کارگاه آموزشی آشنایی با نظام هدفمند کردن یارانه ها

صفحه 1:


صفحه 2:
کارگاه آموزشی هدفمند کردن پارانه ها 

صفحه 3:
1- عنوان آموزش : آشنایی با نظام هدفمند کردن یارانه ۲ 2- اهداف دوره ‎٠‏ آشنايى با يارانه؛ تاریخچه . مشکلات فعلی و اهداف اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها : 

صفحه 4:
ae Peo ‏سرفصل و محتوای آموزش‎ ‏الامفاهيم و تعاريف ( يارانه , انواغ ی , طبقه بندی یارانه ها)‎ Bye ‏الاتاريخجه بارانه ها در‎ تاريخجه يارانه ها در ایرآ ۳ آامشکلات نظام فعلی پرداخت باراثه ها ‎Q‏ دلایل و اهداف پرداخت ۲ ۱۱ 

صفحه 5:
لاهداف دولت در طرح تحول ‎shal‏ و هدفمند کردن بارانه ها آاپبامدها و اثرات هدفمند کرد3 بارانه الامبانى و اصول طرح تحول اقتصادی اراه کارهای لازم برای اجراگ طرح آابروسی متن قانون 

صفحه 6:
تعریف پارانه 4 ت از پرداخت های انتقالی بلاعوض نقدی و غیرنقدی دولت »که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم» برای افزایش قدرت خرید واقعی مصرف کنندگان» افزایش قدرت تو ۶ دن توزیع درآمد» ثبات اقتصادی و چپران آثار ناشي | . منظرر حفظ 

صفحه 7:
لایارانه بعنی دولت کالا با خدمتی را با ‎KS‏ هاي مالی برای مصرف کننده با تولید کننده ارزاث کند, آسابارانه نوعی مالیات غیر مستقیم قنفی است که وجهه دولت را در ‎Ole‏ £51 مختلف مخصوصا قشر با در آمد پایین بالا می برد. 

صفحه 8:


صفحه 9:
عه " — | ۲- براساس تقسيم بندى در حساب هاى ملى | 

صفحه 10:
| يارانه های مصرفی یارانه های ۵- بر اساس نحوه پرداخت: پارانه های توزیعی | | یرنه های خدماتی وس نس يارانه هاى صادراتى 

صفحه 11:


صفحه 12:
اهداف دولت ها از پرداخت 7 جلوگیری از گسترش فقر و بحران های اجتماعی و تلاش برای برقراری عدالت حتی به بهای از دست را ۱ 1 ۹ ‎Vee‏ ‏فتن بخشی ازکارایی اقتصادی است. ۲- به كاركيرى صحيح و به جاى منابع و امکانات کمیاب کشور(هدفمند کردن استفاده از منابع کمیاب) 3-ثابت نگه داشتن یا جلوگیری ازنوسان زیاد قیمت ها (تبیت قيمتها) ری مناسب و عادلانه در آمدها 

صفحه 13:
قعر مض با اه مستقيم * يارانه مستقيمر مقدار هزينه هایی است که دولت به طور کلی برای حفظ منافع اقشار با در آمد پایین جامعه براى خريد كالاها و خدمات مى پردازد . ين نوع هزینه کرد عمدتاً دريافت كد كان كافاذ مشخص و بر غوردار از تخصیت حقرفی دارده موسسات و قر کت های تولید کننده و ارلئه دهنده کالاها و خدمات زیربنلیی که تولید و ارلئه خدمتشان در جهت منلفع عمومی» سبب زیان مللی آنها می شود از لين دسته لند . همانند شرکت های تولید کننده آب و برق و شرکت های ارائه دهنده خدمات حمل و نقل عمومی. پارانه مستقیم خود به دو نوع تقسیم می شود : ‎٠‏ يارانه توليدى ‎ ‎oo‏ بارانه مصرفی ‎ 

صفحه 14:
تعريف بارانه غير مستقيم * يارانه غير مستقيم: یارلنه ای است که بابت ثلبت یا ‎gal‏ نگاه داشتن قیمت مصرف کننده یا تضمین قیست تولید کننده اختصاص می یابد . اين نوع يارانه جنبه کالابی دارد و گیرندگان آن متعدد هستند. * يارانه غير مستقیم به سه دسته تقسیم می شوند: ** یارانه تولیدی. ** یارانه مصرفی ** بارانه خدماتی. 

صفحه 15:
تعر یف پارانه خدماتی عبارت است از برخی کمک های دولت به موسسات وش کت هاى خدمات عمومى كه ۳ ال ۲ | شده به مصرف کنند گان عرضه می کند لین قبیل خدمات بیشتر در بر گیرنده شدمات عمومی شهری است. 

صفحه 16:
پارانه ها پراساس فانون پودجه یارلنه ها بر اساس اينکه در قانون بودجه کشوربه طور مشخص ذکر شده یا به طور ضمنی لحاظ می شوند به دو دسته آشکار بنهان - مثل یارانه آرد و کالاهای اساسی که با کالاب رگ توزيع مى شوند ۲ مثل یارانه سوخت و مابه التفاوت نرخ ارز تقسیم می شوند. 

صفحه 17:
یارانه باز مثل یارلنه بنزین قبل از سهمیه بندی که بدون محدودیت. به میزان متفاوت وبسته به اینکه که هر کس چه مقدار مصرف کند در اختيار همه قرار مى كرفت * يارانه سرانه مثل يارانه كالاهاى كالا ب ركى كه به شكل محدود و مشخص وبه طورمساوی و برابر در میان همه افراد جامعه توزیع می شود * يارانه هدفمند مثل یارلئه به شکل‌بن ها و کالاب رگ هلیی کهبه گروه های مشخصی از افراد جامعه ماتند کار گران» کارمندان» از کار افتاد گان و مستمری بگیران برداحت می شود 

صفحه 18:
یارانه دولتی مقدار تفاوت قیمت تمام شده کللا با خدمات با قیمت تعدیل شده آن است که دولت برای حمایت از گروه هدف. 3 2 1 پرداخت می نمايد تا كروه هدف با توجه به دربافت های خودء قدرت خرید و 2 9 Bas ‏زند گی مناسب را داشته باشد.‎ 

صفحه 19:


صفحه 20:
تعریف پارانه دولتی: یارانه دولتی در واقع نوعی پرداخت دولت به منظور ‎cole‏ ازمصرف کنند گان» ‎ais‏ کنند گان» تولید کنند گان و یا هر سه می باشد؛ به اين معنى كه دولت بارانه را برای جبران قسمتی از قیمت کالا ها و خدمات با هدف افزایش تولید به تولید کنندگان» افزایش کارکرد توزیم به توزیع کنندگان و افزایش قدرت خرید مصرف کننده بی درآمد یا کم درآمد» به مصرف کنندگان می پردازد. ۷ 

صفحه 21:
هدفمند سازی: مکانیسم هدایت يارانه ها به سمت گروه ‎cle‏ هدف که عمدتاً اقشار فقير و آسیب پذیر هستند را . eo هدفمند کردن یارانه ها می گویند 

صفحه 22:
اما در نهایت» " هدف اصلی از توزیم بارانه دوت» کمک ب ار مستضعف جامعه است؛ به این امید که همه انسان های تحت حاکمیت ۵ ۳۹ 2 2 قاف % دولت به حداقل نیازهای اولیه زند کی که در قانون اساسی» شرع و غرف. حقوق اساسى و قوانين بين المللى ذکر شده» دست یایند . 

صفحه 23:
نمونه هایی از انواع پارائه ها و کک های پلاعوض ا ‎a‏ ‏* کمک بلاعوض دولت به شرکت های دولتی و غیر دولتی» صندوق های رفاه و قرض الحسنه, شهرداری هاء کمیته امداد و ... کمک پرداختی به برخی شرکت های دولتی بلبت جبران بخشی از زیان آنها * وام های بلاعوض جهت ایجاد اشتفال * پرداخت های مستقیم به کشاورزان در قللب طرح شهید رجلیی؛ بخشی از کمک های فتی و اعتباری و ۰.۰ * کمک دولت برای کاهش هزینه تامین منابع مالی بنگاه ها و افراد پرداخت بخشی از کارمزد وام های بانکی و ... رارك 

صفحه 24:
معافیت های مالیاتی * پرداخت دولت جهت کاهش هزینه های تولید ءپرداخت یارلنه به لیی. سموم آفات نبلتی ) انرئی اعم از + پرداخت بابت مابه التفاوت نرخ ارز جهت واردات کالاها و خدمات * پرداخت بابت مابه التفاوت قیمت خرید و فروش کالاهای اساسی یارلنه ای (اجناسی که از طریق کالا برگ توزیع عی شوند) » بارلنه بلیط مترو و اتوبوس های شهری و .. * ‏جایزه صادراتی به صادر کنندگان‎ cole» یارانه پنهان به دلیل قیمت گذاری پایین تر از قیست های واقعی در اقتصاد * 

صفحه 25:
* تا قبل از جنگهای جهلنی.به دلیل سیطره اندیشه اقتصادی کلاسیکها که مخللف جدی دخللت دولت درفعالیتهای اقتصادی بودند. چیزی به نام یارلنه به مفهوم كنونى لن وجود نداشت. در حقیقت سرآغاز یارلنه به مفهوم کنونی آّن» شروع جنگ جهلنی دوم میباشد که در آن محدودیت شدید منلبع با توجه دولت به بخشهای خاص موجب شد تا دولت به صورت عملی وارد بازار شود و کالاهایی رابه قیمت بالاتر از قیمت بازار از تولید كتيده حر يدارى کل بعد از جنك جهانى دوم و ايجاد تورم و ركود شديد اقتصادى در كشورهاى غربى» مكتبهاى جديدى درعرصه اقتصاد زهينه ظهور يبدا كردند. از جمله انديقه هالى اقتصادى (كينز) كه از مهمتريين لين انديشه هافى باشد.به اعتقاد لين مكتب دخللت دولت در و تعادل بخشیدن به اقتصاد. یکی از وظایف مهم دولت در رشد اقتصادی است. 

صفحه 26:
سابقه یارانه ها در جهان در اغلب کشورهای صنعتی در مورد محصولات کشاورزی» یارلنه فقط به تولید کنند گان تخصیص می یابد و نحوه پرداخت سوبسید بدین شکل است که دیلت با اعلام نرخ تضمینی برای محصولات کشاوزی که غالبا بالاتر از قیمت بازار است لین محصولات را خریداری کند. لما در فرآیند کاشت. داشت. برداشت و قیمت نهادها دخالت نمیکند. این روش حمایت؛ آثار مثبتی بر تولید و تخصیص بهینه متابع دارد. ‎ISB,‏ که مصرف کنندکان در این کشررها حماسی از سوی دولت درافت نمیکنند را میتوان در توزیع مناسب در آهد و بالا بودن سطح در آهد سرانه در این کشورها دانست. 

صفحه 27:
۷ -دهه ی ۱۹۵۰ شکل گیری تفکر توسعه کاهش فقر؛ توجه به سرمایه فیزیکی - دهه ی ۱۹۷۰ شکل گیری توجه به نیروی, انسانی و بهداشت و آموزش - دهه ۱۹۷۰ و ۸۰ پرداخت عمومی یارانه ها - دهه ۱۹۸۰ به دنبال بحران بدهی ها و رکود اقتصادی هدفمند کردن پرداعت یارانه ها شکل گرفت. 

صفحه 28:
- سابقه پرداخت یارلنه در ایران از دوره صفویه با تخفیف های مالیلتی شروع شد. - در دوره سلسله ی قاجار هم یارلنه های تولیدی که به شکل اعطای بذر و مساعده به کشاورزان اختصاص داشت - در سال ۱۳۱۱ دولت پهلوی تا سال ۱۳۲۱ با تصویب قانینی تاسیس ال ل ‎yeah‏ ل کشا وزات رای مقاله با کمبودهای احتمالی را شروع کرد. - در سال ‎١‏ ۱۳۵ توليد كندم به دليل لب و هواى مساعد زياد شد و ‎a a oe‏ گندم را از ورزان خرید و نان ارزان را در اختیار گروه های کم در اد 

صفحه 29:
تاریخچه یارانه ها در ایران -به مفهوم کنونی در دهه ی ۱۳۲۰ که به گوشت و آرد(نان) یارلنه پرداغت می شد. تا سال ۱۳۵۱ لین مقدار خیلی کم بود وبا شوک های نفتی اولیل دهه ی ۱۳۵۰ و افزییش قیمت نفت لین یارلنه ها خيلى زياد شد. - در اولیل اد کالاها به مرحله ی اجرا گذاشته شته شد و طرح سهمیه بندی کالاهای اساسی و پرداخت یارانه ها با هدف مهار شتاب تورم و تثبیت قیمت ها شروع شد. - در برنامه اول توسعه (۱۳۷۲-۱۳۶۸) برای حمایت از اقشار آسیب پذیر ادامه یافت. - گرلیش به سیاست های تعدیل اقتصادی در اولیل دهه ۷۰ منجر به مطرح شدن مباحت مربوط به حذف یارانه ها شد - در اواخر برنامه اول توسعه رقم يارلنه هاى پرداختی به اوج خود رمه 

صفحه 30:
- در برنامه دوم (۱۳۷۲ و پارانه ها از بودجه عمومی ‎se eas eee‏ کرت - در برنامه سوم توسعه (۱۳۸۳-۱۳۷۹) شروع بحث هدفمند کردن يارلنه ها شکل گرفت که به دلیل مشکلاتی مثل عدم شناسایی اقشار آسیب پذیر و عدم وجود آمار درآمدی دهک های مختلف اجرا نشد. - در برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۸-۱۳۸۴) هم‌به دلایلی مشلبه اجرا نشد. تا ددع كاد | آمدن ديلت دهم و ‎uw oe‏ تحول اقتصادی » ان كليد * 

• یارانه مستقیم • مقدار هزین ه های ی اس ت ک ه دول ت ب ه طور کل ی براي حف ظ مناف ع اقشار ب ا درآم د پایی ن جامع ه براي خری د کااله ا و خدمات م ی پردازد .ای ن نوع هزین ه کرد عمدت ًا دریاف ت ال مشخ ص و برخوردار از شخص یت حقوق ی دارد؛ مؤس سات و شرک ت هاي کنندگان کام ً تولید کننده و ارائه دهنده کاالها و خدمات زیربنایی که تولید و ارائه خدمتشان در جهت منافع عمومی ،سبب زیان مالی آنها می شود ،از این دسته اند .همانند شرکت هاي تولید کننده آب و برق و شرکت هاي ارائه دهنده خدمات حمل و نقل عمومی. • یارانه مستقیم خود به دو نوع تقسیم می شود : • یارانه تولیدي • یارانه مصرفی • یارانه غیر مستقیم: یارانه اي است که بابت ثابت یا پایین نگاه داشتن قیمت مصرف کننده یا تضمی ن قیم ت تولی د کننده اختص اص م ی یاب د .ای ن نوع یاران ه جنبه کاالیی دارد و گیرندگان آن متعدد هستند. • یارانه غیر مستقیم به سه دسته تقسیم می شوند: یارانه تولیدي، یارانه مصرفی یارانه خدماتی. عبارت اس ت از برخ ی کم ک هاي دول ت ب ه موس سات وشرک ت هاي خدمات عموم ی ک ه خدمات خود را با قیمتی کمتر از هزینه تمام شده ب ه مص رف کنندگان عرض ه م ی کند . ای ن قبی ل خدمات بیشت ر در برگیرنده خدمات عمومی شهري است. • یارانه ها بر اساس اینکه در قانون بودجه کشور به طور مشخص ذکر شده یا به طور ضمنی لحاظ می شوند به دو دسته • آشکار – مثل یارانه آرد و کاالهاي اساسی که با کاالبرگ توزیع می شوند • پنهان – مثل یارانه سوخت و مابه التفاوت نرخ ارز تقسیم می شوند. • • • یارانه باز مثل یاران ه بنزین قبل از س همیه بندي ک ه بدون محدودیت ،ب ه میزان متفاوت وبس ته ب ه اینک ه ک ه ه ر ک س چ ه مقدار مص رف کن د در اختیار همه قرار می گرفت یاران ه س رانه مث ل یاران ه کاالهاي کاال برگ ی ک ه ب ه شک ل محدود و مشخص و به طورمساوي و برابر در میان همه افراد جامعه توزیع می شود یارانه هدفمند مثل یارانه به شکل بن ها و کاالبرگ هایی که به گروه هاي مشخصی از افراد جامعه مانند کارگران ،کارمندان ،از کار افتادگان و مستمري بگیران پرداخت می شود • • • • • • کمک بالعوض دولت به شرکت هاي دولتی و غیر دولتی ،صندوق هاي رفاه و قرض الحسنه ،شهرداري ها ،کمیته امداد و ... کمک پرداختی به برخی شرکت هاي دولتی بابت جبران بخشی از زیان آنها · وام هاي بالعوض جهت ایجاد اشتغال · پرداخت هاي مستقیم به کشاورزان در قالب طرح شهید رجایی ،بخشی از کمک هاي فنی و اعتباري و … کم ک دول ت براي کاه ش هزین ه تامی ن مناب ع مال ی بنگاه ها و افراد پرداخت بخشی از کارمزد وام هاي بانکی و … آب ،برق ،و … • • • • • • معافیت هاي مالیاتی · پرداخت دولت جهت کاهش هزینه هاي تولید ،پرداخت یارانه به نهاده ه ا ( نظی ر کود شیمیای ی ،س موم آفات نبات ی ) انرژ ي اع م از برق و سوخت ،بذر و … پرداخت بابت مابه التفاوت نرخ ارز جهت واردات کاالها و خدمات · پرداخ ت باب ت ماب ه التفاوت قیم ت خری د و فروش کاالهاي اساسی یارانه اي (اجناسی که از طریق کاال برگ توزیع می شوند) ،یارانه بلیط مترو و اتوبوس هاي شهري و ... پرداخت جایزه صادراتی به صادرکنندگان · یاران ه پنهان ب ه دلی ل قیم ت گذاري پایی ن ت ر از قیم ت هاي واقع ی در اقتصاد · • • • تا قبل از جنگهاي جهاني به دليل سيطره انديشه اقتصادي كالسيكها كه مخالف جدي دخال ت دول ت درفعاليتهاي اقتص ادي بودن د ،چيزي ب ه نام ياران ه ب ه مفهوم كنون ي آ ن وجود نداشت. در حقيقت سرآغاز يارانه به مفهوم كنوني آن ،شروع جنگ جهاني دوم ميباشد كه در آن محدوديت شديد منابع با توجه دولت به بخشهاي خاص موجب شد تا دولت به ص ورت عمل ي وارد بازار شود و كاالهايي را ب ه قيم ت باالت ر از قيم ت بازار از توليد كننده خريداري كند. بع د از جن گ جهان ي دوم و ايجاد تورم و ركود شديد اقتص ادي در كشورهاي غرب ي، مكتبهاي جديدي درعرص ه اقتص اد زمين ه ظهور پيدا كردند .از جمل ه انديش ه هاي اقتصادي (كينز) كه از مهمترين اين انديشه هامي باشد .به اعتقاد اين مكتب دخالت دول ت در تنظيم و تعادل بخشيدن ب ه اقتص اد ،يكي از وظايف مه م دول ت در رش د اقتصادي است. • در اغلب كشورهاي صنعتي در مورد محصوالت كشاورزي ،يارانه فقط به توليد كنندگان تخص يص م ي ياب د و نحوه پرداخ ت س وبسيد بدين شكل است كه دولت با اعالم نرخ تضميني براي محصوالت كشاوزي كه غالب ًا باالتر از قيمت بازار است اين محصوالت را خريداري كند .اما در فرآيند كاش ت ،داش ت ،برداش ت و قيم ت نهاده ا دخال ت نميكند .اين روش حمايت ،آثار مثبت ي بر توليد و تخص يص بهين ه مناب ع دارد .داليل ي كه مص رف كنندگان در اين كشوره ا حمايت ي از س وي دول ت درياف ت نميكنند را ميتوان در توزيع مناسب درآمد و باال بودن سطح درآمد سرانه در اين كشورها دانست.  ده ه ی 1950شک ل گیری تفک ر توس عه ،کاه ش فق ر ،توج ه ب هسرمایه فیزیکی ده ه ی 1970شک ل گیری توج ه ب ه نیروی انس انی و بهداش ت وآموزش دهه 1970و 80پرداخت عمومی یارانه ها ده ه 1980ب ه دنبال بحران بده ی ه ا و رکود اقتصادی،هدفمند کردن پرداخت یارانه ها شکل گرفت.  سابقه پرداخت یارانه در ایران از دوره صفویه با تخفیف های مالیاتیشروع شد. در دوره س لسله ی قاجار ه م یاران ه های تولیدی ک ه ب ه شک ل اعطایبذر و مساعده به کشاورزان اختصاص داشت. در سال 1311دولت پهلوی تا سال 1321با تصویب قانونی تاسیسسیلو در تهران به منظور ذخیره گندم و خرید غله از کشاورزان برای مقابله با کمبودهای احتمالی را شروع کرد. در س ال 1315تولی د گندم ب ه دلی ل آ ب و هوای مس اعد زیاد ش د وقیمت گندم به دلیل تولید زیاد کم شد ،دولت وقت با قیمت باال گندم را از کشاورزان خری د و نان ارزان را در اختیار گروه های ک م درآمد شهری قرار داد .  ب ه مفهوم کنون ی در ده ه ی 1340ک ه ب ه گوش ت و آرد(نان) یاران هپرداخ ت م ی شد .ت ا س ال 1351ای ن مقدار خیل ی ک م بود و ب ا شوک های نفت ی اوای ل ده ه ی 1350و افزای ش قیم ت نف ت ای ن یاران ه ه ا خیلی زیاد شد. در اوای ل انقالب و شروع جن گ نظام قیم ت گذاری کااله ا ب ه مرحل هی اجرا گذاشته شد و طرح سهمیه بندی کاالهای اساسی و پرداخت یارانه ها با هدف مهار شتاب تورم و تثبیت قیمت ها شروع شد. در برنام ه اول توس عه ( )1372-1368برای حمای ت از اقشار آس یبپذیر ادامه یافت. گرای ش ب ه س یاست های تعدی ل اقتص ادی در اوای ل ده ه 70منج ر ب همطرح شدن مباحت مربوط به حذف یارانه ها شد. در اواخ ر برنام ه اول توس عه رق م یاران ه های پرداخت ی ب ه اوج خودرسید.  در برنام ه دوم ( )1378-1374س هم یاران ه ه ا از بودج ه عموم یکشور روند کاهنده ای به خود گرفت. در برنامه سوم توسعه ( )1383-1379شروع بحث هدفمند کردنیارانه ها شکل گرفت که به دلیل مشکالتی مثل عدم شناسایی اقشار آس یب پذی ر و عدم وجود آمار درآمدی ده ک های مختلف اجرا نشد. در برنامه چهارم توسعه ( )1388-1384هم به دالیلی مشابه اجرانشد. با روی کار آمدن دولت دهم و تدوین طرح تحول اقتصادی ،هدفمند کردن یارانه ها به طور جدی کلید خورد .