گیاهان دارویی

گیاهان دارویی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: بسم الله الرحمن الرحيم دکتر زهرا حائری کرمانی مرکز بهداشت شماره سه مشهد

اسلاید 3:

اسلاید 4:

اسلاید 5: گياهان دارويي

اسلاید 6: مقدمهگياهان دارويی از ارزش و اهميت خاصی در تأمين بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پيشگيری از بيماريها برخوردار بوده و هستند. اين بخش از منابع طبيعی قدمتی همپای بشر داشته و يكی از مهمترين منابع تأمين غذايی و دارويی بشر درطول نسلها بوده اند.

اسلاید 7: از نقطه نظر تاريخی، گياهان اهميت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقيقات وسيعی برای يافتن فرآورده ها ومواد طبيعی دارويی گياهی در طول تاريخ انجام شده اما نكته حائز اهميت اينجاست كه تنها كمتر از  10% از مجموع 250000 گونه گياهی جهان برای بيش از يك عملكرد زيست شناختی، شناسايی و مورد استفاده قرار گرفته اند.

اسلاید 8: به عبارت ديگر بر اساس آمارهای منتشره توسط (WHO) ، تنها بين 35 تا 70 هزار گونه گياه دارويی در طول زمان برای حداقل يك يا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است. در حال حاضر، 25% از داروهای موجود، منشأ گياهی دارند . پتانسيل توليد داروهای گياهی در طبيعت بسيار بالاست. برای نمونه گفته ميشود 125000 گونه گياه دارويی در جنگلهای استوايی جهان يافت ميشود. ارزش اقتصادی و تجاری گياهان دارويی فوقالعاده زياد است.

اسلاید 9: در بعضی آمارها ارزش تجارت جهانی گياهان دارويی بالغ بر 43ميليارد دلار در سال برآورد شده و طی آمار منتشره در اينترنت فروش فرآورده های گياهی در سال 1997 بالغ بر 3/24 ميليارد دلارآمريكا بوده است.  گرايش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمانهای گياهی و به طور كلی فرآوردههای طبيعی به ويژه در طی سالهای اخير روبه افزايش بوده و مهمترين علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شيميايی از يك طرف و ايجاد آلودگيهای زيست محيطی كه كره زمين را تهديد ميكند از سوی ديگر بوده است.

اسلاید 10: بيش از 60% مردم آلمان و بلژيك و 74% انگليسيها تمايل به استفاده از درمانهای طبيعی گياهی دارند. ضمن اينكه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بالغ بر 80% مردم جهان به ويژه در كشورهای در حال توسعه و نواحی فقير و دور افتاده عمده ترين نيازهای درمانی خود را از گياهان دارويی تأمين ميكنند.

اسلاید 11: توجه: بار ديگر نظر علاقمندان به گياه‌درماني را كاملاً به اين نكته جلب مي‌نماييم كه گياهان مورد نظر مي‌بايستي حتماً از عرضه كنندگان مطمئن تهيه و مصرف شوند. زيرا در غير اينصورت ممكن است گياهان تهيه شده به طور صحيح محصول برداري، خشك، انبار و نگهداري نشده باشد. از مصرف اين نوع گياهان به هيچ‌وجه اثر درماني مطلوب حاصل نخواهد شد.

اسلاید 12: شيرين بيانLicoriceشيرين بيان از ديرباز براي درمان انواع سرفه ها و نيز به عنوان يك داروي مسكن در پوست مورد استفاده بوده است. مردم از آن براي درمان اسپاسم و تورم، برونشيت، روماتيسم و ورم مفاصل نيز سود مي جويند. مي توانيد از آن به عنوان ملين نيز استفاده كنيد. بسياري از پزشكان فرآورده هاي تهيه شده از ريشة اين گياه را براي درمان زخم گوارشي و التهاب معده مزمن تجويز مي كنند (گاستريت مزمن). برخي ديگر ريشه اين گياه را براي نارسايي اوليه فوق كليه تجويز مي كنند.

اسلاید 13: معرفي گياهشيرين بيان اسپانيايي (Glycyrrhiza glabra) به صورت خودرو در برخي از نقاط اروپا و آسيا مي رويد. شيرين بيان نوعي گياه بادوام است كه طول آن به 3 تا 7 پا مي رسد و سيستم ريشه اي پرشاخ و برگي دارد. ريشه هاي آن مشتمل بر بخشهاي مستقيم چوب چين و چروك دار و اليافي بلند و سيلندري شكل است و به طور افقي در زيرزمين رشد مي كند.ريشه هاي اين گياه در بيرون از زمين به رنگ قهوه اي و در زير خاك به رنگ زرد است.

اسلاید 14: تركيبات گياهفرآورده هاي حاصله از شيرين بيان از ريشه ها و ساقه هاي زيرزميني گياه فراهم مي آيند. گلي سيريزين و اسيد گلي سيريزيك مهمترين مواد موجود در اين گياه هستند. ريشه هاي اين گياه حاوي كومارين، فلاون، روغنهاي فرار و استرول گياهي نيز هست.

اسلاید 15: اشكال موجودفرآورده هاي شيرين بيان از ريشه پوست كنده يا پوست دار خشك آن تهيه ميشوند. شكل پودري ريشه و همچنين محصولات ريشه اي كه به شكل خوبي برش داده شده اند، عصاره هاي خشك و عصاره هاي مايع اين گياه نيز يافت مي شوند. برخي از عصاره هاي ريشه اين گياه فاقد عناصر زيانباري است. به اينگونه عصاره هاي گياهي، شيرين بيان عاري از گلي سيريزين (DGL) گفته ميشود و به غدد فوق كليه آسيب نمي رساند. اگر از انواع زخم هاي معده يا دوازدهه رنج مي بريد، مي توانيد شيرين بيان عاري از گلي سيريزين مصرف كنيد.

اسلاید 16: نكات احتياطيدر صورت مصرف بالاي فرآورده هاي تهيه شده از شيرين بيان يا در صورت جويدن تنباكوي داراي عطر شيرين بيان يا در صورت مصرف ساير فرآورده هاي حاصل از شيرين بيان كمال احتياط را از خود نشان دهيد. در چنين حالاتي خطر مسموميت شيرين بياني ممكن است. اگر روزانه بيشتر از 20 گرم شيرين بيان مصرف مي كنيد، بروز واكنش به دور از انتظار نيست.

اسلاید 17: مصرف زيادي گلي سيريزين سبب بروز حالتي به نام سودوآلدسترونيسم مي گردد كه سبب ميشود تا نسبت به هورمون موجود در قشر فوق كليه آشكارا حساس باشيد. اين حالت موجب سردرد خستگي ميشود.همچنين سبب ميشود كه آب بدن نگهداشته شود. مصرف ميزان بالاي گلي سيريزين مي تواند به  بروز حالات خطرناكي نظير فشارخون بالا و حتي سكته قلبي منجر گردد. اين علايم در صورت مصرف روزانه بيش از 100 گرم گلي سريزين ظرف يك هفته بروز مي كند.

اسلاید 18: در صورت بالا بودن فشار خون يا ناراحتي كليه، قلب يا كبد از مصرف شيرين بيان بپرهيزيد. اگر باردار هستيد از فرآورده هاي اين گياه استفاده نكنيد. اگر شير مي دهيد، باز هم از مصرف شيرين بيان بپرهيزيد. صرفنظر از نحوة سلامتي، از مصرف بيش از چهار تا شش هفته شيرين بيان دوري جويند.

اسلاید 19: آویشناین گیاه برای معالجه سرماخوردگی گلودرد، ، سیاه سرفه ، برونشیت ، آسم و التهاب دستگاه تنفس استفاده فراوان می شود.

اسلاید 20: دارچین؛ ادویه شفابخش دارچین در درمان سرماخوردگی، سوء هاضمه و گرفتگی عضلات موثر است، در طب سنتی چین از دارچین به عنوان یك سوپر دارو برای درمان مشكلاتی چون سرماخوردگی، سوء‌هاضمه، گرفتگی عضلات و همچنین افزایش سطح انرژی و بهبود گردش خون استفاده می‌شود. به گفته متخصصان، مصرف یك دوم قاشق چایخوری دارچین در روز میزان كلسترول بد خون را كاهش می‌دهد.

اسلاید 21: بنفشه این گیاه در درمان سرماخوردگی، آنفلوآنزا ، سرفه، ناراحتی‌های معده، کبد، کم خوابی و کلیه بسیار نافع است همچنین تصفیه کننده خون می باشد .خاصیت ضد التهابی دارد وبرای گلودرد به صورت غرغره می تواند مورد استفاده قرار گیرد .

اسلاید 22: ختمی این گیـاه در درمان سرمـاخوردگی ، آسم، برونشیت ، عفونتهای ریوی و سرفه هاي خشـك نافع است وکاهش دهنده تب می باشد، قند خون را تنظيم مي كند ، ریشه این گیاه خلط آور وضد سرفه است.

اسلاید 23: زنجبیلاین گیاه بهترین داروی برای سرماخوردگی و گلو درد میباشد همچنین تقویت کننده حافظه ، بهبود دهنده دردهای عضلانی ، مانع لخته شدن خون و گرفتگی رگ‌های خونی است .زنجبیل سرشار از ویتامین‌های C، D وB ، مواد معدنی مثل پتاسیم و کلسیم، منیزیم، مس و زینک می‌باشد. برای همین هم یک ماده‌ی انرژی زای قوی محسوب می‌شود .

اسلاید 24: چای سبز این گیاه یشگیری کننده از سرماخوردگی ،حمله قلبی و سرطان است .این چای دارای خاصیت ضد چربی (از هر نوع آن )و مقوی اعصاب بوده و قدری نیز خاصیت تب بری دارد.چای سبز باعث تقویت معده شده و ضمن دفع سموم بدن، نفخ معده را نیز برطرف می کند . چای سبز باعث تقویت حافظه شده و برای افراد افسرده یک داروی ضد افسردگی است. زیرا نوشیدن چای سبز باعث نشاط و سرزندگی می شود.

اسلاید 25: گياهان دارويي موثر بر قلب و عروقگياهان دارويي موثر بر فشارخونگياهان دارويي موثر بر قلبگياهان دارويي موثر بر چربي خونگياهان دارويي موثر بر قند خون

اسلاید 26: گياهان دارويي موثر بر فشارخونگل قاصدكاكل ذرتارسدم اسبكرفسخارخسكسيربرگ زيتون سنبل الطيبدارواشجعفريشبدر زرد

اسلاید 27: سير (Allium Sativum)اثرات درماني گزارش شده در سال 1996:كاهش قند خونكاهش فشار خونكاهش LDLافزايش HDL

اسلاید 28: سير (Allium Sativum)آنتي ترومبوتيك بسيار قوي استاز تشكيل پلاك در عروق جلوگيري مي كنددوز درماني:روزانه 4 گرم سير تازه

اسلاید 29: برگ زيتون (Olea eupaea)گشادكننده عروق محيطي كاهنده فشار خون تب بردوز درمانيدم كرده 5-10 گرم برگ در 200 ميلي ليتر آب

اسلاید 30: سنبل الطيب (Valeriana Officinalis)داراي خاصيت آرامبخشي استاثر ثابت شده در كاهش فشارخون دوز درماني:2-3 گرم از پودر ريشه يك تا سه بار در روز

اسلاید 31: سنبل الطيب (Valeriana Officinalis)عوارض جانبي:گيجي، خواب آلودگيتداخل دارويي با ساير خواب آورها

اسلاید 32: دارواش (Viscum Album)اثرات گشاد كنندگي عروقخاصيت ديورتيك(مدر) قوي دوز درماني:2 تا 3 گرم در 100 ميلي ليتر آب

اسلاید 33: دارواش (Viscum Album)عوارض جانبي:تضعيف سيستم عصبي-عضلانياختلالات تنفسي

اسلاید 34: ريشه آن اثرات ديورتيك دارددوز درماني:2-4 گرم از ريشه خشك شده سه بار در روزجعفري (Petroselinum Crispum)

اسلاید 35: عوارض جانبي(ميوه): سميت كبدي(اسانس): تحريك اعصاب مركزيدر مقادير بالا: انقباضات رحمجعفري (Petroselinum Crispum)

اسلاید 36: شبدر زرد (Melitotus Officinalis)حاوي كومارين و فلاونوئيد استاثرات درماني:ضد انعقادكاهش نفوذپذيري مويرگهاكاهش فشار خون شرياني

اسلاید 37: شبدر زرد (Melitotus Officinalis)دوز درماني:3-5 گرم سرشاخه در يك ليوانعوارض جانبي:خونريزي، سردرد، سرگيجه و تهوع

اسلاید 38: گل قاصد (Taraxacum Officinalis)اثرات مدر قوي، حاوي املاح پتاسيم بالااثرات صفرا آوري و اشتهاوري دارددوز درماني:4-10 گرم از برگ سه بار در روز

اسلاید 39: گل قاصد (Taraxacum Officinalis)عوارض جانبي:حاوي تركيبات ترپنهاي لاكتوني است كه حساسيت زا مي باشند

اسلاید 40: كاكل ذرت (Zea Mays)خاصيت ديورتيك قويدر درمان التهابات حاد و مزمن مجاري ادراري و شب ادراري كودكان موثر است

اسلاید 41: كاكل ذرت (Zea Mays) دوز درماني:4 تا 8 گرم سه بار در روزعوراض جانبي:درماتيت تماسي

اسلاید 42: وجود ترپينن-4-اُل در ميوه آن اثرات ديورتيك بسيار قويافزايش فيلتراسيون گلومرولياشتهاوراثرات ترميمي زخم افزايش خاصيت ارتجاعي پوستدرخت ارس (Juniperus Communis)

اسلاید 43: عوارض جانبي:مصرف سيستميك: در دوز بالا هماتوري مصرف موضعي: تحريك پوستدوز درماني:1-2 گرم ميوه خشك شده سه بار در روزدرخت ارس (Juniperus Communis)

اسلاید 44: دم اسب (Equisetium Arvens)ديورتيك قوي و ضدانعقاد موثر در درمان اتروسكلروزيسدر تجويز موضعي: التيام دهنده زخمها و ضدعفوني كنندهدوز درماني:1-2 گرم از پودر گياه تام دو بار در روز

اسلاید 45: كرفس (Apium Graveolens)ريشه آن داراي خاصيت مدري، مسكن و ضدالتهاب مي باشد

اسلاید 46: خارخسك (Tribulus Terrestris)مدر ملايمضدعفوني كننده و ضدالتهاب مجاري ادراري

اسلاید 47: گياهان دارويي موثر بر قلبكراتاگوس (زالزالك)

اسلاید 48: زالزالك (Cratagus Oxyacantha)فلاونوئيد فراوان بهبود جريان خون كرونر افزايش برون ده قلب(اينوتروپيك مثبت، كرونوتروپيك منفي)كاهش مقاومت عروق محيطيكاهش فشارخون عروق ريوي

اسلاید 49: زالزالك (Cratagus Oxyacantha)در حاملگي موجب كاهش قدرت انقباضي رحم مي شوددوز درماني:3/0 تا يك گرم از ميوه خشك شده سه بار در روز

اسلاید 50: گياهان دارويي موثر بر چربيشويدزنيانسيبسيركنگر فرنگيدرخت غانريواس

اسلاید 51: ريواس

اسلاید 52: كنگر فرنگي كاهنده كلسترولصفرا آور و مدركاهنده قند خونسيلايبين = محافظ كبددوز درماني:روزانه سه فنجان از جوشانده 3-4%

اسلاید 53: درخت غان برگ آن داراي خاصيت كاهنده كلسترول و ضدفشارخون استدر درمان تصلب شريان موثر است

اسلاید 54: درخت غان دوز درماني:دم كرده يك تا 5 گرم برگ در 100 ميلي ليتر آب سه بار در روز

اسلاید 55: اثرات آنتي كلينرژيككاهنده چربي خونزنيان

اسلاید 56: اوكاليپتوسكاهنده قند خون و ضدفشارخونعوارض جانبي اسانس:ورم معده و رودههماتوريتضعيف تنفس و گاهي تشنجمرگ در مسموميت با اسانس

اسلاید 57: اکاليپتوسEucalyptusساكنين اوليه استراليا- بوميهاي استراليايي- از برگهاي اكاليپتوس براي درمان جراحات و پايين آوردن تب استفاده مي كردند. آنها همچنين مي دانستند اگر در منطقه بياباني استراليا به نام آتبك (Outpack) با بي آبي مواجه شوند، مي توانند ريشه هاي اكاليپتوس را، كه آكنده از آب است، از زمين براي رفع تشنگي بيرون بياورند. برگهاي اكاليپتوس و روغني كه آنها توليد مي كنند سبب كشتن باكتريها و رفع ناراحتيهاي تنفسي افراد مبتلا به خناق، آسم و برونشيت ميشود. اگر سابقه مصرف ويكس داريد، آنگاه احتمالاً خنكي و احساس سوزش ناشي از مرهم روي پوست و پاك شدن سينوس ها در اثر رايحة نعناعي و معطر را به ياد خواهيد آورد.

اسلاید 58: نحوه مصرفاين گياه براي درمان التهاب سينه، ريه ها، بيني و گلو بكار مي رود و مي تواند برخي از گونه هاي باكتري و همچنين برخي از انواع قارچها را از بين ببرد. وقتي ازاين گياه دارويي براي مصرف موضعي استفاده مي كنيد، مي تواند درد رماتيسمي را تسكين بخشد. قبل از مصرف ميزان ريز يا هر ميزان مصرف، با پزشك معالج خود مشورت و از دستورات ايشان پيروي كنيد.جوشانده برگ اكاليپتوس (براي احتقاق): 1/2 تا 1 ميلي ليتر روزانه.

اسلاید 59: روغن براي مصرف موضعي (براي مفاصل متورم يا احتقاق سينه): 30 ميلي ليتر روغن اكاليپتوس را به 500 ميلي ليتر آب ولرم اضافه كنيد. اكاليپتول: روزانه 0/05 تا 0/2 ميلي ليتر (1 تا 2 قطره براي هر ليوان آب جوش). روغن اكاليپتوس (براي استعمال موضعي): نصب تا يك ميلي ليتر (15 تا 30 قطره) روغن مزبور را به نصف ليوان روغن مايع (كنجد، زيتون و غيره) اضافه كنيد. به منظور استفاده استنشاقي از اين گياه داروئي، 5 تا 10 قطره از روغن آنرا به 2 ليوان آب جوش اضافه كنيد و سپس حوله را بالاي سر خود بكشيد و بخار آنرا استنشاق كنيد.

اسلاید 60: نكات احتياطيدر دوران بارداري يا شيردهي از مصرف اكاليپتوس پرهيز كنيد. روغن اين گياه اگر استعمال موضعي داشته باشد، سمي نيست. اما نبايد از اين گياه براي مصارف داخلي استفاده كرد.انجمن فرآوردهاي گياهان دارويي آمريكا برگ اكاليپتوس را از نظر بي خطري در رديف و درجه دو ارزيابي كرده است. درجه 2 به معناي اين است كه در كاربرد اين گياه محدوديتهايي متصور است. در ارتباط با عصاره هاي برگ اكاليپتوس بايد گفت كه افرادي كه مبتلا به التهاب معده اي- روده اي يا التهاب مجراي صفراوي هستند، بايد از مصرف عصاره برگ اكاليپتوس اجتناب كنند.

اسلاید 61: آويشن گياهي است علفي شبه درختچه اي چند ساله كه تاريخ گل آوري آن از ارديبهشت تا شهريور مي باشد.  پراكنش آن بفراواني در نقاط كوهپايه اي, مراتع, خاكهاي شني, سنگلاخي, در جنگلهاي آزاد و در مناطق كم درخت پست تا مرتفع رشد مي كند. توزيع جغرافيايي آن در مناطق معتدل اروپا و آسيا و همچنين گرينلند, ايسلند و مناطق اطراف رودخانه يني سئي سيبري مي باشد. محل استقرار آن در آمريكاي شمالي مي باشد. قسمت هاي هوايي آن قبل از مرحله گل آوري جمع آوري مي گردد. قسمت هاي فوقاني بهمراه گل چيده شده و در سايه و يا درون اطاقك هاي خشك كن با

اسلاید 62: حرارتمصنوعي تحت شرايط 40 درجه سانتي گراد خشك مي شود.  دارو داراي عطر و قدري طعم تلخ, مزه ادويه اي مي باشد. اين دارو حاوي 0.3 درصد اسانس است كه تركيبات آن بستگي به منشا جغرافيايي و ساير فاكتورها دارد. همچنين دارو داراي فلاون ها, تانن ها و تركيبات تلخ مي باشد.اثرات مفيدي در درمان بيماريهاي مجاري تنفسي فوقاني و نيز ناراحتي هاي جهاز هاضمه دارد و اين بعلت كاهش اسپاسم وجلوگيري از نفخ مي باشد. بصورت مصرف داخلي بفرم دم كرده قطره يا شربت براي سرفه هاي محرك زكام و آبريزش مجاري تنفسي فوقاني و هم چنين ناراحتي هاي جهاز هاضمه بكار مي رود. به عنوان استعمال خارجي در درمان زخم هاي چركي و روماتيسم كاربرد دارد. اسانس اين گياه داراي خاصيت ضد عفوني كننده است و براي تهيه برخي غرغره و دهان شويه ها و خميردندان بكار مي رود ولي ازطرف ديگر شبيه روغن آويشن است. دارو منحصرا بصورت وحشي جمع آوري شده و بنابراين شامل گونه هاي مختلفي از آويشن مي باشد.

اسلاید 63: گياهان دارويي موثر بر قند خونغلاف لوبيااوكاليپتوسبرگ شاه توتبرگ گردوشنبليلهگزنهكنگر كوهيقره قاتبابا آدمدورمنه علف چشمهبيد گياه (مرغ)

اسلاید 64: حاوي موادي مانند فازول، فازولين، آرژنين و اسپاراژين استكاهنده قند خون مدر اثر موضعي مفيد در اگزمادوز درماني:روزانه سه فنجان ازجوشانده 3% غلاف لوبيا

اسلاید 65: گزنهكاهنده قند خونموثر در درمان هيپرتروفي پروستاتخونسازدوز درماني:5 گرم از برگ سه بار در روز

اسلاید 66: قره قاتكاهنده قند خون (ميرتل لين آلفا)) دوز درماني:روزانه 4 ليوان از دم كرده 2%

اسلاید 67: كاهنده قند خون (اينولين)مدر و معرقدوز درماني:روزانه 3 فنجان از دم كرده 4-6%بابا آدم

اسلاید 68: بيدگياه (شين دان، مرغ)كاهنده قند خون (ريشه)مدر و موثر در التهاب مجاري ادراري و پروستاتكاهنده كلسترول

اسلاید 69: شنبليلهكاهنده قند خونافزايش ترشح شيردانه آن داراي پروتئين بالادوز درماني:روزانه 2 ليوان از دم كرده 2%

اسلاید 70: درمنهكاهنده قند خون (سانتوئينها)ضدانگل (اسكاريس) ضد عفوني كننده ضد بيدزدگيدوز درماني:روزانه 5 گرم دوبار در روز

اسلاید 71: علف چشمهكاهنده قند خوندر مصرف موضعي اثر جلوگيري از ريزش مو، كك و مك و درماتوزعوارضتحريك مخاط مجاري اداري دوز درمانيروزانه سه فنجان از دم كرده 3-4%نروید بر زمین هرگز گیاهی که ننوشته ست بر برگش دوائی” نظامی“

اسلاید 72: اميد است در آينده با تحقيقات بيشتر زمينه استفاده منطقي از گياهان دارويي در درمان بيماريها (بدور از هرگونه افراط و تفريط) فراهم گردد.

اسلاید 73: منابع : پايگاه الكترونيكي خدمات پزشكي ايرانموسسه تحقيقاتی وپایگاه جامع علوم وفناوری گیاهان دارویی ایران

اسلاید 74: با تشکر:دكتر زهرا حائري كرمانيHaeriz@mums...