گناه و سوء ظن از دیدگاه قرآن و روایات

گناه و سوء ظن از دیدگاه قرآن و روایات

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیمگرد آورنده:محمد صباح

اسلاید 2:

اسلاید 3: گناه و سوء ظن از دیدگاه قران و روایات

اسلاید 4: مقدمهآنچه كه زندگي انسان را از ساير حيوانات متمايز مي كند و به آن رونق و حركت و تكامل مي بخشدروحيه همكاري گروهي است و اين در صورتي امكان پذير است كه اعتماد و خوش بيني بر همگان حاكم باشدوبدور از هر گونه سوء ظن و بدگماني باشند چرا كه اساس اعتماد متقابل را درهم مي كوبد، پيوندهاي تعاون را ازميان برداشته و روحيه اجتماعي بودن را تضعيف مي كند

اسلاید 5: سوءظن در لغت و اصطلاحسوءُ الظَّنِّ در لغت به معنی بدگمانی آمده است.و از لحاظ اصطلاحی یعنی اینكه افراد در محیط فكر خود،‌ شخصی را مورد هجوم افكار و قضاوتهای بد و ناروا قرار دهند، و احترام و شخصیت او حتی در محیط افكار دیگران محفوظ نماند

اسلاید 6: اقسام ظن در قرآن ظن در قرآن کریم با لحاظ­ها و ملاک­های مختلف و گوناگونی قابل تقسیم است؛ اما در این عنوان به تقسیمی می­پردازیم که به اعتبار حکم بیان شده باشد. بنا بر این اعتبار، چهار قسم ظن وجود دارد: ظن واجب، حرام، مستحب و مباح لکن در این بحث فقط ظن واجب و حرام را مورد بررسی قرار می­دهیم که از اهمیت ویژه ای برخوردار است:

اسلاید 7: ظن واجب: همان حسنِ ظن به خدا، رسول خدا و بندگان صالح است که مؤمنان نسبت به این نوع گمان امر شده­اند «لَوْلا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً...»«چرا هنگامى كه اين (تهمت) را شنيديد، مردان و زنان با ايمان نسبت به خود (و كسى كه همچون خود آنها بود) گمان خير نبردند...»آیه­ی شریفه در مقام سرزنش مؤمنانی است که در حادثه­ی تهمت زدن به یک سری افراد مؤمن و پاکدامن، فریب خوردند و تحت تأثیر سخن منافقان قرار گرفته و موقع استماع دروغ بودن تهمت­های ناروای منافقان را علنی نکردند؛ لذا قرآن با استفهام توبیخی، أمر به حسن ظن نسبت به مؤمنان نموده و مفسران این­ نوع ظن را واجب نامیده­اند.

اسلاید 8: ظن حرامسوءظن در آیات قرآن« یا ایها الذین امنوا اجتنبوا کثیرا من الظن و لا تجسسوا ولا یغتب بعضکم بعضا ایحب احدکم ان یاکل لحم اخیه میتا فکرهتموه واتقوا الله ان الله تواب رحیم».(حجرات-12)«‌ ای كسانی كه ایمان آورده اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا كه بعضی از گمانها گناه است و هرگز در کار دیگران تجسس نکنید وهیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند.ایا کسی دوست دارد گوشت برادرمرده خود را بخورد!(به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است» معنای آیه اینست که بیشتر مصادیق ظن را رها کنید و عمل به آن نکنید، تا اینکه برهان قطعی و علم به واقع ظاهر شود؛ چرا که احتمال ارتکاب به گناه زیاد است و در این صورت مستحق عقوبت الهی میشوید.

اسلاید 9: توضیحاتدر اين آيه از سوء‌ظن به عنوان اثم و گناه بزرگ ياد شده است. همين طور روايات بسيار زيادي در اين زمينه بيان شده است که همگي آنها سوء ظن را يک معصيت مي‌شمارند. بنابراين جاي هيچ شکي نيست که سوء ظن از جمله صفات مذموم است و اسلام چنين حالت روحي و ويژگي اخلاقي را نمي‌پذيرد.

اسلاید 10: سوءظن انسان را به تجسس در حال دیگران وامیدارد، تجسس سرچشة غیبت و كم كم موجب می شود كه آبروی انسانی، به خطر بیفتد.سوءظن بزرگترین مانع همكاریهای اجتماعی و اتحاد و بهم پیوستگی دلهاست، و انسان را به زندگی فردی، گوشه گیری، انزوا و تك روی و مفاسد ناشی از این صفات می كشاند، سوءظن نمی گذارد كه انسان به دیگری اعتماد كند و پایة همكاری با او را بریزد و با كمك او به حل مشكلات بشتابد. بدبینی سرچشمة عداوتها، و گاهی مایة اصلی جنگها و نزاعهای خونین می شود

اسلاید 11: دلیلزیرا چنین كسی در ظاهر ناچار است تظاهر به دوستی با رفقای خود كند در حالی كه در باطن چنبن نیست و نسبت به آنها بدبین می باشد و همین طرز رفتار موجب پرورش روح نفاق و دورویی در او خواهد گردیدهمچنین سوءظن، محبت و دوستی را خاموش و نفاق و دورویی را در میان دوستان پرورش می دهد

اسلاید 12: . افراد بدبین از صفای روح غالباً بی بهره اند زیرا همیشه در دل خود مشغول به غیبت افراد دیگرند و به همین ملاحظه بعضی از علمای اخلاق سوءظن را به عنوان « غیبت با قلب »‌ عنوان نموده اند.در حقیقت گمان بد عاملی است برای جستجوگری و جستجوگری عاملی برای كشف اسرار و رازهای نهانی مردم است. اگر اجازه داده شود هر كس به جستجوگری دربارة دیگران برخیزد حیثیت و آبروی مردم بر باد می رود و اسلام هرگز اجازة چنین كاری را نمی دهد.

اسلاید 13: سوءظن در احادیث و روایاتـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « ایّاكُم وَ الظَّنَّ، فَاِنَّ الظَّنَّ اكذَبُ الكَذِبِ ».پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله ): « از گمان بپرهیزید، زیرا گمان دروغترین دروغ است ».ـ الامام علی( علیه السلام ): « اَطرَحُوا سوءَ الظَّنِّ بَینَكُم، فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ نَهی عَن ذالِكَ ».امام علی( علیه السلام ): « سوءظن و بدبینی نسبت به یكدیگر را دور افكنید، زیرا خدای عزّوجل از این امر نهی فرموده است ».ـ رسول الله( صلی الله علیه و آْله ): « اُطلُب لِاَخیكَ عُذراً، فَاِن لَم تَجِد لَه عُذراً فَالتَمِس لَهُ عُذراً ».پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله ): « برای گفتار و كرداری كه از برادرت سر می زند، عذری بجوی و اگر نیافتی، عذری بتراش ».

اسلاید 14: درمان پندارگرايى‏ مهمترین راه مبارزه با تبعیت از ظن، زنده کردن جهان­بینی اسلامی در وجود انسانهاست که قرآن به این مسئله توجه داده و انسان باید خود را با طرز تفكر اسلامى هماهنگ کند و خداوند را در همه حال حاظر و ناظر بداند که خدای متعال حتى از افكار و باطن انسان نیز آگاه است. در این صورت است که انسان مسئول تمام رفتار، گفتار و اعتقادات خود شده و در هر حوزه، سنجیده عمل کرده و در اعمال و عقائد خویش به ظن اکتفاء نمی­کند«وَ لاتَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً»«از آنچه به آن آگاهى ندارى، پيروى مكن؛ چرا كه گوش و چشم و دل، همه مسئولند.» 

اسلاید 15: با تشکر از توجه شما