گازهای سمی، محیط غبارآلود، آلودگی صوتی، مواد اشتعال زا و ظرف تحت فشار

گازهای سمی، محیط غبارآلود، آلودگی صوتی، مواد اشتعال زا و ظرف تحت فشار

اسلاید 1: عنوان ارائه :- گازهای سمی - محیط غبار آلود - آلودگی صوتی - مواد اشتعال زا- ظرف تحت فشارارائه دهنده :شیما نجاران زیر نظر استاد ارجمند :جناب آقای عبدالله آبادی بهار 1387

اسلاید 2: آلودگی های صوتی در محیط كار

اسلاید 3: آلودگی های صوتی در محیط كارسر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است . حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته، ۸۵-۹۰ dB می باشد . صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد . افزایش فشار، قند و كلسترول خون، اضطراب، ناراحتی عصبی و اختلالات شنوایی در كودكانی كه مادرانشان به هنگام بارداری در معرض سر و صدای بیش از حد مجاز بوده اند، از دیگر اثرات سوء آن بر سلامت انسان می باشد .سایت اطلاع رسانی آفتاب www.aftab.ir

اسلاید 4: سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است . حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته، ۸۵-۹۰ dB می باشد . صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد . افزایش فشار، قند و كلسترول خون، اضطراب، ناراحتی عصبی و اختلالات شنوایی در كودكانی كه مادرانشان به هنگام بارداری در معرض سر و صدای بیش از حد مجاز بوده اند، از دیگر اثرات سوء آن بر سلامت انسان می باشد . برخی فلزات سنگین، حلال ها، آفت كش ها و سایر مواد شیمیایی نیز سبب كاهش شنوایی حسی- عصبی می گردند .

اسلاید 5: ناشنوایی شغلی به هر گونه ناشنوایی جزیی یا كلی در یك یا هر دو گوش كه در زمان اشتغال فرد و به علت آن ایجاد شده باشد، اطلاق می گردد . عوامل متعددی در ایجاد ناشنوایی شغلی موثرند كه حوادثی همچون ضربه به سر، افتادن از بلندی، برخورد اجسام تیز به جمجمه، انفجار، اصابت پلیسه یا تراشه فلز گداخته به پرده و مجرای گوش، تماس با برخی فلزات و مواد شیمیایی و سرو صدای بیش از حد مجاز، از آن جمله اند .

اسلاید 6: كاهش شنوایی ناشی از سر و صدای بلند، شایع ترین و مهم ترین علت كاهش شنوایی است كه اغلب در محیطی با شدت صوت ۸۵-۹۰ dB و بعد از گذشت سالها ایجاد می شود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، به عوامل گوناگونی بستگی دارد كه شدت صوت، مدت تماس و حساسیت فردی از مهم ترین آنها به شمار می آیند . حد مشخص و واضحی برای شدت صوت زیان آور وجود ندارد و سر و صدای مجاز در محیط كار یك برآورد آماری است كه به طور معمول برای حفاظت شنوایی ۹۰ درصد شاغلین تعیین می گردد

اسلاید 7: طبق استاندارد اداره ایمنی و سلامت كار در آمریكا، حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته ۹۰dB می باشد . كاهش شنوایی ابتدا در حوالی فركانس ۴ هزار هرتز بروز می كند . متاسفانه قبل از آن كه بیمار متوجه شود (به فركانس های گفتاری برسد) آسیب قابل توجهی ایجاد شده است . این كاهش شنوایی از دو مرحله عبور می كند : مرحله اول كه برگشت پذیر و موقتی است و مرحله دوم كه برگشت ناپذیر و دائمی است .

اسلاید 8: چون اكثر قوانین كار، آخرین كارفرما را مقام مسئول مشكلات قلمداد می كنند و دعواهای قانونی و ادعاهای خسارات فراوانی در این زمینه مطرح می شود، لذا كارخانه ها، بر آزمون های شنوایی قبل از استخدام تاكید می ورزند . كسی كه در محیط پر سر و صدا كار می كند باید مرتب معاینه شود . معاینه باید حداقل پس از ۱۴ساعت مرخصی انجام شود تا موارد كاهش شنوایی موقتی باعث تشخیص غلط كاهش شنوایی دائمی و برگشت ناپذیر نشود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، ابتدا خود را به شكل وز، وز گوش و (نه كاهش شنوایی) بروز می دهد

اسلاید 9: بنابراین در صورتی كه صدا بیش از۸۵dB در ۸ ساعت شیفت كاری باشد باید برنامه پیشگیری از افت شنوایی به كار رود . برنامه پیشگیری از كاهش شنوایی شامل موارد زیر است : اندازه گیری صدا (اولین قدم در برنامه حفاظت شنوایی)، تعیین منابع تولید صدا و اندازه گیری سر و صدای محیط كه توسط كارشناسان بهداشت حرفه‌ای انجام می پذیرد . اقدامات پیشگیری مهندسی و اجرایی : در مرحله اول طراحی، دستگاهها و ابزار پر سر و صدا باید به شكلی تغییر یابند كه آلودگی صوتی كمتری ایجاد نمایند

اسلاید 10: به عنوان مثال برای اتصال قطعات، به جای پرچ كردن، از جوش دادن آنها استفاده كرد . كار گذاشتن صدا خفه كن (muffler) در دستگاهها، به كارگیری مواد میرا كننده (Damping) برای سطوح مرتعش و یا محصور نمودن دستگاههای پر سر و صدا به جهت محافظت از سایر افراد شاغل در كارگاه، نمونه هایی از روش كنترل مهندسی می باشند . تعمیر و نگهداری مداوم و منظم ابزار، تجهیزات و دستگاهها موجب می گردد كه صداهای اضافی ناشی از سستی و فرسودگی كاهش یابد .

اسلاید 11: با وجود این كه بهترین روش كنترل سر و صدا به كارگیری اقدام های مهندسی است، گاهی این اقدام ها به علت كاستی های تكنولوژی و یا هزینه زیاد عملی نمی باشد . به این صورت باید روشهای اجرایی را به كار بست و مدت زمان قرار گرفتن كارگر در محیط پر سر و صدا را كاهش داد . و یا با ایجاد شیفت در گردش در بخش های مختلف كارخانه از توقف طولانی یك كارگر در مكان پر سر و صدا جلوگیری كرد .

اسلاید 12: آموزش و تعلیم : در راستای موفقیت یك برنامه پیشگیری باید آثار زیان آور سر و صدا بر سلامتی انسان به مدیران و كارگران تفهیم گردد . استفاده از تجهیزات حفاظت شنوایی بهترین وسیله ای است كه باید كاملاً اندازه باشد و كارگر به طور مرتب از آن استفاده كند . به طور كلی این تجهیزات به سه نوع تقسیم می گردند :

اسلاید 13: الف: Ear Plug : معمول ترین وسیله حفاظت شنوایی در میان كارگران است . استفاده راحت و ارزان بودن از ویژگیهای آن می باشد . گاهی كارگران از گلوله های پنبه ای یا پشمی به جای Ear Plug استفاده می كنند كه متاسفانه كارآیی ندارد . ب: Canal Cap : این وسیله، تنها دهانه مجرای گوش را می پوشاند

اسلاید 14: ج: Ear Muff : وسیله ای از جنس پلاستیك و لاستیك با دو صفحه بزرگ اسفنجی است كه روی هر دو گوش را كاملاً می پوشاند . قابل شست و شو بوده و برخلاف Ear Plug به سهولت گم نمی شود و یكبار مصرف نیست . مشكل اندازه نبودن برای مجاری گوش را ندارد، اما به هنگام كار سنگین و در هوای گرم مرطوب به كار بردن آنها مشكل است . ۳ تا ۶ ماه پس از استخدام فرد در یك فضای پر سر و صدا، باید سنجش و ارزیابی مرتب شنوایی انجام شود و با آزمون اولیه مقایسه گردد . ثبت اطلاعات : نتایج سنجش شنوایی پیش از استخدام و دوره ای، هم چنین اطلاعات مربوط به سر و صدای محیط كار به منظور رعایت ضوابط طبی و قانونی باید در پرونده پزشكی كارگر ثبت گردد .

اسلاید 15: کنترل صدا در محیطهای کاری :

اسلاید 16: کنترل صدا در محیطهای کاری :یکی از راههای کنترل صدا در صنعت کنترل در شنونده از طریق استفاده از وسایل حفظت فردی میباشد.1-ایر پلاک earplug (گوش بند)2-ایر ماف ear muff (گوش پوش)سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد www.daneshnameh.roshd.ir

اسلاید 17: ایر پلاگ earplugاین وسیله از نوع پلاستیک نرم میباشد که داخل گوش قرار میگیرد و صدا را 20 تا 30 db کاهش میدهد.نکته قابل توجه در استفاده از این نوع گوشیها این است که بهداشت فردی در حین استفاده از آن رعایت گردد.در واقع اگر این گوشی بیشتر از مدت زمان تاریخ مصرف آن مورد استفاده قرار گیرد و یا احیانا جهت استفاده مجدد شستشو داده شود. با تجمع گرد و خاک درون منافذ آن در هنگام استفاده میتواند منجر به آلودگی و عفونت شدید گوش گردد.

اسلاید 18: ایر ماف ear mufاین گوشی روی گوش خارجی را میپوشاند و برتری آن نسبت به ایر پلاک این است که موجب تحریک و عفونت مجرای گوش نمیگردد.علاوه بر آن با توجه به اینکه از طریق استخوان پشت گوش روی گوش قرار میگیرد.مانع تاثیر سر و صدا می شود.ولی شرایط استفاده از آن به علت وزن آن روی گوش کمی سخت تر میباشد.از آنجاییکه مزیت استفاده از این گوشی قابل مقایسه با نوع قبلی نمبی باشد توصیه می گردد تا ازاین نوع گوشی استفاده شود تا در دراز مدت دچار آلودگی صوتی نشویم.

اسلاید 19: باید توجه داشت که دراثر عدم رعایت نکات بهداشتی و ایمنی در محیط کار هرساله حدود میلیونها حادثه ناشی از کار در سرار دنیا اتفاق می افتد که منجر به مرگ ، ازکارافتادگی کلی و جزئی می شود . حوادث همواره برای قربانیان درد و رنج ببار می آورد که بعضی از آنها خانواده فرد مصدوم را دچار اضطراب و ناراحتی شدید می کند و بخصوص هنگامی که با مرگ و یا ازکارافتادگی دائمی همراه باشد اثرات جبران ناپذیری در زندگی به جای می گذارد .

اسلاید 20: این است که امروزه سیستمهای استاندارد جهانی ( ایزو ) یک سیستم حفاظت - ایمنی و بهداشت در محیط کار را با نام ( OHSAS ) و یا همان ( ISO 18000 ) را برای کلیه کارخانجات توصیه می نمایند که تقریبا همه ابعاد بهداشت – حفاظت و ایمنی را پوشش می دهد .

اسلاید 21: علائم و راه‌های تولید گاز CO(منوکسید کربن):

اسلاید 22: علائم و راه‌های تولید گاز CO(منوکسید کربن):سوختن کامل زمانی انجام می‌شود که اکسیژن کافی وجود داشته باشد. علی‌الاصول در دستگاه‌های گرم کننده، هوای مورد نیاز باید از خارج از محیط تامین شود و گازهای مضره ناشی از سوختن مانند گاز کربنیک و منواکسید کربن باید در خارج از محیط تخلیه شود.در وسایل گرمازای دودکش دار در صورتیکه دودکش بدون نقص باشد عمل تهویه (ورود اکسیژن لازم و تخلیه گازهای مضره) به خوبی از طریق دودکش انجام می‌شود سایت اطلاع رسانی تبیان www.tebyan.com

اسلاید 23: اما در وسایل گرمازا با شعله باز و بدون دودکش این شرایط فراهم نیست بنابراین، این وسایل اکسیژن لازم برای سوختن را از همان محیط می‌گیرند و طبعا گازهای مضره حاصل از سوختن را نیز به همان محیط بر می‌گردانند و متاسفانه با توجه به سرمای هوا شهروندان راه‌های تهویه هوا مثل پنجره‌ها و دریچه‌های کولر و درها را نیز می‌بندند و در نتیجه عمل تهویه هوا به درستی انجام نمی‌شود و در اثر سوختن ناقص و وجود گازهای مضره خصوصا گاز CO در محیط در افراد، مسمومیت ایجاد می‌شود که اصطلاحا به آن « گاز گرفتگی» می‌گویند و در اثر این مسمومیت افراد در اندک مدتی جان خود را از دست می‌دهند.

اسلاید 24: بسیاری از مردم تصور می‌کنند که پدیده « گاز گرفتگی» و ایجاد گاز CO تنها در اثر سوختن ناقص ذغال چوب ایجاد می‌شود و برای همین بسیاری به این گاز کشنده نام « گاز کرسی» و یا « گاز ذغال» داده‌اند در صورتی که همانطور که ذکر شد این گاز در اثر سوختن ناقص هر ماده سوختنی ممکن است ایجاد شود.

اسلاید 25: از جمله مهم‌ترین منابع و راه‌های تولید گاز منواکسید کربن CO در منازل و ساختمان‌ها می‌توان به استفاده از وسایل گازسوز و گرمایش بدون دودکش ، نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی، استفاده از وسایل خوراک‌پزی جهت گرمایش، به کارگیر روشنایی گازی به مدت طولانی به خصوص در فضای بدون تهویه، ضعف در دودکش شومینه، معیوب بودن مشعل شوفاژ، آبگرمکن‌های دیواری و زمینی به ویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند و اتومبیل روشن در پارکینگ اشاره کرد.

اسلاید 26: علائم وجود این گاز در محیط به منظور پیشگیری از خطر گاز منواکسید کربن بهترین راه این است که ما شناخت نسبی و اولیه در مورد این گاز کشنده و چگونگی ایجاد آن داشته باشیم. طبعا اگر شرایط بروز و ایجاد آن وجود نداشته باشد پدیده گازگرفتگی و به دنبال آن مسمومیت و در نهایت مرگ نیز بروز نخواهد کرد.

اسلاید 27: این گاز بسیار سمی، بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌طعم است و همین خصائص باعث آن شده که به آن « قاتل پنهان» لقب دهند. این گاز اگرچه سبک‌تر از هواست اما قابلیت انتشارش در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط مثلا یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم می‌شود و چون هموگلوبین خون میل ترکیبی فوق‌العاده‌ای با این گاز دارد به طوری که 300 برابر میل ترکیبی هموگلوبین با اکسیژن است وقتی این ترکیب صورت می‌گیرد اکسیژن دیگر به بافت‌های بدن نرسیده لذا سریعا باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی فلج می‌شود و قدرت هرگونه اقدامی از مسموم سلب می‌شود و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن در می‌دهد.

اسلاید 28: مهمترین عامل بروز این نوع حوادث غفلت و عدم آگاهی مردم است با اینکه بارها از سوی کارشناسان این سازمان در این خصوص هشدار داده شده است ظاهرا چون این قاتل پنهان غیرقابل حس و لمس و بی‌بو و بی‌رنگ است مردم کشنده بودن آن را باور ندارند و برای همین به راحتی تسلیم و قربانی آن می‌شوند.عدم تهویه درست و مناسب محیط، تخلیه ایمن گازهای مضره و جایگزینی هوای تازه، نقص فنی در وسایل گرمازا و نیم‌سوز بودن زغال چوب و نقص فنی در شبکه تهویه(لوله‌کشی آبگرمکن‌ها، بخاری‌ها و شومینه‌ها و غیره) از دیگر عواملی هستند که باعث ایجاد این گاز در محیط می‌شوند.

اسلاید 29: مهم‌ترین تدابیر و نکات حفاظت از پیشگیری از گاز CO: 1- توصیه می‌شود حتما از وسایل گرمازای استاندارد استفاده شود و قبل از استفاده از این وسایل توسط افراد متخصص بازبینی و سرویس شود .2- تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید به عنوان مثال دریچه‌های باز کولر عمل مناسبی جهت تهویه هواست. بازگذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود راه حل مناسبی جهت تهویه هواست .

اسلاید 30: 3- هرگز از بخارهای دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نشود چون محیط حمام‌ها کوچک است و اکسیژن محیط نیز در اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می‌شود و در نهایت بر اثر سوختن ناقص و ایجاد گاز CO مسمومیت قطعی خواهد بود.4- در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش‌دار حتما دودکش‌ها کاملا معاینه و بررسی شود. معمولا مسدود بودن دودکش‌های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی و به خطر افتادن جان افراد محسوب می‌گردد.

اسلاید 31: 5- دودکش‌های غیرثابت( غیردیواری) حتما کنترل شود. این دودکش‌ها باید از مواد غیرقابل اشتعال و گالوانیزه (زنگ نزن) باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند.6- این نوع دودکش‌ها باید حتی‌الامکان کوتاه و مستقیم باشند و باید در حمل اتصالات کاملا محکم و غیرقابل نفوذ باشند.7- قدرت مکش دودکش‌ها هرچند وقت یک بار توسط سرویس کار و متخصص اهل فن بررسی شود.

اسلاید 32: 8- برای جلوگیری از برگشت دود و گازهای مضره به داخل دودکش و در نهایت به داخل محیط که معمولا بر اثر گرفتگی و یا وزش باد به وجود می‌آید باید دودکش‌ها دارای هواکش مخصوص باشد و کلاهک آنها حداقل 60 سانتی‌متر از بلندترین نقطه ساختمان بالاتر باشد.9- دودکش‌ها به ویژه درمورد شومینه‌ها هر سال بررسی و از دوده تمیز شود.10- اتصالات دودکش‌ها و سرتاسر آن از هرگونه نقص و نشت کاز حفاظت شود.

اسلاید 33: 11- استفاده مشترک از یک دودکش بسیار خطرناک است و دودکشهای فلزی باید در مسیر خود با بست‌های مخصوص محکم شده باشد به نحوی که از جدا شدن اتصالات جلوگیری شود.12- قطر دودکش طراحی آن، مسیر عبور و ... باید با توجه به ظرفیت حرارتی محاسبه و اجرا شود.13- از وسایل پخت و پز برای گرمایش استفاده نشود. 14- از کپسولهای سفری (پیک نیکی) در فضای داخلی ساختمان استفاده نشود.

اسلاید 34: 15- در فضای پارکینگ که بسته و فاقد تهویه است اتومبیل روشن نشود.16- نفوذ محصولات احتراق خودرو به فضای داخل مسکونی خطرناک بوده و باید مراقبت شود.17- در تبدیل سوخت مایع به گاز شهری حتما از سرویس کار ماهر و مجاز بهره‌گیری شود.18- هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد مجزا و مجهز به کلاهک باشد.

اسلاید 35: 19- در هنگام ساخت و ساز از ریختن مصالح به داخل دودکش و مسدود کردن آن مراقبت شده و مسیر دودکش همواره در سرتاسر آن عاری از هرگونه موانع باشد.20- رنگ شعله آتش در وسایل گرمازا کلا باید کاملا آبی باشد در غیر اینصورت نقص در سیستم سوخت رسانی و یا فتیله دستگاه وجود دارد و باید سریعا نقص را برطرف نمود.

اسلاید 36: 1 - مسمویت‌های تنفسی:گازهای سمی اساساً شامل منواكسید كربن، گازهای جنگی و بخارهای ناشی از مایعات فرار (چون نفت، بنزین، مایعات سبك، سریش‌های پلاستیكی، سقز و زنگ‌ها) می‌باشند و سالانه تلفات جانی زیادی در اثر مسمویت‌ با این گازها رخ می‌دهد. این گازها می‌توانند از منابع مختلف تولید شده و موجبات مسمومیت را فراهم سازند؛ مانند: 1- منوكسید كربن و دی‌اكسید كربن ناشی از سوختن ذغال (در كرسی و بخاری) و یا اگزوز ماشین‌ها 2- گازهای آمونیاك و دی‌اكسید گوگرد و كلر مورد مصرف در یخسازی‌ها و تصفیه آب 3- گازهای بیهوش‌كننده مثل اتر، كلرفرم، اكسید نیترو و غیره 4- گازهای جنگی مانند: گاز خردل، عامل اعصاب، عامل خون.

اسلاید 37: هر كدام از این مواد، با توجه به نوع و مقدار مصرف، موجب ایجاد علائم خاصی می‌شوند. سوزش چشم و گلو از مشخصات بارز بعضی از این سم‌هاست. مسمومیت با منوكسید كربن باعث تغییر رنگ پوست به كبودی مایل به گلی رنگ می‌شود. گازهای جنگی نیز هر كدام بوی ویژه‌ای مانند بوی سیر یا بادام تلخ دارند.

اسلاید 38: كمك‌های نخستین:كمك‌های اولیه كه برای این مسمومیت‌ها انجام می‌گیرد، عبارتند از: 1- دور كردن مسموم از منبع سم 2-كنترل و برقرار كردن تنفس 3- شل كردن لباس‌های شخص مسموم 4- انتقال به مركز درمان.توجه: به دلیل وجود خطر مسمومیت امدادگر در صحنه آلوده به گازهای سمی، حفاظت شخصی در جلوگیری از مسمویت تنفسی حائز اهمیت است. در مناطق جنگی، استفاده از ماسك ضدگاز و در صورت در دسترس نبودن ماسك، استفاده از پارچه خیس دور دهان و بینی پیشنهاد می‌شود.

اسلاید 39: مراقبت‌هاى بهداشتى دستگاه تنفس

اسلاید 40: مراقبت‌هاى بهداشتى دستگاه تنفس گرد و غبار، گازها و بخارات سمى عواملى هستند که باعث بروز عوارض ريوى مختلف مى‌شوند که عوارض خفقان‌آور، التهابي، سلى و پنوموکونيوزها از آن جمله هستند. پنوموکونيوز که از دو لغت يونانى به نام پنومون (Penemon) يعنى ريه و کونيس (Conis) به مفهوم گرد مشتق شده است نوعى بيمارى است که در آن بافت ريه در اثر ورود گرد و غبار تغيير شکل يافته و دچار ضايعاتى مى‌گردد. نبايد تصور شود هر فردى که مدت کمى در محيط پر گرد و غبار کار کند دچار بيمارى پنوموکونيوز مى‌گردد. سایت اطلاع رسانی مگیران www.magiran.com

اسلاید 41: چرا که مدت کار، شدت گرد و غبار، نوع گرد و غبار و بالاخره عيوب دستگاه تنفسى شخص در قبول يا رد آن مؤثر خواهد بود. موضوعى که بايد توجه داشت عمل تقويت‌کننده و يا خنثى‌کنندهٔ گردها نسبت به هم است. گاهى بعضى از گرد و غبارها اثر همديگر را تقويت و شروع بيمارى را تسريع مى‌نمايند مانند خاک رس که درجه ضرر و زيان غبار سيليس را در هوا کم مى‌کنند. مهم‌ترين پنوموکونيوزهايى که شدت و تعداد مبتلايان به آن بيش از ساير بيمارى‌هاى ناشى از ذرات گرد و غبار مى‌باشند عبارتند از:

اسلاید 42: آسبستوز (Asbestosis)آنتراکوز (Anthracosis)سیدروز (Siderosis)بریلیوز (Berylliosis)

اسلاید 43: آسبستوز (Asbestosis) آسبستوز پنوموکونيوزى است که در اثر استنشاق گرد و غبار پنبه نسوز به‌وجود مى‌آيد. آسبستوز يا پنبه کوهى در لابلاى سنگ‌هاى سخت و در اعماق زمين موجود است و داراى رشته يا فيبرهاى دراز و سفيد بوده و مقاومت زيادى به حرارت دارد. قابليت هدايت الکتريکى آن بسيار کم و به اين جهت مصارف الکتريکى فراوانى دارد. کارگرانى که در معادن و کارخانجات سازنده فرآورده‌هاى آسبستوز از قبيل لوله و نخ‌هاى آسبست کار مى‌کنند در معرض ابتلاء به بيمارى مى‌باشند. از علائم بيمارى سرفه و نفس‌تنگى مى‌باشد که در مراحل پيشرفته بيمارى با نارسايى قلب همراه مى‌باشد. ثابت شده است که زمان لازم براى بروز بيمارى آسبستوزيس به‌طور متوسط ۹ - ۷ سال در گرد و غبار با غلظت زياد و ۲۵ - ۱۵ سال در غلظت کم مى‌باشد.

اسلاید 44: آنتراکوز (Anthracosis) آنتراکوز به پنوموکونيوز ناشى از گرد و غبار ذغال اطلاق مى‌شود. ذرات ذغال از نظر بيوشيمى مواد بى‌خاصيت و بى‌اثر هستند، بدين‌ علت توليد فيبروز نمى‌کنند فقط موجد عوارض ناشى از انباشته‌شدن سلول‌هاى گرد و غبارى مى‌شوند متأسفانه آنتراکوز خالص نادر است و نزد کارگران معادن ذغال که معمولاً به آنتراکوز مبتلا مى‌شوند به‌علت وجود گرد و غبار سيليس در معادن، سيليکوز نيز بدان اضافه مى‌شود. تصاوير ريوى در اين صورت ستاره‌اى شکل و مشخص خواهند بود

اسلاید 45: که مخصوص اين عارضه مى‌باشند در حالى که تصاوير ريوى ناشى از سيليکوز خالص، ندول‌هاى گرد و محدود مى‌باشند که داراى حدود مشخص و واضح هستند. در آنتراکوز گاهى ضايعات شبه‌غده‌اى بزرگ ديده مى‌شود که ممکن است مايع شدن آنها دفع اخلاط سياه رنگ و فراوانى را به شکل استفراغ به‌وجود بياورند که ملانوپتيزى (Melanoptysie) ناميده مى‌شود. ملانوپتيزى گاهى با خونريزى از ريه و نفس‌تنگى شديدى همراه است.

اسلاید 46: در بعضى از موارد کارگران معادن ذغال‌سنگ ضمن دچار شدن به آنتراکوز دچار بيمارى روماتيسم هم مى‌گردند و در اين‌گونه موارد علائم راديولوژيکى سينه کاملاً واضح است و به آن سندرم کاپلان گويند. چون اين موضوع به‌وسيلهٔ پزشک انگليسى به‌نام کاپلان گزارش شده به‌نام سندرم کاپلان موسوم است که بعداً به‌وسيلهٔ ديگران تائيد گرديده است.

اسلاید 47: سيدروز (Siderosis) هر گاه گرد و غبار آهن وارد ريتين شده و سبب بيمارى شوند به آن بيمارى سيدروز گويند. امروزه کارگران زيادى در اين صنعت مشغول کار مى‌باشند و کارگرانى که مدت‌ها بدون مراعات اصول بهداشتى با گرد و غبار آهن کار مى‌کنند ممکن است دچار بيمارى سيدروز گردند. البته بيمارى سيدروز بيمارى بسيار خطرناک و ناراحت‌کننده‌اى نيست و مى‌شود با درمان‌هاى مختصر و اوليه و تغيير شغل کارگر به درمان اميدوار بود.

اسلاید 48: عوارض بيمارى همان ناراحتى‌هاى ريه و قلب، تورم معده و روده‌ها و عدم اشتها و غيره مى‌باشد. در هر حال بايد دانست که بيمارى سيدروزيس يک نوع پنوموکونيوزيس خوش‌خيم است و گزارشاتى که شده بيشتر نزد کارگرانى بوده که با اکسيدآهن کار مى‌کرده‌اند.

اسلاید 49: بريليوز (Berylliosis) بريليوز ناشى از استنشاق گرد و غبار بريليوم است که نام ديگر آن گلوسينيوم (Glucinium) مى‌باشد. اين پنوموکونيوز در شکل مزمن به آرامى آغاز شده و شروع به پيشرفت مى‌کند در مرحلهٔ استقرار، نفس‌تنگى شديدى توأم با لاغرى زياد وجود دارد. در مراحل حاد بيمارى سرفه و نفس‌تنگى شديدى همراه با سيانوز وجود دارد که در اغلب موارد قابل درمان هستند.

اسلاید 50: مراعات اصول نظافت فردي- تغيير در نوع دستگاه‌ها، نحوهٔ توليد و مواد اوليه مصرفى تا ميزان گرد و غبار ايجاد شده به حداقل ممکن کاهش يابد. - نصب دستگاە‌هاى تهويه به تعداد مناسب در محوطهٔ توليد. - مجهز کردن افراد به لباس‌هاى حفاظتي، ماسک‌هاى تنفس و ساير لوازمى که آنان را در مقابل ابتلاء به بيمارى ريوى محفوظ دارد.

اسلاید 51: - دوره‌اى بودن کار در واحدهايى که کار مستمر در آنها براى بهداشت دستگاه تنفس مضر هستند. - وجود متخصص تأسيسات در کارخانه تا در مواقع خرابى دستگاە‌هاى کنترل ذرات و گازها، تا حد امکان رفع عيوب گردد. - معاينات دوره‌اى کارگران توسط پزشک، در صورت مشاهده اختلال در اعمال تنفسى کارگران، لازم است شخص بيمار تا مداواى کامل از کار معاف و پس از بهبود نيز در صورت نياز به تغيير محل کار وى در کارخانه اقدام شود.

اسلاید 52: - بازرسى محيط کار از لحاظ بهداشتى از طرف مسؤولين دولت و ارائه ضوابط و پيشنهادات لازم در جهت رفع نواقص بهداشتى در آنها. - منع نمودن کارگران از کار اضافى در واحدهايى که امکان ابتلاء به بيمارى‌هاى تنفسى در اثر ورود ذرات و مواد شيميايى آلوده‌کننده وجود دارد. گاهى خود کارخانه آلوده به گرد و غبار و گازهاى سمى آلوده‌کننده نيست ولى آلودگى‌هاى محل مجاور باعث آلودگى مى‌شوند. در اين‌گونه موارد اگر رفع نواقص بهداشتى محيط اطراف ممکن نشد، تغيير محل کارگاه يا کارخانه خود مؤثرترين اقدام بهداشتى در جهت پيشگيرى از بروز عوارض مختلف منجمله ناراحتى‌هاى دستگاه تنفسى است.

اسلاید 53: براى افرادى که در واحدهاى صنعتى فعاليت نداشته و در معرض خطرات ناشى از گرد و غبار و گازهاى سمى صنايع نيستند اهم مراقبت‌هاى بهداشتى دستگاه تنفس عبارتند از: عدم اعتياد به دخانيات. - رعايت مسائل بهداشتى در محل سکونت از نظر نور، درجه حرارت، رطوبت و تهويه. - پيشگيرى از بيمارى‌هاى عفونى و درمان به‌موقع آنها به‌ويژه عفونت‌هاى مجارى تنفسي. - استفاده از رژيم‌ غذايى مناسب و سرشار از ويتامين‌هاى مختلف.

اسلاید 54: - رعايت اصول بهداشت فردى به‌ويژه مراقبت‌هاى لازم از دستگاه گردش خون. - خوددارى از قرار گرفتن در معرض هواى آلوده و عدم فعاليت مستمر در نقاط آلوده شهر. در صورت اجبار و موقت بودن فعاليت، مى‌بايست از ماسک‌هاى محافظ دستگاه تنفس استفاده گردد. - سعى در حفظ وزن بدن در حد معمول و مناسب.

اسلاید 55: - پرهيز از خوردن غذاها و يا تماس با مواد آلرژى‌زا از قبيل گل‌ها، گرده گياهان، پشم، لوازم آرايش و غيره که در افراد حساس، موجب ناراحتى دستگاه تنفس به‌ويژه عود حملات تنگ‌نفس و آسم مى‌گردد. - انجام ورزش‌هاى متناسب با سن جهت افزايش تبادلات ريوى و دفع سريع گاز کربنيک و سموم از بدن.

اسلاید 56: - سعى در تنفس از راه بينى به منظور جذب ذرات گرد و غبار هواى ورودى به شش‌ها توسط موهاى بيني. - تزريق به‌موقع واکسن ب - ث - ژ، جهت پيشگيرى از بروز بيمارى سل. - اجتناب از مصرف شير و ساير فرآورده‌هاى دامى غير پاستوريزه و آلوده.

اسلاید 57: انواع مواد قابل اشتعال:

اسلاید 58: انواع مواد قابل اشتعال:بطور کلی انواع مواد سوختنی و قابل اشتعال که در زندگی روزمره با آنها مواجه هستيد عبارتنداز:1-مواد سوختنی جامد ( مانند چوب، پارچه،لاستيک و غيره )2-مواد سوختنی مايع ( مانند فراورده های نفتی، الکلها و غيره )3-مواد سوختنی گازی ( مانند انواع گازهای قابل اشتعال مثل بوتان، متان، استلين و غيره ) موتور جستجو گر گوگل www.google.com

اسلاید 59: بر اساس نوع مواد قابل اشتعال و عوامل ديگر، راههای خاموش کردن آتش ها متفاوت است اما بطور کلی 3 روش زير در خاموش کردن و مهار آتش استفاده می شود:1-سرد کردن توسط عواملی مانند آب و گاز کربنیک ( CO2 )2-خفه کردن توسط عواملی مانند خاک ، ماسه ، پتوی نمدار، خاموش کننده های پودری3-گرفتن سوخت از طرق مختلف از جمله قطع جريان گاز، قطع جريان سوخت، دور کردن مواد قابل اشتعال

اسلاید 60: نكات ايمني در انبار داري مواد قابل اشتعال مواد قابل اشتعال شامل موادي است كه به صورت جامد ،‌گرد ،‌مايع ، بخار يا گاز و با اختلاط با اكسيژن هوا در حرارت معيني (بسته به نوع ماده ) به وسيله شعله جرقه يا منابع حرارتي ديگر محترق و سپس مشتعل مي شوند . براي اداي توضيح بيشتر بايد گفت كه در عمل معمولاَ از اختلاط بخار يك سوخت (ماده قابل اشتعال) و يا ذرات ريز گرد آن در حرارت معيني با مقدار هواي كافي و روشن كردن آن عمل احتراق و سپس اشتعال رخ مي دهد .

اسلاید 61: بنابراين براي آنكه سوخت جامد قابل اشتعالي را بسوزانيم لازم است مقداري از آن را كه به قدر كافي بخار ايجاد كند و آتش بگيرد حرارت دهيم . ضمناَ چون در يك حرارت معين مايعات داراي فشار بخار بيشتري نسبت به جامدات مي شوند لذا مايعات قابل اشتعال سريعتر از جامدات قابل اشتعال آتش مي گيرند . مسلم است كه گردها و گازهاي قابل اشتعال خيلي سريعتر از دو دسته مذكور محترق و مشتعل مي شوند. در اين صورت اختلاف و نسبتي را كه در احتراق و اشتعال مواد جامد ، مايع ، گرد ، بخار و يا گازهاي قابل اشتعال وجود دارد مي توان به ترتيب زير بيان كرد .

اسلاید 62: کوره های بخار :

اسلاید 63: کوره های بخار :يک کوره بخار در حقيقت ظرف تحت فشاری است که آب در آن تبخير گرديده و در اثر حرارت به بخار تبديل مي شود. کوره بخار از کوره ای (محفظه احتراقي) تشکيل يافته که در فضاي سربسته آن سوخت محترق ميگردد .کوره های بخاريکه در صنايع قند مورد استفاده قرار ميگيرند اکثرا بلا استثناء داراي خصوصيات ذيل ميباشد :

اسلاید 64: الف- کوره ها از نوع(water-tube boiler) بوده که در آن آب وبخاردرداخل لوله ها جريان داشته وحرارت ازقسمتهای خارجي لوله ها به آن انتقال مي يابد .ب- کوره ها دارای سيرکلاسيون طبيعی بوده که آب وبخار در اثر اختلاف دانسيته (ويا درجه حرارت) در لوله های تبخير کننده به گردش در مي آيند.ج : فضار کار آنها کمتر از psig700 مي باشد . در صنايع کوره سازی عموما کوره های بافشار کمتر از psig600 به عنوان کوره های بافشار پايين شناخته ميگردند.

اسلاید 65: يک کوره بخار ايده آل که در کارخانجات قند مورد استفاده قرار مي گيرد مي بايست حائز شرايط بشرح ذيل باشد :1- طوری طراحی وساخته شود که عملکرد مناسب و يا اطمينانی را دارا باشد2- از مواد وعمليات کارگاهی با کيفيت عالی برخوردار باشد3- قابل رقابت از نظر قيمت باشد

اسلاید 66: 4- دارا بودن امکانات جهت جدا نمودن بخار از آب وتحويل بخار تميز 5- دارا بودن راندمان حرارتی بالا 6- سادگي در نگهداری وتميز نمودن وتعميرات 7- آمادگی داشتن در مقابل تغييرات ناگهانی بار 8- مناسب بودن جهت نصب لوازم و ادوات کنترل مقرون به صرفه درساليان گذشته کوششهائی در حرفه مهندسی به عمل آمد که اصطلاح (توليد کنند بخار)

اسلاید 67: را برای کوره های بخار مدرن بکار برند، ولي اين کوشش با شکست مواجه گرديد واصطلاح (کوره بخار)همچنان مورد موافقت قرار گرفت . يک کوره بخار را ميتوان در هر شرايطی در داخل ويا خارج کارخانه نصب نمود بسياری از کوره ها ، مخصوصا آنهايي که اساسا اتوماتيک بوده در خارج از کارخانه قرار گرفته اند ولی در شرايط جوی سرد تر معمولا کوره را در داخل نصب مي نمايند .تقريباتا20سال قبل اکثر کوره های بخار کارخانجات قند در محل کارخانه سوار ونصب مي شدند

اسلاید 68: با چنين کوره هائی مخصوصا در ظرفيت های بيشتر هزينه سرمايه گذاری نصب به ازای يک واحد بخار توليد شده کاهش مي يافت و نتيجتا اين مسئله منجر به نصب کوره های در تعداد کمتر گرديد ،کمااينکه چندين کارخانه قند هر کدام تنها مجهز به يک کوره بخار گرديده اند . در ساليان اخيرسبک نصب کوره ها تغيير نموده و قسمتهائی در خود کارگاههای کوره سازي سوار و نصب ميگردند . تا اينکه از 20سال گذشته استفاده از کوره های سوار شده در کارگاه يا کوره های بسته بندي شد(packaged boiler)متداول شده

اسلاید 69: بطوريکه تمام قطعات کوره بوسيله سازنده در کارگاه سوار گرديده و اين امر به نحو مطلوبی در کاهش هزينه های اوليه کارخانجات قند موثر بوده است . چون در آن موقع کوره های سوار شده در کارگاه در اندازه های نسبتا کوچک ساخته ميشد . لذا يک کارخانه قند مجهز به حداقل 6ويا 7 دستگاه از کوره های مذکور گرديد . سازندگان کوره در ادامه طراحی های خود موفق به ساخت کوره های بزگتر از اين نوع شدند وبطوريکه جديد ترين واحد های آن دارای ظرفيت ib/hr325000می باشد

اسلاید 70: هم اکنون مديران کارخانجات قند کوره های سوارشده در کارگاه را در اندازه های بزرگتر انتخاب مي نمايند .برای انتخاب فشار يک کوره بخار، مهندس طراح ابتدا فشار بخار خروجی از توربين را که در بدنه اول اواپراتور مورد استفاده قرار مي گيرد مد نظر خواهد داشت. سپس وی مقدار قدرت توليد شده بوسيله توربين ها را مورد رسيدگی قرار داده و آنگاه فشار بخار کوره را انتخاب مينمايد ، البته با در نظر گرفتن اينکه تنها 80در صد بخار توليدی کوره های بخارتوليدی کوره های بخار از توربين عبور مينمايد .

اسلاید 71: مقدار 10 در صد باقيمانده از بخار توليدی کوره های بخار بعنوان بخار تکميلی (made up steam) بحساب آمده و از طريق يک شير فشار شکن ، فشار آن از فشار کوره به فشار بخار خروجی از توربين تقليل می يابد .

اسلاید 72: در ساليان اخير گرايشي در جهت کاربرد کوره های بخار با اطاق احتراق (کوره) تحت فشار وپرهيز از کوره های تحت مکش بوجود آمده است . در کوره های با اطاق احتراق تحت مکش، فشار منفی کمی و يا مکش در کوره از طريق تأثير دودکش به تنهايي و يا بوسيله يک فنتيلاتور به همراه دود کش برقرار ميگردد . در کوره های با اطاق احتراق تحت فشار يک فشار مثبت در کوره وجود داشته و لذا نيازی به فنتيلاتور مکش نبوده و ميتوان بر مجموع اصطحکاک سيال ناشي از عبور هوا وگازهای حاصل از احتراق در داخل کوره کلا توسط يک فنتيلاتور فشار غلبه نمود.

اسلاید 73: بنابراين فشار مثبت در کوره برابر با مجموع ارتفاع اصطحکاک بين دود کش وکوره منهای خلأ ايجاد شده بوسيله دود کش خواهد بود . در کوره ای تحت مکش هر گونه نشتی منجر به نفوذ هوا بداخل کوره شده، در حاليکه در کوره های تحت فشار هرگونه نشتی به خارج کوره سرايت مينمايد .بنابر اين در کوره های تحت مکش تمام قسمتهای مربوطه ميبايست به نحئ مطلوبي آب بندي گردد، هرچند نشتي به مقدار کم ناقابل مي باشد . در کوره های تحت فشار اقدامات احتياطی لازم به منظور به حداقل رسانيدن مقدار نشتی ميبايست به عمل آيد .

اسلاید 74: براي اين منظور غالبا کوره را بوسيله لوله آهنی جوشکاری شده و يا آلمينيومی آب بندي نموده و توجه خاصي نيز در محلهای نصب دوده شورها، محورهای دمپر وانژکتورهای سوخت پاش و جائی که بداخل کوره راه مي يا بند از نظر آب بندي بعمل آيد. معمولا هوای فشرده به محل های بازديد لوله کشي شده، و تا اينکه اولين شيشه های بازديد را خنک نگهدارند وثانيا در مواقعی که دريچه های بازديد ميبايست باز شوند مانند يک پمپ با جريان سريع عمل نمايند(jet pump) . کوره های بااطاق تحت فشار تاثير مطلوبی داشته و ضمن کاهش هزينه های نگهداری کوره، طراحی وعملکرد وکنترل آن ساده نيز مي سازد.

اسلاید 75: پايان