کلیات حرفه مددکاری اجتماعی

کلیات حرفه مددکاری اجتماعی

اسلاید 1: کلیات حرفه مددکاری اجتماعیتنظیم کننده: عذرا فرمانیپاییز1388

اسلاید 2: تعریف مددکاری اجتماعی: مددکاری اجتماعی خدمت حرفه ای است مبتنی براستعدادها،مهارتهاو دانش علمی خاص،به منظور فراهم آوردن شرایط مادی و معنوی برای افرادو اقشار نیازمند جامعه به گونه ای که در جهت شناخت و رفع مشکل خود بر انگیخته شوند.

اسلاید 3: تعریف مددکاری اجتماعی: مددکاری اجتماعی یک خدمت حرفه ای است که بر دانش و مهارتهای خاصی قرار گرفته است. هدف از آن کمک به افراد ، گروه ها یا جامعه است تا بتوانند استقلال شخصی ، اجتماعی و رضایت خاطر فردی و اجتماعی را به دست آورند. (قندی 1380 ، ص 12)مددکاری اجتماعی حرفه ای است مبتنی بر دانش ، اصول ، مهارت و روشها که هدف از آن کمک به افراد ، گروهها و جامعه است تا بتوانند با تکیه بر تواناییها و امکانات موجود ، برای حل مشکل و یا رفع نیاز خود اقدام کنند و به استقلال نسبی و رضایت خاطر فردی دست یابند. (موسوی چلک ،1383 ص 38).

اسلاید 4: اصول حرفه ای در مددکاری اجتماعی : اصول شش+سه گانه مددکاری اجتماعی عبارتند از: 1- پذیرش: باید توجه داشته باشیم که مددجو یا مراجع ممکن است از هر گروه سنی ، جنسی، نژادی، طبقه ای ، منطقه ای،مذهبی ، ملیتی و... باشد ولی این مسئله نباید پذیرش وی را تحت تاثیر قرار داده و باعث شود تا مددکار با وی برخوردی متفاوت داشته باشد ( البته در اینجا باید بین احترام به عقاید و فرهنگ مددجو و اعمال تبعیض مددکار تفاوت قایل شد. ) 2- فردیت : یعنی هیچ گاه نباید مددکار با دیدن مددجو و یا شنیدن مشکل وی فکر کند این مورد هم مثل یکی از موارد دیگر است و برای هر مددجو و موقعیت او یک نگاه فردی داشته باشد و بدنبال یک راه حل منحصر به فرد باشد.

اسلاید 5: اصول حرفه ای در مددکاری اجتماعی : 3- رازداری حرفه ای: این مورد از مهمترین مواردی است که مددکار باید در پذیرش اولیه محدوده آنرا با توجه به مسائل حقوقی مددجو مشخص و شفاف کند . ( یعنی مشخص کند که در چه مواردی رازداری محض دارد و یا چه نکاتی را ممکن است به خانواده یا وکیل مددجو و یا دادستان عنوان نماید. )4-رابطه حرفه ای: در اینجا منظور این است که نوع رابطه مددکار با مددجو یا مراجع از نوع روابط دوستانه و یا رابطه پزشک و بیمار و یا عاطفی و... نیست بلکه این یک رابطه حرفه ای است و محدوده و قواعد خاص خود را دارد( برای مطالعه بیشتر به کتاب مددکاری فردی ، نوشته آقای خاکساری مراجعه شود.)

اسلاید 6: اصول حرفه ای در مددکاری اجتماعی : 5-شرکت دادن مراجع در فعالیتها:مددجو یا مراجع بایددرتمام مراحل اقدامات مددکاری ( از مطالعات اولیه جهت کسب اطلاعات و تشخیص اولیه و تشخیص حرفه ای مشکل و طرح ریزی برنامه کمکی و ...) مشارکت داشته باشد و این مسئله خود به تنهایی می تواند تفاوت اقدامات حرفه ای مددکاری اجتماعی را با بسیاری از اقدامات غیر تخصصی برخی موسسات دولتی و غیر دولتی در زمینه کمک به افراد و خانواده ها مشخص کند. 6-خود آگاهی: مددکار باید از احساسات و عواطف خود آگاهی داشته باشد و نسبت به ایجاد پدیده هایی همچون انتقال (واکنشهای انتقالی و ضد انتقال) ، همدردی بجای همدلی ، بروز مکانسمهای ناخودآگاه روانی در برخورد با مددجو و ....آگاهی داشته باشد. 7. کنترل احساسات مددکار: گاهی اعمالی که مددجو انجام می دهد ممکن است باعث عصبانیت مددکار شود. اگر چنین شود بر رابطه حرفه ای مددکار و مددجو لطمه می زند. لذا مددکار باید بتوانداحساسات خود را کنترل نماید و حد رابطه خود با مددجو را نگه دارد.

اسلاید 7: 8. احترام به احساسات مددجو: مددجو باید بتواند آزادانه و بی هراس از مورد شماتت قرار گرفتن توسط مددکار احساسات خود را بیان کند. در چنین حالتی است که مددکار می تواند تصویر واقعی مددجو را ببیند.9. عدم پیش داوری: مددکار هرگز قبل از دریافت اطلاعات لازم نسبت به شخص مددجو پیش داوری نمی کند. و از هرگونه تعصبات قومی، مذهبی و غیره دوری می جوید تا به تشخیص صحیح دست یابد.

اسلاید 8: ارزشهای اساسی در مددکاری اجتماعی:ارزشهای اساسی که در این حرفه بایدمورد توجه قرار گیرند عبارتند از :توجه به شان و منزلت وکرامت مراجعان توجه به فرد ، خانواده و جامعه ، نه فقط فرد( حتی در سطح مددکاری فردی )توجه به سه سطح پیشگیری ( اول آگاهسازی ، دوم ارائه خدمات به مشمولین و سوم توانمند سازی ، قادر سازی و توانبخشی ) .توجه به ابعاد زیستی –روانی-اجتماعی مددجویان .توجه جدی به مشارکت مددجویان یا مراجعان در فرایند کاراستفاده از امکانات خانواده و جامعه در حل مشکلات توجه به انجام دادن کار گروهی در مددکاری اجتماعی.ارتقای سطح آگاهی علمی خود به منظور به روز شدنحساس بودن در مقابل مشکلات و نیازهای گروههای هدف

اسلاید 9: ارزشهای اساسی در مددکاری اجتماعی:شناخت قوانین ، و بخشنامه های موجود در زمینه گروههای هدفشناخت برنامه های ارائه شده در کشورهای دیگر درباره گروههای هدف برای استفاده از آنها در کشور متناسب با شرایط فرهنگی جامعه فراهم کردن زمینه ایجادگروههای خودیاری از گروههای هدف توجه به اصول اخلاقی در همه مراحل کارحساس کردن مسئولین به مسائل و نیازهای گروه های هدف به طرق مختلف.(برگرفته از موسوی چلک،1383ص62-63)بیان آگاهانه احساساتخود تصمیم گیریدرگیری احساسی کنترل شدهپذیرشعدم پیش داوری

اسلاید 10: روشهای اصلی و فرعی درمددکاری اجتماعی : روشهای کار در حرفه مددکاری اجتماعی به دو دسته روشهای اصلی و روشهای فرعی تقسیم شده اند :روشهای اصلی (یا مستقیم )در مددکاری اجتماعی عبارتند از : مددکاری اجتماعی فردی:در این روش فرد و خانواده وی بعنوان مراجع محسوب می شوند. مددکاری اجتماعی فردی هنری است که دانش و معلومات مربوط به علم و روابط انسانی و مهارت در ایجاد رابطه را به کار می برد تا استعدادهای نهفته و مکنون افراد را برانگیزاند و منابع اجتماعی متناسب و مرتبط را به حرکت در آورد تا سازگاری بهتری بین مراجع و محیط وی ایجاد گردد.(Bowers,1950 ص 127 به نقل از موسوی چلک 1383)

اسلاید 11: روشهای اصلی و فرعی درمددکاری اجتماعی : مددکاری اجتماعی گروهی(یا کار با گروه): مددکاری اجتماعی گروهی یکی از روشهای مددکاری است و هدف آن توانا کردن فرد و پیشرفت دادن نحوه انجام وظیفه و کارکرد اجتماعی فرد است بوسیله تجربه های آگاهانه و عمدی گروهی.(Murphy,1959 ص 39-40 به نقل از موسوی چلک 1383 ) لازم به ذکر است که در مددکاری اجتماعی گروهی ، مراجع یا مددجو عباتست از یک گروه از افراد انسانی که دارای مشکل مشترک باشند.مددکاری اجتماعی جامعه ای: در این روش مراجع ، فرد یا گروه مشخص نیست بلکه مردم یک منطقه یا محله مراجع محسوب می شوند.مددکاری اجتماعی جامعه ای یکی از روشهای مددکاری است که در آن برای برطرف کردن مشکل یا نیاز مشترک بیشتر مردم یک منطقه یا محله ، که بیش از اعضای یک گروه هستند ، با استفاده از توان مردم و امکانات موجود در جامعه ، خدمات مددکاری را با بهره گیری از فنون برنامه ریزی اجتماعی منطقه ای و محلی به مردم عرضه می کنند.( موسوی چلک ، 1383ص58) ( جهت مطالعه بیشتر به کتاب مددکاری اجتماعی جامعه ای سام آرام مراجعه شود.)

اسلاید 12: روشهای اصلی و فرعی درمددکاری اجتماعی : روشهای فرعی ( یا غیر مستقیم )در مددکاری اجتماعی عبارتند از:مدیریت موسسات رفاهی : در این روش مددکاران اجتماعی با بهره گیری از دانش و مهارت حرفه ای به اداره امور موسسات رفاه اجتماعی یا خدمات اجتماعی و سازمان بخشی آنها و یا تحت نظم و قاعده و تشکیلات درآوردن فعالیتهاو برنامه های خود می پردازند و با استفاده از یافته های سازمان و مدیریت و علوم اداری شیوه های مناسب برای ارائه خدمات حرفه ای خود اتخاذ می کند . (خاکساری ، 1372ص97-98). تحقیقات اجتماعی : در این روش مددکاران اجتماعی با انجام پژوهشهای مختلف به بهبود وضع مراجعان کمک می کنند.

اسلاید 13: ابزارهای مورد استفاده در حرفه مددکاری اجتماعی:ابزارها یا مهارتهای مورد استفاده در حرفه مددکاری اجتماعی عبارتند از :دیدن(یا مشاهده حرفه ای ) شنیدن( به معنی خوب و درست گوش کردن )مصاحبه حرفه ای مشاوره بازدید منزل مطالعه مهارتهای طرح سوال مهارتهای تمرکز راهنمایی و تفسیر مهارتهای ایجاد فضای مناسب .

اسلاید 14: نقشهای مددکار اجتماعی در عمل :یک مددکار در زمان انجام اقدامات تخصصی خود ، لازمست نقشهای متفاوتی را بپذیرد در اینجا به اختصار به برخی از مهمترین این نقشها بطور خلاصه و فهرست وار اشاره می شود . (جهت مطاله بیشتربه کتاب مددکاری اجتماعی ، مبانی اولیه نوشته پیکارد ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی 1373 تهران ص 49-50 مراجعه شود.)رهبرمشاورمدافعوکیلراهنماتسهیل گرهماهنگی کننده میانجی

اسلاید 15: نقشهای مددکار اجتماعی در عمل :ارزیابی کننده آموزش دهنده حامی بسیج کننده تغییر دهنده رفتار:( با تغییرات ایجاد شده در روانشناسی تفاوت دارد و مراد ایجاد تغیرات در رفتارهای اجتماعی ونگرشهاست.)برنامه ریز جامعهسخنگودرمانگر مدیر اطلاعات مدیرتامین کننده امکانات مراقبت و نگهداریمددکار فرانگر(شناسایی کننده کانونهای بحرانزا و بحرانها )

اسلاید 16: ارتباط مددکار اجتماعی با سایر اعضاء تیم تخصصی :در اینجا لازمست ذکرشود که مددکار اجتماعی به جهت تنوع حیطه فعالیت ممکن است با تخصصهای متفاوتی سرو کارداشته باشد و در منابع علمی موجود هم درخصوص این ارتباط مطالب بسیاری وجود دارد. اما ما دراینجا با توجه به نوع کار مرکز خانه سلامت و به جهت اهمیت ارتباط مددکار اجتماعی با روانشناسان و مشاوران و کارشناسان حقوقی ، به طور اختصار به تبیین ارتباط میان این رشته ها پرداخته ایم.

اسلاید 17: مقايسه ويژگيهاي مددكاران اجتماعي بامشاوره وروان شناسي باليني ( رواني درماني)

اسلاید 18: مقايسه ويژگيهاي مددكاران اجتماعي بامشاوره وروان شناسي باليني ( رواني درماني)مشاوره و روان شناسي باليني ( روان درماني)مددكاري اجتماعيموضوعتغيير در فرد و تغيير در ساختار رواني اوتغيير در مددجو ( فرد ) و محيط اجتماعي مددجو و يا تغيير در رابطه بين اين دو ، تغيير در موقعيت اجتماعي مددجو.هدف روان شناسي ، علوم تربيتي و ... نظريه هاي مشاوره و روان درماني جامعه شناسي ، رواني شناسي ، روان شناسي اجتماعي ، پويايي گروهي و ...مباني علمي بيشتر درماني و باليني بيشتر غير باليني و كمتر باليني شيوه فعاليت درمانگر ، راهنما، مشاورحامي ، آموزش دهنده ، رابط ، ميانجي ، ياري دهنده ، تامين كننده امكانات رفاهي سخنگو و... نقش ها خود آگاه ، نيمه خود آگاه ، ناخودآگاهعمدتا خودآگاه و نيمه خودآگاه حوزه رواني مورد توجه

اسلاید 19: خدمات مورد نیاز معلولینخدمات عمومیآگاه سازی جامعه از معلولیتایجاد فرصت برابرافزایش حضور افراد معلول در تصمیم گیری مسائل مربوط به افراد معلولحمایت و پشتیبانی از حقوق معلولین در جامعهخدمات تخصصیاموزش مهارت هایی در خصوص مراقبت شخصی و جابجایی و غیرهتدارک وسائل کمک توانبخشی مناسب سازی و رفع موانع معماریخدمات راهنمایی و مشاوره ای برای خانواده معلول اموزش ویژه معلولینخدمات حرفه ای و ایجاد اشتغال برای معلولین

اسلاید 20: کار گروهی در توانبخشیهدف از کار گروهی در توانبخشی هماهنک کردن اقدامات متعدد و متنوع به منظور بازتوانی فرد معلول می باشد. برای رسیدن به این هدف به سه تیم نیاز است.تیم توانبخشی پزشکی: فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، ارتوپدی فنی، شنوایی سنجی، بینایی سنجی و پرستاری در توانبخشیتیم توانبخشی حرفه ای: فرایندی از خدمات مستمر و هماهنگ توانبخشی است که در ابعاد ارزشیابی و راهنمایی حرفه ای و آموزش حرفه ای ، کاریابی و اشتغال در جهت قادر سازی فرد معلول برای دستیابی و ابقا در شغل مناسب ارائه می شود.ارزیاب حرفه ای، مربیان کارآزموده آموزش حرفه ای، کارشناس کاریابی و اشتغال( مددکار اجتماعی)مددکار اجتماعی در رفع موانع موجود در زمینه اشتغال معلولین نقش موثری می تواند داشته باشد: تغییر در نگرش و طرز تلقی جامعه نسبت به توانایی های معلولین رایزنی با کارفرمایان، مدیران، کمک در تهیه وسایل مناسب برای جابجایی و تحرک معلولین و ایجاد مکانیزم های قانونی از جمله اقدامات مددکاران می باشد.تیم توانبخشی اجتماعی : فرایندی از خدمات مستمر و هماهنگ توانبخشی در زمینه اجتماعی و روانی به فرد معلول و خانواده وی می باشد تا ضمن کاهش هر نوع فشار اقتصادی اجتماعی و روحی بتواند در جریان کلی توانبخشی واقع گردیده، آمادگی کافی برای ایفائ نقش اجتماعی را در مرحله ورود به کار در جامعه کسب نماید.روانپزشک، روانشناس بالینی و مددکار اجتماعی

اسلاید 21: نقش مددکار اجتماعی در تیم توانبخشی اجتماعیاموزش دهنده: که فرد معلول و خانواده وی را نسبت به معلولیت خاص و پیامد ان آگاه کرده و از طریق آموزش غیر مستقیم نسبت به تغییر رفتار و نگرش انان در مورد معلولیت اقدام می نماید.حامی و مدافع: در این نقش تغییر در شرایط و سیستم های اجتماعی با توجه به نیازها و تقاضا های معلولین هدف مددکار می باشد.تسهیل کننده روابط اجتماعی: در اینجا مددکار با شناخت سیستم ها همکاری بین تخصص ها را گسترش می دهد و برای ایجاد و استمرار یک فضای درمانی مناسب برای معلولین در جلسات آموزشی برای افراد مختلف جامعه در انها تغییر نگرش ایجاد می کند.

اسلاید 22: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی:مددکاری اجتماعی به اشکال مختلف از بشردوستی، مذهب ، آرمان ها و فلسفه های دمکراتیک ریشه می گیرد و برای بر آوردن نیازهای انسانی برخواسته از کنش متقابل فردی – اجتماعی ، کاربرد جهانی دارد و برای توسعه دادن توان انسانی است . مددکاران اجتماعی حرفه ای ، خود را برای رفاه و خود شکوفایی انسان ها و توسعه دادن و استفاده منظم از دانش علمی مربوط به انسان و رفتار اجتماعی وقف کرده اند و برای توسعه منابع به منظور برآوردن نیازها و علایق فردی ، گروهی ، جامعه ای و ملی و بین المللی و برای حصول عدالت اجتماعی فعالیت می کنند.

اسلاید 23: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(اصول):اصول :هر انسانی گذشته از نژاد ،قومیت ، جنسیت،سن،اعتقادات، و شرایط اجتماعی ، اقتصادی یا کمک به اجتماع ، ارزش یگانه ای دارد . هر فردی حق تحقق خویشتن و کمال را به درجه ای دارد که به این حق دیگران تجاوز نکند. هر جامعه ای گذشته از شکلش ، باید وظیفه فراهم کردن حداکثر مزایا را برای تمام اعضایش انجام دهد. مددکار اجتماعی حرفه ای مسئولیت دارد خود را به دانش علمی و منظم و مهارت مجهز کند و به افراد ، گروه ها ، جوامع و اجتماعات ، در پیشرفتشان و حل تضادهای فردی – اجتماعی و پیامد هایشان کمک کند. مددکار اجتماعی حرفه ای یک تعهد اولیه و اصلی برای موضوع خدمت دارد که باید بر اهداف و بینش های مبتنی بر نفع شخصی پیشی بگیرد.

اسلاید 24: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):جستجو و فهمیدن ارزش هر فرد و عناصری که رفتار و خدمات مورد نیاز را معین می کند. تقویت وگسترش ارزش ها ، دانش و روش شناسی حرفه ای و تصفیه کردن حرفه از هر رفتاری که به کارکرد حرفه ای صدمه می زند .تصریح کردن تمام اظهارات یا اقدامات عمومی بر مبنای شخصی و یا به عنوان نماینده انجمن ، موسسه و یا سازمان حرفه ای .شناخت محدودیت های شخصی و حرفه ای و تشویق کردن بهره برداری از تمام دانش ها و مهارت های مربوط به حرفه و کاربرد روش های علمی لازم . کمک کردن به تخصص حرفه ای برای توسعه خط مشی ها و برنامه های صحیح و مناسب برای بهتر کردن کیفیت زندگی در هر اجتماعی .شناسایی وتفسیر نیازهای اجتماعی و همچنین مبنا و ماهیت مشکلات اجتماعی،فردی،گروهی ، جامعه ای، ملی و بین المللی و نیز عملکرد حرفه مددکاری اجتماعی .

اسلاید 25: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):نسبت به مددجویان:رعایت حق مددجو برای ایجاد یک رابطه مبتنی بر اعتماد متقابل ، پوشیدگی و رازداری و استفاده مسئولانه از اطلاعات . جمع آوری و دادن اطلاعات و داده ها فقط به کارکرد خدمت حرفه ای مربوط خواهد شد که با آگاهی مددجو و بر حسب ضرورت و سودمندی انجام می شود . هیچ اطلاعاتی بدون آگاهی قبلی و رضایت آگاهانه مددجو منتشر نخواهد شد ، مگر در جایی که مددجو نتواند مسئول باشد یا ممکن است دیگران به طور جدی در خطر باشند .کمک به مددجو (فرد،گروه، جامعه یا اجتماع) برای حصول کمال و تحقق خویشتن .حداکثر توانمندی در چارچوب محدودیت حقوق مساوی برای دیگران. خدمت بر اساس کمک کردن به مددجو بنیان نهاده خواهد شد تا رابطه حرفه ای را بفهمد و آن را برای پیشبرد علائق و منافع مشروع خود به کار برد.

اسلاید 26: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):شناختن و رعایت کردن اهداف ومسئولیت های فردی و تفاوت های مددجویان. خدمت حرفه ای در داخل حوزه عمل موسسه و محیط اجتماعی مددجویان به آنها کمک خواهد کرد تا برای اقدامات شخصی ، مسئولیت به عهده بگیرند وبه تمام مددجویان با علاقه یکسان کمک کنند . در جایی که خدمت حرفه ای تحت چنین شرایطی نتواند فراهم شود . بنابراین مددجو باید به طریقی آگاه شود که آزادی عمل مددجو به خودش واگذار می شود .  

اسلاید 27: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):مربوط به موسسات و سازمان ها:کارکردن یا همکاری با موسسات و سازمان هایی که خط مشی ، رویه و عملیاتشان به طرف ارائه خدمات مناسب جهت گیری شده اند و تشویق فعالیت حرفه ای موافق با منشور اخلاقی .اجرای مسئولانه وظایف و اهداف بیان شده موسسه یا سازمان و کمک به توسعه خط مشی ها و رویه های شایسته و مناسب و فعالیت برای به دست آوردن بهترین استانداردهای ممکن خدمتی.نگه داشتن مسوولیت نهایی برای مددجو. شروع کردن تغییرات مطلوب در خط مشی ها ،رویه ها و اقدام از طریق کانال های مناسب سازمانی و موسسه ای . اگر چاره جویی های ضروری از طریق این کانال ها حاصل نشد، باید درخواست های مقتضی را از مقامات بالاتر یا جامعه وسیع تر مربوطه آغاز کرد.مطمئن کردن پاسخگویی حرفه ای به مددجو و جامعه برای کارآیی و تاثیر از طریق بررسی دوره ای مشکلات مددجو ، موسسه و سازمان عملکرد خود

اسلاید 28: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):نسبت به همکاران : رعایت آموزش و نقش اجرایی همکاران و دیگر افراد حرفه ای برای وسعت دادن کامل همکاری ضروری که خدمت موثر را تقویت خواهد کرد . رعایت تفاوت های فکری و عملی همکاران و دیگر افراد حرفه ای و بیان انتقادات از طریق کانال های مقتضی و در یک روش مسئولانه . ترویج و مشارکت در فرصت ها برای دانش ، تجربه و ایده آل ها با تمام همکاران حرفه ای و دیگر افراد حرفه ای و داوطلبان به منظور بهبود و اعتبار دو جانبه. آوردن هر گونه تخلفاتی در مورد مصلحت مددجو یا اصول اخلاقی و استانداردهای حرفه ای در توجه هیات های صالحه و دفاع از همکاران علیه اقدامات ناعادلانه.

اسلاید 29: منشور اخلاقی مددکاری اجتماعی(استانداردهای رفتار عمومی):مربوط به حرفه :حفظ ارزش ها ، دانش و روش شناسی حرفه و کمک به تصریح و بهبودشان . تقویت استانداردهای حرفه ای عمل و تلاش برای پیشرفتشان. دفاع از حرفه علیه انتقادات ناعادلانه و تلاش برای افزایش اطمینان در ضرورت عملکرد حرفه ای. تشویق نگرش ها و روش شناسی های جدید و مورد نیاز برای پاسخ دادن به نیازهای جدید و موجود.

اسلاید 30: منابع:پرلمن ، هلن هریس مددکاری اجتماعی : ترجمه پریوش منتخب چاپ دوم تهران شرکت سهامی 1371پیکارد بتی . جی. ترجمه میربها و بخشی نیا . مقدمه ای بر مدکاری اجتماعی مبانی اولیه چاپ اول تهران دانشگاه آزاد اسلامی 1373 جانسون ، لوئیز؛ حرفه مداری اجتماعی از دیدگاهی جامع ؛ ترجمه محمد حسین بازرگانی چاپ اول تهران دانشگاه علامه طباطبایی 1379 خاکساری ، محمد حسن : مبانی مددکاری اجتماعی ؛ چاپ دوم تهران سازمان بهزیستی کشور 1372شیخی ؛ محمد تقی؛ مددکاری اجتماعی و جامعه شناسی مسائل اجتماعی ؛ تهران:ققنوس،1373 قندی، محسن ؛مددکاری اجتماعی ،چاپ دوم تهران ، عطایی؛1380کریمی درمنی،حمیدرضا. توانبخشی گروه های خاص با تاکید بر خدمات مددکاری اجتماعی. تهران: گستره 1382سام آرام، مددکاری اجتماعی کار با فرد: تهران : رشد. 1371Bowers , Swithun ; The nature and Definition of Social Case Work ; New York : family Service Association of America ; 1950.Murphy, Marjorie; The Social Group Work Method in Social Work Education; New York: council on social Work Education, 1959.