صفحه 1:
صفحه 2:
£99 AE
2)
we
م9
سس
بر«
=
2 رج ود لقره
سح و
0
سس سس
۰
صفحه 3:
صفحه 4:
مقدمه
بودجه ی دولت از لحاظ حجم و عظمت.بزرگ ترین سند مللی و از لحاظ اهمیت.مهم ترین عامل
مستقل و پویا در سطع کلان اقتصادی است که جهت اداره و پیشرفت اجتمافی و اقتصادی کشور به
کار گرفته می شود للإن سند از لحاظ مقدار نسبی و حیم و ترکیت اقلام درآمدها و هرینه ها حاير
اهمیت بالایی است.از طریق بودجه ی کل کشور است که دولت می تواند بر سطح متغیرهای کلان
اقتصادی.از قببل سطح پس اندازه سرمایه گذاری ملی,تولیدات واقعی, مصرف کالاها و خدمات» اشتغال
و تورم و قدرت خرید واحد پولی و ارزش خارجی آن و غیره تأثیر بگذارد.
صفحه 5:
* معنای لغوی بودجه اصل وائْه ی بودجه از واژهای فرانسوی که ن هم از انگلیسی اقتباس شده
است.می باشد و علتش هم لین است که رویمی تنظیم و به تصویب رساندن آن ابتدا از انگلستان شروع
شده است. واژمی بویت (00۷61) یک وایه ی فرانسوی است و معنی آن کیف چرمی میباشد که
وجوه نقد را در آن نكهدارى مى کنند و حتی در ابتدا در انگلستان صورت های مخارج و درآمدها را در
كيف جرمى به پارلمان می آوردند. در آنجا از کیف خارج ساخته و به تصویب می رساندند که در
انگلستان باجت(]6األاقا)نامیده می شد.در بین مردم عادی وقتی سخن از بودجه به ميان مى آيد از 0
كلمه ى بودجه.معناى دمل و خرج و با درآمدها و هزينه هاى دولت استنباط مى شود.اين مفهوم
برداعی بسار ساده و اتدایی واغر تتصی از کلمهای:بودجه است, 0
صفحه 6:
تعاریف بودجه
از بودجه تعاریف مختلفی ارایه شده است اما هیچ یک از اين تعاریف را نمی توان تعریقی جامع و کامل ۸
دانست.دلیل لین امر را می توان لین گونه بیان کرد که در زمان های مختلف به دلیل کاربردی که بودجه در آن 0
رمان داش بر داشت خاصی از آن به تعمل آمذه است.
الف.تعاریفی که بر جنبه ی سیاسی بودجه تأکید دارند.تعاریفی که در لین دوره بر بودجه داشتند بیشتر بر جنبه ی
سیاسی لن تاکید داشت. در این تعاریف بودجه یکی از اصیل ترین جریانات سیاسی جامعه فرض می شود و
نظارت و کنترل بر اجرای بودجه به صورت یکی از موثرترین ابزار تفکیک قوای سه گلنه و کنترل لین قوا نسبت
9
به هم درمی آیده
0
* ب. تعاریفی که بر جنبه های اقتصادی و مالی تأکید دارند. در اين تعاریف, نظام بودجه بندی به طور احص از بطن ن
نظریه های اقتصادی به وجود آمده است و تعریف ارایه شده .
(|,
صفحه 7:
»)|
از بودجه به موارد زير اشاره مى كند ا
۲
14
me "۷ Pe
*۶. یک طرح مالی است که هم به عنوان شالودهای برای پیش بینی عملیات آتی و هم برای کنترل آن عملیات به
کار می رود.
9 ۲ یک تخمین از مخارج آتی است.
* ۳. یک طرح سیستماتیک برای بسیج کردن و حداکثر استفاده از منابع انسانی؛ مادی و سایر منابع است؛ 0
* 4 بودجه در اصطلاح کاریبیک برنامه ی مللی است برای مدت محدودی از زمان و بودجه ی دولت عبارت
آمدها برای یک دورهای آتی که همراه ن درآمدها و هزینه های قطعی
آورد هزینه ها و پیش بینی درا
ات از
JL QO گذشته و جاری نیز ارایه می شود.
( 1 3 ۱۳۹
صفحه 8:
\
تعریف بودجه از دید قانون محاسبات عمومی !\
۱۳
4° 0
0
* بودجه ى كل كشور برنامه مللى دولت است كه براى يك سال مللى تهيه ميشود و حاوى بيش بينى
درآمدها و ساير منلبع تأمين اعتبار و برآورد هزينه ها براى انجام عمليلتى كه منجر به وصول به سياست
ها و هدفهای قانونی می شود. می باشد و از دو قسمت بودجه ی عمومی دولت و بودجه ی شرکتهای
دولتی و مسسات انتفاعی وابسته به درلت و بانک ها تشکیل می شود.
صفحه 9:
عوامل مشترک در تعاریف بودجه
* با اندکی تأمل.بررسی و تجزیه ی تعاریف ارلیه شده از بودجه. پنج عامل مشترک را می توان مشاهده
نمود که عبارتند
.١ * درآمد؛ ۲. هزینه؛ ۳. مدت زمان: ؟. هدف؛ ۵. برنامه ی کار پنج عامل ذ
شده در بعضی از تعاریف
ارایه شده مانند تعریف صفحه ی بعد به روشنی قابل تشخیض است.
* بودجه در اصطلاح کلی.یک برنامه ی مالی است ly علت محدودی از زمان و بودجه ی دولت عبارت
ورد هزینه ها و پیش بینی درآمدها برای یک دورهی آنی که همراه لن درآمدها و هزینه های
قطعی سال گذشته و جاری نیز ارایه می شود.
صفحه 10:
رابطه ى بين بودجه و برنامه
تحولات روزافزون در امور صنعتی.اقتصادی.اجتماعی و سیاسی کشور موجب شده است که وظلیف و مسئوليت
دولتها نيزبه تدریج بسیار پیچیده و مهم تر گردد.وظایف دولت ها در ابتدا محدود به وظایف خاصی از جمله نظم و
عدالت اجتماعی می شد و آنان هیچ گونه دخالتی در امور اقتصادی نداشتند.اما نقش و وظیفه ی اساسی دولت ها در
Je حاضر دخللت در امور اقتصادی و اجتماعی و برقراری هماهنگی لازم در مسائل مختلف کشوری از جمله
مسایل سیاسی و اداری و غیره است. در لین ارتباط و با توجه به وظلیف جدیدی که بر عهده ی دولت ها گذاشته ن
لهاست وبية
ر انجام صحيح وظليف, دو نکته ی اساسی و مهم بليد مورد توجه دولت ها قرار كيرد؛ الف. '
برنامه ريزى؛ ب.بودجه بندى.
۱ مم(
صفحه 11:
* منظور از برنامه ریزی لین است که کلیه ی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در قللب برنامه ای
مدون که منطبق با نیازها و مقتضیات و امکانات کشور باشد. هدایت شود. منظور از
ریزی نیز سیستم منلبع مللی بین برنامه های مختلف در راستای دستیابی به اهداف مشخص
است.در نتیجه دولت می تولند با وجود یک برنامه ی صحیح از امکانات کشور حداکثر بهره را
دجه
در جهت دستیابی به رشد اقتصادی و اهداف مورد نظر فراهم نماید. با لین برداشتدولت می
بایست در ابتدا اهداف خود را مشخص کند و سپس برای نیل به لین امرال. هزینه ها و منابع
مللى لازم برای پوشش هزینه های مشخص شده را تعیین کند.در ولقع بودجه ابراهی تمام نمای
اهداف.وظایف و عملیات دولت ها است و کنار همدیگر قرار گرفتن بودجه ریزی و برنامه
ریزی نشان دهنده ی رابطه ی تنگاتنگ بین بودجه و برنامه می باشد.
صفحه 12:
رابطه ى بين بودجه و برنامه ی اقتصادی
* در كذشته كه وظايف دولتها محدود به حفظ نظم و ايجاد امنيت مى شد. فعالیتهای مالی دولت نيز
محدود و امروزه مفهوم بودجه و نقش أن در اقتصاد كشورها در مقايسه با كذشته تغيير اساسى يافته
است. در گذشته برداشت از مفهوم بودجه بسیار ساده و ابتدلیی بود. بلین معنی که بودجه عبارت بود از
یک سند مالی مربوط به درآمدها و هزینه های دولت و اصولا اثراتی كه بودجه چه از نظر اقتصادی و چه
از نظر اجتماعی و از نظر سیاسی می توانست داشته باشد.مورد نظر نبود؛بعدها وبه مرور زمان برداشت
از مفهوم بودجه بعد وسیع تری به خود گرفت.لين دگرگونی در برداشت از مفهوم بودجه و نقش آن در
اقتصادپس از جنگ های بین المللی اول و دوم و ایجاد بحران های اقتصادی و ضرورت دخللت بیشتر
دولت ها در امور اقتصادی بیش از پیش به چشم می خورد. امروزه دولتها از طریق ابزار مللی که در
اختیار دارند می توانند در توزیع مجدد بین درآمدهابین عوامل عوامل تولید دخالت نمایند.
0
۳
۱
صفحه 13:
بودجه یکی از ابزارهای بسیار مناسبی است که امروزه در اختیار دولت ها است ابا استفاده از
al بتوانند تعادل لازم را در اقتصاد کشور ایجاد نمایند. با استفاده از این ابزار دولت ها قادر
خواهند بودبه طور مستقیم و غیر مستقیم در نظام اقتصادی کشور نقش اساسی ایفا نموده و آن
را در جهت اهداف مورد نظر خود هدلیت نمایند.نهایتا نقش بودجه در اقتصاد کشور نمی تواند
می ارتاط با فش مولت در افتساه باشد و بلکه در ارباط نومیکیا تن استبه عبارتی هرچه
دخللت دولت در امور اقتصادی بیشتر باشد و وظیفه ی ارشادی دولت در لین خصوص شدت
پیدا نماید. به همان اندازه نیز نقش بودجه در اقتصاد آن دولت بیشتر خواهد شد.
صفحه 14:
مر
صفحه 15:
۴ در تهیه و اجرای بودجه یک سری اصطلاحات به کار گرفته می شوند که آشنایی با آنها مى
تولند در درک بهتر موضوعات مرتبط با بودجه کمک کند.در قانون محاسبات عمومی و قانون
برنامه و بودجهاین اصطلاحات کم و بیش تعریف شده است که تشریح آنها ضروری به نظر می
رسد.
صفحه 16:
9 /
0
0
ee { اجر اب سر سر Peng ۱
|
اجرلبی است که در برنامه نالاه مشخص می گرده,عملیات اجرلیی کاری است که دستگاه در طی یک سال انجام میدهد؛ این
کار غالیا از طریق قانون و یا براساس مصوبات هیلت وزیرانشورای اقتصاد و پا از طریق هر مرجع دیگر صلاحیت دار به
دستگاه اجرایی محولء می شود.
ak اعتبا » اعتبار عبارت از میلغی است که
J
دولت به تصویب مجلس شورای اسلامی می رسد.
برای مصرف یا مصارف معینی به منظور نیل به اهداف و اجرای برنامه های
it درامد گصو می .درآمد عبرمی عبارت از درآندهای وزارتخلنه ها و مژسسات دولتی و میات و
سود سهام شرکتهای دولتی و درآمد حاصل از انحصارات و مالکیت و سایر درآمدهلیی که در قانون بودجه ی کل کشور تحت عنوان i
درآمد عمومی منظور می شودمی باشد.درآمدهای عمومی به موجب قانون توسط عوامل دولت وصول و به خزانه واریز می ۳ /
گردد.مانند مالیات بر حقوق.حق تمبر و اوراق بهادار دولتی و غیرهوجوهی است که به حساب درآمد عمومی منظور می گرد و غیر با / |
قابل برگشت می باشد. مگر با تشر؛
۱ 3 eee
if |
صفحه 17:
el js 4 شرکتهای tule cgi gd فرعيى دولنی غبارت است از
1 1 های مللی که در بودجه ی شرکتهای دولتی تحت عنوان درآمد شرکتهای
آمد شرکتهای دولتی نیچهی فروش کالا با خدمات می باشد که از اين
درآمدهشرکتهای دولتی نسبت به تأمین اعتبارات هزینه ای خود اقدام می نمایند.
5 بودجه ی پیشنهاد ی .نهد بودچه برای سال آیده ار طرف اه
اجرایی به مراجم بررسی کننده با مراجع تصویه کننده می باشد.بودجمی پیشنهادی دستگاههای
دولتی»موسسات دولتی,نهادهای انقلابی شرکتهای دولعی و مسسات انتفاعی وابسته به دولت بر اساس
بخشنامه ی بودجه که از طرف رییس جمهور با معاون اول وی صادر می شودبر روی فرم های لا
مشخصی براساس دستورالعمل های صادره.تنظیم و به معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری ارسال می
گردد.
صفحه 18:
6 بودجچه ی مصوب بردجه ای که به تصویب مراجع صلاحیت داری که
قانون مشخص کرده است رسیده باشد.بودجه ی مصوب نامیده می شود.
7 بودجچه تقصتای در یا ری سر ۱
قللب برنامه ها و فصول به تفکیک هر یک از فعالیت ها با توجه به سیاست اجرلیی دستگاهتوسط مرجع
بودجه تهیه و تنظیم و جهت اجرا به واحد حسابداری ابلاغ می گردد.وظیفه ی واحد حسابداری, آن است
که نسبت به برنامه ها و فصول به تفکیک سرفصل حساب افتتاح نماید و نسبت به هزینه ی استاد در
قللب اعتبارات اقدام نملید و گزارش مملکرد هزینه ها و تعهدات انجام شده را همه ماهه به واحد بودجه
گزارش نماید. لین گزارش دهی سبب می شود که واحد بودجه به موقع نسبت به اصلاح با متمم بودجه
اقدام نماید.
صفحه 19:
شده در قالب فصول و برنامه ها با دستگاه را سقف
سقف بودجه. حد اعتبار :
بودجه می گویند. برای اينکه رابطه ی منطقی بین بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی مشخص
گردد.متوسل به سقت اعتبار می شوند تا بتوانند اعتبارات تملک دارلبی های سرمایه ای را کترل تمایند و
رابطه ی منطقی بین فصول و اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای ایجاد نماینددبه طور حلاصه هیچ
دستگاهی نمی تواند اعتباری بیش از سقف بودجه که برای او تعیین و ابلاغ شده است درخواست کند.
۳
9 ردیف های د سعتگا ه. امبارات خامی است که به منظور عدم تداشل تن با
بودجه مصوبه دستگاهدر ذیل دستگاه اصلی(مادر)نمایش داده میشود.این اعتبار ممکن است مربوط به
واحدهای تابعه ی دستگاه اصلی باشد و یا متقابلا به منظور خاصی جدا از بودجه مصوب دستگاهدر
قانون جل باشد معمولا زد ساب آن با دیشاب ,فنشگاه ماد مرک می باشد ول می بان
مستقل هم باشد.فلسفه ى وجودى أن تعيين سهم اعتبار مشخص براى كار معين بوده كه بنابر ضرورت از |
ادغام آن با دستگاه مادر پرهیز گردیده است.رديف هاى بودجه در تأيبد اصل جامعيت بودجه مى باشد. ون | i
۸
دجه در
صفحه 20:
| 0ممیزی 9 ae gant py Lo نظارت بر بردجه براساس قانون محاسبات و
مقررات عمومی کشور - انجام گیرد.اسناد ممیزی می شوددبه عبارت دیگر نظارت اداری بر بودجه توسط
ذیحساب,منجر به صدور می گردد و در وجه ذینفع پردانحت می شود.سرممیزی حساب.کار ذیحساب را ~
مجددا رسیدگی و کنترل می نماید.حسابرسی در واقع کنترل اسناد بوده و طبق مقررات و مصوبات خود
دستگاه که قبلابه تصویب مراجع صلاحیتدار آنها رسیده است.انجام می گیرد؛ مراجع صلاحیت. دار را نیز
قانون گذار تعیین می نماید.
0
11 . متصم بودجه . مرگاه در جریان سال مللی تغییر در ارقام بودجه ضروری باشد. در 0
صورتی که تغییر در ارقام بودجه متضمن اذ اعتبار یا تحصیل اعتبار جدیدی باشد؛ لايحه ی متمم 2
بودجه باید تهیه و جهت تصویب به مجلس تقدیم شود.
صفحه 21:
| 212 بود جه ى اصلاحی بودجه ی اصلاحی در واقع تغییر در فصول و برنامه های
مصوب دستگاه می باشد.این تغییرات می تولند ناشی از اعتبارات جدیدی باشد که در قانون متمم بودجه به
تصويب رسيده است ويا كن كه در لثر جابجليى اعتبارات دستكاه هابه وجود آمده باشد يا از محل رديف هاى 0
خاص بووجه تأمين هذه باشد: در هر حال اعتبارات جديدى اميت که موجب تغییر در برنامه ها و فصول دستگاه
خحواهد شند.
بودجه ی اصلاحی در سه حالت به وجود می آید:
الف. در حالتی که اصلاح بودجه و هم متمم بودجه تواما همراه یکدیگر باشند؛
ب. در حالتى كه اصلاح بودجه خارج از حدود مقررات مصوب باشد؛ 0
ج. در حالتی که متمم بودجه به دستگاه اعطا شده باشد. چه از محل ردیف های بودجه و چه از طریق تقل و ۲
انتقال اعتبارات و يا دستگاهها يا فصول و برنامه ها و چه از طریق افزليش اعتبار در حدود قانون متمم بودجه و ب
بودجه ی اصلاحی شرکتهای دولتی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی جنبه ی قانونی
( |, 2 1 ۱ |
صفحه 22:
۳ تفریغ بودجه. تریغ از نظر لفت به معنای حللی کردن؛فارغ ساختن,واریز کردن
حساب و فراغت از آن است و در اصطلاح مالی تفریغ بودجه یعنی فراغت از بودجه و با نتیجهی اجرای بودجه
است و گزارش تفریغ بودجه گزارشی است که دیوان محاسبات از عملکرد بودجه ی دولت به مجلس مى دهد.
006 شرکت 3و لقن ی دی چهار نود محاسات عموص» شركت دوق واعد
سازمانى مشخصى است كه با اجازهاى قانون به صورت شركت ايجاد شود و يا به حكم قانون يا دادكاه
صالحه.ملی شده با مصادره شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته شده باشد و بیش از ۵۰ درصد سرمایه ی آن
متعلق به دولت باشد؛ مانند شرکت دخانیات ایران. شرکت منطقه ای لب و برق.شرکت ملی فولاد ایرانشرکت
مس سرچشمه و غیره.
صفحه 23:
اعبار لوج هلک بازابیساه سا
ای. در ماده ی هفتاد و هفت قانون تنظیم بخشی از مقررات مللی دولت مصوب اسفندماه ۱۳۸۰
مجلس شورای اسلامی تعریف اعتبار طرح تملک دارلیی های سرمایه ای رابه لین شرح مقرر می دارد که
منظور
ور از
اعتبارمجموعه ی عملیات و خدمات مشخصی است که براساس مطالعات توجیهی.فنی و
اقتصادی و اجتماعی که توسط دستگاه اجرليى انجام می شود.طی مدت معین با اعتبار معین برای تحقق
بخشیدن به هدف های برنامه ی توسعه پنج ساله به صورت سرمایه گذاری ثلبت شامل مطالعه برای ایجاد
دارایی سرمایه ای اجرا می گردد و منلبع مورد نیاز اجرای آن از محل اعتبارات مربوط به تملک دارایی
های سرمایه ای تأمین می شود و به دو نوع انتفاعی و غیر انتفاعی تقسیم می شود.
صفحه 24:
0 سساتر ستانع:نامین juitl ود و
ن اعتبار عبارت است از منابعی که تحت عنوان وام.انتشار اوراق قرضه؛برگشتی از پرداخت
عمومى,ساير منابع تأ
هاى سال هاى قبل و عناوين مشابه در قانون بودجه ى كل كشور بيش بينى مى شود و ماهيت درآمد ندارد.
Z
.دستگاه اجرایی .و بد یازده ماده یک قانون برنامه و بودجه منظور از دستگاه ۱۷
اجرایی عبارت از وزارتخلنه ها.نیروها و سازمانهای تابعه ی ارتشیءاستانداری با فرمانداری کل. شهرداری ها و
مزسسات وابسته به آنهاه مزسسات دولتی.مزسسه ی وابسته به دولت.مسسه ی عمومی عام المنفعه و مزسسات
اعتباری تخصصی است که عهده دار قسمتی از برنامه سالانه بشود. دستگاه در مفهوم بودجه, سازمان دولتی است
که ردیف خرچ در بودجه دارد.
صفحه 25:
۸ بخش عمومی. نببه طور کلی هلف های عمومی متظور نظر است و دروهای 3
بازار و ثر تقاضای موثر اقتصادی اکثربه چشم نمی خورد.از بخش عمومی چشم داشت تن نیست که درآمدهایش بر را
هزينه هليش فزونى داشته باشد و هزينه نيز الزاماجه درآمدها محدود نمی شود. به طور کلی فعالیتهای بخش عمومی را 0
ميتوان در دو دسته ى اصلى طبقه بندى نمود:
الف: اعماك حاكميت» هد حصي تير مريت د ع رن
تشكيل مى دهند كه فلسفه ى وجودى دولت و حكومت انجام لين فعاليت ها مى باشد.مانند دفاع از مرزهای کشور
اسعرار آمنیت و احذ مالیات
ف .اعمال تصتدى: اعمال تصدى نوعا نعالیت هابی هستند که الجام آنها وظیفه ی اصلی دولت و م/
06
20> مت فى باشد ولی بثلبه رعليت مصالح عمومی و جامعه اعم از اجتماعیاقتصادی و سیا
را بر عهده می گیرد. مانند سرویسهای عمومی حمل و نقل و خدمات پستی. |
°
۳
ادولت تصدی این امور
صفحه 26:
9 . هزینه های عمومی.
هزینه های عمومی بهای کالاها و خدملتی است که در حدود فعالیت دولت پرداخت یا انجام می شود.از
نظر کلاسیک هاءهزینه های عمومی نه تنها دلنا غیر مولد بود؛ بلکه عملا از کار مولد در اقتصاد حصوصی
جلوگیری می کرد اما امروزه هزینه های عمومی نه تنها غير مولد نیستند بلکه وجود دولت باید به عنوان
سرمایه ی معنوی جامعه و همچنین عامل تولید تلقی شود؛ به وییه در نظریات کنیز نقش هزینه های
عمومی در ایجاد تعادل و ثبات اقتصادی به خوبی روشن می باشد.
صفحه 27:
صفحه 28:
لت لديم بندق :از هزنته با توجه به در ee
درلة بودن آهارا در حهار دسي طيقه Be ی ۱
می کن ١
الف.هزینه هایی که از نظر مللی تأمین کننده ی مخارج خود مى باشند (طرحهای عمرلنی انتفاعی)؛ مانند منابع
پالایشگاهی؛
ب.هزینه هلیی که از نظر اجتماعی تأمین کننده ی مخارج خود می باشند (طرح های عمرلنی غیرانتفاعی)؛مانند
بزرگ راه ها
ج.هزینه های خدماتی که انجام آنها از هزینه های زیادتر در آینده جلوگیری می کنند. مانند نگهداری از اطفال بى ۲
سریرست 1
د.هزینه های اسرافی و هزینه های غیر مولدهمانند نگهداری کارمندان زاید. 0
صفحه 29:
| 20 موسسه ی دولتی.
طق مادهی سه قانون محاسبات عمومی مصوب شهریورماه سال شصت و شفن مزسسه دولتی واحذ سازمانی مخخصی
است که به موجب قانون ایجاد و زیر نظر یکی از قوای سه گانه اداره می شود و عنوان وزارتخانه ندارد.
1 تیا راییسای جرمایه ام
طرح تملک دارایی های سرمایه ای به مجموعه ی عملیات و خدمات مشخصی گفته می شود که براساس مطالعات
توجیهی و ضمنی برای تحقق بخشیدن به اهداف اقتصادی یا اجتماعی طی یک مدت معین با اعتبار مشخصی انجام می
شود و به سه نوع انتفاعی,غیرانتفاعی و مطالعاتی تقسیم می شود.
4° 0
صفحه 30:
