منافع ملی

منافع ملی

اسلاید 1: 1

اسلاید 2: 2 تبیین منافع ملی از دیدگاه های گوناگون با نگاهی به منافع ملی در جمهوری اسلامی ایران در چهل سال گذشته

اسلاید 3: فهرست مطالب:مفهوم و تعریف منافع ملّیرویکردهای گوناگون در مورد منافع ملّی نقش منافع ملّی در سیاست خارجی و روابط بین المللاولویت بندی منافع ملّیتعارض در منافع ملّیرابطه قدرت و منافع ملّیمنافع ملّی و ایدئولوژیمنافع ملی در جمهوری اسلامی3

اسلاید 4: مفهوم منافع ملّیمنظور از منافع ملّی چیست؟ و چه چیزی از آن اراده می شود؟آیا همه کشورها و افراد از برداشتی یکسان دارند؟ آیا همه سیاستمداران و صاحبنظران در یک کشور در باره این مفهوم یکسان می اندیشند؟در تبین این مفهوم باید گفت این اصطلاح از دو بخش «منفعت» و «ملّی» ساخته شده است که معنای آن چندان روشن نیست و در اینجا به بررسی هریک می پردازیم.1- مفهوم منفعت: بخش بزرگی از انتقاداتی که به منافع ملی شده است به سبب روشن نبودن معنای این واژه است.مفهوم منفعت ابهامات اساسی دارد، از یک سو بسیاری از اندیشمندان بر ذاتی بودن پی گیری منفعت از سوی انسانها انگشت می گذارند و از سوی دیگر برخی افراد آن را واژه ای هولناک می دانند.4

اسلاید 5: مفهوم منافع ملّیبا این وجود به باور بیشتر اندیشمندان غربی خودخواهی و نفع طلبی از ابعاد سرشت انسانی به شمار می آید. صاحبنظران منفعت را چیزی می دانند که فرد در پی آنست و آن را دلخواه می یابد. آنها خرد را معیار اصلی تشخیص منفعت می دانند و خرد بعنوان یکی از میراث های دوران روشنگری در زمینه تشخیص منافع چه فردی، چه عمومی و چه دولتی مهمترین و کارآمد ترین عنصر شمرده می شود.نکته دیگر اینکه افراد بیشتر در پی منافع شخصی خود هستند بدین معنا که جز شمار اندکی که منافع خود را در اهداف غیر مادّی تعریف می کنند، دیگران از منفعت خود برداشتی مادّی دارند. برای نمونه حفظ جان یکی از مهمترین اهداف و منافعی است که انسانها در پی آن هستند.5

اسلاید 6: مفهوم منافع ملّی2- منفعت ملّی در این میان چگونگی ارتباط بین منافع افراد گوناگون از یک سو ورابطه منافع فردی و جمعی از سوی دیگر اهمیت بسیار دارد. در این زمینه و در چارچوب ایجاد هماهنگی میان هدف ها و منافع فردی و جمعی در تاریخ اندیشه فلسفی شاهد دورویکرد بزرگ هستیم که رویکرد نخست از آن دوران«یونان باستان» و رویکرد دوم از آن «دوران جدید» است.در اندیشه یونان کهن فرد چندان مطرح نبوده و سبب توجه به مصلحت عمومی هم همین بوده است، فیلسوفان در یونان باستان از همان دوران نشان حکومت عادلانه را توجه به مصلحت عمومی می دانسته اند و فرد را سلول آن اجتماع می شمرده اند.پس از دوران رنسانس رویکرد تازه پدید آمد و حوزه فردی از حوزه جمعی جدا شد. «فرد گرایی» و «فردیت» اهمیت بیشتری یافت و با گسترش اندیشه لیبرالی در غرب، «آزادی فردی» پدید آمد.6

اسلاید 7: مفهوم منافع ملّیبنابر این در دوران تازه، فردگرایی اصل و مبنا شناخته شد؛ ولی این به این به معنای برتری منافع فردی بر مصالح جمعی نیست، بلکه به این معناست که مصالح جمعی و منافع فردی هریک جای ویژه خود را دارد و مصالع جمعی باید معطوف به منافع فردی باشد. دولت چون نماد منافع جمعی است مصلحت عمومی را در سیاستهای خود پیگیری می کند. با این همه جمع کردن منافع فردی در چارچوب یک ملت، همواره امکان پذیر نیست. در غرب هم هنوز این دشواری از میان نرفته ولی از آنجا که در غرب حکومت بر پایه اراده ملی و حاکمیت ملی است، سیاست های دولت گویای پیگیری منافع فردی افراد است.در هر صورت تعیین جایگاه منافع فردی و مصالح جمعی و پیوند این دو با یکدیگر، نقش چشمگیری در سیاستگذاری خارجی دارد سیاستی که بتوان هر دو حوزه را تامین کند.7

اسلاید 8: مفهوم منافع ملّیدر دوران تازه در غرب اصالت را به منافع فردی دادند، با این برهان که اگر افراد منافع خود را پیگیری کنند نتیجه آن تامین شدن مصالح عمومی خواهد بود.توماس کوک، در این زمینه می نویسد: اینکه افراد در پی نیل به منافع شخصی خودشان هستند، در نهایت منجر به آن می شود که از سر جمع آنها منافع بلند مدت ملت حاصل آید.باید توجه داشت که این بحث در پهنه«فلسفه سیاسی» و بحث منافع ملی در گستره«روابط بین الملل» قرار می گیرد و اگر در جامعه ای بحث از منفعت، منافع فردی و مصالح جمعی و پیوند آنها در حوزه فلسفه سیاسی به درستی طرح و تبیین نشده باشد، نمی توان انتظار داشت که بحث منافع ملّی را در گستره روابط بین الملل بتوان به سادگی مطرح کرد.8

اسلاید 9: تعریف منافع ملی: در باره تعریف منافع ملی در میان صاحبنظران چند دستگی وجود دارد ولی می توان گفت:منافع ملی معیاری در سیاستگذاری و تجزیه و تحلیل سیاست خارجی است که هم پایه رفتار سیاستمداران است و هم صاحبنظران کنشها و واکنشهای سیاست خارجی را بر اساس آن ارزیابی می کنند.منافع ملي هدفهاي بنياديني هستند كه دولتها در پـي به دست آوردن يا نگهداشت آنهـا در پهنـه بـين المللـي انـد. 9

اسلاید 10: موارد اطلاق منافع ملي:دولتها در درجه اول به دنبال حفظ تماميـت ارضـي خـود ميباشند، چيزي كه تحت عنوان امنيت وجودي از آن ياد ميشود و بنا به اصل سلـسله مراتبـي پس از تامين اين مهم است كه به فكر تامين رفاه اكثريت جامعه و نيز كـسب اعتبـار بـين المللـي ميپردازند.آر. آزگود عقيده دارد كه اجزاءمتشكله و مصاديق خارجي منافع ملي ارزشهاي ذيل است:1- حفظ سرزمين 2- حفظ استقلال و حاكميت 3- حفظ نهادهاي اساسي جامعه4- كسب پرستيژ 5- تقويت قدرت ملي6- كارايي در اداره مسائل خارجي 10

اسلاید 11: مفهوم منافع ملي در سياست خارجي و روابط بين الملل:اكثر كارشناسان امور بين المللي، هدفها و انگيزه هاي اصلي رفتار كشورها در صحنه بـين المللـي را تعقيب منافع ملي نام نهاده اند. اين گروه مدعي هستند آنچه كشورها در صحنه بـين المللـي انجـام ميدهند در جهت تحصيل، حفظ و ازدياد «منافع ملي» است. كراسـنر منافع ملي را گزينه اي گريزناپذير محسوب ميدارد و به كلام لرد پالمرستون منافع ملي معيارهـاي جاوداني در حوزه سياست خارجي است. او معتقد است كه ما تعهد ابدي نداريم، بلكه منافع ملي براي ما ابدي است و وظيفه ما پيروي از آن است.ديويـد سـينگر نيـز مي گويد : منفعت ملي، چشم انداز مهمي است كه غالب ما جهان را در آن ميبينيم، دشـمنانمان را با آن شناخته و محكوم ميكنيم، شهروندانمان را با استناد به آن تابع خود ميسازيم و اعمـالمـان را به واسطه آن تاييد اخلاقي نموده و كارآيي ميبخشيم. 11