گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه پنج زوج شهرستان ازنا استان لرستان

گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه پنج زوج شهرستان ازنا استان لرستان

اسلاید 1: بنام خدا

اسلاید 2: گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه پنج زوج، شهرستان ازنا، استان لرستانریاست جمهوریسازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشوراداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستانپژوهشگر: داود داودی شماره مجوز: 943141/00/1125 تاریخ شروع عملیات میدانی: 1394/3/2ناظر برنامه: آقای عباس نوری مشاور علمی و راهبردی: خانم دکتر لیلا خسروی

اسلاید 3: پیشینه پژوهش­های باستان­شناسیبا وجود اینکه ازنا از مناطق مهم فرهنگی در شرق زاگرس مرکزی است، اما فعالیت­های باستان­شناختی نسبتاً کمی در این ناحیه صورت گرفته است. نخستین بار در سال 1385 مصطفی عبدالهی بررسی­هایی را در این ناحیه انجام داد. در سال 1387 دومین و سومین فصل این مطالعات ادامه یافت. در سال 1391 چهارمین فصل بررسی­ها توسط عبدالهی انجام شد. نتایج حاصل از این بررسی­ها، شناسایی 160 اثر فرهنگی مربوط به ادوار پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی بود (عبدالهی و گراوند 1385؛ عبدالهی 1387؛ 1391).در سال 1388 تپه­ی قلا گپ ازنا با هدف لایه­نگاری توسط عبدالهی مورد کاوش قرار گرفت که نتایج گمانه­زنی بیانگر وجود چندین فاز استقراری پیش از تاریخ همراه با سفال ساده و منقوش در این تپه بود (عبدالهی و سرداری 1390). در خلال سال­های 91-1390 تپه­ی رودخانه شرقی درحاشیه جنوب­شرق شهر ازنا و در مسیر جاده اصفهان با هدف نجات بخشی توسط محمدرضا محمدیان کاوش گردید. گزارش ارائه شده بیانگر وجود استقرارهایی از ادوار نوسنگی و مس و سنگ در این تپه است (محمدیان 1391).

اسلاید 4: روستای پنج زوج

اسلاید 5:

اسلاید 6: قبرستاننهر یوخاری چای

اسلاید 7: تپه­ی پنج زوج، دید از شمال­غرب

اسلاید 8: دورنمای تپه­ی پنج زوج، دید از شرق

اسلاید 9: تپه­ی پنج زوج، دید از جنوب­غرب

اسلاید 10: وجه تسمیه و پیشینه پژوهشی تپه پنج زوجهر زوج معادل 20 هکتار و پنج زوج معادل 100 هکتار است که شامل اراضی تحت مالکیت روستای پنج زوج است. تپه­ی مذکور در محل با نام طلا تپه اشتهار دارد اما با نام پنج زوج به شماره 20097 در فهرست آثار ملی ثبت شده است. تپه­ی پنج زوج با کد LA222 در جریان بررسی باستان­شناختی شهرستان ازنا توسط مصطفی عبدالهی شناسایی و معرفی شده است (عبدالهی 1387: 697). عبدالهی یافته­های سطحی این اثر را به ادوار آهن III، پارت، ساسانی و اسلامی مربوط می­داند.

اسلاید 11: اهداف و ضرورت تعیین عرصه و حریمحریم و بخشی از عرصه­ی تپه­ی پنج زوج هر ساله به منظور کشاورزی شخم می­شود. فعالیت­های بی­رویه­ی کشاورزی و حفریات قاچاق سبب آشفتگی بخشی از لایه­های این اثر ارزشمند فرهنگی شده است.بر اساس اولویت­های اداره کل میراث­فرهنگی لرستان و به منظور رفع مشکلات و دعاوی حقوقی با مالکین زمین­های پیرامون تپه­ی پنج زوج، برنامه­ی گمانه­زنی به منظور عرصه و پیشنهاد حریم اثر مذکور در دستور کار قرار گرفت. از دیگر اهداف در عملیات میدانی و گمانه­زنی این تپه­ مشخص نمودن دامنه­ی گسترش آن در جهات مختلف، محاسبه­ی دقیق­ وسعت تپه، مطالعه­ و طبقه­بندی یافته­های فرهنگی حاصل از گمانه­­­زنی و مطالعه­ی ویژگی­های­ محیطی و فرهنگی پیرامون اثر

اسلاید 12: روش کاوشبر اساس شیوه­ی انتخابی، رینگ نخست گمانه­ها در امتداد جهات اصلی و فرعی جغرافیایی و در فاصله­های نزدیک به عرصه­ی ظاهری تپه ایجاد شدند. ترتیب ایجاد گمانه در امتداد جهات جغرافیایی تا جایی ادامه یافت که دیگر در گمانه­ها بستر فرهنگی معنی­دار و برجایی مشاهده نشد. جهت شناسایی موقعیت گمانه­ها و سهولت در کار ثبت و ضبط داده­های فرهنگی به هر گمانه یک کد شناسایی بر اساس جهت جغرافیایی آن نسبت به عرصه­ی ظاهری تپه اختصاص یافت. به عنوان مثال گمانه SW.1 مشخصات اولین گمانه در جهت جنوب­غرب است. در جریان کاوش، نهشته­ها با توجه به دانه­بندی، رنگ، بافت، تراکم، عدم تراکم، میزان برداشت، نوع برداشت و یا هرگونه تغییر در داده­های فرهنگی توصیف شده­اند. برای شرح دانه­بندی از تقسیم­بندی وِنتوُرث بر حسب میلیمتر استفاده شده است. تغییرات در نهشته ها را با عنوان لوکوس و ساختارها را با عنوان فیچر ثبت کرده و داده­های فرهنگی هر لوکوس جداگانه در کیسه­های مخصوص قرار داده شد. در پایان کاوش، یکی از دیواره­ها­ی گمانه­هایی که در محدوده­ی عرصه قرار داشتند پس از نخ­کشی طراحی و عکاسی شد. گزارش­ گمانه­ها نیز به طور روزانه نوشته و تایپ می­شد. داده­های فرهنگی به ویژه قطعات سفالی شسته شده و پس از خشک شدن سفال­ها، آمار کلی سفال­های هر لوکوس ثبت می­شد. سپس نمونه­های قابل طراحی جدا و پس از پشت­نویسی مشخصات فنی هرکدام از آنها در جداول تهیه شده درج و در نهایت طراحی گردیدند. همزمان با متن گزارش عکسها و طرح­های مربوط به هر گمانه­ها با استفاده از رایانه خوانا­سازی و ترسیم ­شده و در فایل مربوط به هر گمانه ذخیره شده است.

اسلاید 13: پاکسازی محل ایجاد یکی از گمانه ها

اسلاید 14:

اسلاید 15: پر کردن گمانه ها پس از اتمام عملیات میدانی

اسلاید 16:

اسلاید 17: NW1SW1W1NW2

اسلاید 18: N1NE1E1SE1

اسلاید 19: S1SW1,Northern SectionW1,Eastern Section

اسلاید 20: NW1,Southern SectionPlan of NW1 Test Pit

اسلاید 21: NW2, Eastern SectionN1,Northern SectionNE1,Eastern SectionE1,Northern Section

اسلاید 22: SE1, Northern SectionPlan of SE1 Test PitS1,Northern Section

اسلاید 23:

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26:

اسلاید 27:

اسلاید 28:

اسلاید 29:

اسلاید 30:

اسلاید 31:

اسلاید 32: ضوابط حفاظتی تپه پنج زوج –شهرستان ازنا، استان لرستانضوابط و مقررات عرصه1. هرگونه ساخت و ساز، خاکبرداری، برداشت سنگ، تسطیح، کاشت درخت، کشاورزی، حفر چاه یا کانال و ایجاد زیر زمین، احداث و عبور هرگونه خطوط لوله نفت، گاز، آب، احداث راه جدید، تعریض و جدول کشی، آسفالت معابر و راه های روستا و نظایر آن که منجر به تخریب، آسیب و یا تغییر در وضعیت توپوگرافی عرصه گردد، ممنوع است.2. ایجاد هرگونه عملیاتی که به بنیان عرصه اثر تاریخی آسیب رساند از قبیل استفاده از دستگاههای دودزا و لرزاننده و هدایت آبهای سطحی به سمت عرصه، عبور ماشین آلات سنگین و نظایر آن ممنوع است. ضوابط و مقررات حریم1. هرگونه ساخت و ساز یا عملیات ساختمانی در حریم تا فاصله 10 متری خط عرصه ممنوع است. انجام ساخت و ساز یا هرگونه اقدام مشابه بعد ازفاصله 10 متری از خط عرصه بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ممنوع است. 2. حداکثر ارتفاع مجاز ساخت و ساز در حریم 4/5 متر (یک طبقه) می باشد و ساخت و ساز بیش از ارتفاع 4/5متر از کف معبر مجاور ممنوع است.3. عبور هرگونه خطوط لوله نفت و گاز و غیره در این محدوده بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی ممنوع است. 4. به منظور حفظ منظر طبیعی و ویژگی های زیست محیطی اثر، هرگونه غعالیت عمرانی، نصب دکلهای مخابراتی، قطع درختان، ازبین بردن و یا تغییر مسیر آبهای سطحی (نهر و چشمه)، احداث و ایجاد معابر، عبور خطوط لوله نفت و گاز، آب و نظایر آن بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ممنوع است. تبصره: توسعه معابر موجود به سمت عرصه و ایجاد هرگونه مانع بصری که ارتباط اثر با پیرامون را مخدوش نماید ممنوع است.5. تغییر کاربری اراضی کشاورزی ممنوع است.  

اسلاید 33: منابع خسروزاده، علیرضا و عالی، ابوالفضل.،1383 توصیف، طبقه­بندی و تحلیل گونه­شناختی سفال­های دوران اشکانی و ساسانی منطقه­ی ماه نشان (زنجان). در: مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان­شناسی ایران، حوزه شمال­غرب، به کوشش مسعود آذرنوش، پژوهشکده باستان­شناسی، صص 70-45. 1383 توصیف، طبقه­بندی و گونه­شناسی سفال­های دوران سلوکی، اشکانی و ساسانی. در: بررسی­های باستان­شناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، پژوهشکده باستان­شناسی، صص 248-165. کامبخش فرد، سیف­الله.،1377 گورخمره­های اشکانی. مرکز نشر دانشگاهی، تهران. رهبر ، مهدی 1382 کاوش های باستان شناسی خورهه. انتشارات پازینه، تهران.علیزاده، کریم.،1382 معرفی سفال­های دژ مادی بیستون، کرمانشاه، کاوش 1381. گزارش­های باستان­شناسی2، پژوهشکده باستان­شناسی، صص 157-87. هرینک، ارنی.،1376 سفال ایران در دوره اشکانی. ترجمه حمیده چوبک، سازمان میراث فرهنگی کشور.Boucharlat, R., and Labrousse, A., Le palais dArtaxerxès II sur la rive droite du Chaour à Suse. DAFI, vol. 10, pp. 19-136.Decardi, B.,1975 Archaeological Survey in Northern Oman, 1972. East and West, vol. 25, pp. 9-76.Keall, E. J., & Keall, M. J., 1981, The Qaleh-i Yazdgird pottery: an statistical approach. Iran, Vol. XIX, pp. 33-81.Kleiss, W.,1973 Qaleh Zahak in Azarbaijan. AMI, vol. 6 (N.F.), pp. 163-196.- 1987 Ĉal Tarkhan Sodotlich von Rey. AMI, vol. 20, pp. 309-318.Kleiss, W., and Calmeyer, P.,1996 Bisutun, Ausgrabungen in den Jahren 1963-1967. Berlin.Trinkaus, C.M.,1986 Pottery from the Damghan Plain, Iran: Chronology and Variability from the Parthian to the Islamic Period. Studia Iranica, vol. 15/1, pp. 23-86. Whitcomb, D.S.,1985 Before the Roses and Nightingales: Excavations at Quasr-i Abu Nasr, Old Shiraz. The Metropolitan Museum of Art, New York,USA.

اسلاید 34: با تشکر از توجه شما