاد و در سال 1372 به11119 واحد رسید.اعمال سیساستهای درهای باز در سالهای 1370 و1371دگرگونی نسبت بدهی بخش دولتی و بخش خصوصی از سال 1355تا 1373در سال 1355 بیشترین اعتبارات بانکی به بخش خصوصی پرداخت شده ولی پس از انقلاب بویژه تا سال 1368 پرداخت اعتبارات به بخش دولتی به دلیل وجود کسری بودجه افزایش یافته است.در سالهای پس از جنگ تا سال 1371 از رشد بدهی دولتی کاسته شده،در حالیکه به رشد بدهی خصوصی به شدت افزوده شده است.درسال 1355 نقدینگی بخش خصوصی تنها حدود 7 درصد بیش از بدهی بحش خصوصی بوده،در سال 1373 این رقم به 62.2 درصد رسیده است.در مقایسه با سال 1355 ترکیب نقدینگی بخش خصوصی در وضعی نا مناسب تر قرار گرفته،به طوری که حجم پول از 37.6 درصد نقدینگی بخش خصوصی در سال 1355 به 49.2 درصد در سال 1373 افزایش یافته و شبه پول از 62.4 درصد به50.8 درصد کاهش یافته است.

اسلاید 14: 4) سیر قیمتهاقیمتها در سه حالت“ثبات، کاهش و افزایش“ قرار دارند که معمولی ترین آنها در کشورهای ما و دیگر کشورهای سرمایه داری، حالت افزایش است.مهمترین عامل تغییر قیمتها در شرایط وجود رقابت،میزان تولید جامعه نسبت به مصرف آن است. هرینه زندگی در ایران از 1315 تا 1350 به قیمت ثابت سال 1338 تنها در سالهای 1324، 1325، 1329 دارای رشد منفی بوده است .میانگین رشد قیمتها در سالهای 1350-1338 تنها 2.5 درصد بوده و حداکثر افزایش قیمتها با 7.9 درصد مربوط به سال1339 بوده است.از سال 1350 یک دوره ی افزایش هزینه ی زندگی آغاز میشود که 4 سال 1357-1353 در آن حدود 15.4 درصد است.

اسلاید 15:

اسلاید 16:

اسلاید 17:

اسلاید 18:

اسلاید 19:

اسلاید 20:

اسلاید 21:

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26: 5)موازنه ارزی کشوردر سالهای پس از جنگ، اقتصاد ایران از نظر پرداختهای ارزی به روال عادی خویش بازگشت، به طوری که در 5 سال برنامه اول کل پرداختهای جاری ارزی ایران 124.2 میلیارد دلار شد که میانگین سالانه آن 24.8 میلیارد دلار می شود و می توان،چنین حجمی از پرداختهای جاری ارزی را در ایران بی سابقه دانست.در سالهای پس از انقلاب تا پایان جنگ، به دلیل وجود جنگ وهزینه های آن، کاهش صادرات و درآمد نفت,پرداختها وهم دریافتها دارای نوسان بودند، به طوری که حداکثر پرداختهای ارزی مربوط به سال 1362 با 24 میلیارد دلار و حداقل آن مربوط به سال 1367 با10.2 میلیارد دلار است.اوج واردات کالا و خدمات مربوط به سال 1370 به مقدار 30.9 میلیارد دلار است. البته در سال 1371 (29.2 میلیارد دلار ) پرداختهای جاری ارزی آغاز به کاهش می کنند و با رسیدن به 16.4 میلیارد دلار در سال 1373 به حداقل خود در سالهای پس از جنگ می رسند.

اسلاید 27: دگرگونی مثبتی که در دریافتهای جاری ارزی ایران پس از جنگ پدیدار شد افزایش صادرات کالاهای غیر نفت و گاز است.روی هم در فاصله 23 سال 1373-1351، ایران تنها بابت پرداختهای جاری ارزی حدود 404.6 میلیارد دلار هزینه کرده است.برای امکان پذیر کردن چنین پرداختی به صادرات پر حجم نفت خام که بهای آن عمدتا در بازارهای جهانی، برای کاهش مشکلات کشورهای صنعتی و فرافکنی مشکل اقتصادی – اجتماعی آنها به جهان سوم پایین نگه داشته شده، اقدام شده است.

اسلاید 28:

اسلاید 29:

اسلاید 30: منابعکتاب آشنایی با اقتصاد ایران، دکتر ابراهیم رزاقیسایت بانک مرکزی ایرانسایت مرکز آمار ایرانخلاصه ی تحولات اقتصادی کشور