پاورپوینت تحليل تضاد در روابط نمايندگي و مديريت سود

1 2 : ..... ….. : 3 تئوری اثباتی حسابداری سعی داشت تا با تمرکز بر روابط نماین دگی ،چارچوبی منسجم ب ه منظور پیش بینی رفتار مدیر در انتخاب سیاست های حسابداری ارائه دهد .این تئوری به ط ور پیش فرض ،مدیر را به عنوان نماینده ای معرفی می کند که تنها به دنبال حداکثر کردن من افع خود میباشد.تا زمانی که منافع م دیر با من افع مالک ان همس و نباش د،مالک ان از این بابت متضررخواهند شد .از این رو،مالکان همواره در پی تعریف مکانیزم هایی هستند که تضاد مزبور را کنترل نمایند .یکی از ارزانترین و البته کار آمدترین مکانیزم های معرفی شده ب رای کن ترل تضاد ،بهره گیری از گزارشگری مالی به عنوان انعکاسی از تالش ها و عملکرد مدیر می باشد؛ در این میان سود حسابداری به عنوان یک شاخص خالصه،امکان ارزیابی عملکرد مدیران را بهتر از سایر اندازه های حسابداری فراهم می آورد. 4 پیشتر از منظر اطالعاتی ،خطر اخالقی را ب ه عن وان یکی از پیام دهای عدم تقارن اطالعاتی تعریف کردیم .بر این اساس خطر اخالقی زمانی پدید می آید که یکی از طرفین قرارداد می تواند نتایج عملکرد خ ود را مشاهده کند،اما طرف دیگر نمی توان د .این تعری ف ک امًال منطب ق با شرحی بود که بیشتر در ارتباط با تئوری اثباتی حسابداری ارائه کردیم. به این ترتیب می ت وان این گون ه عن وان داش ت ک ه تئ وری اثباتی حسابداری از منظر اطالعاتی قابل مدل سازی در بس تر مف اهیم خطر اخالقی است. 5 در این فصل قصد داریم تا با تکیه بر مفاهیم اقتصاد اطالعات و تئوری بازی ها ،موضوعات مرتبط با تض اد میان مال ک و نماینده را مدل سازی و تشریح کنیم .در این میان ب ه یکی از موضوعات بسیار تأثیر گذار بر روند تحقیقات حسابداری در دوره اثباتی ،یعنی مدیریت سود خواهیم پرداخت .در واقع آن چه در این فصل از نظرت ان خواه د گذش ت ،تحلیلی اس ت قیاس ی در بس تر اقتصاد اطالعات اس ت ک ه در آن نقش گزارشگری مالی به عنوان یک مکانیزم تعدیل کننده در روابط نمایندگی تشریح خواهد شد. 6 همانطور که در تئوری قرار داد عنوان گردید ،شرکت به منظور تحقق اهداف خود در قرارداد های متعددی مشارکت می کند .از میان قرارداد ها ،قرارداد های استخدامی میان شرکت و مدیران و قرارداد های استقراض میان شرکت و اعتبار دهندگان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است .وجه اش تراک این دو قرارداد ،تمرکز بر رقم سود حسابداری به عن وان ی ک معیار اس ت .در قرارداد های استخدامی اغلب ،پاداش مدیران بر اساس س ود حسابداری تعیین می شود ،همچنین در قراردادهای استقراض نیز اعتبار دهن دگان ب ه منظور کاهش ریسک خود ،شروطی را در قرارداد های ب دهی منظ ور می دارند که بر مبنای سود حسابداری و شاخص های بر گرفته از سود است. 7 تئوری بازی در تالش است تا بتواند خروجی تصمیمات منطقی بازیگرانی را مدل سازی کند که با تضاد منافع در کنشی متقابل مش ارکت ورزی ده ان د. تئوری بازی ها می تواند به ما نشان دهد که چگونه گروه های مختل ف از جمله مدیران،سهامداران و اعتباردهندگان تحت تأثیر پیامدهای اقتصادی گزارشگری مالی قرار می گیرند .شکی نیست که اگر قراردادهای موجود در شرکت از جمل ه قراردادهای اس تخدامی و اس تقراض ب ر مبن ای ارق ام حسابداری از جمله سود حسابداری باشد ،آنگاه گزارشگری مالی می تواند با پیامدهای اقتصادی همراه باش د .مقص ود از پیام دهای اقتصادی ،ت أثیر گزارشگری مالی بر واحدهای تجاری ،دولت ،اتحادیه های کارگری ،سرمایه گذاران ،اعتباردهندگان و تصمیمات ایشان می باشد. 8 مدل های تئوری بازی ها اغلب از تقابل دو یا چند بازیگر در یک بازی ش کل می گیرد.ویژگی اصلی بازی هادر این تئوری وج ود ع دم اطمین ان و ع دم نین طرفین بازی افرادی تقارن اطالعاتی میان طرفین بازی است .همچ منطقی فرض می شوند که همواره در تالشند تا مطل وبیت خ ود را ح داکثر سازند ،دقیقا مشابه با تئوری تصمیم انفرادی،با این تفاوت که تصمیم گیرنده عالوه بردر نظرگرفتن عدم اطمینان از بابت حالت های محتم ل در طبیعت، کنش احتمالی طرف مقابل را نیز در نظر می گیرد. زندگی روزمره ما ،مثال های بی شماری از چنین وض عیت هایی دارد ک ه از جمله می توان به مذاکرات بین دو کشور ،جن گ تبلیغ اتی بین دو شرکت رقیب و حتی بازی میان سهام داران یک شرکت و م دیر آن اش اره داش ت. بازی های متفاوتی در تئوری بازی ها مطرح شده است؛ از جمله بازی های مشارکتی و غیر مشارکتی ،بازی مجموع صفر ،بازی برد-برد ،بازی ترسو ها ( جوجه) و بازی های متعدد دیگر. 9 با این حال در یک طبقه بندی کلی می توان یک بازی را از این بابت ک ه مشارکتی است یا غ یر مش ارکتی ،دس ته بن دی کرد .در بازی های مشارکتی ،ساز و کار به نحوی است ک ه امک ان سازش و ت أمین من افع طرفین به طور مشترک فراهم است .کارتل ها نمونه ی مناسبی از بازی های مشارکتی هستند .زیرا در آن نوعی تعه د الزام آور وج ود دارد ،و مادامی که تعهد مزبور نزد اعضای کارتل پا ب ر جا باش دن وعی بازی مشارکتی در میان است و منافع مشارکت کنندگان تأمین می ش ود.با این حال اگر تعهد مزبور از سوی طرفین رعایت نشود ،بازی از حالت مشارکتی به حالت غیر مشارکتی تغییر می کند. 10 بازی غیر مشارکتی میان مدیر و مالک به عنوان مثال سرمایه گذاران به دنبال اطالعاتی مربوط می باشند ،تا بتوانند با اس تفاده از آن چشم انداز های آتی شرکت را ارزیابی کنند .حال آن که این اطالعات الزامًا مورد پذیرش مدیر به عنوان یک ذینفع اطالعاتی نیست ،زیرا مدیران در تالشند تا بتوانند با گزارش گری مالی ،عملکرد خود را به خوبی منعکس کرده و امکان تامین مالی ارزان تر را فراهم آورند .از طرفی ممکن است مدیر به واسطه حفظ مزیت رقابتی شرکت از افشاء برخی اطالعات و رویه های مختلف خودداری کند. فرض کنید مدیر در مقام تهیه کننده گزارش مالی ،می تواند دو راهبرد یا استراتژی مختلف را برگزیند .در راهبرد اول مدیر با یک ساختار حاکمیت شرکتی ضعیف روبرو اس ت ک ه می تواند با تحریف صورت های مالی( راهبرد )Dو انعکاس رقم س ود حسابداری ب ه ش کلی متفاوت از عملکرد واقعی خود ،مالک را گمراه کند .در راهبرد دوم ،مدیر با ساختار مناسبی از حاکمیت شرکتی روبرو است ،بنابراین گزارشگری مالی را صادقانه ارائ ه خواه د کرد ( راهبرد ) Hاز طرفی مالک یا همان سهامدار نیز می تواند دو راهبرد مختلف ،یعنی خری د سهام ( راهبرد )Bو امتناع از خرید سهام ( راهبرد ) Rرا برگزیند .جدول زیر بیانگر جدول بازده طرفین بر اساس یک سری اعداد فرضی می باشد. 11 مدیر مالک ( سهامدار) صداقت ()H تحریف()D 60.40 20.80 امتن$$$$$$$$اع از 35.20 35.30 خرید()B خرید()R سوالی که مطرح می شود این است که در نهایت در یک بازی غیر مشارکتی میان مدیر و طرف سرمایه گذار چه ترکیبی از راهبرد ها حاصل خواهد شد؟ بدیهی است که اگر طرفین نسبت به طرف دیگر اطالعات کامل داشته باشند ،هیچ گاه راهبرد های ( )BDو ( )RHانتخاب نخواه د شد ،زیرا بازیگران منطقی بوده و با اطالع از کنش طرف مقابل راهبردی متناسب با آن ب ر می گزینند 12 بنابراین تنها احتمال رخداد راهبردهای ( )BHو ( )RDوجود دارد در اصطالح به راهبرد ( )BHپاسخ مشارکتی بازی گفته می شود .جان نش برن ده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1994نتیجه این بازی غیر مشارکتی را راهبرد ( )RDپیش بینی کرده است .در نگاه نش ،زمانی که بازی به شکل غیر مشارکتی صورت می پذیرد و طرفین هر یک تنها در فکر ح داکثر کردن من افع شخص ی خ ویش هستند .می توان انتظار داشت که راهبرد ( )RDپاسخ بازی باش د ،ک ه در اصطالح به آن تعادل نش گفته می شود. رسیدن به بازدهی بیشتر از تعادل نش به چندین طریق امکان پذیر اس ت .ب ه عنوان راهکار مدیر و سرمایه گذار می توانند با یکدیگر وارد یک تعهد الزام آور بی ( )BHحادث شده و راهبرد ها را به نحوی انتخاب کنند که راهبرد ترکی شود .راهکار دیگر این است که بازی را به صورت مستمر و در یک بازه زمانی طوالنی تر مد نظر قرار دهیم اگر مدیر برای چن د دوره مت والی راهبرد( )Hرا انتخاب کند آنگاه سرمایه گذار در بلند مدت به راهبرد اتخ اذی م دیر اعتماد کرده و سهام شرکت را خریداری می کند. 13 قض$$یه فولی$$ک ب$$ه این موض$$وع اش$$اره دارد ک$$ه در بازی هایی که دائمًا در حال تکرار است تع$$ادل نش شکل نگرفته و طرفین بازی در نق$$اط بهین$$ه ت$$ری نسبت به تعادل نش قرار می گیرند. از نگ$$اه تئ$$وری ب$$ازی ط$$رفین ب$$ازی هم$$واره در ح$$ال ارزی$$ابی ب$$ازده احتم$$الی خ$$ویش در قب$$ال کنش ه$$ای احتمالی طرفین بازی هستند .به این ترتیب نه$$اد ه$$ای اس$$$تانداردگذار در حس$$$ابداری بای$$$د در زم$$$ان ت$$$دوین استاندارد های حسابداری ت$$أثیر ه$$ر روی$$ه را ب$$ر ب$$ازده طرفین بازی در نظر گیرند ،زیرا مدیر در جایگاه تع$$یین کننده سیاس$$ت ه$$ای حس$$ابداری و گزارش$$گری م$$الی ، می تواند رویه هایی را برگزیندکه ت$$وازن توزی$$ع ب$$ازده میان طرفین بازی را به طور قابل توجهی تغییر دهد. 14 بازی های غیر مشارکتی قابلیت تبدیل شدن به یک بازی مش ارکتی را دارن د. یکی از روش های تبدیل یک بازی غیر مشارکتی به یک بازی مشارکتی ایجاد تعهدات الزام آور از طریق ورود طرفین به یک قرارداد است .همانطور ک ه پیش تر نیز عنوان شد قراردادهای استخدامی و قراردادهای استقراض از جمل ه مهم ترين قراردادهای یک شرکت تلقی میشود که قابل مدل سازی بر اساس تئ وری بازی ها می باشند .این بازی ها به واسطه وجود برخی تعهدات الزام آور ن وعی بازی مشارکتی تلقی می شود که این مهم از نظر منظر تئوری نمایندگی نیز قابل تحلیل است. تئوری نمایندگی شاخه ای از تئوری بازی ها است که به مطالعه رفتار نماین ده و کارفرما در یک قرارداد می پردازد .همانند تئوری بازی ها تئوری نمایندگی ن یز تضادی بالقوه میان منافع نماین ده و کارفرما متص ور اس ت .در واق ع تئ وری نمایندگی عالوه بر اینکه دارای ویژگی های یک بازی غیر مشارکتی است ویژگی های یک بازی مشارکتی را نیز دارد. 15 تئوری نمایندگی به این دلیل غیر مشارکتی اس ت ک ه هر ی ک از طرفین قرارداد به طور مستقل تصمیمات خود را اتخاذ میکنند و ت وافقی مب نی ب ر اینکه چه تصمیمی اتخاذ کنند صورت نمیگیرد .از طرفی رواب ط نماین دگی میتواند ویژگیهای یک بازی مشارکتی را داشته باشد زیرا طرفین بازی تنها می توانند در چارچوب قواعد مطرح شده در قرارداد گام بردارند قواعدی ک ه ممکن است از لحاظ قانونی الزام آور بوده یا اینکه به صورت تلویحی م دیر را از انجام برخی امور بازدارند به این ترتیب روابط نمایندگی نیز به مانن د ی ک بازی مشارکتی میان مدیر و مالک قابل تحلیل است. در یک بازی غیرمشارکتی می$$ان مال$$ک و م$$دیر ن$$وعی عدم تقارن اطالعاتی پدید می آید زیرا مدیر نسبت ب$$ه مالک دارای مزیت اطالعاتی اس$$ت ب$$ه بی$$انی اگ$$ر این امکان فراهم بود تا مالک بر تمام ام$$ور م$$دیر نظ$$ارت داشته باشد مشکل چندانی پدید نمی آمد. 16 -1مدیر فعلی را اخراج و مدیر دیگری را استخدام کند روش های کنترل تضاد در روابط نمایندگی -2نظارت مستقیم -3نظارت غیر مستقیم مالک شرکت را به مدیر 4- اجاره دهد -5سهیم کردن مدیر در سود 17 -1مدیر فعلی را اخراج و مدیر دیگری را استخدام کند: واضح است که این راهکار نمیتواند مؤثر واقع شود زیرا هر مدیری ک ه جایگزین م دیر فعلی شود فردی منطقی است که باز هم دارای تضاد منافع و مزیت اطالعاتی می باش د بنابراین باید به دنبال راهکار بهتری بود. -2نظارت مستقیم: اگر مالک بتواند بدون هزینه یا با هزینه بسیار اندک بر مدیر نظارت داشته باشد مش کل به طور کامل حل خواهد شد .در چنین شرایطی مالک می تواند حقوقی ث ابت ب ه م دیر پرداخت کند و بر تمام امور نظارت داشته باشد در اصطالح ب ه این شرایط اولین گزین ه برتر اطالق می شود از منظر تقسیم ریسک نیز این رویکرد تقس یم مناسبی از ریس ک میان مدیر و مالک فراهم می آورد مدیر ذاتا ریسک گریز است حال آنکه مالک اغلب بی تفاوت به ریسک بوده و می تواند درجاتی از ریسک را تحمل کند. 18 -3نظارت غیر مستقیم : از آنجا که امکان مشاهده نتایج تالش های مدیر به طور مستقیم ب رای مالک فراهم نیست مالک می تواند از راهبرد های حمایت متحرک برای نظارت بر عملکرد مدیر استفاده کند زی را در چ نین شرایطی تع یین حقوق ثابت برای مدیر نمی تواند مؤثر واقع ش ود .ب ر اساس راهبرد حمایت متحرک عایدی مدیر به طور مس تقیم ب ه نت ایج عملکرد وی مرتبط شده و همزمان با تغییر در نتایج عملکرد ،عایدی مدیر نیز تغییر خواهد کرد .با این حال نمی توان با این راهبرد ب ه اولین گزین ه برتر دست یافت ،زیرا بسیاری از قرار داد های میان مدیر و مالک ب ه نح وی است که تنها با راهبرد حمایت ثابت قابل اعمال است. 19 -4مالک شرکت را به مدیر اجاره دهد: در این حالت مالک می تواند شرکت را به طور کامل به مدیر اجاره داده و تنها در قبال آن از مدیر اجاره بها دریافت کن د .ب دیهی است که در چنین شرایطی کل ریسک از مالک به مدیر منتقل می شود .بنابراین از منظر تقس یم ریس ک این رویکرد نمی توان د چندان سودمند واقع شود .از طرفی مدیر ن یز در قبال ریس ک تحمل شده بازده بیش تری را درخواس ت می کن د ک ه این مهم هزینه های نمایندگی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. 20 -5سهیم کردن مدیر در سود: در پایان قصد داریم کارآمد ترین راه یعنی سهیم کردن مدیر در عملکرد را تشریح کنیم که در اص طالح ب ه آن دومین گزین ه برتر اطالق می ش ود. براساس این رویکرد مدیر دربخشی از نتایج عملکرد س هیم می ش ود .در واقع مالک با چنین راهبردی تابع مطل وبیت م دیر را ب ه ت ابع مطل وبیت خویش گره می زند .به بیانی حرکت در مسیر تامین اهداف شخصی مدیر در نهایت به نفع مالک نیز تمام می شود.واضح است ک ه مهم ترین عام ل در پیاده سازی این راهبرد تعیین یک ش اخص ارزیابی عملکرد اس ت ک ه مهمترین عامل در پیاده سازی این راهبرد ،تع یین ی ک ش اخص ارزیابی عملکرد است شاخصی که بتواند نت ایج عملیات هر دوره را ب ه درس تی منعکس کند. 21 در یک جمع بندی کلی در ارتباط با سیاست های مختلف ب رای کن ترل تض اد میان مدیر و مالک می توان یک چارچوب کلی به شرح ذیل ارائه کرد. اگر بتوان تالش های مدیر را مشاهده کرد اتخاذ سیاست های نظارت مستقیم و غیر مس تقیمراهکار مناسبی خواهد بود .در چنین شرایطی با فرض بی تفاوت بودن مالک نسبت به ریسک ، تعیین حقوق ثابت برای مدیر بهترین راهکار بوده و هیچ گونه هزینه نمایندگی را در پی نخواهد داشت. اگر نتوان تالش های مدیر را به طور مستقیم مشاهده کرد اما سود حسابداری بتواند این تالشها را اندازه گیری کند آن گاه سهیم کردن مدیر در عملکرد بر مبنای سود خالص بهترین راهکار خواهد بود .با این وجود سود خالص به عنوان یک شاخص ارزیابی عملکرد همراه با خطاست. اگر نتوان تالش های مدیر را مشاهده کرد و امکان استفاده از س ود خ الص ب ه عن وان ی کشاخص ارزیابی عملکرد نیز فراهم نباشد آن گاه بهترین راهکار اجاره دادن شرکت ب ه م دیر است .البته که این شیوه از قرار داد غیر کاراست زی را مالحظ ات تس هیم ریس ک در آن ب ه درستی صورت نگرفته و تمام ریسک به مدیر منتقل می شود .در چنین شرایطی هزین ه های نمایندگی به بیشترین حالت خود می رسد. 22 یکی از عواملی که مانع از آن می ش وند ت ا س ود حسابداری ،یک ش اخص اطالعاتی کام ل ب رای عملکرد مدیر شناخته ش ود ،ت أخیر در ش ناخت رخداد های مالی در حسابداری بهای تاریخی است. مخارج تحقیق و توسعه نمونه مناسبی از تأخیر در شناخت بهای تاریخی در کیفیت اطالعاتی س ود خالص به عنوان یک شاخص ارزیابی عملکرد است. 23 نمونه دیگری از تاخیر در شناخت ،وجود دارایی ها و بدهی های احتمالی است .وجودبدهی های احتمالی حاکی از احتمال وقوع هزینه هایی است که در برخی موارد در گزارشگری مالی منعکس نمی ش وند .ب ه عن وان مث ال تخریب محیط زیست بر اساس سیاست های فعلی مدیر ،ممکن اس ت ب ه لحاظ حقوقی برای شرکت پیامدهایی داشته باشد که در سود خ الص دوره جاری منعکس نشود. حسابداری تعهدی مکمل این مزیت اطالعاتی است زی را امک ان م دیریت گزارشگری مالی را برای مدیر فراهم می آورد. حسابداری تعهدی و وجود اقالم تعهدی فرصتی برای اعمال سویه در س ود نزد مدیر فراهم می کنند .در واقع مدیر می تواند با مدیریت اقالم تعه دی نتایج عملکرد خود را از یک دوره به دوره دیگر منتق ل کرده و از من افع بیشتری بهره مند شود. 24 م دیریت س ود را می ت وان از دو دی دگاه م ورد بررس ی قرار داد .دی دگاه گزارشگری مالی و دیدگاه قرار دادی .از منظر گزارش گری مالی ممکن اس ت مدیران برای رسیدن به سود پیش بینی شده توسط تحلی ل گران از م دیریت سود استفاده کنند و به این طریق از لطمه خوردن به خوشنامی شرکت و کاهش شدید قیمت سهم دوری کنند. این رویکرد مدیران در مدیریت سود به منظور جلوگیری از کاهش قیمت سهام دقیقًا در ضد فرضیه بازار کارا می باشد زیرا بر اساس فرضیه بازار کارا در س طح نیمه قوی بازار نسبت به تغییر روش های حسابداری که فاقد جریان نقدی باشد، واکنش نشان نخواهد داد .برخی روش های مدیریت سود نش ان می دهن د ک ه مدیران کارایی بازار اوراق بها دار را به طور کامل قبول ندارند .با این حال این عقیده نیز وجود دارد که ممکن است هدف مدیریت گزارش جریانی از سود های هموار و در حال رشد طی زمان باشد. 25 از بعد قراردادی چنانچه قرار دادها غیر منعطف و ناقص باشند مدیریت سود می تواند به عنوان راهی برای حفاظت از شرکت در برابر پیامد رویداد های پیش بینی نش ده باش د. همچنین قرار دادهای پاداشی که مقداری مدیریت سود را مجاز می شمارند و آن را لحاظ می کنند ،کاراتر هستند زیرا حذف کامل مدیریت سود می تواند پر هزینه باشد. مدیریت سود عبارت است از انتخاب رویه های حسابداری توسط مدیر یا انجام اقدامات مؤثر بر سود به قصد دستیابی به ی ک مبل غ مشخص ی از سود( سود هدف). در اصطالح به مدیریت سود با بهره گیری از اقالم تعهدی و مبانی حسابداری مدیریت سود مصنوعی و به مدیریت سود با بهره گیری از اقدامات واقعی مدیریت سود واقعی می گویند. 26 صرف نظر از منطق زیر بن ایی م دیریت س ود مبت نی ب ر اقالم تعهدی،این قانون تایید شده وجود دارد که اقالم تعهدی ماهیت ًا بازگشت پذیر می باشند.بنابراین مدیری که با اس تفاده از اقالم تعهدی سود را به رقمی باالتر گزارش می کن د می دان د ک ه بازگشت اقالم تعهدی در دوره های بعد موجب کاهش س ودهای د گزارش زیان را آتی می شود .چنانچه مدیر قصد داشته باش بیشتر به تعویق بیندازد به مدیریت سود بیشتری نیاز خواه د بود .درنتیجه اگر یک شرکت عملکرد ض عیفی داش ته باش د مدیریت سود نمی تواندروز حساب را ب رای همیش ه ب ه فردا موکول کند .بنابراین نباید از این موضوع که م دیریت س ود می تواند خوب باشد،برای توجیه گزارشگری گمراه کننده یا متقلبانه استفاده کرد 27 پاکسازی عمده حداقل سازی سود حد اکثر سازی سود هموار سازی سود 28 این روش می تواند طی دوره های تجدید ساختار یا در صورت وجود فش ار سازمانی استفاده شود .چنانچه شرکت مجبور به گزراش زیان باش د ممکن است مدیر تصمیم بگیرد زیان بیشتری را گزارش کند زیرا در این م وقعیت شرکت تقریبًا چیزی برای از دس ت دادن ن دارد .در نتیج ه م دیر تمامی مقادیر زیان را از حساب ها پاک کرده و کاهش ارزش دارایی ها را ب ه ط ور کامل شناسایی می کند. این روش نیز مشابه حالت اول است اما با شدت کمتر .این الگو ممکن اس ت توسط شرکت هایی که مورد توجه سیاسی هستند و سود آوری باالیی دارند مورد استفاده قرار گیرد .از جمله رویه هایی که به حداقل سازی سود کم ک می کند می توان به افزایش هزینه تبلیغات و مخ ارج تحقی ق و توس عه یا تسریع مستهلک کردن دارایی های سرمایه ای اشاره کرد. 29 طبق تئوری اثباتی حسابداری ،مدیران ممکن است به قصد ح داکثر سازی پاداش خود اقدام به حداکثر سازی سود جاری کنند ،مشروط بر این ک ه رقم آن به بیش از رقم مورد نیاز برای دریافت سقف پاداش نرس د .ممکن اس ت شرکت هایی که در معرض نقض مفاد قرار داد بدهی قرار دارند نیز سود خ ود را حداکثر کنند. شاید این جالب توجه ترین الگوی مدیریت سود باش د .از بع د قراردادی ، د مدیران ریسک گریز یک جریان پاداش کم نوسان را ترجیح می دهن بنابراین ممکن است آن ها سود را طی زمان هموار کنند تا به پاداش نسبتًا با ثباتی دست یابند .قراردادهای پاداش کارا مقداری از هموار سازی س ود را مجاز می دانند زیرا آن را به عنوان راهی کم هزینه ب رای ت امین بخش ی از مطلوبیت مدیر در نظر می گیرد. 30 انگیزه های مدیریت سود از جمله مهمترین تحقیقات انجام شده در زمین ه انگ یزه های قراردادی مدیریت سود ،مقاله ی هیلی ( )1985با عنوان ((تاثیر طرح های پاداش ب ر تصمیمات حسابداری )) است هیلی مش اهده کرد ک ه م دیران ( پیش از مدیریت سود ) دارای یک سری اطالعات محرمانه از سود خالص هستند .به دلیل آن که ممکن است گروه های ب رون سازمانی ،ح تی ه یئت م دیره سازمان قادر به آگاهی از رقم سود اصلی نباش ند ،هیلی پیش بی نی کرد تحت قراردادهای پاداش شرکت،مدیران سود را ب ه قص د ح داکثر سازی پاداششان مدیرت می کنند. هیلی با نگاه دقیق به ساختار طرح های پاداش پیش بینی هایی درباره اینکه مدیران چگونه و تحت چه شرایطی دست به این نوع مدیریت سود می زنند ارائه کرد. 31 نمونه مورد بررسی هیلی محدود به شرکت هایی است که طرح پاداششان فقط مبتنی بر سود خالص گزارش شده در هر دوره می باشد.در شکل زیر یک طرح پاداش معمول را به تصویر می کشد که پاداش به طور خطی بین مقادیر ک ف و سقف افزایش می یابد .چنانچه سود کمتر از مقدار ک ف باش د پاداش ص فر خواهد بود .و اگر هیچ سقفی وجود نداشته باشد ،مبلغ پاداش در راستای خط نقطه چین افزایش می یابد .در صورت وجود سقف ،پاداش به ازای سود خالص مازاد بر سقف ثابت خواهد ماند. 32 سود خالص را می توان به دو جزء تفکیک کرد : خالص اقالم تعهدی ± جریان نقد حاصل از عملیات = سود خالص اقالم تعهدی را می توان به دو دسته اختیاری و غ یر اختیاری تقسیم کرد. خالص اقالم تعهدی غیر اختیاری ±خالص اقالم تعهدی اختیاری ± جریان نقد حاصل از عملیات برابر است با سود خالص 33 مدیر می تواند روی اقالم تعهدی اختیاری تا حدی کنترل اعمال کن د.اگر چه تعیین میزان تغییر در مانده حساب های تعهدی ساده است اما دالی ل تغییر در این حساب ها برای محققان و سرمایه گذاران روشن نیست. هزینه استهالک ساالنه بر مبنای روی ه اس تهالک شرکت و عمر مفی د برآوردی دارایی ها محاسبه می شود .اگر رویه استهالک را ث ابت در نظر بگیریم ،هزینه استهالک یک رقم غیر اختیاری خواهد بود .اما شرکت می تواند برآورد خود از عمر مفید دارایی ها را تغی یر ده د.در این حالت، هزینه استهالک شامل یک عنصر اختیاری است. فرض کنید این تغییر حاصل کاهش در ذخیره مطالبات مش کوک الوص ول برآوردی توسط شرکت باشد.این یک قلم تعه دی اختیاری اس ت زی را مدیریت برای کنترل این رقم آزادی و انعطاف دارد. 34 هیلی برای آزمون فرضیه خود 447 ،سال –شرکت را ک ه طرح پاداشش ان ک ه دارای مبالغ سقف و کف بود مورد بررسی قرار داد و مشاهدات را در سه گروه زیر طبقه بن دی کرد. گروه باال ( : ) UPشامل مشاهداتی که سود خالصشان باالتر از رقم سقف است. گروه پایین ( : ) LOWشامل مشاهداتی که سود خالصشان کمتر از رقم کف است. گروه میانی ( : ) MIDشامل مشاهداتی که سود خالصشان بین ارقام کف و سقف است. 35 مک نیکلز و ویلسون ( )1988نیز به مطالعه رفتار اقالم تعهدی در بستر طرح های پاداش پرداختند .آن ها با تمرکز بر ذخیره مطالبات مش کوک الوص ول دریافتند که به طورمیانگین در شرکت های غیر سود آور یا بس یار س ود آور ( یعنی شرکت هایی که احتماًال سود خالصی کمتر از کف یا بیشتر از س قف را داشته اند) از اقالم تعهدی کاهنده سود استفاده شده است ،در حالی ک ه در شرکت هایی که از نظر سود آوری در وسط طیف قرار داش ته ان د ،رقم اقالم تعهدی اختیاری بسیار کمتر و عمدتًا افزاینده سود بود .این نتایج با یافته های هیلی سازگار است. 36 معموال قرارداد های وام برای کنترل مشکل خطر اخالقی موج ود بین م دیر و وام دهنده دارای مفادی هستند ک ه از وام دهن ده در براب ر اق دامات م دیر محافظت می کنند.به همین دلیل قرارداد های بدهی معموًال مب نی ب ر متغ یر های حسابداری هستند ،تا برای مثال مانع از توزیع بیش از حد سود نقدی و یا استقراض بیشتر شوند. با توجه به فرضیه قراردادهای بدهی PATنقض مفاد قرار داد می تواند هزینه ای سنگین به قرض گیرنده تحمیل کند .بنابراین انتظار می رود م دیران از آن اجتناب کنند .مدیریت سود می تواند به عنوان وسیله ای برای کاهش احتمال نقض مفاد قرارداد به کار رود. 37 قرار دادهای ضمنی یا رابطه ای نیز می توانند انگیزه ای برای مدیریت س ود باشند این قراردادها رسمی نیستند بلکه حاصل روابط مستمر بین شرکت و ذینفعانش ( کارکنان ،تامین کنندگان ،وام دهندگان ،مشتریان و )...ب وده و بیانگر رفتار مورد انتظار بر مبنای داد و ستد های تجاری شرکت در گذش ته هستند .برای مثال اگر شرکت و مدیران آن به برآوردن همیش گی تعه دات قراردادی خوشنام باشند تامین کنندگان و وام دهندگان شرایط بهتری به آن ها ارائه می کنند و اعتماد بین ذینفعان و مدیر شرکت افزایش می یاب د ب ه عالوه هر چه سود خالص شرکت باال تر باشد خوشنامی م دیر ن یز افزایش خواهد یافت و اعتماد ذینفعان به توانایی مدیر در برآوردن تعهدات قراردادی بیشتر خواهد شد. از جمله دالیل مهم مدیران برای رسیدن به سود ه ذینفعان می باشد. دف ،ارتباط با سایر 38 یکی از راه های بر آوردن انتظارات ،مدیریت س ود اس ت .سرمایه گ ذاران منطقی از این انگیزه آگاهند بنابراین در صورت برآورده نشدن انتظاراتشان گمان می کنند که اگر م دیر نتوانسته به اندازه کافی سود را مدیریت کند ،چشم انداز آتی سود آوری شرکت می بایست بسیار ناخوشایند باشد .همچنین ممکن است آن ها فکر کنند شرکت ب ه خ وبی اداره نمی شود زیرا نتوانسته آینده خود را به خوبی پیش بینی کند .نتیجه آن ک ه ع دم ب ر آوردن انتظارات موجب می شود تا بازار با کاهش قیمت سهم ،شرکت را به سختی تنبیه کن د ب ه ویژه اگر فاصله سود واقعی و سود پیش بینی شده بسیار اندک باشد. البته مدیری که نتوانسته به سود مورد انتظار دست یابد توجیهاتی ارائه خواهد کرد ب رای مثال ممکن است به مشکالت شرکت اشاره کند یا صرفًا عذر و بهانه بیاورد .تحقیقات نشان می دهند چنانچه توجیه شرکت معقول و قابل باور باشد تحلیل گران پیش بینی خ ود را از سود افزایش داده و نگرش مثبت درباره مدیریت خواهند داشت اما اگر توجیهات غیر قاب ل باور باشند ،پیش بینی سود کاهش یافته و نگرش منفی نسبت به مدیریت شکل می گیرد. 39 قیمت بازار سهم شرکت در عرضه اولیه چندان مشخص نیس ت و بای د س هم شرکت ارزش گذاری شود .طبیعتا این سوال مطرح میشود که ارزش سهم این شرکت ها در عرضه اولی ه را چگونه ارزش گذاری میکنند؟اطالعات حسابداری در امید نامه منتشر شده توسط شرکت،یک منبع اطالعاتی سودمند تلقی میشود .تحقیقات نشان میدهد اطالعاتی نظ یر س ود خ الص میتواند برای تعیین ارزش شرکت به سرمایه گذاران سیگنال ده د .همچ نین طب ق ش واهد تجربی موجود،بازار به پیش بینی سود (به عنوان نمادی از ارزش شرکت)واکنش مثبت نش ان می دهد .بر همین مبنا،این امکان وجود دارد که مدیران شرکت هایی که قصد دارند به سهامی عام تبدیل شوند ،سود گزارش شده در امید نامه را م دیریت کنن د ت ا قیمت باالتری ب رای سهامشان دریافت کنند. 40 یکی از استدالل هایی که درراستای توجیه خوب بودن مدیریت سود مطرح میشود،مبتنی برمفه وم جریان ارتباطی مس دود ش ده اس ت ک ه توس ط دمس کی و همک ارش درسال 1987مطرح شد.طبق این مفهوم،نمایندگان(مدیران)به دلیل تخصصشان،اطالعات تخصصی بس یاری کسب میکنن د اما مخ ابره این اطالعات ب ه کارگماران (مالک ان شرکت)بسیار پر هزین ه اس ت وب ه عبارتی،این هزین ه ها مانع از مخ ابره اطالعات میشود.برای درک بهتر،در نظر بگیرید که برای یک پزشک دشوار است که جزئیات دقی ق درباره بیماری رابه شخص بیمار مخابره کند .عمل جراحی انجام شده از ی ک س و بیانگر مهارت پزشک بوده و از سوی دیگر،معرف اطالعات کسب ش ده طی تش خیص بیماری است.دمسکی و همکارانش نشان دادند که این جریان اطالعاتی مس دود ش ده میتوان د کارایی قرارداد را کاهش دهد ،زیرا مدیر میتواند در کسب اطالعات کوتاهی کند واق دامی انجام دهد که از دیدگاه مالکان،غیر بهینه است.برای مثال،یک پزشک میتواند در بررس ی دست مجروح یک بیمار اهمال نموده و متوجه پاره شدن تان دون یا عصب آن نش ود و بنابراین به یک بخیه ساده کفایت کند .با وجود چنین چیزی،طبیعی است مالک/کارگمار انگیزه داشته باشد تا موانع مخابره اطالعات را حذف نموده یا کاهش دهد. 41 بیشتر شواهد مرتبط با تمایل مدیران به استفاده از مدیریت سود برای حد اکثر سازی پاداش ش--ان را م--ورد بحث قرار دادیم،تحقی--ق انجام ش--ده توس--ط دچ--و،اس--لون وسویینی()1996برخی دیگر از انگیزه های م---دیریت س---ود را نمایان ساخت.ازجمله متداول ترین انگیزه ها،نزدیک بودن به نقض مفاد قرارداد ب---دهی اس---ت .یکی دیگر از انگیزه ها زمانی ایجاد میشود که مدیر قصد افزایش سرمایه را داشته وبخواهد عای--دات حاصل از انتشار را حداکثر کند .انواع مختلفی از اقالم تعهدی اختیاری می توانند برای افزایش س--ود خ--الص در کوت--اه م--دت بک--ار گرفت--ه ش--وند،مانندشناسایی زود هنگ--ام درآمد،بیشتر براورد کردن عمر مفید دارایی های سر مایه ای،ذخیره گیری کمتر از حد برای هزینه های باز سازی و زیست محیطی و. ...باتوجه ب--ه کوت--اه ب--ودن اف--ق زمانی تصمیم در این جا،ق--انون بازگش--ت افالم تعه--دی نگرانی کم--تری ب--رای م--دیر ایجاد میکند.به میزانی که مدیریت سود انجام شده برای افزایش قیمت سهم قابل شناسایی نباشد،سرمایه گذاران فعلی در ازای هزینه سرمایه گذاران جدید،منتفع میشوند. 42 پیام ما برای حسابدارانی که قصد کاهش مدیریت سود بد را دارند این است که کارایی بازار را رد نکنند،بلکه افشا را بهبود ببخشند.افشای کامل به سر مایه گذاران کمک میکند تا صورت های مالی را بهتر ارزیابی کنند وآس یب پذیری کمتری در برابرسویه های رفت اری م دیر داش ته باش ند .همچنین افشای کامل توانایی مدیران برای سوءاستفاده از حاکمیت شرکتی ض عیف و ناکارایی بازار را کاهش می دهد.برای مثال،گزارش گری ش فاف روی ه های شناسایی درآمدو توصیف دقی ق اقالم تعه دی اختیاری(مانن د اندوخت ه تجدید ساختار با ذخیره کاهش ارزش)مدیریت سود بد را کاهش می ده د وتوانایی مدیر برای تحریف صورت های مالی را مح دود میکن د .راه دیگر بهبود افشا این است که آثار ثبت کاهش ارزش های قبلی بر سود عملیاتی دوره جاری را گزارش کرده،وبه این طریق،سرمایه گذاران وکمیته پاداش را در تشخیص اقالم کم پایدار یاری میکند. 43 یک شاخص ارزیابی عملکرد باید نسبت به تالش های مدیر حساس بوده ودراندازه گیری عملکرد دقیق باش د .هرچه این دو وی ژگی در ش اخص ارزیابی عملکرد بهب ود یابن د،ک ارایی قراردادها هم بهب ود خواه د یافت .مقصود از حساسیت این است که شاخص ارزیابی عملکرد ت ا چ ه میزان نسبت به تالش های مدیر تغییر داش ته باش د.هرگاه ارزش م ورد انتظار شاخص ارزیابی عملکرد در قبال تالش های مدیر بهبود یافت ه ودر قبال کار شکنی های وی به طور مناسبی کاهش یابد،ادعا برآن است ک ه شاخص مربوطه حساس است. همانطور که پیشتر عنوان شد،در دوره ای ک ه م دیر اق دام ب ه مخ ارج تحقیق وتوسعه میکند،ازآنجایی ک ه تالش های م دیر درآین ده ارزش افرین خواهد بود،باید شاخص ارزیابی عملکرد از این بابت افزایش یابد،اما سود خالص واکنشی معکوس ب ه این مهم نش ان میدهد.ب ه این ترتیب میتوان ادعا داشت که سود خالص نسبت به انعکاس تالش های م دیر در ارتباط با مخارج تحقیق و توسعه حساس نیست. 44 یکی دیگر از ویژگی های یک شاخص ارزیابی عملکرد این است که از دقت باالیی برخوردار باشد،که پارازیت درآن کم خواهد بود،به این مفه وم ک ه آنچه تحت عنوان عملکرد مدیر اندازه گیری می شود با نوسان کم تری در خطای اندازه گیری همراه خواهد بود. هولمسترام()1979معتقداست میتوان برای کاهش چالش های مرب وط ب ه ارائه یک شاخص ارزیابی عملکرد در کنترل تضاد میان م دیر ومال ک ،از شاخص های ترکیبی استفاده کرد.درنگ اه وی س ود خ الص در ی ک س و وقیمت سهم در سویی دیگر،وی ژگی هایی دارندک ه می توانن د مکم ل یکدیگر باشند.سود خالص معیاری دقیق وکم نوسان از عملکرد مدیر ارائه میکند،حال آنکه قیمت سهم باسرعتی باال،تالش های م دیر را در خ ود منعکس میکند.به این ترتیب نقاط ضعف هر شاخص نوسط ش اخص دیگر پوشش داده میشود. 45 با تشكراز توجه شما